Darmowy fragment publikacji:
Umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne od 1 stycznia 2018 r.
PRAWO PRACY I ZUS NR 1 INDEKS 403547 ISBN 978-83-65947-01-7 GRUDZIEŃ 2017 Wydanie V CENA 29,90 zł ZŁ (W TYM 23 VAT)
UKAZUJE SIĘ OD 1995 ROKU
UmOWY ZleCeNIA
I INNe UmOWY CYWIlNOPRAWNe
Od 1 StYCZNIA 2018 R.
Komu i w jakiej wysokości zapewnić minimalną stawkę
godzinową od 1 stycznia 2018 r.
Jakie koszty stosować do przychodów z praw autorskich
po zmianie przepisów
Kiedy zawrzeć zlecenie, a kiedy umowę o dzieło według
najnowszego orzecznictwa sądowego
Jakich potrąceń można dokonywać z wynagrodzenia
za zrealizowanie umowy cywilnoprawnej
ISBN 978-83-65947-01-7
Partner merytoryczny
RODO 2018
Chroń dane osobowe!
Nowe dyrektywy unijne w najnowszej publikacji.
Wersja PREMIUM
z wideoszkoleniami
na pendrive
Rewolucyjne zmiany w przepisach!
KSIĄŻKA: „RODO. Ochrona danych osobowych. Przewodnik po zmianach”
+ WIdEoSzKolEnIE nA PEndRIvE:
„Regulacje prawne dotyczące ochrony danych osobowych”
w cenie 169 zł (brutto)
Aktualne wydanie znajdziesz na sklep.infor.pl
sklep.infor.pl
22 212 07 30, 801 626 666
bok@infor.pl
Umowy zlecenia
i inne Umowy cywilnoprawne
od 1 stycznia 2018 r.
Komu i w jakiej wysokości zapewnić minimalną stawkę
godzinową od 1 stycznia 2018 r.
Jakie koszty stosować do przychodów z praw autorskich
po zmianie przepisów
Kiedy zawrzeć zlecenie, a kiedy umowę o dzieło według
najnowszego orzecznictwa sądowego
Jakich potrąceń można dokonywać z wynagrodzenia
za zrealizowanie umowy cywilnoprawnej
Jedno
konto ZUS
nowe zasady
rozliczania składek ZUS
od 1 stycznia 2018 r.
Zamów publikację już dziś!
sklep.infor.pl
22 212 07 30, 801 626 666
bok@infor.pl
Umowy zlecenia
i inne Umowy cywilnoprawne
od 1 stycznia 2018 r.
dyrektor centrum wydawniczego
Marzena Nikiel
redaktor merytoryczny
Bożena Goliszewska-Chojdak
sekretarz redakcji
Anna Seroczyńska
redaktor graficzno-techniczny
Agnieszka Zuchowicz
Korekta
Anna Seroczyńska
adres redakcji
01-042 Warszawa,
ul. Okopowa 58/72
www.pgp.infor.pl
Biuro reklamy
Kamilla Alchimowicz
tel. 22 530 40 75
e-mail: kamilla.alchimowicz@infor.pl
Biuro opiekunów Klienta
01-042 Warszawa,
ul. Okopowa 58/72
tel.: 22 761 30 30, 801 626 666,
e-mail: bok@infor.pl
strona: www.sklep.infor.pl
druk
ABEDIK
Copyright by INFOR PL Spółka Akcyjna. Publika-
cja jest chroniona przepisami prawa autorskiego.
Wykonywanie kserokopii lub powielanie inną me-
todą oraz rozpowszechnianie bez zgody wydaw-
cy w całości lub części jest zabronione i podlega
odpowiedzialności karnej.
Materiałów niezamówionych nie zwracamy, za-
chowując sobie prawo do skrótów i zmian tytułu.
Nie ponosimy odpowiedzialności za treść reklam
zamieszczonych na łamach.
Grupa inFor pl
prezes zarządu
Ryszard Pieńkowski
inFor pl spółka akcyjna
01-042 Warszawa
ul. Okopowa 58/72
www.infor.pl
SpiS treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Rozdział I. Umowa zlecenia – kiedy można ją podpisać . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
9
1 . Obowiązki stron umowy zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
2 . Różnice między umową o pracę a umową zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .1 . Elementy odróżniające umowę zlecenia od umowy o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2 .2 . Konsekwencje uznania umowy zlecenia za umowę o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
3 . Wynagrodzenie w umowie zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
3 .1 . Minimalna stawka godzinowa od 1 stycznia 2018 r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3 .2 . Ewidencja liczby przepracowanych godzin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3 .3 . Wypłata wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej . . . . . . . . . . . . . . . 19
3 .4 . Aneksy do trwających umów zlecenia (o świadczenie usług) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
3 .5 . Zleceniobiorcy i samozatrudnieni bez prawa do minimalnej stawki godzinowej . . . . . . . . . 21
3 .5 .1 . Samozatrudniony niewykonujący osobiście pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
3 .5 .2 . Samodzielność wykonujących pracę i wynagrodzenie prowizyjne . . . . . . . . . . . . . . . 21
3 .5 .3 . Prowadzenie rodzinnego domu pomocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
3 .5 .4 . Rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
3 .5 .5 . Opieka na wypoczynkach i wycieczkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3 .5 .6 . Opieka domowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
4 . Kontrola PIP w zakresie wypłacania minimalnej stawki godzinowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
4 .1 . Dokumentacja kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
4 .2 . Środki prawne PIP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
4 .3 . Odpowiedzialność za wykroczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
4 .4 . Omijanie przepisów o ubezpieczeniach społecznych podlegające odpowiedzialności
karnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
4 .5 . Zawarcie umowy o dzieło w warunkach umowy zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
4 .6 . Potwierdzenie mniejszej liczby godzin wykonanego zlecenia lub świadczonej usługi
niż rzeczywista . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5 . Jak sformułować umowę zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5 .1 . Najczęściej pojawiające się problemy przy sporządzaniu umowy zlecenia . . . . . . . . . . . . . 28
6 . Odpowiedzialność z tytułu umowy zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
7 . Oskładkowanie umów zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
7 .1 . Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych – umowa zlecenia i inne tytuły . . . . . . . . . . . . 33
7 .1 .1 . Kilka umów zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
7 .1 .2 . Umowa zlecenia zawarta z własnym pracodawcą lub wykonywana
na jego rzecz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
7 .1 .3 . Umowa zlecenia zawarta z innym podmiotem niż własny pracodawca
i niewykonywana na jego rzecz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
7 .1 .4 . Umowa zlecenia i prowadzenie pozarolniczej działalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
7 .1 .5 . Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, dla której minimalną podstawę
wymiaru składek z tytułu działalności stanowi 60 prognozowanego
przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
7 .1 .6 . Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której właściwa
jest preferencyjna podstawa wymiaru składek (30 minimalnego
wynagrodzenia za pracę) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
7 .1 .7 . Umowa zlecenia w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności
gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
www.infor.Pl
3
Umowy zlecenia i inne Umowy cywilnoPrawne od stycznia 2018 r.
8 . Umowa o pracę i umowa zlecenia oraz prowadzenie pozarolniczej działalności . . . . . . . . . . . . . 49
8 .1 . Umowa o pracę i umowa zlecenia z własnym pracodawcą oraz prowadzenie
pozarolniczej działalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
8 .2 . Umowa o pracę i umowa zlecenia z innym podmiotem niż własny pracodawca
i niewykonywana na jego rzecz oraz prowadzenie pozarolniczej działalności . . . . . . . . . . . 50
9 . Umowa zlecenia i prawo do emerytury lub renty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
10 . Umowa zlecenia oraz prowadzenie pozarolniczej działalności i prawo do emerytury
lub renty
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
11 . Umowa o pracę i umowa zlecenia oraz prawo do emerytury lub renty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
11 .1 . Umowa o pracę i umowa zlecenia z własnym pracodawcą lub wykonywana na rzecz
pracodawcy oraz prawo do emerytury lub renty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
11 .2 . Umowa o pracę i umowa zlecenia z innym podmiotem niż własny pracodawca
i niewykonywana na jego rzecz oraz prawo do emerytury lub renty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
12 . Umowa zlecenia z uczniem lub studentem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
13 . Umowa zlecenia i pobieranie zasiłku macierzyńskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
14 . Umowa zlecenia i przebywanie na urlopie wychowawczym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
15 . Umowa zlecenia i status rolnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
16 . Umowa zlecenia i pozostawanie w stosunku służby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
17 . Uprawnienia płatnika składek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
18 . Uprawnienia ZUS w zakresie ustalania właściwego płatnika składek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
18 .1 . Płatnik składek i podmiot „zgłaszający” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
18 .2 . Przepisy przejściowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
19 . Wysokość i zasady finansowania składek na ubezpieczenia społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
20 . Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
20 .1 . Odprawy i odszkodowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
20 .2 . Świadczenia bhp i ekwiwalenty za te świadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
20 .3 . Należności za podróż służbową . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
20 .4 . Koszty używania prywatnego samochodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
20 .5 . Wsparcie socjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
20 .6 . Diety dla zleceniobiorców wysłanych do pracy za granicę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
20 .7 . Ekwiwalenty za narzędzia, materiały lub sprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
20 .8 . Wartość posiłków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
20 .9 . Zapomogi losowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
21 . Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
22 . Podstawa wymiaru i wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
23 . Umowa zlecenia i inne tytuły do ubezpieczenia zdrowotnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
23 .1 . Umowa zlecenia i umowa o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
23 .2 . Kilka umów zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
23 .3 . Umowa zlecenia i przebywanie na urlopie wychowawczym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
23 .4 . Umowa zlecenia i prawo do emerytury lub renty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
23 .5 . Umowa zlecenia i prowadzenie pozarolniczej działalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
23 .6 . Umowa zlecenia z uczniem lub studentem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
24 . Składka na Fundusz Pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
25 . Składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
26 . Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
27 . Nowe zasady opłacania składek ZUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
27 .1 . Indywidualne konto składkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
27 .2 . Zaliczanie wpłat na poczet najstarszych zaległości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
27 .3 . Wyłączenie z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
27 .4 . Odrębne regulacje dla układów ratalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
4
Umowy zlecenia i inne Umowy...
sPis treŚci
28 . Rozwiązanie umowy zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
29 . Przedawnienie roszczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
30 . Plusy i minusy umowy zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
31 . Konsekwencje zmian przepisów dotyczących umów zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
32 . Opodatkowanie przychodów z umów zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
32 .1 . Koszty uzyskania przychodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
32 .2 . Przychód z umowy zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
32 .2 .1 . Kwota zmniejszająca podatek w 2018 r . dla podatnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Rozdział II. Umowa o dzieło – kiedy można ją zawrzeć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
1 . Cechy umowy o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
1 .1 . Czy wykład, kurs, nauczanie języka obcego, zajęcia plastyczne można wykonywać
na umowę o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
1 .2 . Jaki status mają koncerty i spotkania autorskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
1 .3 . Jak traktować pielęgnację roślin, obsługę fotograficzną, nadzór inwestorski . . . . . . . . . . . 93
1 .4 . Jaka umowa jest właściwa dla zarządzania nieruchomościami oraz dla czynności
księgowo-rewizyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
2 . Obowiązki stron umowy o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
3 . Forma i treść umowy o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
4 . Wynagrodzenie w umowie o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
4 .1 . Wynagrodzenie ryczałtowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
4 .2 . Wynagrodzenie kosztorysowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
4 .3 . Wynagrodzenie kosztorysowo-ryczałtowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
4 .4 . Odpowiedzialność z tytułu umowy o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
5 . Umowa o dzieło a składki ZUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
6 . Opodatkowanie umów o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
7 . Rozwiązanie umowy o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
8 . Przedawnienie roszczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
9 . Plusy i minusy umowy o dzieło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
10 . Kiedy umowa o dzieło może zostać uznana za umowę zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
10 .1 . Zawieranie umów o dzieło – 6 praktycznych wskazówek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Rozdział III. Umowa agencyjna – z kim może być zawarta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
1 . Uprawnienia agenta i zleceniodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
2 . Jak sformułować umowę agencyjną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
3 . Wynagrodzenie w umowie agencyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3 .1 . Prowizja dla agenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
4 . Oskładkowanie umów agencyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
5 . Opodatkowanie przychodów z umowy agencyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
6 . Rozwiązanie umowy agencyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
6 .1 . Świadczenie wyrównawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
7 . Plusy i minusy umowy agencyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Rozdział IV. Kontrakt menedżerski – komu można go zaproponować . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
1 . Obowiązki stron kontraktu menedżerskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
2 . Forma i treść kontraktu menedżerskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
3 . Wynagrodzenie z tytułu kontraktu menedżerskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
4 . Odpowiedzialność z tytułu kontraktu menedżerskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
5 . Rozwiązanie kontraktu menedżerskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
www.infor.Pl
5
Umowy zlecenia i inne Umowy cywilnoPrawne od stycznia 2018 r.
6 . Plusy i minusy kontraktu menedżerskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
7 . Oskładkowanie kontraktów menedżerskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
8 . Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne członków rad nadzorczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
8 .1 . Tytuł do ubezpieczeń społecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
8 .2 . Członkostwo w radzie nadzorczej a inne tytuły do ubezpieczeń społecznych . . . . . . . . . . 124
8 .3 . Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne członków
rad nadzorczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
8 .4 . Członkostwo w radzie nadzorczej w ustawie zdrowotnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
8 .5 . Zgłoszenie do ubezpieczeń i rozliczenie składek za członka rady nadzorczej . . . . . . . . . . 126
9 . Opodatkowanie kontraktów menedżerskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
9 .1 . Podatek liniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
9 .2 . Zaliczka na podatek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
9 .3 . Menedżerowie zarządzający firmą a VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
9 .4 . Menedżerowie niebędący rezydentami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Rozdział V. Umowy o współpracy z samozatrudnionymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
1 . Na czym polega samozatrudnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
2 . Zawarcie umowy o świadczenie usług . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
2 .1 . Wyłączenie odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
2 .2 . Stopień podporządkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
2 .3 . Ryzyko gospodarcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
3 . Uprawnienia i obowiązki samozatrudnionych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
4 . Oskładkowanie samozatrudnionych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
5 . Opodatkowanie samozatrudnionych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
6 . Plusy i minusy samozatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Rozdział VI. Zasiłki z ubezpieczenia społecznego dla zleceniobiorców i samozatrudnionych . .
138
1 . Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
2 . Niezdolność do pracy podlegającego ubezpieczeniu chorobowemu przez okres krótszy
niż 12 pełnych kalendarzowych miesięcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
3 . Podstawa wymiaru zasiłku, gdy niezdolność do pracy powstanie przed upływem pełnego
kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
4 . Podstawa wymiaru w przypadku zmniejszenia przychodu w miesiącu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
5 . Zasiłek za okres po ustaniu ubezpieczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Rozdział VII. Potrącenia z umów cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
1 . Gdy przychód z umowy cywilnoprawnej jest jedynym źródłem utrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
2 . Dochody z pracy i zlecenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
3 . Potrącenia na rzecz zleceniodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
4 . Potrącenia z zasiłków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Rozdział VIII. Orzecznictwo sądowe i interpretacje urzędowe dotyczące umów
cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
1 . Umowy cywilnoprawne w orzecznictwie sądowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
2 . Najciekawsze interpretacje ZUS w zakresie oskładkowania umów cywilnoprawnych . . . . . . . . . 156
6
Umowy zlecenia i inne Umowy...
wStęp
Od 1 stycznia 2018 r . obowiązują nowe przepisy dotyczące zryczałtowanych autorskich kosztów uzy-
skania przychodów . W wyniku zmian wskazane koszty podwyższono dwukrotnie, do kwoty 85 528 zł
rocznie . Jednocześnie ograniczono katalog przychodów, do których te koszty można zastosować .
Ponadto w 2018 r . do kwoty 13,70 zł brutto wzrosła minimalna stawka godzinowa, którą należy zapew-
nić wykonującym zlecenie lub świadczącym usługi na podstawie takich umów na rzecz przedsiębiorcy
albo innej jednostki organizacyjnej, w ramach prowadzonej przez te podmioty działalności . Zasadniczo
prawo do minimalnej stawki mają osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą zarejestrowaną
w Polsce albo w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej lub państwem Europej-
skiego Obszaru Gospodarczego, niezatrudniające pracowników lub niezawierające umów ze zlecenio-
biorcami, oraz osoby fizyczne niewykonujące działalności gospodarczej .
Obowiązek zapewnienia minimalnej stawki godzinowej podlega kontroli Państwowej Inspekcji Pracy .
Sankcją za wypłatę przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi wynagrodzenia za każdą godzinę
pracy w wysokości niższej niż obowiązująca minimalna stawka godzinowa jest kara grzywny, która może
wynieść od 1000 zł do 30 000 zł .
Obecnie procedowane są również zmiany znoszące ograniczenie podstawy wymiaru składek na ubez-
pieczenia emerytalne i rentowe .
W publikacji zwrócono uwagę na praktyczne konsekwencje nowelizacji przepisów dla przedsiębiorców
i innych jednostek organizacyjnych zawierających umowy cywilnoprawne . Wskazano, jak postępować
w sytuacjach wątpliwych dotyczących nowych i wcześniej istniejących regulacji . Zostały przy tym omó-
wione zasady oskładkowania i opodatkowania najbardziej popularnych, obok umów zlecenia, umów cy-
wilnoprawnych, m .in . o dzieło, agencyjnych czy kontraktów menedżerskich .
www.infor.Pl
7
rozdział i.
Umowa zlecenia
– kiedy można ją podpiSać
Od 1 stycznia 2017 r. zleceniobiorcy i osoby osobiście świadczące usługi w ramach prowadzonej dzia-
łalności gospodarczej zarejestrowanej w Polsce lub poza krajami UE mają prawo do minimalnej stawki
za każdą godzinę pracy. W porównaniu z 2017 r. stawka godzinowa za pracę wykonywaną począwszy od
1 stycznia 2018 r. wzrosła o 0,70 zł i nie może być niższa od 13,70 zł brutto. Ponadto musi zostać wypła-
cona w formie pieniężnej. Przy umowach zlecenia zawartych na okres dłuższy niż miesiąc wypłata wyna-
grodzenia wynikającego ze stawki minimalnej musi nastąpić przynajmniej raz w miesiącu. Sankcje za
niezapewnianie minimalnego wynagrodzenia są dotkliwe i mogą wynieść nawet 30 000 zł. Jest to już ko-
lejna niedogodność związana z zatrudnianiem na podstawie umów cywilnoprawnych.
Należy przypomnieć, że od 1 stycznia 2016 r . w wyniku zmian dotyczących zasad obejmowania obo-
wiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi umów zlecenia i innych umów, do których stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia, znacznie wzrosły koszty wynagrodzeń osób zatrudnianych na tej podstawie . Od tej
daty bowiem znaczenie dla obowiązku ubezpieczeń społecznych ma wysokość osiąganych przez zlece-
niobiorców przychodów w danym miesiącu . W tej sytuacji pracodawcy mogą preferować np . zatrudnianie
osób z innym tytułem do ubezpieczeń społecznych zapewniającym przychód w wysokości co najmniej
minimalnej płacy albo, pod pewnymi warunkami, zawierać więcej niż jedno zlecenie z tą samą osobą na
kwotę nadwyżki ponad minimalny przychód podlegający składkom emerytalnej i rentowej, aby od wyna-
grodzenia tych osób opłacić tylko składkę zdrowotną .
Pomimo wprowadzenia tych niekorzystnych zmian w przypadku zleceń, zawieranie umów cywilnopraw-
nych nadal będzie opłacalne . Zatrudnionym na umowy cywilnoprawne nie przysługują bowiem uprawnie-
nia pracownicze, takie jak np . urlop wypoczynkowy czy ochrona przed zwolnieniem z pracy . W przypadku
umów o dzieło, jeżeli nie są one zawierane z własnym pracownikiem, w dalszym ciągu nie trzeba opłacać
składek ZUS . Przedsiębiorca będzie musiał jednak rozważyć, czy bardziej opłacalne nie okaże się zawar-
cie innej umowy cywilnoprawnej niż umowy zlecenia .
Umowa zlecenia podlega przepisom Kodeksu cywilnego . Charakteryzuje się ona tym, że przyjmujący
zlecenie, tj . zleceniobiorca, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego
zlecenie, tj . zleceniodawcy (art . 734 § 1 Kodeksu cywilnego) . Czynnością prawną jest np . zawarcie umo-
wy bądź reprezentowanie zleceniodawcy przed organami sądowymi lub administracyjnymi .
Mimo że definicja umowy zlecenia nie obejmuje zleceń dotyczących wykonywania faktycznych czyn-
ności, to jednak w praktyce tę umowę często stosuje się także w odniesieniu do takich właśnie czyn-
ności, polegających np. na sprzątaniu pomieszczeń biurowych, roznoszeniu ulotek czy testowaniu
określonego programu komputerowego. Przepisy dotyczące umów zlecenia stosujemy bowiem do
umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami (art . 750 Kodeksu cywilnego) .
Przykład
Spółka z o .o . zamierza zatrudnić hostessy na targach wędliniarskich, które organizuje . Ich zadaniem
będzie zachęcanie klientów do degustacji produktów firmy . Hostessy będą zatrudnione w celu zwięk-
szenia sprzedaży i poprawy wizerunku produktów firmy . Jednak nie będą rozliczane z tego, czy i w ja-
kiej ilości produkty firmy zostaną sprzedane . W przedstawionej sytuacji nie można również określić, że
rezultat pracy hostess będzie mierzony jakimkolwiek wymiernym efektem w postaci np . liczby złożo-
nych zamówień przez klientów, którym hostessy prezentowały produkty firmy . Dlatego hostessy mogą
być zatrudnione na umowę zlecenia .
Przykład
Przedmiotem umowy cywilnoprawnej ma być wykonanie półek dla firmy X . Jeżeli półki będą wykonywa-
ne przy użyciu narzędzi należących do wykonawcy, u niego w domu, na podstawie jego własnych pro-
8
Umowy zlecenia i inne Umowy...
rozdział i. Umowa zlecenia – Kiedy moŻna JĄ PodPisaĆ
jektów, wówczas właściwe będzie podpisanie z nim umowy o dzieło . Natomiast gdy półki będą wyko-
nywane w siedzibie firmy X, zgodnie z projektem przygotowanym przez tę firmę, przy zastosowaniu
materiałów przekazanych przez zleceniodawcę oraz przy ich wykonywaniu będą pomagały inne osoby
wskazane przez firmę X, to z taką osobą będzie można podpisać umowę zlecenia .
Umowa zlecenia, wskutek której dochodzi do nawiązania między jej stronami stosunku cywilnoprawne-
go, jest umową starannego działania . Sformułowanie „umowa starannego działania” oznacza w tym przy-
padku, że o wywiązaniu się z umowy nie decyduje jej efekt, ale odpowiednie wykonywanie czynności oraz
dołożenie należytej staranności w realizowaniu określonych działań (np . adwokat zobowiązuje się do
starannego prowadzenia sprawy swojego klienta, ale nie zobowiązuje się do jej wygrania) .
1. obowiązki stron umowy zlecenia
Stronami umowy zlecenia mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niepo-
siadające osobowości prawnej .
Obowiązki stron umowy zlecenia kształtują się w ten sposób, że zleceniobiorca powinien przede
wszystkim podejmować działania, które pozwolą mu na jak najlepsze wykonywanie zleconych mu prac .
Powinien przy tym kierować się wskazówkami otrzymanymi od zleceniodawcy . Może jednak odstąpić od
wskazanego przez zleceniodawcę sposobu wykonania zlecenia, bez jego wcześniejszej zgody, w sytuacji
gdy nie może uzyskać takiej zgody, a przypuszcza (i to przypuszczenie jest uzasadnione), że zlecenio-
dawca, wiedząc o istniejącym stanie rzeczy, zgodziłby się na zmianę (art . 737 Kodeksu cywilnego) . Taka
zmiana może dotyczyć jedynie sposobu wykonania czynności objętej umową zlecenia, nie zaś samej
czynności .
Zleceniobiorca ma ponadto obowiązek wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia uzyskał dla zle-
ceniodawcy, nawet we własnym imieniu. Ponadto nie wolno mu używać na własne potrzeby rzeczy i pie-
niędzy zleceniodawcy . Jest też zobowiązany zapłacić zleceniodawcy odsetki ustawowe od środków pie-
niężnych zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia .
Zleceniobiorca powinien udzielać zlecającemu potrzebnych informacji o przebiegu sprawy, a po wyko-
naniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie (art . 740 Kodeksu cy-
wilnego) . Wystarczające będzie w tym przypadku udzielenie informacji na wezwanie zleceniodawcy oraz
zawiadomienie go o wykonaniu prac lub o niemożności ich wykonania . Z kolei sprawozdanie powinno
zawierać niezbędne informacje o przebiegu sprawy oraz zestawienie wszelkich wydatków i przycho-
dów łącznie z dokumentami (np. rachunkami, fakturami).
Zleceniobiorca może również, zgodnie z zasadą swobody umów, zobowiązać się wobec zleceniodaw-
cy do niepodejmowania działań konkurencyjnych w czasie trwania umowy (wyrok Sądu Najwyższego
z 11 września 2003 r ., III CKN 579/01, OSNC 2004/10/167) . Nie ma przeszkód, aby zakaz konkurencji do-
tyczył też okresu po zakończeniu umowy zlecenia . Jednak zawarcie umowy o zakazie konkurencji na
okres po rozwiązaniu umowy zlecenia z osobą fizyczną nie może być nieodpłatne . Inaczej jest w przypad-
ku przedsiębiorców, gdzie nie jest wykluczone zawarcie bezpłatnej umowy o zakazie konkurencji na
okres po zakończeniu współpracy (wyrok Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2013 r ., V CSK 30/13) .
UwaGa! zleceniodawca może podpisać ze zleceniobiorcą umowę o zakazie konkuren-
cji zarówno na czas trwania umowy zlecenia, jak i po jej zakończeniu.
Jeżeli osoba, która zawodowo zajmuje się załatwianiem czynności dla innych, nie chce przyjąć zlece-
nia, powinna o tym zawiadomić dającego zlecenie . Tak samo powinna postąpić osoba, która dającemu
zlecenie oświadczyła gotowość załatwiania czynności danego rodzaju .
Z kolei podstawowym obowiązkiem zleceniodawcy jest zapewnienie zleceniobiorcy możliwości wyko-
nania zlecenia poprzez np . udostępnienie mu potrzebnych, określonych w umowie informacji czy rzeczy,
a także zapłata wynagrodzenia w przypadku odpłatności zlecenia . Obowiązkiem zleceniodawcy jest tak-
że zwrot wykonującemu zlecenie wydatków, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia,
wraz z ustawowymi odsetkami . Powinien też zwolnić zleceniobiorcę z zobowiązań, które ten zaciągnął
www.infor.Pl
9
Umowy zlecenia i inne Umowy cywilnoPrawne od stycznia 2018 r.
w imieniu własnym, by wykonać zlecenie . Do jego obowiązków należy ponadto udzielenie zleceniobiorcy
odpowiedniej zaliczki w sytuacji, gdy wykonanie zlecenia wymaga wydatków i zleceniobiorca tego zażą-
dał (art . 743 Kodeksu cywilnego) .
UwaGa! jeżeli wykonanie zlecenia wymaga zaliczki i zleceniobiorca jej zażąda, zlece-
niodawca powinien udzielić jej zleceniobiorcy.
Ponadto zleceniodawca ma obowiązek zapewnienia zleceniobiorcom bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy, jeżeli wykonują pracę w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez przedsiębior-
cę (art . 304 § 1 Kodeksu pracy) . Zleceniodawca ma zatem obowiązek ochrony życia i zdrowia zlecenio-
biorców zagrożonych w procesie pracy, a także zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, osobom świadczącym pracę w ra-
mach zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia . Nie oznacza to, że osoba zatrudniona w ramach umo-
wy zlecenia musi być np . w każdym przypadku kierowana na badania lekarskie . Wskazane jest natomiast
odbycie przez nią szkolenia bhp .
Ze względu na brak wyraźnego nakazu ustawodawcy kierowania osób zatrudnionych w ramach
umów zlecenia na badania lekarskie pracodawca może we własnym zakresie zdecydować, czy rodzaj
wykonywanych przez nie czynności i stopień zagrożeń związanych z warunkami wykonywania tych
czynności wskazywałby na celowość dopuszczania do pracy wyłącznie osób cieszących się odpo-
wiednim stanem zdrowia. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 25 września 1974 r . (II CR
493/74, niepubl .), stwierdzając, że pracodawca może, ale nie musi, wymagać od tych osób poddania się
badaniom lekarskim .
Przykład
Pracodawca doraźnie zatrudnia osoby na podstawie umów zlecenia do prac porządkowych (do sprzą-
tania hal, innych powierzchni itp .) . Osoby te przychodzą do pracy kilka razy w miesiącu, w zależności
od potrzeb zakładu pracy . W tej sytuacji pracodawca nie musi wymagać od wskazanych osób aktual-
nych badań lekarskich ze względu na niskie ryzyko czynników szkodliwych dla zdrowia, a także doraź-
ny charakter wykonywanych czynności na terenie jego zakładu pracy . Może jedynie zdecydować
o przeprowadzeniu szkolenia bhp .
Przykład
Pracodawca zatrudnił na okres wakacyjny w ramach umów zlecenia osoby do pomocy w laboratorium
chemicznym . Osoby te przychodzą do pracy średnio 20 godzin tygodniowo, w zależności od bieżących
potrzeb . W tej sytuacji, ze względu na zagrożenie czynnikami uciążliwymi i szkodliwymi dla zdrowia,
pracodawca mógł zażądać przedłożenia przez nie aktualnych zaświadczeń lekarskich o zdolności do
pracy na tego rodzaju stanowisku . Pracodawca nie musi przy tym pokrywać kosztów tych badań, jeże-
li w umowie zlecenia będzie zapis, że badania lekarskie odbywają się na koszt zleceniobiorcy .
Pracodawca ma obowiązek pokrywania kosztów badań lekarskich jedynie w przypadku pracowników
(art . 229 § 6 Kodeksu pracy) . Nie ma takiego obowiązku w stosunku do osób zatrudnionych na podstawie
umów zlecenia .
Jednak część ekspertów prawa pracy uważa, że skoro na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek zapew-
nienia zleceniobiorcom odpowiednich warunków bhp, to również musi on pokryć koszty badań lekar-
skich . Najlepiej kwestię tę ustalić w umowie cywilnoprawnej . Nie ma przeszkód, aby w takiej umowie za-
znaczono, że koszty badań lekarskich pokrywa przedsiębiorca, przy czym można również ustalić, że
koszty te w całości ponosi zleceniobiorca .
Jeżeli charakter pracy zleceniobiorcy tego wymaga, zleceniodawca powinien mu zapewnić również
inne świadczenia bhp, np. odzież i obuwie robocze, środki ochrony indywidualnej oraz napoje i posiłki
profilaktyczne.
Natomiast zleceniodawca nie musi zapewniać zleceniobiorcom innych świadczeń pracowniczych niż
związane z bhp . Zatem w przypadku zleceniobiorców zleceniodawca nie musi:
10
Umowy zlecenia i inne Umowy...
rozdział i. Umowa zlecenia – Kiedy moŻna JĄ PodPisaĆ
■■ udzielać im urlopu wypoczynkowego,
■■ przestrzegać okresów odpoczynków dobowych i tygodniowych oraz innych przepisów o czasie pracy,
■■ zapewniać świadczeń z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych,
■■ stosować przepisów dotyczących ochrony przed zwolnieniem z pracy,
■■ zapewniać dodatkowych świadczeń pracowniczych, takich jak np .: nagrody jubileuszowe, dodatki sta-
żowe, odprawy emerytalno-rentowe, odprawy z tytułu zwolnienia z pracy,
■■ stosować sformalizowanych procedur dotyczących rozwiązania umowy o pracę (podawanie przyczyny
wypowiedzenia, przeprowadzanie konsultacji związkowej, przestrzeganie ustawowych okresów wypo-
wiedzenia) .
Nie ma jednak przeszkód, aby w umowie zlecenia ustalić niektóre regulacje podobne do właściwych
dla stosunku pracy, np . prawo do dni wolnych z prawem do wynagrodzenia czy kilkumiesięczny okres
wypowiedzenia . Zależy to jednak wyłącznie od woli stron umowy zlecenia .
Porównanie obowiązków zleceniodawcy i zleceniobiorcy
Obowiązki zleceniodawcy
Obowiązki zleceniobiorcy
zapłata wynagrodzenia za wykonaną pracę (nie dotyczy
umów zlecenia, które są bezpłatne)
zwrot zleceniobiorcy wydatków, które poniósł on w celu
należytego wykonania zlecenia
zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy w zakładzie pracy lub w innym wyznaczonym
miejscu pracy
udzielenie zaliczki, jeżeli wymaga tego wykonanie zle-
cenia i zażądał jej zleceniobiorca
odprowadzanie do zUs naliczonych składek oraz do
urzędu skarbowego pobranych zaliczek na podatek
dochodowy
zgłoszenie przyjmującego zlecenie na formularzu
zUs zUa w terminie 7 dni do ubezpieczeń społecz-
nych i zdrowotnego lub na zUs zza (tylko do ubezpie-
czenia zdrowotnego), jeśli umowa zlecenia stanowi
dodatkowy tytuł do ubezpieczeń społecznych
wyrejestrowanie z ubezpieczeń społecznych w termi-
nie 7 dni
wykonanie z należytą starannością umówionych czyn-
ności na rzecz dającego zlecenie
stosowanie się do wskazówek zleceniodawcy (zlece-
niobiorca może bez uprzedniej zgody dającego zlece-
nie odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wy-
konania zlecenia, jeżeli nie ma możliwości uzyskania
jego zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przy-
puszczenia, że zleceniodawca zgodziłby się na zmia-
nę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy)
udzielanie zleceniodawcy potrzebnych informacji
o przebiegu procesu realizacji zlecenia (naruszenie
tego obowiązku stanowi nienależyte wykonanie zobo-
wiązania)
poinformowanie zleceniodawcy o powierzeniu wykona-
nia zlecenia osobie trzeciej (gdy taką możliwość prze-
widują postanowienia umowy zlecenia – wynika to ze
zwyczaju lub gdy zleceniobiorca jest do tego zmuszony
okolicznościami)
przestrzeganie zasad bhp
wydanie wszystkiego, co przy wykonaniu zlecenia uzy-
skał dla zleceniodawcy (np. przekazanie rzeczy, doku-
mentów)
2. różnice między umową o pracę a umową zlecenia
Przedsiębiorca zatrudniając zleceniobiorcę musi zwrócić uwagę na to, czy charakter jego pracy nie
spełnia warunków właściwych dla umowy o pracę . Nie jest bowiem dopuszczalne zawieranie umowy zle-
cenia, jeżeli praca spełnia warunki właściwe dla umowy o pracę (art . 22 § 11 Kodeksu pracy) .
Zatrudnienie spełniające definicyjne wymagania zawarte w Kodeksie pracy jest zawsze zatrudnieniem
na podstawie umowy o pracę, bez względu na nazwę zawartej umowy . Nie oznacza to jednak, że praco-
www.infor.Pl
11
Umowy zlecenia i inne Umowy cywilnoPrawne od stycznia 2018 r.
dawcy nie mogą korzystać z regulacji Kodeksu cywilnego i zatrudniać na tej podstawie osób wykonują-
cych zadania na ich rzecz .
UwaGa! zatrudnienie spełniające warunki właściwe dla stosunku pracy jest zawsze
zatrudnieniem na takiej podstawie, bez względu na nazwę zawartej umowy.
Tak zawarta umowa musi spełniać wymagania wyznaczone jej przez Kodeks cywilny i nie może pokry-
wać się z definicją stosunku pracy zawartą w Kodeksie pracy . Definicja stosunku pracy zawarta w Kodek-
sie pracy ma kilka istotnych elementów . Stosunkiem pracy jest sytuacja, gdy pracownik za wynagrodze-
niem należnym mu od pracodawcy zobowiązuje się do świadczenia określonej przez pracodawcę pracy
pod jego kierownictwem, w czasie i miejscu wyznaczonych przez pracodawcę .
Przykład
Pracownik zatrudniony na stanowisku tokarza w pełnym wymiarze czasu pracy dodatkowo zostaje za-
trudniony przez tego samego pracodawcę w ramach umowy zlecenia na tym samym stanowisku .
Zgodnie z obowiązującymi przepisami takie zatrudnienie stanowi uzupełnienie umowy o pracę i jest
nieprawidłowe . Za zawieranie umowy zlecenia spełniającej warunki właściwe dla umowy o pracę praco-
dawca może zostać ukarany grzywną w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł . Pracownikowi natomiast
będzie przysługiwało wynagrodzenie wyliczone na podstawie jego stawki przyjętej w ramach umowy
o pracę, nie niższej od minimalnego wynagrodzenia za pracę (lub jego proporcjonalnej części) . Ponad-
to będzie mu przysługiwał dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych .
2.1. elementy odróżniające umowę zlecenia od umowy o pracę
Definicja stosunku pracy znajdująca się w Kodeksie pracy często może krzyżować się z definicją umo-
wy zlecenia . Wiele jest elementów wspólnych, które łatwo można pomylić i narazić się w ten sposób na
konsekwencje PIP . Istnieją jednak elementy, które pomagają rozróżnić te dwie kategorie umów . Należy do
nich przede wszystkim kierownictwo pracodawcy . Jest to cecha szczególna, w sposób zdecydowany
charakteryzująca umowę o pracę i odróżniająca ją od umów cywilnoprawnych . Przy umowie zlecenia zle-
ceniobiorca nie wykonuje swej pracy pod kierownictwem zleceniodawcy . Praca wykonywana pod kierow-
nictwem, lecz na podstawie umowy cywilnoprawnej, będzie traktowana jak praca na podstawie umowy
o pracę, bez względu na fakt, że została zawarta umowa zlecenia .
Przykład
Jan K . zawarł umowę zlecenia na wykonanie prac biurowych . W umowie wyraźnie wskazano sposób
wykonania zlecenia i ustalono, że wynagrodzenie będzie przysługiwało tylko wtedy, gdy umowa zosta-
nie wykonana w określony sposób . W czasie wykonywania pracy przez Jana K . kierownik jednostki
organizacyjnej wydawał mu wiążące polecenia . Tak wykonywana praca, z uwagi na wykonywanie jej
pod ścisłym kierownictwem, ma charakter pracy na podstawie stosunku pracy, bez względu na to, że
strony zawarły umowę zlecenia .
Praca wykonywana na podstawie umowy o pracę powinna być ściśle określona . Przy umowach cywil-
noprawnych nie ma takiego wymogu . Umowa zlecenia zobowiązuje do dokonania określonej czynności .
Zgodnie z zasadami prawa pracy pracownik nie ponosi odpowiedzialności za efekt, jaki powstaje w wy-
niku jego pracy . Ryzyko to przejmuje na siebie pracodawca .
Znacznie trudniej jest uchwycić różnicę w tym zakresie przy umowie zlecenia . Zleceniobiorca, podobnie
jak pracownik, zobowiązuje się bowiem do wykonania określonej pracy i jest oceniany za staranne wykona-
nie powierzonego mu zadania . Przy umowie zlecenia określenie pracy ma charakter bardziej ogólny, niż ma
to miejsce w przypadku umowy o pracę . Zlecenie zawiera bowiem w swej treści najczęściej wiele czynności
powiązanych ze sobą rodzajowo, natomiast umowa o pracę bardziej szczegółowe oznaczenia .
Kolejnymi elementami odróżniającymi umowę o pracę od umowy zlecenia są czas i miejsce wykony-
wania pracy. Przy umowie o pracę to pracodawca określa te elementy . Inaczej jest przy umowach zlece-
12
Umowy zlecenia i inne Umowy...
rozdział i. Umowa zlecenia – Kiedy moŻna JĄ PodPisaĆ
nia . Zasadniczo zleceniodawca nie może ingerować w to, gdzie i kiedy usługodawca wykonuje zamówio-
ną usługę . Zleceniodawca może określić ramowy czas wykonania zlecenia, nie może jednak określić
dokładnego czasu, miejsca i sposobu jego wykonania . O wszystkich tych elementach samodzielnie decy-
duje zleceniobiorca . Każdy odmienny sposób uregulowania tej kwestii powoduje, że zawarta umowa
może być traktowana jak umowa o pracę .
Przykład
Zleceniodawca zlecił zleceniobiorcy wykonywanie prac biurowych . Jednocześnie zażądał, aby zlecenie
było wykonywane na terenie i w godzinach pracy jego zakładu pracy . Takie uregulowanie powyższej
kwestii budzi podejrzenie, że została zawarta umowa o pracę, a zawarcie umowy zlecenia było jedynie
próbą obejścia przepisów Kodeksu pracy .
Wspólnym mianownikiem umów o pracę i umów zlecenia jest możliwość rozwiązania obu rodzajów
umów w każdym czasie na mocy porozumienia stron . Jednostronne wcześniejsze rozwiązanie tych umów
jest jednak uregulowane inaczej . Przepisy prawa pracy nakładają obowiązek wcześniejszego powiada-
miania pracownika o zamiarze rozwiązania umowy (okres wypowiedzenia), nakazując w niektórych przy-
padkach uzasadnić taką decyzję czy skonsultować z organizacjami związkowymi chroniącymi interesy
pracowników .
Przy umowach cywilnych takich obowiązków nie ma . Zleceniobiorca może wypowiedzieć umowę zle-
cenia w każdym czasie, nie podając żadnych przyczyn i nie zachowując żadnych terminów (jeśli takiego
obowiązku nie nakłada na niego treść umowy) .
Pokazane elementy w wyraźny sposób odróżniają umowę o pracę od umowy zlecenia . W praktyce jed-
nak często warunki umowy zlecenia i umowy o pracę mieszają się, krzyżują i nawzajem przenikają . Powo-
duje to znaczne problemy interpretacyjne, które są rozstrzygane przez sądy w coraz powszechniejszych
procesach o ustalenie istnienia stosunku pracy .
2.2. konsekwencje uznania umowy zlecenia za umowę o pracę
Sąd, ustalając, czy dana umowa jest umową o pracę mimo innego formalnego jej nazwania, bierze pod
uwagę, czy elementami przeważającymi są elementy przypisane umowie o pracę czy umowie zlecenia .
W sytuacji gdy trudno ustalić przeważający czynnik, sądy najczęściej opierają się na argumencie zgodnej
woli stron i orzekają zgodnie z treścią zawartej umowy .
Pracodawca, który przegrał z zatrudnionym proces o ustalenie stosunku pracy, a od dnia uprawomoc-
nienia się wyroku dalej go zatrudnia, musi go traktować jak pracownika (zatrudnionego, w zależności od
treści wyroku, na czas określony lub nieokreślony) . Zatem pierwszą konsekwencją nabycia statusu pra-
cownika jest prawo do żądania wszystkich świadczeń należnych pracownikom, których nie otrzymują
zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych.
Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach wyjaśnił jednak, że przyjmuje się, iż interes prawny pracow-
nika w ustaleniu istnienia stosunku pracy nie wyczerpuje się w żądaniu świadczeń należnych z tego
stosunku prawnego (np . wyrok z 29 marca 2001 r ., I PKN 333/00, OSNP 2003/1/12) . Ustalenie istnienia
stosunku pracy warunkuje bowiem prawo do niektórych bieżących i przyszłych świadczeń z ubezpie-
czeń społecznych, a także wpływa, przez konstrukcję stażu ubezpieczenia, na ich wysokość . Może
mieć znaczenie dla uzależnionych od okresu zatrudnienia przyszłych świadczeń – prawa do nich lub
ich wymiaru – z kolejnych stosunków pracy (np . dodatku stażowego czy nagrody jubileuszowej) . Usta-
lenie pracowniczego charakteru umowy łączącej pracodawcę i pracownika powoduje także skutki
w sferze podatkowej, w szczególności w zakresie konieczności opłacania przez pracodawcę zali-
czek na podatek dochodowy od osób fizycznych, zgodnie z zasadami właściwymi dla zatrudnienia
pracowniczego.
W wyjątkowych przypadkach może się zdarzyć, że wyrok uwzględniający powództwo w sprawie
o ustalenie istnienia stosunku pracy nie będzie powodował dla przegranego pracodawcy żadnych dal-
szych konsekwencji, a w szczególności nie pociągnie za sobą obowiązku wypłacenia pracownikowi przez
pracodawcę dodatkowych świadczeń .
www.infor.Pl
13
Umowy zlecenia i inne Umowy cywilnoPrawne od stycznia 2018 r.
Przykład
Zleceniobiorca dochodzi od byłego zleceniodawcy ustalenia istnienia stosunku pracy, który uległ roz-
wiązaniu przed 9 laty . Jest mu to potrzebne przede wszystkim do ustalenia u nowego pracodawcy pra-
wa do nagrody jubileuszowej . Przegranie takiego procesu przez zleceniodawcę nie będzie miało dla
niego konsekwencji finansowych, ponieważ korzystny dla zleceniobiorcy wyrok jest mu potrzebny do
uzyskania dodatkowego świadczenia u nowego pracodawcy . Natomiast ewentualne świadczenia przy-
sługujące od zleceniodawcy w większości uległy przedawnieniu, gdyż w prawie pracy obowiązuje 3-let-
ni termin przedawnienia . Ten termin nie dotyczy jednak roszczenia o ustalenie istnienia stosunku pracy .
Niezależnie od tego, czy proces o ustalenie pracowniczego charakteru zatrudnienia zainicjował inspek-
tor pracy czy sam pracownik, uwzględnienie powództwa przez sąd automatycznie przesądza o prawie
pracownika do świadczeń, których nie otrzymywał w okresie obowiązywania umowy zlecenia nie będąc
uznawany wtedy za pracownika . Swoje roszczenia w tym zakresie pracownicy mogą zgłosić już bezpo-
średnio w pozwie o ustalenie stosunku pracy . W praktyce spotyka się również sytuacje, gdy żądania za-
ległych świadczeń są zgłaszane dopiero po przesądzeniu w prawomocnym wyroku zatrudnienia na pod-
stawie stosunku pracy .
UwaGa! świadczenia wynikające z uznania umowy zlecenia za stosunek pracy mogą
być dochodzone w tym samym procesie co ustalenie stosunku pracy bądź w odrębnej
sprawie.
Podstawowym uprawnieniem, które nabywa osoba uznana za pracownika, jest prawo do urlopu wypo-
czynkowego . Jeśli pracownik jest nadal zatrudniany, przysługuje mu automatycznie nie tylko prawo do
bieżącego urlopu w naturze, ale także do urlopu zaległego, jednak tylko za okres, w którym sąd uznał, że
był zatrudniony jako pracownik . Jeśli ustalenie sądu dotyczyło dłuższego okresu, konieczne będzie
uwzględnienie 3-letniego okresu przedawnienia .
Przykład
Dozorca jest zatrudniany od 7 lat na podstawie umów zlecenia . Wystąpił on przeciwko pracodawcy
o ustalenie, że od początku był zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony w pełnym wy-
miarze czasu pracy . Sąd prawomocnym wyrokiem z września 2017 r . uwzględnił powództwo w całości .
Pracownik ma prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego za 2017 r . oraz po 26 dni urlopu za lata 2014,
2015 i 2016 . Mimo stwierdzenia pracowniczego charakteru zatrudnienia urlopy za wcześniejsze lata
uległy przedawnieniu .
Bardziej korzystna jest sytuacja pracodawcy (poprzednio zleceniodawcy) przegrywającego proces
z pracownikiem (poprzednio zleceniobiorcą), którego stosunek pracy (poprzednio zlecenia) już się za-
kończył . Taka osoba może żądać ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy w wymiarze, który przysługiwałby
jej na ogólnych zasadach, z uwzględnieniem okresu zatrudnienia . Cywilnoprawny charakter umowy wy-
kluczał bowiem wcześniejsze skorzystanie z urlopu wypoczynkowego w naturze przez tę osobę . Do usta-
lenia prawa do urlopu wypoczynkowego lub ekwiwalentu za niewykorzystany urlop istotne jest więc,
w jakim okresie i wymiarze sąd stwierdził pracowniczy charakter zatrudnienia powoda .
Zatrudniony na podstawie umowy zlecenia zazwyczaj otrzymuje wynagrodzenie . Zwykle nie jest ono
wypłacane w identycznej kwocie, jaką mógłby otrzymać jako pracownik . W takiej sytuacji, po wygranym
procesie o ustalenie istnienia stosunku pracy, w niektórych przypadkach przysługuje mu prawo do wy-
równania różnicy . To, czy takie roszczenia w ogóle mogą być dochodzone, zależy od konkretnych okolicz-
ności . Przykładowo, wynagrodzenie, które zatrudniony otrzymywał na podstawie umowy zlecenia, mogło
być niższe niż gwarantowane
Pobierz darmowy fragment (pdf)