Darmowy fragment publikacji:
NR 10 (884)
PAŹDZIERNIK 2016
CENA 29,90 ZŁ (W TYM 5 VAT)
WWW.PGP.INFOR.PL
UKAZUJE SIĘ OD 1995 ROKU
Święta w firmie
Z jakich źródeł można finansować
świąteczne prezenty
W jakich przypadkach świąteczne podarunki
należy opodatkować i oskładkować
Jakie są zasady rozliczania VAT
od świątecznych zakupów
Jak rozliczać prezenty dla kontrahentów
INDEKS 331783
ISSN 1234-5695
Partner merytoryczny
Warszawa, październik 2016 r.
Szanowni Państwo!
„Poradnik Gazety Prawnej” to unikalny na rynku poradnik monotematyczny, omawiający na bieżąco
istotne zmiany wprowadzone w przepisach podatkowych i z zakresu prawa gospodarczego.
W IV kwartale br. będziemy pisali o transakcjach zagranicznych. Przygotujemy także Państwa do
sporządzenia sprawozdania finansowego według nowych zasad. Omówimy zmiany, jakie wprowadziła
ustawa o rachunkowości. Przedstawimy praktyczne przykłady, które pokażą krok po kroku, jak prawidłowo
sporządzić sprawozdanie oraz jak dokonać rozliczenia podatkowego.
W przyszłym roku nasze kompleksowe opracowania będą dostosowane do kalendarza prac oraz zmian
mających wpływ na działalność firmy.
Tradycyjnie już, z początkiem roku otrzymają Państwo wydanie poświęcone kosztom uzyskania
przychodu. Ustawodawca planuje kilka zmian w tym obszarze.
Otrzymają Państwo także Poradnik stanowiący kompleksową instrukcję rozliczeń, z uwzględnieniem
zmian dotyczących dokumentacji VAT obowiązujących od stycznia 2017 r.
Przygotujemy również specjalne wydanie poświęcone obowiązkowi prowadzenia dokumentacji cen
transferowych po zmianach.
W imieniu redakcji pragnę podziękować Państwu – naszym Czytelnikom za zaufanie.
Serdecznie zachęcam do kontynuowania prenumeraty w następnym roku oraz korzystania z szerokiej
oferty wydawniczej Grupy INFOR PL.
Szczegółowych informacji dotyczących warunków prenumeraty udzielą Państwu pracownicy
Biura Obsługi Klienta pod numerem telefonu 22 761 30 30 lub 801 626 666.
Wioletta Chaczykowska
Redaktor prowadząca
październik 2016
PorAdnik GAZeTy PrAWneJ nr 10 (884)
3
Spis treści
Spis treści
1. Świąteczne prezenty dla pracowników
1.1. Świadczenia okolicznościowe finansowane z funduszu socjalnego
1.1.1. Zfśs – obowiązek tworzenia, gospodarowanie środkami, regulamin
1.1.2. Prezenty świąteczne finansowane z zfśs
1.2. Świadczenia okolicznościowe finansowane ze środków obrotowych
1.3. Podatek dochodowy od świadczeń świątecznych
1.3.1. Prezenty dla zleceniobiorców i wykonawców umowy o dzieło
1.3.2. Prezenty dla byłych pracowników
1.3.3. Udział w świątecznym spotkaniu
1.4. Świadczenia świąteczne a koszt pracodawcy
1.5. Prezenty świąteczne a VAT
1.5.1. Świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych a VAT
1.5.2. Świadczenia finansowane ze środków obrotowych a VAT
1.6. Składki ZUS od świątecznych podarunków
1.7. Ewidencja księgowa świadczeń świątecznych
1.7.1. Ewidencja świadczeń świątecznych finansowanych z zfśs
1.7.2. Ewidencja świadczeń finansowanych ze środków obrotowych
2. prezenty dla kontrahentów
2.1. Prezenty a koszty podatkowe
2.2. Prezent a przychód obdarowanego
2.3. Obowiązki podatnika związane z przekazaniem prezentu
2.4. Prezent dla kontrahenta a VAT
2.4.1. Prezenty o małej wartości
2.4.2. Przekazywanie materiałów reklamowych
2.4.3. Przekazywanie próbek
2.5. Dokumentacja przekazania prezentów
2.6. Prezenty dla kontrahentów a składki ZUS
2.7. Ewidencja księgowa przekazania prezentów
2.8. Spotkania biznesowe z kontrahentami
2.8.1. Spotkania z kontrahentami a VAT
2.8.2. Spotkania z kontrahentami a koszt podatkowy
3. wydatki na kartki Świąteczne i dekoracje
3.1. Świąteczne dekoracje i kartki a koszty podatkowe
3.2. Świąteczne kartki i dekoracje a VAT
3.3. Ewidencja wydatków na dekoracje i kartki świąteczne
4. wybrane orzeczenia sądowe i interpretacje – zestawienie tabelaryczne
5. odpowiedzi na pytania czytelników
5.1. Jak rozliczyć przekazane pracownikom karty podarunkowe i paczki dla dzieci z okazji świąt Bożego Narodzenia
5.2. Czy można odliczać VAT od zakupów związanych z wystrojem świątecznym firmy
5.3. Czy można odliczać VAT z faktur za koszty organizacji imprezy integracyjnej dla pracowników
5.4. Czy można odliczyć VAT z faktury za organizację imprezy przez firmę zewnętrzną
5.5. Czy trzeba opodatkować przekazywanie pracownikom prezentów świątecznych
5.6. Jak rozliczać VAT w związku z nabywaniem prezentów świątecznych dla kontrahentów
5.7. Jak rozliczać zakupy i przekazywanie pracownikom i kontrahentom bonów towarowych
5.8. Czy mikołajkowe paczki przyznane dzieciom pracowników muszą mieć zróżnicowaną wartość
5.9. Jak zaewidencjonować w pkpir paczki przekazane dla dzieci pracowników z okazji mikołajek
5.10. Czy zakupiony w prezencie alkohol może być kosztem podatkowym
5.11. Jak rozliczyć przekazywanie koszy z delikatesami
5.12. Gdzie złożyć PIT-8C wypełniony w związku z przekazaniem prezentu zagranicznemu kontrahentowi
5.13. Czy od przekazania drukowanych materiałów reklamowych kontrahentom należy pobrać VAT
5.14. Czy opodatkować VAT przekazanie koszulek i czapek z logo
5.15. Jak traktować podatkowo prezent w opakowaniu zbiorczym
5.16. Czy koszty związane z korzystaniem z kart podarunkowych mogą zostać sfinansowane z zfśs
5.17. Ile paczek świątecznych powinno dostać dziecko, którego rodzice zatrudnieni są u tego samego pracodawcy
5.18. Jak rozliczyć organizację imprezy dla pracowników oraz członków ich rodzin
4
PorAdnik GAZeTy PrAWneJ nr 10 (884)
www.pgp.infor.pl
5
5
5
19
21
22
25
26
26
26
28
29
31
35
41
41
45
52
52
55
56
56
57
59
59
60
61
62
66
66
67
68
68
69
70
72
81
81
83
84
86
87
87
88
88
89
90
91
92
92
93
93
94
95
95
Świąteczne prezenty dla pracowników
Święta w firmie
1. Świąteczne prezenty dla pracowników
Pracodawca może obdarować pracowników prezentami świątecznymi sfinansowanymi z różnych źródeł,
np. ze środków obrotowych, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszu socjalno-byto-
wego (u pracodawców z układem zbiorowym pracy). W zależności od źródła inaczej będzie wyglądać
ustalanie obowiązku składkowego i podatkowego z tytułu przekazanych świadczeń. Pracodawca może
obdarować zatrudnione osoby zarówno gotówką, jak i przekazać im świadczenia niepieniężne. Zatrud-
niony może też współfinansować koszt świątecznych prezentów.
1.1. Świadczenia okolicznościowe finansowane z funduszu socjalnego
Obowiązek tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: zfśs) wynika z przepisów Kodeksu
pracy. Środki zfśs służą do zaspokajania bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb osób uprawnionych do korzy-
stania z funduszu, w związku z tym mogą być przeznaczone na finansowanie działalności socjalnej, na dofinan-
sowanie zakładowych obiektów socjalnych, a także na tworzenie zakładowych żłobków, przedszkoli oraz innych
form wychowania przedszkolnego.
Działalność socjalna
Usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, spor-
towo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub
nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej
lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.
Słowniczek
Zakładowe obiekty socjalne
ośrodki wczasowe i kolonijne, domy wypoczynkowe, sanatoria, ogrody działkowe, obiekty sportowo-rekreacyjne, żłob-
ki, kluby dziecięce i przedszkola oraz obiekty służące działalności kulturalnej. Do obiektów socjalnych nie zalicza się
przykładowo stołówek zakładowych, które służą zaspokajaniu potrzeb bytowych, a nie socjalnych osób uprawnionych.
Osoby uprawnione do korzystania z funduszu
Pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści – byli pracownicy i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał
w regulaminie prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu.
1.1.1. Zfśs – obowiązek tworzenia, gospodarowanie środkami, regulamin
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na 1 stycznia danego
roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Nie jest to jednak obowiązek bezwzględny, ponie-
waż pracodawcy mogą zrezygnować z tworzenia funduszu. Możliwości tej nie mają jedynie pracodawcy prowadzą-
cy działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, którzy tworzą fundusz
obowiązkowo, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników (art. 3 ust. 2 ustawy o zfśs).
PrZykład 1
Ewa M. na 1 stycznia 2016 r. zatrudnia w swoim zakładzie krawieckim 3 pracowników na pełny etat i 2 pra-
cowników na 1/3 etatu. Ze względu na liczbę zatrudnionych pracowników – niższą niż 20 pracowników
w przeliczeniu na pełne etaty – Ewa M. jest zwolniona z obowiązku tworzenia zakładowego funduszu świad-
czeń socjalnych.
październik 2016
PorAdnik GAZeTy PrAWneJ nr 10 (884)
5
Święta w firmie
PrZykład 2
W jednostce budżetowej 1 stycznia 2016 r. stan zatrudnienia wynosił: 7 pracowników zatrudnionych na pełny
etat, 2 pracowników zatrudnionych na pół etatu i 2 pracowników zatrudnionych na ćwierć etatu. Razem daje
to 8,5 etatu. Tak niskie zatrudnienie nie ma jednak wpływu na obowiązek tworzenia zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych przez tę jednostkę budżetową – taki pracodawca musi tworzyć fundusz bez względu na
liczbę zatrudnianych pracowników.
Jeżeli rozpoczęcie działalności następuje w roku kalendarzowym w wyniku komercjalizacji, przejęcia, podziału
lub połączenia zakładu lub jego części z równoczesnym przejęciem pracowników, pracodawcy zatrudniający co
najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz jednostki sektora finansów publicznych obligatoryj-
nie tworzą zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
Pracodawcy rozpoczynający działalność w roku kalendarzowym, którzy są zobowiązani do utworzenia zakła-
dowego funduszu świadczeń socjalnych, tworzą ten fundusz dopiero od następnego roku kalendarzowego. Odro-
czenie obowiązków socjalnych dotyczy tylko tych pracodawców, którzy rozpoczynają działalność po raz pierwszy.
Możliwości takiej nie mają pracodawcy, którzy przejęli zakład pracy lub jego część wraz z pracownikami objętymi
układem zbiorowym pracy obowiązującym przed ich przejęciem i stanowiącym o tworzeniu funduszu. Wynika to z prze-
pisów Kodeksu pracy (dalej: k.p.). W okresie jednego roku od dnia przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego
pracodawcę, do pracowników stosuje się postanowienia układu, którym byli objęci przed przejściem zakładu pracy lub
jego części na nowego pracodawcę, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Postanowienia tego układu stosuje się
w brzmieniu obowiązującym w dniu przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego pracodawcę. Pracodawca może
stosować do tych pracowników korzystniejsze warunki niż wynikające z dotychczasowego układu (art. 2418 § 1 k.p.).
!
UWAGA
Pracodawca rozpoczynający w roku kalendarzowym działalność po raz pierwszy, zobowią-
zany do utworzenia zfśs, tworzy ten fundusz dopiero od następnego roku.
PrZykład 3
„KRD – Dom Wydawniczy” sp. z o.o. zaczęła działalność w lutym 2016 r. Spółka zatrudniła 29 pracowników
w pełnym wymiarze czasu pracy. Mimo to nie musi tworzyć zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
w bieżącym roku kalendarzowym. Obowiązek utworzenia funduszu powstanie dopiero w 2017 r.
Pracodawcy zatrudniający 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty
mogą zrezygnować z tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w sposób zależny od tego, czy w za-
kładzie pracy obowiązuje zakładowy układ zbiorowy pracy, czy regulamin wynagradzania.
Pracodawcy, których pracownicy są objęci zakładowym układem zbiorowym pracy, decyzję o nietworzeniu fun-
duszu wprowadzają przez zmianę tego układu. Zmiany wprowadza się w drodze protokołów dodatkowych, do któ-
rych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące układu (z art. 2419 i 24112 § 1 Kodeksu pracy). Stronami układu są
pracodawca i związki zawodowe. Jeśli pracodawca zgłosi propozycję zmiany układu, to aby zmiana ta mogła obo-
wiązywać, wymagana jest zgoda związków zawodowych. Wówczas taka zmiana zostaje wprowadzona w drodze
protokołu dodatkowego do zakładowego układu zbiorowego pracy. Protokół ten powinien zostać zarejestrowany
przez okręgowego inspektora pracy. Po zarejestrowaniu układ ten wchodzi w życie w terminie zawartym w proto-
kole, jednak nie wcześniej niż z dniem zarejestrowania protokołu.
W przypadku pracodawcy, którego pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, ale który ze względu na
zatrudnianie co najmniej 20 pracowników jest zobowiązany wydać regulamin wynagradzania, zmiany dotyczące
tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wprowadza się w drodze aneksu do regulaminu wynagra-
dzania. Treść regulaminu musi być uzgodniona z zakładową organizacją związkową. Jeżeli u danego pracodaw-
cy nie działa zakładowa organizacja związkowa, postanowienie o nietworzeniu funduszu wymaga uzgodnienia
z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (art. 8 ust. 2 w związku z art. 4 usta-
wy o zfśs). Aneks do regulaminu wynagradzania wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do
wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy (np. przekazanie treści aneksu bezpośrednio
każdemu pracownikowi za potwierdzeniem odbioru, ogłoszenie na zebraniu, rozesłanie za pośrednictwem pocz-
ty elektronicznej, wywieszenie na tablicy ogłoszeń itp.). Jeżeli więc pracodawcy zależy, aby aneks wszedł w życie
w określonym czasie, powinien odpowiednio wcześniej przystąpić do rokowań.
6
PorAdnik GAZeTy PrAWneJ nr 10 (884)
www.pgp.infor.pl
Świąteczne prezenty dla pracowników
PrZykład 4
Po uzgodnieniu z pracownikiem, wybranym przez załogę, treści aneksu do regulaminu wynagradzania, doty-
czącego rezygnacji z tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, pracodawca przekazał do wia-
domości pracowników poniższą treść aneksu:
Wzór 1. Aneks do regulaminu wynagradzania
W regulaminie wynagradzania PHP „Neptun-Bis” w Górkach Wielkich wprowadza się następujące zmiany:
1. Dodaje się art. 12 i 13 następującej treści:
n Art. 12. Na podstawie art. 4 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
(j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 800) nie jest tworzony zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
n Art. 13. Zgromadzone na odrębnym rachunku bankowym niewykorzystane środki zakładowego fun-
duszu socjalnego wykorzystuje się, aż do wyczerpania, na finansowanie działalności socjalnej we-
dług zasad określonych w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
2. Aneks wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania do wiadomości pracowników.
Brak zgody związków zawodowych bądź przedstawiciela pracowników powoduje, że nie można wprowadzić
w życie postanowień o nietworzeniu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Podobnie wygląda kwestia nietworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych u pracodawcy zatrudniającego
co najmniej 20 pracowników, ale mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Jeżeli u pracodawcy zatrud-
niającego co najmniej 20 pracowników pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie
nietworzenia funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego zawiera się w regulaminie wynagradzania. Gdy u pra-
codawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, zmiana regulaminu wynagradzania wymaga uzgodnienia z pra-
cownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (art. 4 ust. 3 ustawy o zfśs). I w tym przypadku,
w razie braku akceptacji związków zawodowych lub przedstawiciela/przedstawicieli pracowników, decyzja o odstąpie-
niu od tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie będzie mogła wejść w życie.
Jeżeli pracownicy są objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia o nietworzeniu zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych wprowadza się do układu zbiorowego pracy zgodnie z wyżej przedstawioną procedurą.
Zajmijmy się teraz pracodawcą zatrudniającym według stanu na 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracow-
ników w przeliczeniu na pełne etaty. Może on tworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych albo wypłacać
świadczenie urlopowe (art. 3 ust. 3 ustawy o zfśs). Może też z tego zrezygnować, co wymaga dopełnienia pew-
nych obowiązków formalnych. Otóż taki pracodawca powinien poinformować swoich pracowników o rezygnacji
z tworzenia funduszu w terminie do 31 stycznia danego roku. Pracodawcy zatrudniający na 1 stycznia mniej niż
20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, nieobjęci układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązani do wyda-
nia regulaminu wynagradzania, informacje w sprawie nietworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
i niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalenda-
rzowego, w sposób przyjęty u danego pracodawcy (art. 3 ust. 3a ustawy o zfśs).
Brak jest jednolitego stanowiska w sprawie konsekwencji niepowiadomienia w terminie pracowników o nieutworze-
niu zfśs i niewypłacania świadczeń urlopowych. Część ekspertów prawa pracy uważa, że mimo przekroczenia terminu
31 stycznia danego roku pracodawca skutecznie zwolni się z obowiązku wypłaty świadczeń urlopowych czy naliczenia
odpisów za ten rok. Z kolei inni uważają, że niepoinformowanie o rezygnacji z wypłaty świadczeń urlopowych i z two-
rzenia zfśs w terminie do końca stycznia skutkuje koniecznością wypłacania świadczenia lub naliczania odpisów na
fundusz socjalny w danym roku. Z uwagi na rozbieżność stanowisk w tej kwestii i niepewność co do ewentualnego roz-
strzygnięcia sądowego na korzyść pracodawcy, należy przestrzegać granicznej daty, jaką jest 31 stycznia danego roku.
Wzór 2. Informacja o rezygnacji z działalności socjalnej
Informacja dla pracowników „Media XXI Century” s.c.
Informuję, że w 2017 r. nie będzie tworzony zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz nie będzie wypła-
cane świadczenie urlopowe. Przyczyną tego stanu jest trudna sytuacja finansowa spółki.
Podstawa prawna: art. 3 ust. 3 i 3a ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
(j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 800).
Pruszków, 19 stycznia 2017 r.
Andrzej Kowalewski
Prezes
październik 2016
PorAdnik GAZeTy PrAWneJ nr 10 (884)
7
Święta w firmie
Zmiany w stanie zatrudnienia występujące w trakcie roku kalendarzowego nie mają wpływu na obowiązki so-
cjalne pracodawcy. O tym, czy pracodawca będzie tworzył zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub będzie wy-
płacał świadczenia urlopowe, decyduje wyłącznie liczba zatrudnionych pracowników na 1 stycznia danego roku.
PrZykład 5
W firmie „Nowe Horyzonty” 1 stycznia 2016 r. stan zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty wynosił
27 osób. W związku z tym pracodawca utworzył zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Od 1 marca stan
zatrudnienia w firmie uległ redukcji i wynosi 17 osób (w przeliczeniu na pełne etaty). Mimo zaistniałych
zmian pracodawca nie może zrezygnować z prowadzenia funduszu bez względu na spadek stanu zatrudnie-
nia od 1 marca. Decydujący jest stan zatrudnienia na 1 stycznia, a wówczas wynosił on ponad 20 pracowni-
ków w przeliczeniu na pełne etaty.
Przepisy ustawy mogą być również stosowane do członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i innych spół-
dzielni zajmujących się produkcją rolną. Decyzje w tym zakresie podejmuje walne zgromadzenie spółdzielni
(art. 21a ustawy o zfśs).
!
UWAGA
Rezygnacja z tworzenia funduszu następuje na podstawie zapisów w układzie zbiorowym
pracy lub regulaminie wynagradzania, po obligatoryjnym uzgodnieniu tej kwestii z organiza-
cją związkową, a w przypadku jej braku – z przedstawicielami pracowników. Decyzja podjęta przez
pracodawcę bez takich uzgodnień (bez uzyskania zgody reprezentacji pracowników) jest nieważna.
W razie rezygnacji z dalszego prowadzenia działalności socjalnej w formie zfśs niewykorzystane środki funduszu
muszą zostać wydane, do ich zupełnego wyczerpania, wyłącznie na finansowanie działalności socjalnej. Działalność
socjalną nadal należy rozumieć tak, jak definiuje ją ustawa o zfśs. Nie można podzielić pozostałych środków np. na
pracowników (dokonując wypłat na ich rzecz) lub sfinansować inne wydatki niż przewidziane w regulaminie gospoda-
rowania zfśs.
Tabela 1. Możliwość rezygnacji z tworzenia funduszu przez poszczególne kategorie pracodawców
Lp.
1
1
Pracodawca
2
zatrudniający co najmniej
20 pracowników w przeliczeniu
na pełne etaty
2
zatrudniający co najmniej
20 pracowników, ale mniej niż
20 pracowników w przeliczeniu
na pełne etaty
Czy można
zrezygnować
z tworzenia funduszu
3
tak
tak
3
zatrudniający mniej niż
20 pracowników
tak, do 31 stycznia da-
nego roku
W jaki sposób
4
dokonanie odpowiednich zapisów w układzie
zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradza-
nia, po uzgodnieniu ze związkiem zawodowym
lub przedstawicielami pracowników. Tacy praco-
dawcy nie mają możliwości wypłacania świad-
czeń urlopowych w rozumieniu przepisów usta-
wy o zfśs.
dokonanie odpowiednich zapisów w układzie
zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagra-
dzania, po uprzednim uzgodnieniu ze związ-
kiem zawodowym lub przedstawicielami pra-
cowników. Tacy pracodawcy mogą wypłacać
świadczenia urlopowe w rozumieniu przepisów
ustawy o zfśs.
samodzielne podjęcie decyzji przez pracodaw-
cę; podanie pracownikom do wiadomości w spo-
sób przyjęty u danego pracodawcy. Informacje
w sprawie nietworzenia zfśs i niewypłacania
świadczeń urlopowych pracodawca przekazuje
pracownikom corocznie, do końca stycznia.
8
PorAdnik GAZeTy PrAWneJ nr 10 (884)
www.pgp.infor.pl
Świąteczne prezenty dla pracowników
1
4
2
3
4
jednostki budżetowe
i samorządowe zakłady
budżetowe
nie, fundusz jest obowiązkowy bez względu na liczbę pracowników.
PrZykład 6
Pracodawca od kilku lat zatrudnia kilkadziesiąt osób, ale z obowiązku tworzenia zfśs zwolnił się po raz ostat-
ni w 2013 r. na okres do końca tego roku. Uznał, że zgoda przedstawiciela pracowników na nietworzenie zfśs
w kolejnych latach była automatyczna i nie wymagała ponowienia. Pod koniec grudnia 2016 r. stwierdził,
że mimo stanu zatrudnienia przekraczającego 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty nie musi two-
rzyć funduszu w 2017 r. Takie postępowanie pracodawcy jest nieprawidłowe, a zwolnienie się z obowiązku
tworzenia zfśs nieskuteczne. Uzgodnienie z przedstawicielem pracowników, że fundusz nie będzie tworzony,
dotyczyło bowiem wyłącznie 2013 r. Za pozostałe lata pracodawca powinien dokonać odpisów na zfśs. Jeże-
li nie tworzy on zfśs bez zamieszczenia odpowiednich zapisów w regulaminie wynagradzania uzgodnionych
wcześ niej z przedstawicielem pracowników, popełnia wykroczenie zagrożone karą grzywny.
Środki funduszu podlegają określonym rygorom, tj.:
n zasoby niewykorzystane w danym roku kalendarzowym przechodzą na rok następny (art. 11 ustawy o zfśs),
n są gromadzone na odrębnym rachunku bankowym (art. 12 ust. 1 ustawy o zfśs),
n nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadków, gdy egzekucja jest prowadzona w związku z zobowiązaniami
funduszu (art. 12 ust. 2 ustawy o zfśs).
W razie stwierdzenia wydatkowania środków niezgodnie z przepisami ustawy o zfśs związkom zawodowym przysłu-
guje prawo wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem o zwrot tych kwot na konto funduszu (art. 8 ust. 3 ustawy o zfśs).
Jednak takie roszczenie nie przysługuje pracownikom, gdy w zakładzie pracy nie działa organizacja związkowa.
Gospodarowanie środkami funduszu
Środki zakładowego funduszu świadczeń socjalnych mogą być spożytkowane wyłącznie na cele określone w przepi-
sach ustawy o zfśs. Przypomnijmy, że fundusz ten jest przeznaczony na finansowanie działalności socjalnej organizowa-
nej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz
na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego.
Działalnością socjalną są usługi świadczone przez pracodawców na rzecz:
n różnych form wypoczynku (np. wczasy, kolonie, spływy kajakowe, wczasy agroturystyczne, obozy, zimowiska,
wycieczki),
n działalności kulturalno-oświatowej (np. zakup biletów do kina, teatru, opery),
n działalności sportowo-rekreacyjnej (np. zakup sprzętu sportowego, wyposażenie sali gimnastycznej, siłowni),
n opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię,
w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego (np. partycypowanie w wydatkach ponoszo-
nych przez pracowników z tytułu pobytu ich dzieci w żłobku lub przedszkolu),
n udzielania pomocy materialnej, rzeczowej lub finansowej (np. pomoc w razie zdarzeń losowych, zapomogi dla
pracowników znajdujących się w niedostatku),
n zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych w umowie (np. na budowę,
remont, adaptację, modernizację mieszkania).
Usługi i świadczenia w zakresie różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej i sportowo-rekre-
acyjnej mogą być finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zarówno wówczas, gdy są organizo-
wane w kraju, jak i za granicą.
Fundusz z założenia ma łagodzić różnice w poziomie życia pracowników i ich rodzin, a jego adresatami są
zwłaszcza rodziny o najniższych dochodach. Uprawnieni są głównie pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści
– byli pracownicy i ich rodziny. Ponadto uprawnionymi mogą być również inne osoby, którym pracodawca przy-
znał w regulaminie prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu.
Uprawnienie do korzystania z funduszu nie oznacza, że takie świadczenie przysługuje uprawnionemu „z urzędu”.
Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z zfśs powinny być bowiem uzależnione od sytuacji ży-
ciowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Jest to tzw. zasada uznaniowości. Zasada
ta oznacza, że mimo posiadanego uprawnienia do ubiegania się o świadczenie, dana osoba może go nie otrzymać, gdyż
po indywidualnej ocenie sytuacji socjalnej może się okazać, że nie kwalifikuje się do przyznania tego świadczenia.
październik 2016
PorAdnik GAZeTy PrAWneJ nr 10 (884)
9
Święta w firmie
Świadczeń nie należy przyznawać „wszystkim po równo”. Praktyczny skutek wynikający z obowiązku
stosowania „kryterium socjalnego” obrazuje np. wyrok WSA w Warszawie z 13 lutego 2007 r. (III SA/Wa
4283/06), w którym sąd stwierdził, że:
WSA (...) Zorganizowanie imprezy okolicznościowej (integracyjnej) dla wszystkich uprawnionych, bez
uwzględniania ich sytuacji życiowej, stałoby w sprzeczności z warunkami, na jakich może być przyzna
wana pomoc z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Sytuacja taka byłaby sprzeczna z obowią
zującymi przepisami prawa. Pomoc z funduszu może być dokonywana jedynie wówczas, gdy uzależnia się jej
przyznawanie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.
!
UWAGA
Przy przyznawaniu ulgowych usług i świadczeń z zfśs należy uwzględniać kryteria so-
cjalne.
Najłatwiejszym (i chyba najbardziej właściwym) sposobem uzyskania informacji o sytuacji socjalnej oso-
by uprawnionej jest składane przez nią oświadczenie. Warto w tym miejscu poruszyć kwestię ochrony da-
nych osobowych pracowników pragnących skorzystać z usług i świadczeń finansowanych przez zakładowy
fundusz świadczeń socjalnych. Otóż przetwarzanie danych osobowych jest dopuszczalne m.in., gdy jest to
niezbędne do zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa (art. 23
ust. 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych). W związku z tym, że ustawa o zfśs
uzależnia wysokość dopłat z funduszu od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej, zgod-
ne z przepisami prawa jest wymaganie przez pracodawcę od pracownika określonych danych dotyczących
jego sytuacji życiowej, rodzinnej i majątkowej (art. 8 ust. 1 ustawy o zfśs).
Regulamin tworzenia i gospodarowania zakładowym funduszem świadczeń socjalnych powinien określać
zasady przyznawania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz zasady
i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu – w tym tryb udostępniania informacji
i przyznawania świadczeń socjalnych oraz zasady podawania do wiadomości pracowników listy osób, które
korzystają ze świadczeń socjalnych. Oświadczenie pracownika jest najbardziej dostępnym sposobem uzyska-
nia takich informacji. Jednocześnie – w związku z uznaniowym charakterem świadczeń socjalnych – odmo-
wa udostępnienia wyżej określonych danych może skutkować nieotrzymaniem przez pracownika świadcze-
nia socjalnego (wzór oświadczenia znajduje się na str. 19).
W przypadku gdy środki funduszu nie zostaną wykorzystane w danym roku kalendarzowym, przechodzą
one na kolejny rok, powiększając przyszły fundusz. Jeżeli pracodawca nie ma już obowiązku tworzenia za-
kładowego funduszu świadczeń socjalnych, nie oznacza to, że niewykorzystane środki zgromadzone na ra-
chunku funduszu może wykorzystać w sposób zupełnie dowolny. Środki, które nie zostały wykorzystane
w poprzednim roku, jak też środki likwidowanego funduszu, muszą być wykorzystane zgodnie z regulami-
nem funduszu i ustawą o zfśs.
PrZykład 7
W 2015 r. pracodawca utworzył zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, jednak w 2016 r. zrezygno-
wał z niego. Na rachunku bankowym funduszu pozostały niewykorzystane środki. Nie oznacza to, że
pracodawca może zlikwidować rachunek i korzystać z pozostałych środków bez ograniczeń i w dowol-
ny sposób. Mimo rezygnacji z utworzenia funduszu obowiązkiem pracodawcy nadal jest korzystanie
z pozostałych środków w sposób zgodny z ustawą o zfśs i regulaminem funduszu. Likwidacja rachunku
będzie możliwa dopiero po całkowitym wydatkowaniu środków zakładowego funduszu świadczeń so-
cjalnych.
Środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych administruje pracodawca. Pojęcie „administrowa-
nie” dotyczy organizowania zakładowej działalności socjalnej, a także czynności zmierzających do zapewnie-
nia funduszowi obsługi finansowej, kadrowej i organizacyjnej.
Należy podkreślić, że środki zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są własnością pracodawcy i to
on sprawuje nad nimi kontrolę – jednak w granicach określonych w ustawie o zfśs i regulaminie. Mimo że te
środki są własnością pracodawcy, to nie może on nimi swobodnie rozporządzać.
Związkom zawodowym przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem o zwrot funduszowi
środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami ustawy o zfśs.
10
PorAdnik GAZeTy PrAWneJ nr 10 (884)
www.pgp.infor.pl
Pobierz darmowy fragment (pdf)