Darmowy fragment publikacji:
Y
Z
C
R
Ó
W
T
i
t T
e
W
t
y
Ó
s
r
R
e
w
C
Z
n
Y
u
s
t
u
d
e
n
t
Y
Z
C
R
Ó
W
T
i
t T
e
W
t
y
Ó
s
r
R
e
w
C
Z
n
Y
u
s
t
u
d
e
n
t
Przewodnik
dla studentów
uniwersytetu
Łódzkiego
Pod redakcją
jarosŁawa PŁuciennika
i kingi klimczak
Łódź 2013
Kinga Klimczak – Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej
Uniwersytet Łódzki, 90-507 Łódź, ul. Gdańska 107
Jarosław Płuciennik – Katedra Teorii Literatury, Uniwersytet Łódzki
91-431 Łódź, ul. Franciszkańska 1/5
RECENZENT
Beata Przyborowska
SKŁAD I ŁAMANIE
Oficyna Wydawnicza Edytor.org
KOREKTA
Danuta Bąk
PROJEKT OKŁADKI
Barbara Grzejszczak
© Copyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2013
Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Wydanie I. W.06334.13.0.S
ISBN 978-83-7525-955-1 (wersja drukowana)
ISBN 978-83-7525-970-4 (wersja elektroniczna)
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
90-131 Łódź, ul. Lindleya 8
www.wydawnictwo.uni.lodz.pl
e-mail: ksiegarnia@uni.lodz.pl
tel. (42) 665 58 63, faks (42) 665 58 62
Druk i oprawa: Quick Druk
sPis treŚci
Wybieraj!
7
1 Jarosław Płuciennik
Zwięzłość jako efekt kompetencji społecznej 9
2 Jerzy S. Czarnecki
Przestrzeń samodzielności 13
3 Jarosław Płuciennik
Smartfonologia na Uniwersytecie 25
4 Mieczysław Gajos
Nauczyć się języków obcych – o autonomii w glottodydaktyce 29
5 Sylwia Rapacka
Nie tylko o metodzie projektowej 39
6 Anna Gutowska
Jak się uczą dorośli 49
7 Elwira Olejniczak
Kilka uwag o stylu naukowym 57
8 Anna Kowalska-Pietrzak
Najkrótszy kurs pisania tekstów naukowych 65
9 Joanna Bachura-Wojtasik
Jak redagować teksty naukowe 77
10 Agata Kowalewska
Jak uniknąć plagiatu 85
11 Justyna Jerzyk-Wojtecka
Notatki? Zrób to sam! 89
12 Zbigniew Mikurenda
Środowisko technologiczne do realizacji i wspomagania
zajęć dydaktycznych w trybie zdalnym 97
13 Lidia Mikołajuk
Przewodnik po Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego 113
14 Anna Jagiełło, Leszek Piąstka
Jak wychowanie fizyczne wpływa na Twoje kompetencje społeczne 125
15 Paulina Czarnek
Droga nie tylko naukowa – studenckie koła zainteresowań 135
16 Paulina Dubińska, Juliusz Mroziński
Akademickie Radio UL – daj się ponieść radiowej pasji 141
Wybieraj zawsze! 143
wyBieraj!
Dawno, dawno temu egzamin maturalny nazywano eg-
zaminem dojrzałości, mówiono w jego kontekście o spraw-
dzeniu samodzielności myślenia młodych ludzi. Przemiany
cywilizacyjne przesuwają granicę dojrzewania człowieka,
ale studia wyższe nadal pozostają domeną nade wszystko
ludzi mentalnie dorosłych. Rozpoczynasz właśnie swoją
największą życiową przygodę – studia, podczas których nie
wszystko co najważniejsze dzieje się w salach wykładowych
czy laboratoriach. Czasami na istotne rzeczy można trafić
podczas samodzielnej lektury, ćwiczeń fizycznych na pły-
walni czy w trakcie rozmowy z kolegą przy obiedzie.
Na czym polega dojrzałość umysłowa dziś, dla Two-
jego pokolenia, które niedługo może być określane jako
pokolenie ekranów i aplikacji? Na pierwszym roku stu-
diów w szczególny sposób ujawni się dylemat: czy imitować
wzorce znalezione w źródłach, czy twórczo je przekształcać
i wykazać inwencję oraz oryginalność. Każdy z Was ma
przed sobą dwa losy: jeden czarny, drugi biały, każdy z Was
musi samodzielnie wybierać. Pierwszy wybór i… już zawsze
będziesz prowadzony(a) za rękę, drugi wybór – to sięgnięcie
do pokładów nieskończonych mocy w samym sobie.
Na Uniwersytecie Łódzkim ciężko pracujemy, aby moż-
liwie każdy Student, który realizuje nasze programy kształ-
cenia, poczuł się w przyszłości spełnionym człowiekiem,
tzn. zrealizował planowane cele życiowe, znalazł pracę
i osiągnął sukces w życiu zawodowym. Stanie się to możli-
we, jeśli każdy Student ufnie podejmie współpracę z kadrą
akademicką oraz będzie się starał przyswoić sobie najlepsze
umiejętności i kompetencje społeczne. Trzeba ze wszyst-
kich sił dążyć do wyzwolenie potencjału w nas samych, aby
wespół z innymi pracować, lepiej się z nimi komunikować
i owocniej z nimi być, po prostu.
Ten podręcznik ma pomóc Ci rozeznać się w całkiem
podstawowych umiejętnościach i kompetencjach potrzeb-
nych w samodzielnym uczeniu się. Postaraliśmy się zebrać
najprostsze i najzwięźlejsze porady i przepisy dla rozpoczy-
nających studia, a więc dla Ciebie! Te kompetencje będą
ważne nie tylko tu i teraz, na UŁ, ale w samodzielnym ucze-
niu się przez całe życie. Masz możliwość wyboru, dwa losy
– czarny i biały. Wybieraj… wybieraj siebie!
jarosław płuciennik
kinga klimczak
1
jarosŁaw PŁuciennik
zwięzŁoŚć jako eFekt
komPetencji sPoŁecznej
zwięzŁoŚć
Zwięzłość to kwestia stylu, a styl bywa cnotą, albo inaczej, ważną cechą cha-
rakteru człowieka. Dziś jednak chciałbym pisać o zwięzłości jako o jednej
z ważnych kompetencji społecznych. Nie można na razie zapisać się na
studia zwięzłości, choć już pojedyncze zajęcia dotyczące tematu „zwię-
złość” można łatwo sobie wyobrazić. Zwięzłość jest jedną z kompetencji
wskazywanych przez pracodawców jako kluczowe.
chwytaj sPosoBnoŚć
Oczekiwania pracodawcy i czasów, w których żyjemy, decydują o dużej
wartości omawianej kompetencji. Pracodawcy mają dziś coraz mniej
czasu, nawet wywiady z kandydatami na pracowników przebiegają kon-
kursowo, a w pośpiechu kandydaci mają niewiele czasu na prezentację
siebie. Co więcej, czasem przypadkowe spotkanie podczas gry w tenisa
czy na polu golfowym albo na boisku piłkarskim, przypadkowe spotka-
nie w miejscu publicznym narzuci Ci konieczność schwytania okazji, aby
zwięźle zaprezentować swoje zainteresowania i umiejętności czy projekty.
Pracodawcy oczekują od pracowników wielozadaniowości, zaś podczas
spotkań rekrutacyjnych wielowymiarowości. Prezentacja tej cechy w krót-
kim czasie wymaga sztuki, czyli stylu.
zasady Pisania maili
• Przechodź od razu do rzeczy • Staraj się pisać krótko: jedną stro-
nę maszynopisu • Napisz krótki, ale treściwy wers w nagłówku: najlepiej
w formie rzeczy do zrobienia.
Podane wyżej cechy oparte są na badaniach nad psychologią czy-
tania maili.
cecha maili
W wypowiedziach publicznych różnych pracodawców oraz w komunika-
cji prywatnej z różnymi osobami wprost można spotkać wymaganie, aby
najważniejsze cechy swojego projektu, który chcemy zaprezentować pra-
codawcy w konkursie na jakieś stanowisko, przedstawiać w mailu, czyli
jeszcze przed samym spotkaniem twarzą w twarz. Nawet jeśli zostaniesz
dopuszczony(a) do rozmowy, najpierw musisz do siebie przekonać na pi-
śmie w mailu. Mail trzeba traktować zadaniowo. Istnieją już aplikacje na
smartfony i tablety, które w ten sposób traktują maile, właśnie jako zada-
nie do wykonania.
skąd się wzięŁa zwięzŁoŚć?
Najkrócej: z przemian cywilizacyjnych. Prawdziwy przełom cywilizacyjny
został wywołany postępem komunikacyjnym, a ten dokonuje się syste-
matycznie od czasu wynalezienia kolei. George Stephenson skonstruował
swój parowóz w 1814 roku, a już Friedrich Nietzsche narzekał na niesa-
mowite tempo cywilizacyjne i brak czasu na refleksję. Za swoje główne
zadanie jako filozofa i filologa uznawał nawet to, aby spowolnić tempo, za-
trzymać się na refleksji, mieć dużo czasu na wolne czytanie. Dziś to samo
hasło: „wolne czytanie” pojawia się w kontekście ruchu „slow food”.
krótkie Formy kulturowe
Coraz więcej jest krótkich form literackich, coraz mniej popularne są
rozwlekłe dysertacje i wielkie powieści. Popularne są dziś szczególnego
rodzaju krótkie opowiadania, takie, które możesz przeczytać w 30 mi-
nut w drodze do pracy. Czasami powstają także, bardzo popularne
np. w Japonii, powieści smsowe, pisane na komórkach i czytane na nich.
10
Jarosław PłuciennikWszechobecne są blogi literackie, mikroblogi (takie jak słynny twitter
– „ćwierkacz”), w których musimy swój komunikat ograniczyć do „ćwier-
ków” na 140 znaków.
Popularną formą w Internecie są krótkie wykłady, zazwyczaj
ok. 15-minutowe w systemie TED; wykładowca musi w kwadrans przeko-
nać do swojej historii życiowej słuchaczy. Musi być zwięzły.
Fast Food
Ważnym kulturowym zjawiskiem, bardzo złożonym i kontrowersyjnym,
jest macdonaldyzacja, na którą składa się sprawność, przewidywalność,
wymierność oraz sterowanie. W macdonaldyzacji dobre zjawiska mie-
szają się ze złymi, zaś racjonalność jest podporządkowana rachunkowi
ekonomicznemu. Na tym tle zwięzłość jest wypadkową przemian cywili-
zacyjnych oraz jednym z ważnych aktywnych czynników zmiany.
wartoŚć uniwersalna
Jednak zwięzłość była od zawsze i pozostaje wartością uniwersalną i po-
nadczasową, tyle że występowała w kulturze w różnym natężeniu i w róż-
nych kontekstach. Jean-Baptiste Le Brun pisał: Mój styl w ogóle nie będzie
kwiecisty, moje wyrażenia będą proste jak prawda. W tym kontekście zwię-
złość ma siłę przekonywania, bo jest oparta na założeniu posiadania małej
ilości uprzedniej wiedzy. Czasem wręcz zakłada elementarną umiejętność
rozumowania i wrażliwość na zmysłową obecność tego, co narzuca się
nieodparcie. Niektórzy piszą w tym kontekście o prawdzie. Na przykład
piszący w stylu klasycznym nigdy nie pozwala sobie na uleganie osobi-
stym zachciankom, inklinacjom czy perspektywom. Wartości kojarzone
ze zwięzłością w okresie klasycyzmu to prostota, szacunek dla prawdy,
jasność, narzucająca się prawda. Zwięzłość jest intencjonalną ekspresją
dokładności, komunikacją bez sugestii.
stań się!
Lapidarność i krótkość ekspresji były w przeszłości wartościami łączo-
nymi ze zwięzłością; wskazywane były także jako tekstowa jakość efek-
tu retorycznego uniesienia, czyli wzniosłości albo górności, prowadzącej
11
ZwięZłość jako efekt kompetencji społecZnejJarosław Płuciennik
do transu, uniesienia, entuzjazmu. Charakterystycznym wyrażeniem,
obrosłym komentarzami, było słynne zdanie z Księgi Genesis przypisy-
wane Bogu: I rzekł Bóg: Niech się stanie światłość – I stało się! To jedno
zdanie wyrusza z milczenia i niknie w nim, jak prosty utwór muzyczny.
Później zwięzłość kojarzono także z wartością estetyczną nagłości.
minimalizm jako styl
Jednak najważniejsze, że zwięzłość jest kwestią stylu. Tak jak prostota to
nie prostactwo, tak zwięzłość nie jest też wynikiem braku materiału. Stylu
klasycznego można się wyuczyć, jak twierdzi Mark Turner, jest on wy-
nikiem pracy, a nie wrodzonych cech, wytworem kultury, a nie natury.
Podobnie zwięzłość kojarzyć można z modnym ostatnio stylem minima-
listycznym. Za zwięzłością autentyczną stoi zrozumienie i cecha ta zawsze
się ostoi. Dobry styl pisania i mówienia wynika ze stylu myślenia. Można
nauczyć się pisania poprzez naukę stylu pisania. Powinniśmy uczyć się
zwięzłości, powinniśmy uczyć się stylu.
Ucz się zwięzłości, ucz się szacunku dla siebie i czasu innych! Ale
oczekuj także szacunku dla siebie.
2
jerzy s. czarnecki
Przestrzeń
samodzielnoŚci
wProwadzenie
Okres niedojrzałej młodości za Tobą, matura za Tobą, teraz rozpoczynasz
czas studiów. Niezależnie od tego, co studiujesz, niezależnie od tego, na
ilu jesteś kierunkach studiów, w pewnym momencie dużo się zmieniło
w Twoim życiu. Jedna z tych zmian polega na tym, że słyszysz prawie co-
dziennie: teraz to już nie jest tak, jak w szkole, teraz musisz samodzielnie
studiować. Zmieniło się, bo zamiast słowa „uczyć się”, mamy słowo „stu-
diować”. No i mamy dodatkowe słowo: „samodzielność”.
Nie, nie przypomnisz sobie, kto Ci powiedział na czym polega
różnica, a to dlatego, że nikt Ci nie powiedział. Czasami potrafisz za-
uważyć różnicę, czasami nie. Przyjmij, że tak jest w większości uczelni
tego świata. Z drugiej strony – szkoła nigdy niczego nie nauczyła, jeśli
ktoś sam nie chciał się nauczyć. Dlatego zapraszam Cię do praktycznego
zastosowania zbioru technik, które otwierają przestrzeń samodzielno-
ści. Wszystkie te techniki pokazują jeden ze sposobów praktykowania
zachowań, które prowadzą do budowy i zagospodarowania przestrze-
ni samodzielności. Paradoksalnie, samodzielność przychodzi poprzez
zachowanie praktykowane w zespole. Mówimy tu bowiem o indywidu-
alnej zdolności i umiejętności uczenia się, choć wszystkie techniki dla
swojej skuteczności wymagają grupy, zespołu, otoczenia innych ludzi.
Możesz nauczyć się zbioru technik, które pokażą Ci, jak się uczyć, a potem
możesz je odtwarzać w nowych gronach, z różnymi ludźmi, w różnym
otoczeniu. Najważniejsze jest to, żeby zacząć.
zaŁożenia
Droga jednokierunkowa
zaŁożenie Pierwsze
Wymiana wiedzy w ogóle, a tym bardziej proces uczenia się, czy inaczej,
wzbogacania swojej wiedzy, wymaga wymiany myśli. Uczenie się to uli-
ca dwukierunkowa. Komunikacja to przede wszystkim umiejętność słu-
chania, dopiero potem wygłaszania zdań własnych. Komunikacja zawsze
odbywa się dwufazowo: słuchasz – powtarzasz. Słuchasz tego, co ktoś
do Ciebie mówi i – chcesz czy nie – tłu-
maczysz to na swój sposób rozumienia
świata, na obrazy, z którymi się spotkałeś,
na zdania, które usłyszałeś, na wartości,
które wyznajesz. Powtarzasz to, co po-
wstało w Twojej świadomości po takim
przetłumaczeniu temu, od kogo usłysza-
łeś pierwszą wersję. Teraz druga osoba
słucha i – chce czy nie – tłumaczy to, co
usłyszała … i tak dalej. Za każdym razem pojawią się niezgodności, nie-
dokładności, różnice, które obie strony procesu komunikacji tłumaczą tak
długo, aż uzyskają jednolity obraz – uzgodnione znaczenie komunikatu.
Jeśli jest Was więcej, zajmie to więcej czasu, ale tylko na początku. Potem
będziesz umiał samodzielnie uczestniczyć w pełni w zdarzeniach komu-
nikacyjnych – na podstawie własnego doświadczenia.
zaŁożenie drugie
Wiedza przepływa poziomo albo inaczej – przepływ wiedzy nie uznaje
nierówności. Tak, możesz zapamiętać informacje, które otrzymałeś(aś) od
kogoś jednostronnie, ze źródła, z którym nie możesz rozmawiać. Radio,
książka, telewizja, ale też i profesor, który stoi na katedrze i wygłasza wy-
kład – to są tylko nadajniki informacji. Informacje można spamiętać, po-
układać na swój sposób, przekazać dalej, powtórzyć… W każdym z tych
przypadków mamy do czynienia z informacją, nie z wiedzą. Wiedza po-
14
Jerzy S. CzarneCki
Pobierz darmowy fragment (pdf)