Darmowy fragment publikacji:
poleca
e-book
URLOPY
WYPOCZYNKOWE
– ODPOWIEDZI NA PYTANIA Z PRAKTYKI
stan prawny 20 czerwca 2018 r.
Praca zbiorowa
-
-
1
4
2
3
7
3
1
8
3
8
8
7
9
-
-
WSTĘP ...................................................................................................................................... 4
PRAWO DO URLOPU, JEGO WYMIAR I UDZIELANIE ............................................... 5
SpiS treści
Jak naliczać pracownikowi urlop wypoczynkowy, jeżeli nie nabył prawa do urlopu
w pierwszym roku pracy ...................................................................................................... 5
Jak liczyć staż pracy do urlopu wypoczynkowego w razie zatrudnienia
u dwóch pracodawców ......................................................................................................... 6
Kiedy pracownik uzyska prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego ................................. 8
Czy pracownicy zatrudnionej na zastępstwo przysługuje urlop wypoczynkowy ................ 8
Kiedy pracownik uzyska prawo do urlopu, jeżeli umowa o pracę została zawarta
w święto, a pracę podjął w pierwszym dniu roboczym ....................................................... 9
Czy można udzielić pracownikowi urlopu w dniu, w którym zakończył pracę
po nocnej zmianie ................................................................................................................ 10
Czy nieudzielanie urlopów osobom bezdzietnym w wakacje jest dyskryminacją .............. 11
Czy w razie pracy podczas urlopu wypoczynkowego pracownik ma prawo
do zwrotu dnia wolnego ....................................................................................................... 12
W jakim czasie pracodawca powinien udzielić pracownikowi odpowiedzi
na wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego ............................................................. 13
Czy w trakcie urlopu wypoczynkowego pracownika można udzielić mu zwolnienia
okolicznościowego ............................................................................................................... 15
Czy można przeprowadzić badania lekarskie pracownika podczas urlopu
wypoczynkowego ................................................................................................................. 16
Czy na wniosek pracownika pracodawca może udzielać urlopu wypoczynkowego
w częściach, z których żadna nie trwa nieprzerwanie 14 dni .............................................. 17
Czy pracodawca może zalecać sposób wykorzystywania urlopu przez pracowników
wykonujących prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej ...................... 18
Co zrobić, gdy liczba godzin urlopu jest mniejsza od harmonogramowych godzin pracy
w dniu urlopu pracownika zatrudnionego w systemie równoważnym ................................ 19
Czy nowemu pracownikowi, któremu przysługuje 10 dni urlopu wypoczynkowego,
można udzielić urlopu w kilku częściach ............................................................................ 21
Jakie konsekwencje grożą pracodawcy, który nie udziela urlopu wypoczynkowego
pracownikom ........................................................................................................................ 22
Czy pracownik może wykorzystać urlop bezpłatny przed urlopem wypoczynkowym ....... 23
Czy nowo przyjęty pracownik może wykorzystać urlop wypoczynkowy od pierwszego
dnia zatrudnienia .................................................................................................................. 25
Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu w terminie ustalonym z pracownikiem ... 26
PLAN URLOPÓW ................................................................................................................... 27
Czy po podaniu planu urlopów do wiadomości pracowników konieczne jest składanie
wniosków urlopowych .......................................................................................................... 27
Czy inspektor pracy może kontrolować planowanie urlopów wypoczynkowych
oraz ich wykorzystywanie .................................................................................................... 29
Czy małe firmy muszą tworzyć plan urlopów ..................................................................... 30
PRZESUNIĘCIE, PRZERWANIE I ODWOŁANIE URLOPU ......................................... 31
Czy można odwołać pracownika z urlopu za pośrednictwem osoby wskazanej jako
kontaktowej do zawiadamiania o wypadku ......................................................................... 31
Czy można odwołać pracownika z części urlopu trwającej łącznie 14 dni ......................... 32
Czy przed urlopem wypoczynkowym pracownik powinien przekazać pracodawcy
dane kontaktowe umożliwiające odwołanie z urlopu .......................................................... 34
Czy choroba pracownika wyznaczonego do udzielania pierwszej pomocy może być
powodem przesunięcia lub odwołania pracownika z urlopu ............................................... 35
2
20 czerwca 2018 r.
Urlopy wypoczynkowe – odpowiedzi na pytania z praktyki
URLOP ZALEGŁY ................................................................................................................. 36
Czy pracownik traci prawo do zaległego urlopu w razie naruszenia zasady terminowego
wykorzystania takiego urlopu .............................................................................................. 36
Czy można udzielić pracownikowi pozostałej do wykorzystania części urlopu zaległego
na niepełny dzień roboczy ................................................................................................... 37
URLOP NA ŻĄDANIE ........................................................................................................... 39
Czy pracownik może przedłużyć planowany urlop wypoczynkowy urlopem na żądanie ....... 39
Jak uregulować udzielanie urlopu na żądanie ..................................................................... 40
Jaki wymiar urlopu na żądanie przysługuje w przypadku równoważnego systemu
czasu pracy ........................................................................................................................... 42
Czy możliwe jest zaplanowanie urlopu na żądanie w planie urlopów ................................ 43
Jaki wymiar urlopu na żądanie przysługuje w przypadku urlopu proporcjonalnego .......... 44
WYNAGRODZENIE URLOPOWE ...................................................................................... 46
Jak obliczyć wynagrodzenie urlopowe pracownikowi, jeśli zachoruje w trakcie urlopu
wypoczynkowego ................................................................................................................. 46
Jak obliczyć wynagrodzenie urlopowe, gdy została zawarta kolejna umowa o pracę ........ 49
Czy w wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy należy uwzględnić należność
za nieplanowaną pracę ......................................................................................................... 51
Czy dodatek specjalny wliczany jest do wynagrodzenia urlopowego ................................. 54
Czy wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy może być niższe od wynagrodzenia
minimalnego ........................................................................................................................ 55
Jak obliczyć wynagrodzenie i ekwiwalent za urlop wypoczynkowy po zmianie etatu ...... 57
Jak obliczyć wynagrodzenie urlopowe po długiej nieobecności w pracy ........................... 60
Jak wliczać do podstawy urlopowej składniki wynagrodzenia wypracowane
przez zespół pracowników ................................................................................................... 62
Jak obliczyć wynagrodzenie za wypoczynek w przypadku nieobecności w pracy
w okresie, z którego jest ustalana podstawa urlopowa ........................................................ 64
Jakie wynagrodzenie powinien otrzymać pracownik, który podczas urlopu stawił się
na zebraniu firmowym ......................................................................................................... 66
EKWIWALENT PIENIĘŻNY ZA NIEWYKORZYSTANY
URLOP WYPOCZYNKOWY ................................................................................................ 68
Czy można wypłacić ekwiwalent za urlop wypoczynkowy w trakcie trwania
umowy o pracę ..................................................................................................................... 68
Czy za okres nieusprawiedliwionej nieobecności przysługuje ekwiwalent urlopowy ........ 70
Jak obliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy z różnych lat ............ 71
Jak rozliczyć niewykorzystany urlop wypoczynkowy, jeżeli kolejna umowa o pracę
jest zawierana kilka dni po poprzedniej i pracodawca nie wydaje świadectwa pracy ........ 72
Jak ustalić ekwiwalent za urlop pracownika przechodzącego na emeryturę ...................... 74
Czy pracownik nieświadczący pracy w całym okresie zatrudnienia u danego pracodawcy
może nabyć prawo do ekwiwalentu za urlop ....................................................................... 75
Czy ekwiwalent za urlop wypoczynkowy przysługuje pracownicy korzystającej
z urlopu wychowawczego .................................................................................................... 76
Czy pracownikowi, który bez usprawiedliwienia nie stawiał się do pracy,
przysługuje ekwiwalent za niewykorzystany urlop .............................................................. 78
Czy przy naliczaniu okresu urlopowego i ekwiwalentu za urlop
należy uwzględnić czerwiec, jeżeli pracownik zmarł 1 czerwca 2018 r. ............................ 79
20 czerwca 2018 r.
3
WStĘp
Prawo do urlopu wypoczynkowego przysługuje jedynie pracownikom, czyli osobom zatrud
nionym na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej
umowy o pracę. Nie mają go więc osoby zatrudnione na umowy cywilnoprawne czy prowa
dzące własną działalność gospodarczą.
Wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi zależy od jego stażu
urlopowego, czyli od ogólnego okresu zatrudnienia pracownika. Pracownik ma prawo do
20 dni urlopu, jeżeli jego staż urlopowy jest krótszy niż 10 lat. Dłuższy urlop, w wymiarze
26 dni, przysługuje pracownikom legitymującym się stażem w wysokości co najmniej 10 lat.
Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy mają prawo do urlopu ustalane
go proporcjonalnie do wymiaru etatu.
Pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego z początkiem każdego roku ka
lendarzowego. Urlopu udziela się w tym roku, w którym pracownik nabył do niego prawo.
Wyjątkiem od tej zasady jest udzielenie urlopu zaległego najpóźniej do 30 września następ
nego roku.
Od powyższej zasady Kodeks pracy przewiduje wyjątek w przypadku pracowników po
dejmujących pierwszą pracę w życiu. Taki pracownik w roku, w którym podjął pierwszą
pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy. Dopiero od następnego
roku kalendarzowego pracownik nabywa prawo do urlopu na zasadach obowiązujących pozo
stałych pracowników.
Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w naturze, co wyklucza jakiekol
wiek finansowe rekompensaty wypłacane w zamian za urlop. W przypadku jednak, gdy
następuje rozwiązanie stosunku pracy, a wykorzystanie urlopu w naturze jest niemożliwe,
pracodawca ma obowiązek wypłacić ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane dni płatne
go wypoczynku.
4
20 czerwca 2018 r.
Urlopy wypoczynkowe – odpowiedzi na pytania z praktyki
prAWO DO UrLOpU, JeGO WYMiAr i UDZieLANie
Jaknaliczaćpracownikowiurlopwypoczynkowy,
jeżelinienabyłprawadourlopuwpierwszymrokupracy
Zatrudniliśmy pracownika od 11 grudnia 2017 r. Jest to jego pierwsza w życiu praca na umowę
o pracę. Za 2017 r. pracownik nie nabył prawa do urlopu wypoczynkowego, ponieważ nie prze-
pracował pełnego miesiąca. Uzyskaliśmy informację, że w takiej sytuacji powinniśmy mu
w 2018 r. nadal naliczać urlop wypoczynkowy po przepracowaniu każdego miesiąca. Jak nale-
ży ustalać prawo do urlopu temu pracownikowi w 2018 r.?
Od 1 stycznia 2018 r. powinni Państwo naliczać pracownikowi urlop wypoczynkowy na ogól
nych zasadach. Nie ma w tym przypadku znaczenia, że pracownik nie nabył prawa do urlopu
wypoczynkowego za 2017 r.
Pracownik podejmujący pierwszą pracę w życiu nabywa prawo do urlopu wypoczynko
wego po przepracowaniu każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przy
sługującego mu po przepracowaniu roku, czyli 1/12 z 20 dni lub z 26 dni. Taka zasada na
liczania urlopu dotyczy tylko roku kalendarzowego, w którym pracownik podjął pierwszą
pracę (art. 153 § 1 Kodeksu pracy).
Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzo
wym. Zatem dla sposobu naliczania urlopu wypoczynkowego nie ma znaczenia, czy pra
cownik w ogóle nabędzie prawo do urlopu w pierwszym roku pracy. Przepisy określają je
dynie sposób naliczania urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik podjął pierwszą
pracę, oraz ustalają, że prawo do urlopu na ogólnych zasadach pracownik nabywa w każdym
kolejnym roku kalendarzowym.
Jeżeli pracownik rozpoczynający pracę nie uzyska prawa do urlopu
wypoczynkowego w pierwszym roku pracy, nie wpływa to na sposób
udzielania mu urlopu wypoczynkowego w następnym roku
kalendarzowym.
Państwa pracownik w 2017 r. nie nabył prawa do urlopu wypoczynkowego. Nie przepra
cował bowiem w tym roku pełnego miesiąca. Zatem za okres od 11 do 31 grudnia 2017 r.
pracownik w ogóle nie uzyskał urlopu wypoczynkowego. Urlop będzie mu natomiast przy
sługiwał za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2018 r. (przy założeniu, że przepracuje cały
rok). Prawo do urlopu za cały ten okres pracownik nabył 1 stycznia 2018 r. Pracownikowi od
1 stycznia 2018 r. przysługuje prawo do 20 dni urlopu lub do 26 dni urlopu – pracownik w pierw
szym roku pracy może mieć bowiem naliczany urlop także z wymiaru 26 dni.
Do stażu urlopowego zaliczamy nie tylko okresy zatrudnienia. Wlicza się do niego także
inne okresy, np.:
■■ nauki,
■■ pracy w gospodarstwie rolnym.
20 czerwca 2018 r.
5
Urlopy wypoczynkowe – odpowiedzi na pytania z praktyki
Przykład
Pracownik podjął pierwszą pracę 20 listopada 2017 r. Ukończył studia wyższe i przez 2,5 roku
prowadził gospodarstwo rolne. Do stażu urlopowego pracownika wliczamy 8 lat z tytułu nauki
i 2,5 roku z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego. Zatem urlop wypoczynkowy w pierw-
szym roku pracy liczymy dla tego pracownika z wymiaru 26 dni. Taki wymiar urlopu przysługu-
je pracownikom, którzy posiadają co najmniej 10-letni staż urlopowy.
PODSTAWA PRAWNA:
■f art. 153, art. 154 § 1, art. 1542 § 2, art. 155 § 1, art. 1551 § 1, art. 1552a § 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
(j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 917; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1000),
■f art. 1 ust. 1 ustawy z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego
stażu pracy (Dz.U. Nr 54, poz. 310).
Jakliczyćstażpracydourlopuwypoczynkowego
wraziezatrudnieniaudwóchpracodawców
Czy do stażu pracy do urlopu wypoczynkowego wlicza się tylko okresy pracy zakończonej? Pra-
cownik pracuje na 1/2 etatu, poza tym ma umowę o pracę z innym zakładem – czy ten staż pracy
można zaliczyć do wyliczenia urlopu?
Pracownik zatrudniony w podstawowym i dodatkowym miejscu pracy (czyli u dwóch praco
dawców) ma prawo u każdego z pracodawców do tego samego wymiaru urlopu wypoczynko
wego. Jednak w przypadku gdy u jednego z pracodawców świadczy pracę w niepełnym wy
miarze czasu pracy, długość przysługującego mu urlopu wypoczynkowego będzie ustalona
proporcjonalnie do wymiaru etatu tego pracownika.
Wymiar urlopu wypoczynkowego udzielanego pracownikowi wynosi:
■■ 20 dni – jeżeli jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
■■ 26 dni – jeżeli jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu
pracy powinien być ustalany proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.
pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu
przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze ustalonym
proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.
Wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi uzależniony jest przede
wszystkim od jego stażu pracy. Jednak do przepracowanych lat dolicza się również okresy
zakończonej nauki pracownika. Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza
się z tytułu ukończenia:
■■ zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem na
uczania czas trwania nauki – nie więcej niż 3 lata,
6
20 czerwca 2018 r.
Urlopy wypoczynkowe – odpowiedzi na pytania z praktyki
■■ średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki – nie
więcej niż 5 lat,
■■ średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawo
dowych – 5 lat,
■■ średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
■■ szkoły policealnej – 6 lat,
■■ szkoły wyższej – 8 lat.
Wymienione okresy nauki nie podlegają sumowaniu.
Ponadto, jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od któ
rego zależy wymiar przysługującego mu urlopu wypoczynkowego, zostanie zaliczony bądź
okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki – w zależności od tego,
wliczenie którego z tych okresów byłoby korzystniejsze dla pracownika.
Do okresu zatrudnienia, uprawniającego pracownika do urlopu wypoczynkowego w okre
ślonym wymiarze, zalicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy
w tym zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.
W przypadku gdy pracownik zatrudniony jest w dwóch lub więcej stosunkach pracy, do
okresu pracy uprawniającego go do urlopu wypoczynkowego zalicza się także okres po
przedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem dru
giego lub kolejnego stosunku pracy. Oznacza to, że jeżeli pracownik u jednego pracodawcy
ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni i podejmuje kolejną pracę u dru
giego pracodawcy, też będzie miał tam prawo do urlopu w wymiarze 26 dni. Do stażu pracy
tego pracownika u drugiego pracodawcy, uprawniającego pracownika do urlopu wypoczyn
kowego, wlicza się bowiem okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia u pierwszego
pracodawcy.
W razie jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej
stosunkach pracy do okresu zatrudnienia, od którego zależy
prawo do urlopu i jego wymiar, wlicza się okres poprzedniego
niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej
przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy.
W związku z tym pracownik zatrudniony u dwóch pracodawców będzie korzystał u każ
dego z nich z tego samego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Jeżeli jednak u jednego
z pracodawców zatrudniony jest w niepełnym wymiarze czasu pracy, przysługujący mu
wymiar urlopu wypoczynkowego zostanie zmniejszony proporcjonalnie do wymiaru tego
etatu.
Czyli w przypadku gdy u drugiego z pracodawców pracownik zatrudniony został w wy
miarze 1/2 etatu i jego staż pracy uprawnia go do urlopu w wymiarze 26 dni, wymiar przy
sługującego mu urlopu u tego pracodawcy wyniesie 13 dni (26 dni × 1/2 etatu = 13 dni).
PODSTAWA PRAWNA:
■f art. 154, art. 1541, art. 155 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 917; ost. zm. Dz.U. z 2018 r.
poz. 1000).
20 czerwca 2018 r.
7
Urlopy wypoczynkowe – odpowiedzi na pytania z praktyki
Kiedypracownikuzyskaprawodo26dniurlopu
wypoczynkowego
Pracownik skończył studia 18 czerwca 2016 r. i rozpoczął pracę 1 września 2016 r. na podstawie
umowy na czas nieokreślony. Kiedy nabędzie prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze
26 dni?
Pracownik uzyska prawo do 26 dni urlopu z dniem 31 sierpnia 2018 r. W dniu 1 września
nabędzie prawo do 6 dni urlopu uzupełniającego za 2018 r.
Na wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika obok okresów zatrudnienia ma wpływ
czas trwania nauki i rodzaj ukończonej szkoły. I tak, z tytułu ukończenia szkoły wyższej wy
nosi on 8 lat (art. 155 Kodeksu pracy). Jednak warunkiem zaliczenia okresu nauki do stażu
urlopowego jest jej ukończenie. Ukończenie nauki w szkole powinno być stwierdzone świa
dectwem lub dyplomem. Tylko na tej podstawie można zaliczyć okres nauki do stażu pracy,
od którego zależy wymiar urlopu.
Należy pamiętać, że okresy te nie podlegają sumowaniu. W sytuacji gdy pracownik po
bierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza
się okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, lub okres nauki – zależnie od tego,
co jest korzystniejsze dla pracownika. Tak więc wymiar stażu pracy pracownika, który ukoń
czył studia i przepracował 2 lata, wynosi:
■■ 2 lata z tytułu pracy,
■■ 8 lat z tytułu ukończenia szkoły wyższej.
Łącznie staż pracy liczony do celów urlopowych wyniesie 10 lat.
PODSTAWA PRAWNA:
■f art. 154, art. 155 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 917; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1000).
Czypracownicyzatrudnionejnazastępstwoprzysługuje
urlopwypoczynkowy
Jedna z pracownic przebywa na urlopie wychowawczym, w związku z tym zatrudniłem nową pra-
cownicę na zastępstwo na okres ok. 1,5 roku. Zastępująca pracownica wystąpiła ostatnio z wnios-
kiem o udzielenie jej urlopu wypoczynkowego. Czy przy umowie na zastępstwo przysługuje urlop
wypoczynkowy?
Pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy na zastępstwo przysługuje urlop wypoczynko
wy w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostawania w stosunku pracy.
Jeżeli zachodzi konieczność zastąpienia pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nie
obecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie
umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.
Każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego
urlopu wypoczynkowego. Zastępca ma takie same prawa i obowiązki jak pozostali pracowni
8
20 czerwca 2018 r.
Pobierz darmowy fragment (pdf)