Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00362 008840 21042952 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Stan wyższej konieczności w polskim prawie karnym - ebook/pdf
Stan wyższej konieczności w polskim prawie karnym - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 300
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 83-7387-603-0 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> monografie prawnicze
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj
Niniejsza monografia stanowi kompleksowe i aktualne opracowanie dotyczące instytucji stanu wyższej konieczności w polskim prawie karnym (ostatnia publikacja monograficzna na ten temat ukazała się w 1953 r.). Skupiają się w niej najważniejsze zagadnienia związane z odpowiedzialnością karną, w tym problematyka czynu, bezprawności kryminalnej i winy. Monografia zawiera nie tylko teoretyczne, lecz również praktyczne rozważania na temat istoty, funkcji oraz przesłanek stanu wyższej konieczności, a także krytyczną ocenę obecnej regulacji zawartej w art. 26 KK oraz postulaty de lege ferenda.
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

MONOGRAFIE PRAWNICZE Jerzy Lachowski · Stan wyższej konieczności w polskim prawie karnym Polecamy nasze publikacje z tego zakresu: A. Wąsek (red.) KODEKS KARNY. CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA, T. I–II wyd. 2 Duże Komentarze Becka P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO Z SUPLEMENTEM, T. I–III wyd. 2 Duże Komentarze Becka KODEKS KARNY I KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO wyd. 4 Edycja Prokuratorska KODEKS KARNY, KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO, KODEKS KARNY WYKONAWCZY wyd. 13 Teksty Ustaw Becka Lech Gardocki PRAWO KARNE wyd. 4 Podręczniki Prawnicze Kazimierz Łojewski APELACJA KARNA wyd. 2 Apelacja karna Marek Bojarski, Wojciech Radecki POZAKODEKSOWE PRAWO KARNE, T. I–III Komentarze Karne Becka www.sklep.beck.pl Jerzy Lachowski Stan wyższej konieczności w polskim prawie karnym Redakcja: Magdalena Blachowicz Wydawnictwo C. H. Beck 2005 Wydawnictwo C.H. Beck, Sp. z o.o. ul. Gen. Zajączka 9, 01–518 Warszawa Skład i łamanie: DTP Service Druk i oprawa: P.W.P. INTER-DRUK Warszawa ISBN 83-7387-603-0 Spis treści Spis treści Spis treści Przedmowa............................................................................................................. VII Wykaz skrótów...................................................................................................... XI Literatura................................................................................................................. XV Rozdział I. Pojęcie i funkcje stanu wyższej konieczności ................ § 1. Pojęcie stanu wyższej konieczności .................................................... § 2. Rozwój historyczny stanu wyższej konieczności w polskim 1 1 prawie karnym.......................................................................................... 13 § 3. Stan wyższej konieczności a wybrane podobne konstrukcje prawne....................................................................................................... 23 I. Stan wyższej konieczności a przymus........................................ 23 II. Stan wyższej konieczności a samopomoc legalna .................. 27 III. Stan wyższej konieczności a obrona konieczna ...................... 31 IV. Stan wyższej konieczności a stany nadzwyczajne w Konstytucji RP............................................................................ 38 § 4. Funkcje stanu wyższej konieczności ................................................... 43 Rozdział II. Warunki stanu wyższej konieczności............................... 51 § 1. Pojęcie warunków stanu wyższej konieczności............................... 51 § 2. Warunki przedmiotowe.......................................................................... 54 I. Zakres dóbr objętych stanem wyższej konieczności ............. 54 II. Kolizja dóbr jako podstawa stanu wyższej konieczności...... 77 III. Pojęcie i cechy niebezpieczeństwa grożącego dobru ratowanemu...................................................................................... 79 IV. Cechy zachowania polegającego na ratowaniu dobra zagrożonego ..................................................................................... 94 1. Zachowanie podmiotu poświęcającego cudze dobro prawne.......................................................................................... 94 2. Proporcjonalność dobra ratowanego i poświęconego (zasada proporcjonalności) .................................................... 120 3. Zasada subsydiarności............................................................... 134 4. Zasada wyłączenia ...................................................................... 139 § 3. Warunki podmiotowe działania w stanie wyższej konieczności.............................................................................................. 146 V Spis treści Rozdział III. Charakter prawny stanu wyższej konieczności......... 153 § 1. Przegląd teorii dotyczących charakteru prawnego stanu wyższej konieczności.............................................................................. 153 § 2. Dwoisty charakter prawny stanu wyższej konieczności ............... 163 I. Stan wyższej konieczności jako kontratyp przestępstwa .................................................................................... 163 II. Stan wyższej konieczności jako okoliczność uchylająca winę .............................................................................. 173 § 3. Krytyka regulacji stanu wyższej konieczności w obecnie obowiązującym KK.................................................................................. 180 Rozdział IV. Przekroczenie granic stanu wyższej konieczności ... 189 § 1. Pojęcie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności........... 189 § 2. Przypadki przekroczenia granic stanu wyższej konieczności ..... 194 I. Przełamanie warunku bezpośredniości niebezpieczeń- stwa (eksces ekstensywny) .......................................................... 194 II. Przełamanie warunku subsydiarności i proporcjonalności (eksces intensywny)....................................................................... 197 § 3. Ocena i konsekwencje prawne czynu stanowiącego przekroczenie granic stanu wyższej konieczności......................... 201 § 4. Rozstrzygnięcia co do kary względem sprawcy przekroczenia granic stanu wyższej konieczności ..................................................... 207 Rozdział V. Zagadnienia szczegółowe związane ze stanem wyższej konieczności ................................................................................... 213 § 1. Błąd co do stanu wyższej konieczności.............................................. 213 § 2. Zawiniony stan wyższej konieczności ................................................ 228 § 3. Zagadnienie tzw. częściowego stanu wyższej konieczności......... 237 § 4. Tak zwany stan konieczności gospodarczej ...................................... 240 § 5. Kolizja obowiązków ................................................................................. 246 Zakończenie........................................................................................................... 259 Indeks rzeczowy .................................................................................................. 265 VI Przedmowa Przedmowa Przedmowa Stan wyższej konieczności jest z naukowego punktu widzenia niezwykle interesującą instytucją. Skupiają się w niej najważniejsze kwestie związane z odpowiedzialnością karną, w szczególności zagadnienia czynu zabronione- go, dóbr prawnych, niebezpieczeństwa, bezprawności kryminalnej, winy, a także społecznej szkodliwości. Konstrukcja ta była już przedmiotem ob- szerniejszych opracowań w polskiej doktrynie prawa karnego1. Mają one już teraz walor prawie wyłącznie historyczny. We współczesnej literaturze brak natomiast opracowania, którego przedmiotem byłaby problematyka stanu wyższej konieczności w polskim prawie karnym. Taki stan rzeczy zachęca do bliższego przyjrzenia się tej dość skomplikowanej instytucji. Przedmiotem niniejszej pracy jest wykładania art. 26 KK, a zasadniczym jej celem – próba wskazania granic instytucji stanu wyższej konieczności we współczesnym polskim prawie karnym oraz ocena sposobu jej ujęcia w obec- nie obowiązującym KK. Aby osiągnąć zamierzony cel, konieczne było zdefinio- wanie instytucji wyższej konieczności w rozdz. I. Zaproponowana definicja stanowi punkt wyjścia do dalszych rozważań. Prawidłowe zrozumienie istoty stanu wyższej konieczności nie jest możliwe bez prześledzenia jej rozwoju hi- storycznego w polskim prawie karnym począwszy od XVI w. gdy to instytucja ta pojawiła się w prawie miejskim, poprzez okres zaborów, II Rzeczpospo- litą, do 31.8.1998 r., kiedy KK z 1969 r. utracił moc obowiązującą. Wyższa konieczność wykazuje wiele podobieństw do innych instytucji prawnych. Przy bliższej analizie można jednak dojść do wniosku, że w istocie rzeczy podobieństwo to jest jedynie pozorne. Myśl taka może się nasunąć w przypadku porównania tej instytucji z przymusem, samopomocą legalną, obroną konieczną, czy nawet stanami nadzwyczajnymi. Porównanie to ma walor praktyczny, w zależności bowiem od tego, czy konkretna sytuacja zostanie potraktowana jako stan wyższej konieczności, czy też jako jedna z wymienionych wyżej konstrukcji prawnych, natychmiast w sposób istotny zmienia się ocena prawna czynu dokonanego przez sprawcę. Wreszcie, nale- ży przeanalizować funkcje, jakie stan wyższej konieczności pełni w polskim 1 Należy wskazać tutaj przede wszystkim monografię W. Ostrożyńskiego, Prawo wyższej konieczności. Studium z prawa karnego, Lwów 1886; S. Cypina, Stan wyższej konieczności w prawie karnym, Warszawa 1932 oraz G. Auscalera, Stan wyższej ko- nieczności w prawie karnym, Warszawa 1953. VII Przedmowa prawie karnym, aby móc następnie przejść do rozważań nad jego charakte- rem prawnym (rozdz. I). Granice stanu wyższej konieczności, uregulowanego w przepisach art. 26 KK, wyznaczają warunki konstytuujące tę instytucję. Trzeba tutaj wskazać zasady: bezpośredniego niebezpieczeństwa, proporcjonalności, sub- sydiarności oraz wyłączenia. Ich analiza rodzi szereg pytań. W szczególno- ści nie jest jasne, jak należy interpretować przesłankę bezpośredniości nie- bezpieczeństwa. W nauce prawa karnego podaje się tutaj różne kryteria oce- ny zagrożenia, przy czym każde z nich ma swe zalety i wady. Fundamentalne znaczenie w przypadku stanu wyższej konieczności ma zasada proporcjonal- ności. To ona pozwala wnioskować o charakterze prawnym tej instytucji. Problem jednak w tym, że w prawie karnym brak jednolitych i uniwersal- nych kryteriów wartościowania kolidujących dóbr. W rozważaniach nad sta- nem wyższej konieczności nie można także abstrahować od cech zachowa- nia sprawcy, który poświęca cudze dobro prawne. W tym zakresie niezwykle ważnym zagadnieniem nie tylko z teoretycznego, lecz także praktycznego punktu widzenia, jest wpływ sprzeciwu dysponenta dobra ratowanego na możliwość powołania się przez sprawcę na stan wyższej konieczności. Może on mieć niebagatelne znaczenie przede wszystkim w relacji pacjent – lekarz. Ponadto, nie można pominąć także warunków podmiotowych analizowanej instytucji, w postaci świadomości działania w warunkach okoliczności uchylającej odpowiedzialność karną (rozdz. II). Niezwykle istotnym zagadnieniem jest charakter prawny stanu wyższej konieczności, któremu poświęcony został rozdz. III. W polskiej nauce prawa karnego długo, zwłaszcza na gruncie KK z 1932 r., było sporne, czy stan wyż- szej konieczności uchyla jedynie winę, czy też – w pewnych przypadkach – karną bezprawność czynu. Ustawodawca w art. 26 § 1–2 KK dał wyraz temu, iż pod względem charakteru prawnego nie traktuje tej instytucji jednolicie. Problem jednak w tym, że ze sformułowań zawartych w tych przepisach jasno nie wynika, że § 1 odnosi się do konratypowego, a § 2 – do ekskul- pującego stanu wyższej konieczności. Stwierdzenie to stanowi punkt wyjś- cia do oceny regulacji stanu wyższej konieczności w obecnie obo- wiązującym Kodeksie karnym, która zawarta została w ostatnim podrozdzia- le rozdz. III. W rozważaniach nad instytucją stanu wyższej konieczności nie można pominąć zagadnienia przekroczenia jego granic (art. 26 § 3 KK). Również ta kwestia budzi spory w nauce prawa karnego. Nie jest bowiem jasne, czy prze- kroczenie granic wyższej konieczności odnosić się może do wszystkich przesłanek tej instytucji, czy też jedynie do niektórych z nich. Z uwagi na nie- jednolity charakter stanu wyższej konieczności rodzi się też wątpliwość, czy przekroczenie granic stanu wyższej konieczności, uchylającego bezpraw- ność oraz winę, polega na naruszeniu tych samych warunków przedmioto- wych. Poza tym, niezwykle interesującą kwestią jest ustalenie, gdzie kończy VIII Przedmowa się przekroczenie granic wyższej konieczności i jednocześnie zaczyna zwyk- łe przestępstwo. Ostatni rozdział pracy dotyczy zagadnień szczegółowych związanych ze stanem wyższej konieczności. W jego ramach nie można było pominąć pro- blematyki błędu co do okoliczności uchylającej odpowiedzialność karną. Do 1.9.1998 r. instytucja błędu co do stanu wyższej konieczności nie była uregu- lowana w prawie karnym, w związku z tym w nauce prawa karnego trakto- wano go jako błąd co do bezprawności, co do znamienia czynu zabronione- go, albo w sposób niejednolity. W obecnie obowiązującym Kodeksie karnym ta nadzwyczaj interesująca konstrukcja prawna znalazła swój normatywny wyraz w przepisie art. 29. Nie oznacza to jednak, że uregulowanie tego rodza- ju błędu usuwa wszystkie wątpliwości. W szczególności wypada zastanowić się nad prawnymi konsekwencjami tzw. błędu podwójnego, który zachodzi wówczas, gdy sprawca błądzi jednocześnie co do znamion czynu zabronio- nego (art. 28 § 1 KK) oraz okoliczności wyłączającej odpowiedzialność karną za ten czyn (art. 29 KK). W ramach rozdz. V poruszone zostanie także bardzo ważne zagadnienie wpływu zawinienia stanu wyższej konieczności na możliwość uchylenia odpowiedzialności karnej, problem tzw. częściowe- go stanu wyższej konieczności oraz roli, którą instytucja ta pełnić może w ob- rocie gospodarczym. Jeśli chodzi o to ostatnie zagadnienie, to trzeba zauwa- żyć, że w doktrynie proponowano konstruowanie stanu tzw. konieczności gospodarczej. Nie można zatem było pominąć tej kwestii, tym bardziej że nie ma zgody w nauce prawa karnego co do tego, czy istnieje potrzeba tworzenia takiej konstrukcji. Wreszcie na koniec należało zwrócić uwagę również na in- stytucję tzw. kolizji obowiązków, która pierwszy raz w polskim prawie ure- gulowana została dopiero w obecnie obowiązującym KK. Jak już wskazano, przedmiotem niniejszego opracowania jest wykładnia przepisów o stanie wyższej konieczności w kształcie nadanym im przez polski Kodeks karny z 6.6.1997 r. Ponieważ jednak w wypowiedziach przed- stawicieli doktryny prawa karnego z okresu obowiązywania KK z 1932 r. oraz KK z 1969 r. zawarte jest bogactwo myśli i twórczego dorobku w zakre- sie wyjaśniania niezwykle złożonych aspektów wyższej konieczności, przy czym wiele z wyrażonych poglądów nie straciło na aktualności, przeto doro- bek ten został uwzględniony w niniejszej pracy. Jej przedmiotem jest stan wyższej konieczności w polskim prawie karnym. Nie oznacza to, że w niniej- szej rozprawie pominięto rozwiązania prawne dotyczące stanu wyższej konieczności w innych systemach prawnych. Tam, gdzie to konieczne odwołano się do rozwiązań i literatury w innych państwach europejskich – przede wszystkim w Niemczech, Austrii i Szwajcarii, gdzie literatura do- tycząca tej problematyki jest bardzo rozbudowana. Ponadto, w niezbędnym zakresie, wskazano na ujęcie stanu wyższej konieczności w systemie anglosa- skim, które charakteryzuje się daleko idącą odmiennością od prawa konty- nentalnego. Takie potraktowanie tematu pozwala na bardziej kompleksową IX Przedmowa ocenę regulacji zawartej w art. 26 KK i stanowić może punkt wyjścia do pogłębionej dyskusji nad prawidłowością sformułowania tego przepisu w Kodeksie karnym. Wypada na koniec podkreślić, że bogactwo zagadnień, które powstają podczas wykładni przepisu art. 26 KK jest niezwykle duże. Stąd konieczne było dokonanie odpowiedniej selekcji, której wynikiem jest analiza tych naj- istotniejszych, których nie można było pominąć przy próbie objaśnienia isto- ty i granic omawianej instytucji. Niniejsze opracowanie stanowi poszerzoną i pogłębioną wersję rozpra- wy doktorskiej, napisanej pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Andrzeja Marka i obronionej w 2004 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersyte- tu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W związku z tym autor składa serdeczne podziękowania Promotorowi tej rozprawy – prof. dr hab. Andrzejowi Marko- wi za wszelką pomoc, przychylność oraz wsparcie w czasie jej powstawania, oraz recenzentom: dr hab. Violettcie Konarskiej-Wrzosek (UMK w Toruniu) i dr hab. Jarosławowi Majewskiemu (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyń- skiego w Warszawie) za niezmiernie cenne uwagi, które skłoniły go do jesz- cze bardziej pogłębionej refleksji nad poruszonymi w niej zagadnieniami. Toruń, 18.7.2004 r. Autor X Wykaz skrótów 1. Źródła prawa Wykaz skrótów Wykaz skrótów DStGb .................................... Deutsches Strafgesetzbuch (niemiecki kodeks kar- ny z 15.5.1871 r. po noweli z 1975 r.) KC ........................................... ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK ........................................... ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KK z 1932 r. .........................ustawa z 11.7.1932 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 60, poz. 571 ze zm.) KK z 1969 r. .........................ustawa z 19.4.1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.) KKW....................................... ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) KPK ........................................ ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania kar- nego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KRO........................................ ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuń- czy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KrRejKarU ........................... ustawa z 24.5.2000 r. o Krajowym Rejestrze Kar- nym (Dz.U. z 2000 r. Nr 50, poz. 580 ze zm.) KW.......................................... Kodeks wykroczeń z 20.5.1971 r. (Dz.U. Nr 12, poz. 114 ze zm.) PrzeszczepKomU .............. ustawa z 26.10.1995 r. o pobieraniu i przeszczepia- niu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. Nr 138, poz. 682 ze zm.) ZawLekU............................... ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 21, poz. 204 ze zm.) ŻywiołKlStU ........................ ustawa z 18.4.2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. Nr 62, poz. 558 ze zm.) 2. Organy orzekające MTK ....................................... Międzynarodowy Trybunał Karny MTW ...................................... Międzynarodowy Trybunał Wojskowy XI Wykaz skrótów NSA ........................................ Naczelny Sąd Administracyjny SA ............................................ Sąd Apelacyjny SN ........................................... Sąd Najwyższy TK ........................................... Trybunał Konstytucyjny 3. Czasopisma Annales UMCS. ................... Annales Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej AUWr...................................... Acta Universitatis Wratislaviensis Biul. SN .................................. Biuletyn Sądu Najwyższego CzPKiNP ............................... Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Dz.U. ...................................... Dziennik Ustaw GSW........................................ Gazeta Sądowa Warszawska Jur. .......................................... Jurysta KPP ......................................... Kwartalnik Prawa Publicznego NP ........................................... Nowe Prawo OSNKW................................. Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izby Karnej i Wojskowej OSNPG .................................. Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Zbiór Prokura- tury Generalnej OSPiKA ................................. Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitra- żowych OTK ....................................... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Pal. .......................................... Palestra PiP........................................... Państwo i Prawo PPiA ....................................... Przegląd Prawa i Administracji PPK ........................................ Przegląd Prawa Karnego Pr. i Med. ...............................Prawo i Medycyna PrPK ...................................... Problemy Prawa Karnego Prok. i Pr. ..............................Prokuratura i Prawo PS ............................................ Przegląd Sądowy RPEiS...................................... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Sam. Teryt. ........................... Samorząd Terytorialny SKKiP..................................... Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Peni- tencjarne SP............................................. Studia Prawnicze SI.............................................. Studia Iuridica SP-E ......................................... Studia Prawno-Ekonomiczne XII Wykaz skrótów WPP ........................................ Wojskowy Przegląd Prawniczy Zb. Orz. SN ........................... Zbiór Orzecznictwa Sądu Najwyższego ZN ASW.................................. Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych ZSW ........................................ Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissens- 4. Inne skróty chaft ....................................... następny arg. ......................................... argumentum Aufl . ....................................... Auflage (nakład) Ausg ....................................... Ausgabe (wydanie) Bd ........................................... Band cyt. .......................................... cytowany m.in. ....................................... między innymi nast. Nr ............................................ numer op. cit. ....................................opus citatum por. ......................................... porównaj post. ....................................... postanowienie poz. ........................................ pozycja rozdz. ..................................... rozdział s. .............................................. strona t. .............................................. tom t.j. ............................................ tekst jednolity ust. .......................................... ustęp uzup. ...................................... uzupełnienie vol. .......................................... volumin wyd. ....................................... wydanie wyr. ........................................ wyrok z. .............................................. zeszyt zd. ........................................... zdanie ze zm. ..................................... ze zmianami zob. ........................................ zobacz XIII Literatura M. Allen, Criminal law, Oxford 2003. I. Andrejew, [w:] Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973. I. Andrejew, Nowy polski Kodeks karny. Z rozważań nad projektem, Warsza- Literatura Literatura wa 1963. I. Andrejew, Podstawowe pojęcia nauki o przestępstwie, Warszawa 1988. I. Andrejew, Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa 1899. I. Andrejew, Ustawowe znamiona przestępstwa, Warszawa 1959. A. Ashworth, Principles of criminal law, Oxford 1999. G. Auscaler, Stan wyższej konieczności w prawie karnym, Warszawa 1953. J. Bafia, [w:] Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1987. J. Bafia, Polskie prawo karne, Warszawa 1989. J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 1994. A. Berner, Lehrbuch des deutchen Strafrechts, Leipzig 1883. K. Binding, Handbuch des Strafrechts, Bd. I, Leipzig 1885. D. Bloy, Ph. Perry, Principles of criminal law, London – Sydney 1997. J. Boć, [w:] Konstytucje RP oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., Wrocław 1998. T. Bojarski, Polskie prawo karne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2002. T. Bojarski, [w:] Prawo karne. Część ogólna, Lublin 1976. T. Bojarski, Prawo karne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2002. M. Boratyńska, P. Konieczniak, Prawa pacjenta, Warszawa 2001. S. Borowski, Kodeks Stanisława Augusta. Zbiór dokumentów, Warszawa 1938. K. Buchała, Granice obrony koniecznej, Pal. 1974, Nr 5. K. Buchała, [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do k.k., t. II, Kraków 1999. K. Buchała, Niektóre problemy nowelizacji przepisów części ogólnej k.k., NP 1981, Nr 5. K. Buchała, A. Zoll, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Kraków 1998. K. Buchała, [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do k.k., t. II, Kraków 1999. K. Buchała, Niektóre problemy nowelizacji przepisów części ogólnej k.k., NP 1981, Nr 5. XV Literatura K. Buchała, Prawo karne materialne, Warszawa 1989. K. Buchała, Przestępne zaniechanie udzielenia pomocy w niebezpieczeń- stwie grożącym życiu człowieka, PiP 1960, Nr 12 K. Buchała, [w:] System prawa karnego. O przestępstwach w szczególności, Wrocław – Łódź 1985. K. Buchała, W. Wolter, Wykład prawa karnego na podstawie Kodeksu karne- go z 1968 r. Część I. Część ogólna, Warszawa 1970. K. Buchała, Zbiegnięcie z miejsca wypadku drogowego, PS 1993, Nr 11–12. K. Buszczyński, B. Matzner, K. Muller, Kodeks karny wojskowy z komenta- rzem, Warszawa 1933. B. Chazan, Transplantacja komórek, tkanek i narządów w świetle obo- wiązującego prawa na tle rozwiązań przyjętych przez radę Europy i usta- wodawstwa innych krajów, Pal. 1998, Nr 5–6. A. Cieszyński, [w:] Prawo konstytucyjne, Toruń 2001. M. Cieślak, Indywidualne zagrożenie życia, NP 1952, Nr 4. M. Cieślak, Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1994. M. Cieślak, [w:] System prawa karnego. O przestępstwach w szczególności, Wrocław – Łódź 1985. S. Cypin, Stan wyższej konieczności w prawie karnym, Warszawa 1932. T. Cyprian, Uwagi o projekcie kodeksu karnego PRL, NP 1955, Nr 7–8. Z. Ćwiąkalski, [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117–277 k.k., Kraków 1999. Z. Ćwiąkalski, A. Zoll, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego z zakresu prawa karnego materialnego za I półrocze 1998, NP 1989, Nr 7–8. K. Daszkiewicz, Glosa do uchwały SN z 19 stycznia 1961 r., VI KO 43/60, OSPiKA 1961, Nr 6, poz. 175. K. Daszkiewicz, Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Rozdział XIX Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 2000. K. Daszkiewicz, Przestępstwo nieudzielenia pomocy (z luką i brakiem koor- dynacji z art. 2 k.k.), [w:] Kodeks karny z 1997 – uwagi krytyczne, Gdańsk 2001. K. Daszkiewicz, Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Rozdział XIX Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 2000. K. Daszkiewicz, Uchylenie odpowiedzialności lekarza za wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta, Pal. 2002, Nr 12. W. Daszkiewicz, K. Paluszyńska-Daszkiewicz, Proces karny i materialne pra- wo karne w Polsce w latach 1918–1939, Toruń 1965. J. Dine, J. Gobert, Criminal law. Cases and materials, Oxford 2003. J. Dressler, Understanding criminal law, New York – Charlottesville, 2001. XVI Literatura A. Eser, Justification and excuse: a key issue in the concept of crime, [w:] Rechtfertigung und Entschuldigung. Rechtsvergleichende Perspekti- ven, Freiburg 1987. M. Filar, Lekarskie prawo karne, Kraków 2000. M. Filar, Wyłączenie odpowiedzialności karnej, [w:] Nowa kodyfikacja kar- na. Kodeks karny. Krótkie komentarze, z. 18, Warszawa 1998. M. Flemming, [w:] Zbrodnie wojenne. Przestępstwa przeciwko pokojowi, państwu i obronności. Rozdział XVI, XVII, XVIII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 1999. L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 2003. L. Gardocki, Sprowokowana obrona konieczna i zawiniony stan wyższej konieczności w polskim prawie karnym, SP 1988, Nr 1–2. J. Giezek, Kilka uwag o okolicznościach wyłączających bezprawność oraz winę w nowym kodeksie karnym, [w:] Przestępczość przygraniczna. Tom II. Nowy polski kodeks karny, pod red. G. Wolfa, Frankfurt (Oder) – Poznań 2003. J. Giezek, Przyczynowość oraz przypisanie skutku w prawie karnym, Wrocław 1994. J. Giezek, Recenzja pracy J. Majewskiego pt. Tzw. kolizja obowiązków w pra- wie karnym, KPP 2003, Nr 1. T. Gizbert-Studnicki, Konflikt dóbr i kolizja norm, RPEiS 1989. S. Glaser, Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa 1933. S. Glaser, Prawo karne. Część ogólna na podstawie niemieckiej ustawy kar- nej z r. 1872, Warszawa 1920. S. Goczałkowski, H. Wąsowski, Stany konieczności w polskim kodeksie kar- nym, (odbitka z WPP), Warszawa 1934. R. Góral, Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 1996. J. Grajewski, [w:] Kodeks postępowania karnego, t. II, Komentarz do art. 425–673 k.p.k., Kraków 2003. B. Groicki, Porządek sądów i praw miejskich prawa majdeburskiego w Koro- nie Polskiej, Warszawa 1953. A. Gubiński, Wyłączenie bezprawności czynu (O okolicznościach uchyla- jących społeczną szkodliwość czynu), Warszawa 1961. A. Gubiński, Zasady prawa karnego, Warszawa 1996. A. Gubiński, Zgoda pokrzywdzonego, PiP 1960, Nr 7. E. Guzik-Makaruk, Prawne aspekty transplantacji organów, tkanek i komó- rek w Polsce, Pal. 2002. T. Hanausek, Element bezpośredniości jako znamię niektórych typów prze- stępstw, PiP 1964, Nr 12. F. Hegel, Die Grundlinien der Philosophie des Rechts oder Naturrecht und Staatswissenschaft (8. tom zbiorowego wydania Gansa), Berlin 1833. J. Herring, Criminal law. Text, cases and materials, Oxford 2004. XVII Literatura J. Herrman, Causing the conditions of one’s own defense: the multifaceced approach of German law, [w:] Rechtfertigung und Entschuldigung. Rechtsvergleichende Perspektiven, Freiburg 1987. H. J. Hirsch, Können strafgesetzlich Rechtfertigungsgründe, insbesondere der rechtfertigende Notstand, als Ermächtigungsgrundlage für hoheit- liche Eingriffe dienen?, [w:] Problemy kodyfikacji prawa karnego. Księga ku czci Prof. M. Cieślaka, Kraków 1993. H. J. Hirsch, Nowe uregulowanie stanu wyższej konieczności w zachod- nioniemieckim prawie karnym, Annales UMCS 1985/1986, Sectio G, Vol. XXXII/XXXIII. H. J. Hirsch, [w:] Straftgesetzbuch. Leipziger Kommentar, Berlin – New York 1978–1989. Z. Hofmokl-Ostrowski, Kodeks karny i orzecznictwo SN, Warszawa 1935. B. Iwańska, Warunki prawne dopuszczalności przeprowadzania ekspery- mentów medycznych, PiP 2000, Nr 2. J. Jamontt, R. Lemkin, E. St. Rappaport, Kodeks karny z 1932 r. z dostosowa- nemi do kodeksu tezami z orzeczeń Sądu Najwyższego, odpowiedniemi ustępami uzasadnienia projektu komisji kodyfikacyjnej oraz ze skorowi- dzem, Warszawa 1932. D. Janicka, Prawo karne w trzech rewizjach prawa chełmińskiego z XVI wieku, Toruń 1992. K. Janka, Der Strafrechtliche Notstand, Erlangen 1878. M. Jefferson, Criminal law, Harlow – Milan 2001. H. Jescheck, T. Weigend, Lehrbuch des Strafrechts. Allgemeiner Teil, Berlin 1996. F. Jasiński, Kodex przestępstw i kar przetłumaczony z Francuzkiego z zlece- nia JW. Ministra Sprawiedliwości, Warszawa 1811. T. Jasudowicz, Europejskie standardy bioetyczne, Toruń 1998. J. C. Joerden, System praw i obowiązków w sytuacjach wyjątkowych i jego re- alizacja w polskim i niemieckim prawie karnym, [w:] Przestępczość przy- graniczna. Tom II. Nowy polski Kodeks karny, pod red. G. Wolfa, Frank- furt (Oder) – Poznań 2003. J. Kaczorowski, J. K. Cisek, R. Vogel, Kodeks karny Wojska Polskiego i ustawy dodatkowe z komentarzem, Warszawa 1946. P. Kardas, Niektóre okoliczności wyłączające i umniejszające winę w projek- cie kodeksu karnego, WPP 1996, Nr 1. P. Kardas, Regulacja błędu w projekcie Kodeksu karnego, PS 1992, Nr 1. P. Kardas, J. Majewski, O dwóch znaczeniach winy w prawie karnym, PiP 1993, Nr 10. Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z 15.5.1871 r., Poznań 1920. V. Konarska-Wrzosek, Dyrektywy wyboru kary w polskim ustawodawstwie karnym, Toruń 2002. XVIII Literatura V. Konarska-Wrzosek, Ochrona dziecka w polskim prawie karnym, Toruń 1999. D. Kowalska, Eutanazja w polskim prawie karnym a granice dopuszczalności ingerencji lekarskiej, Prok. i Pr. 2002, Nr 1. A. Kraushaar, O stanie konieczności w prawie karnem, Kraków 1868. A. Krukowski, Materialna treść czynu a okoliczności wyłączające odpowie- dzialność karną, NP 1971, Nr 12. A. Krukowski, Obrona konieczna wobec bezprawnego działania funkcjona- riusza publicznego, Pal. 1972, 10. A. Krukowski, Węzłowe problemy obrony koniecznej na tle art. 22 nowego k.k., Pal. 1971, Nr 1. E. Krzymuski, System prawa karnego, Kraków 1921. E. Krzymuski, Wykład prawa karnego ze stanowiska nauki i prawa austra- ckiego, Kraków 1901. J. Kubiak, J. R. Kubiak, Immunitet sędziowski, PS 1996, Nr 1. R. Kubiak, Pojęcie usprawiedliwionego błędu w nowym Kodeksie karnym, Pal. 1998, Nr 7–8. R. Kubiak, Przypadki braku wymogu zgody uprawnionego jako przesłanki zabiegów leczniczych i nieterapeutycznych, SP-E 2000, t. LXII. L. Kubicki, Przestępstwo popełnione przez zaniechanie. Zagadnienia pod- stawowe, Warszawa 1975. L. Kubicki, Zbrodnie wojenne w świetle prawa polskiego, Warszawa 1963. L. Kubicki, S. Pomorski, Przyczyny produkcji złej jakości a problem koniecz- ności gospodarczej, PiP 1970, Nr 6. A. Kunicki, [w:] System prawa cywilnego. Tom III. Prawo własności i inne prawa rzeczowe, Wrocław – Gdańsk 1977. J. Lachowski, T. Oczkowski, Sporne problemy wykładni przepisów o prze- stępstwie nadużycia zaufania – uwagi de lege lata i de lege ferenda, PS 2002, Nr 6. W. Lang, Prawo i moralność, Warszawa 1989. S. Lelental, [w:] Prawo karne w zarysie, Łódź 1980. Th. Lenckner, The principle of interests balancing as a general basis of justifi- cation, [w:] Rechtfertigung und Entschuldigung. Rechtsvergleichende Perspektiven, Freiburg 1987. L. Lernell, Wykład prawa karnego. Część ogólna, Warszawa 1966. A. Liszewska, Odpowiedzialność karna za błąd w sztuce lekarskiej, Kraków 1998. A. Liszewska, Problem zgody pacjenta jako dylemat aksjologiczny, Pr. i Med. 1999, Nr 1. A. Lityński, Prawo karne w projekcie kodeksu Stanisława Augusta, AUWr, Nr 234, PPiA, t. V, Wrocław 1974. XIX
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Stan wyższej konieczności w polskim prawie karnym
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: