Darmowy fragment publikacji:
KOMENTARZ
Usługi płatnicze
Mateusz Pacak
WYDANIE 1
Stan prawny: 1 lipca 2014 roku
Warszawa 2014
Spis treści
Spis treści
Spis treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
USTAWA z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych
(tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 873) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
DZIAŁ 1. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Art. 1. [ZAKRES NORMOWANIA USTAWY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Art. 2. [SŁOWNICZEK USTAWY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Art. 3. [ZAKRES POJĘCIA USŁUG PŁATNICZYCH] . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Art. 4. [DOSTAWCY USŁUG PŁATNICZYCH] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Art. 5. [ZAKRES ZASTOSOWANIA USTAWY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Art. 6. [WYŁĄCZENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Art. 7. [ZAKAZ PRZYJMOWANIA DEPOZYTÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Art. 8. [SEMIIMPERATYWNY CHARAKTER NORM USTAWY] . . . . . . 80
Art. 9. [DOSTĘP DO SYSTEMÓW PŁATNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Art. 10. [PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH] . . . . . . . . . . . . . 85
Art. 11. [TAJEMNICA PŁATNICZA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Art. 12. [TAJEMNICA PŁATNICZA – WYŁĄCZENIA] . . . . . . . . . . . . . . . 89
Art. 12a. [WYMIANA INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Art. 13. [SUBSYDIARNOŚĆ PRZEPISÓW USTAWY] . . . . . . . . . . . . . . . 94
Art. 14. [DOSTAWCY – ORGANY NADZORU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Art. 14a. [OBOWIĄZEK SPRAWOZDAWCZY AGENTÓW] . . . . . . . . . . . 95
Art. 14b. [OBOWIĄZEK SPRAWOZDAWCZY WYDAWCÓW] . . . . . . . . 98
Art. 14c. [OBOWIĄZKI WYDAWCY PIENIĄDZA ELEKTRONICZNEGO] 100
Art. 14d. [WYDANIE ROZPORZĄDZENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Art. 15. [SKARGA NA DZIAŁALNOŚĆ USŁUGODAWCÓW] . . . . . . . . . 103
DZIAŁ II. Obowiązki informacyjne w zakresie świadczenia usług
płatniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Rozdział 1. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
5
Spis treści
Art. 16. [NIEKONSUMENCKIE PRZEPISY DYSPOZYTYWNE] . . . . . . . 107
Art. 17. [POBIERANIE OPŁAT] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Art. 18. [CIĘŻAR DOWODU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Art. 19. [MIKROPŁATNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Art. 20. [SURCHARGE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Rozdział 2. Pojedyncze transakcje płatnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Art. 21. [POJEDYNCZA TRANSAKCJA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Art. 22. [UDOSTĘPNIANIE INFORMACJI W SPOSÓB CIĄGŁY] . . . . . . 118
Art. 23. [ZAKRES INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Art. 24. [INFORMACJE DOTYCZĄCE ZLECENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Art. 25. [WERYFIKACJA TRANSAKCJI PRZEZ ODBIORCĘ] . . . . . . . . . 121
Rozdział 3. Umowa ramowa o usługę płatniczą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Art. 26. [SPOSÓB DOSTARCZANIA INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Art. 27. [SZCZEGÓŁOWY ZAKRES INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Art. 28. [PAPIEROWE DOSTARCZENIE INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . 129
Art. 29. [OBOWIĄZEK NOTYFIKACJI ZMIAN UMOWY] . . . . . . . . . . . . 130
Art. 30. [WYKONANIE INDYWIDUALNEJ TRANSAKCJI] . . . . . . . . . . . 132
Art. 31. [INDYWIDUALNA TRANSAKCJA PŁATNICZA] . . . . . . . . . . . . 133
Art. 32. [INFORMACJE DLA ODBIORCY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Art. 32a. [SZCZEGÓLNY OBOWIĄZEK WYDAWCY] . . . . . . . . . . . . . . . 135
DZIAŁ. III. Prawa i obowiązki w zakresie dostarczania usług
płatniczych i korzystania z nich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Rozdział 1. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Art. 33. [PRZEPISY SEMIIMPERATYWNE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Art. 34. [UZGADNIANIE PŁATNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Art. 34a. [POROZUMIENIA OGRANICZAJĄCE KONKURENCJĘ] . . . . 138
Art. 34b. [SANKCJA NIEWAŻNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Art. 35. [WYPOWIEDZENIE UMOWY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Art. 36. [ZAKAZ POBIERANIA OPŁAT] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Art. 37. [OPŁATY PO WYGAŚNIĘCIU UMOWY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Art. 38. [ZASADA PONOSZENIA OPŁAT] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Art. 38a. [STAWKA OPŁATY INTERCHANGE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Art. 39. [INSTRUMENTY NISKO KWOTOWE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Art. 39a. [ŚMIERĆ UŻYTKOWNIKA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Rozdział 2. Autoryzacja transakcji płatniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Art. 40. [TRANSAKCJA AUTORYZOWANA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Art. 41. [LIMIT I ZABLOKOWANIE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Art. 42. [OBOWIĄZKI UŻYTKOWNIKA INSTRUMENTU] . . . . . . . . . . . 151
Art. 43. [ZABEZPIECZENIA INSTRUMENTU PŁATNICZEGO] . . . . . . . 152
Art. 44. [OBOWIĄZEK POWIADOMIENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Art. 45. [CIĘŻAR DOWODU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
6
Spis treści
Art. 46. [OBOWIĄZEK ZWROTU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Art. 47. [ŻĄDANIE ZWROTU KWOTY TRANSAKCJI] . . . . . . . . . . . . . . 159
Art. 48. [TERMIN WYSTĄPIENIA O ZWROT] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Rozdział 3. Zlecenia płatnicze i kwoty transakcji płatniczych . . . . . . . . . . 161
Art. 49. [MOMENT OTRZYMANIA ZLECENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Art. 50. [OBOWIĄZEK WYKONANIA TRANSAKCJI] . . . . . . . . . . . . . . . 162
Art. 51. [DOPUSZCZALNOŚĆ ODWOŁANIA ZLECENIA] . . . . . . . . . . . 164
Art. 52. [ZAKAZ POBIERANIA OPŁAT PRZEZ POŚREDNIKÓW] . . . . . 165
Rozdział 4. Czas wykonania transakcji płatniczej i data waluty . . . . . . . . 167
Art. 53. [ZAKRES ZASTOSOWANIA REGULACJI DOT. CZASU
TRANSAKCJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Art. 54. [CZAS WYKONANIA TRANSAKCJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Art. 55. [NALEŻNOŚCI PODATKOWE – WYŁĄCZENIE] . . . . . . . . . . . . 170
Art. 55a. [NALEŻNOŚCI EMERYTALNE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Art. 55b. [ODPOWIEDNIE STOSOWANIE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Art. 56. [ZLECENIE INICJOWANE PRZEZ ODBIORCĘ] . . . . . . . . . . . . . 172
Art. 57. [BRAK RACHUNKU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Art. 58. [UDOSTĘPNIANIE ŚRODKÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Art. 59. [DATA WALUTY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Rozdział 5. Karty płatnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Art. 59a. [OKREŚLENIE CHARAKTERU PRAWNEGO KARTY] . . . . . . . 176
Art. 59b. [IDENTYFIKACJA UŻYTKOWNIKA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Art. 59c. [ODSTĄPIENIE OD UMOWY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Art. 59d. [UPOWAŻNIENIE DO REPREZENTACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Rozdział 6. Prawa i obowiązki akceptanta i agenta rozliczeniowego . . . . 181
Art. 59e. [ODMOWA PRZYJĘCIA ZAPŁATY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Art. 59f. [ŻĄDANIE DOKUMENTU TOŻSAMOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Art. 59g. [OZNACZENIE MIEJSCA PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI] 184
Art. 59h. [REKLAMACJE DOTYCZĄCE TRANSAKCJI PŁATNICZYCH] 186
Art. 59i. [UPOWAŻNIENIE W POSTĘPOWANIU KARNYM] . . . . . . . . . 187
DZIAŁ IIIa. Wydawanie i wykup pieniądza elektronicznego . . . . . . . . 188
Art. 59j. [OBOWIĄZEK NIEZWŁOCZNEGO WYDANIA PIENIĄDZA] . . 188
Art. 59k. [UMOWA O WYDANIE PIENIĄDZA ELEKTRONICZNEGO] . 189
Art. 59l. [WYKUP PIENIĄDZA ELEKTRONICZNEGO] . . . . . . . . . . . . . . 190
Art. 59m. [GENERALNY ZAKAZ POBIERANIA OPŁAT] . . . . . . . . . . . . 192
Art. 59n. [WZGLĘDNY CHARAKTER PRZEPISÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Art. 59o. [PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Art. 59p. [OGRANICZENIE WYDAWANIA PRZEZ AGENTÓW] . . . . . . 195
DZIAŁ IV. Krajowe instytucje płatnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Rozdział 1. Podejmowanie i prowadzenie działalności przez krajowe
instytucje płatnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
7
Spis treści
Art. 60. [WYMÓG UZYSKANIA ZEZWOLENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Art. 61. [ELEMENTY WNIOSKU O ZEZWOLENIE] . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Art. 61a. [ACQUIRING] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Art. 62. [UZUPEŁNIENIA WNIOSKU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Art. 63. [ZAKRES USŁUG] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Art. 64. [WYMOGI KAPITAŁOWE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Art. 64a. [ELEMENTY SYSTEMU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM] . . . . . . 216
Art. 65. [ODMOWA UDZIELENIA ZEZWOLENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
Art. 66. [ZMIANA DANYCH] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Art. 67. [WYGAŚNIĘCIE ZEZWOLENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Art. 68. [OGRANICZENIE DZIAŁALNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Art. 69. [COFNIĘCIE ZEZWOLENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Art. 70. [COFNIĘCIE NA WNIOSEK] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
Art. 71. [UPUBLICZNIENIE UTRATY ZEZWOLENIA] . . . . . . . . . . . . . . 226
Art. 72. [POŁĄCZENIE LUB PODZIAŁ] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Art. 73. [INFORMOWANIE O DZIAŁALNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
Art. 73a. [WYDAWANIE PIENIĄDZA ELEKTRONICZNEGO
W OGRANICZONYM ZAKRESIE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Art. 73b. [PRZEKAZYWANIE INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
Art. 73c. [UTRATA UPRAWNIENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
Art. 73d. [OBOWIĄZEK OCHRONY ŚRODKÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
Art. 73e. [OBOWIĄZEK INFORMOWANIA KE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
Art. 74. [INNA DZIAŁALNOŚĆ KRAJOWEJ INSTYTUCJI
PŁATNICZEJ] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Art. 75. [OBOWIĄZEK PRZECHOWYWANIA DOKUMENTACJI] . . . . . 236
Rozdział 2. Fundusze własne i gospodarka fi nansowa krajowych
instytucji płatniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Art. 76. [FUNDUSZE WŁASNE INSTYTUCJI PŁATNICZEJ] . . . . . . . . . 237
Art. 77. [ZASADA JEDNOKROTNEGO ZALICZANA FUNDUSZY] . . . . 241
Art. 78. [ZASADY OCHRONY ŚRODKÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Art. 79. [OKREŚLENIE KATEGORII AKTYWÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Art. 80. [ZWOLNIENIE OD ZAJĘCIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Rozdział 3. Sprawozdawczość krajowych instytucji płatniczych . . . . . . . . 246
Art. 81. [OBOWIĄZEK PRZEKAZYWANIA SPRAWOZDAŃ] . . . . . . . . . 246
Art. 82. [OBOWIĄZEK POINFORMOWANIA KNF] . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Art. 83. [OBOWIĄZKI SPRAWOZDAWCZE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
Rozdział 4. Korzystanie przez krajową instytucję płatniczą z usług
agentów oraz powierzanie wykonywania niektórych
czynności operacyjnych innym podmiotom . . . . . . . . . . . . . . 249
Art. 84. [AGENCI INSTYTUCJI PŁATNICZEJ] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Art. 85. [REJESTRACJA AGENTA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Art. 86. [OUTSOURCING INSTYTUCJI PŁATNICZEJ] . . . . . . . . . . . . . 254
8
Spis treści
Art. 87. [NADZÓR KNF NAD OUTSOURCINGIEM] . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Art. 88. [ROZSZERZONA ODPOWIEDZIALNOŚĆ INSTYTUCJI
PŁATNICZYCH] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Art. 89. [ROZSZERZONY OBOWIĄZEK INFORMOWANIA] . . . . . . . . . 261
Art. 90. [WSKAZANIE INSTYTUCJI PRZEZ AGENTA] . . . . . . . . . . . . . 262
DZIAŁ V. Podejmowanie i prowadzenie przez instytucje płatnicze
działalności na terytorium państwa goszczącego . . . . . . . . . 263
Art. 91. [ZASADA JEDNOLITEJ LICENCJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Art. 92. [ZAWIADOMIENIE O DZIAŁALNOŚCI W INNYM PAŃSTWIE] 264
Art. 93. [WPIS DO REJESTRU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Art. 94. [OBOWIĄZEK NOTYFIKACJI ZMIANY DANYCH] . . . . . . . . . . 268
Art. 95. [DZIAŁALNOŚĆ TRANSGRANICZNA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Art. 96. [ZAKRES ŚWIADCZONYCH USŁUG] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
Art. 97. [AGENCI LUB ODDZIAŁY UNIJNEJ INSTYTUCJI
PŁATNICZEJ] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
Art. 98. [OBOWIĄZEK ZAWIADOMIENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272
Art. 98a. [WYŁĄCZENIE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272
DZIAŁ VI. Nadzór nad krajowymi instytucjami płatniczymi oraz
oddziałami unijnych instytucji płatniczych . . . . . . . . . . . . . . 274
Art. 99. [NADZÓR – ZAKRES I CELE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
Art. 100. [CZYNNOŚCI NADZORCZE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
Art. 101. [WYŁĄCZENIE ODPWIEDZIALNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
Art. 102. [ŚRODKI NADZORU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
Art. 103. [KONTROLA DZIAŁALNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
Art. 104. [OBOWIĄZEK ZGŁOSZENIA KONTROLI] . . . . . . . . . . . . . . . . 286
Art. 105. [SANKCJE ZA NARUSZENIE ZALECEŃ NADZORCZYCH] . . 287
Art. 106. [SANKCJA – WPROWADZAJĄCE W BŁĄD INFORMACJE] . . 290
Art. 107. [PROCEDURA W RAZIE NARUSZANIA PRAWA
POLSKIEGO] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Art. 108. [WSPÓŁPRACA W RAMACH NADZORU] . . . . . . . . . . . . . . . . 293
Art. 109. [WSPÓŁPRACA Z WŁAŚCIWYMI ORGANAMI
NADZORCZYMI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
Art. 110. [PRZEKAZYWANIE INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
Art. 111. [ZASADY UDZIELANIA INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
Art. 112. [ZAKRES TAJEMNICY ZAWODOWEJ] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Art. 113. [POKRYWANIE KOSZTÓW NADZORU] . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
Art. 114. [ZAKRES OPŁAT] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Art. 115. [DELEGACJA DLA ROZPORZĄDZENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Art. 116. [PRZEDAWNIENIE KARALNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Art. 117. [ODPOWIEDNIE STOSOWANIE PRZEPISÓW] . . . . . . . . . . . . 301
9
Spis treści
DZIAŁ VII. Biura usług płatniczych i kasy oszczędnościowo-
-kredytowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Art. 118. [BIURA USŁUG PŁATNICZYCH] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Art. 119. [OBOWIĄZKOWY WPIS DO REJESTRU] . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Art. 120. [WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI JAKO BIURO] 307
Art. 121. [ŚWIADCZENIE USŁUG ZA POŚREDNICTWEM AGENTA
PRZEZ BIURA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Art. 122. [DANE WE WNIOSKU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Art. 123. [BIURO – ZAKOŃCZENIE DZIAŁALNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . 310
Art. 124. [ZASTOSOWANIE PRZEPISÓW O SWOBODZIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Art. 125. [OBOWIĄZEK OCHRONY ŚRODKÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Art. 126. [DANE PODLEGAJĄCE ZGŁOSZENIU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
Art. 127. [SKUTKI PRZEKROCZENIA LIMITÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
Art. 128. [TERMINY PRZEKAZANIA INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . . . 315
Art. 129. [NADZÓR NAD BIURAMI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
Art. 130. [OBOWIĄZEK POKRYWANIA KOSZTÓW NADZORU] . . . . . 317
Art. 131. [SKOK – OBOWIĄZEK NOTYFIKACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
Art. 132. [SKOK – ODPOWIEDNIE STOSOWANIE PRZEPISÓW] . . . . . 319
DZIAŁ VIIa. Instytucje pieniądza elektronicznego i oddziały
zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego . . . . 320
Art. 132a. [INSTYTUCJA PIENIĄDZA ELEKTRONICZNEGO] . . . . . . . 320
Art. 132b. [WYMOGI DLA INSTYTUCJI PIENIĄDZA
ELEKTRONICZNEGO] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
Art. 132c. [OBOWIĄZEK NOTYFIKACJI NABYCIA AKCJI
(UDZIAŁÓW)] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
Art. 132d. [INFORMACJE ZAWARTE W ZAWIADOMIENIU] . . . . . . . . 326
Art. 132e. [SPRZECIW CO DO NABYCIA AKCJI LUB UDZIAŁÓW] . . . 328
Art. 132f. [ZAKAZANIE WYKONYWANIA PRAWA GŁOSU] . . . . . . . . . 331
Art. 132g. [NAKAZANIE WYDZIELENIA DZIAŁALNOŚCI] . . . . . . . . . . 333
Art. 132h. [WYŁĄCZENIE SUKCESJI ZEZWOLENIA] . . . . . . . . . . . . . . 334
Art. 132i. [INFORMOWANIE O DZIAŁALNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Art. 132j. [ŚWIADCZENIE INNYCH USŁUG] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Art. 132k. [USŁUGI ZWIĄZANE Z WYDAWANIEM PIENIĄDZA
ELEKTRONICZNEGO] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
Art. 132l. [OKRES PRZECHOWYWANIA DOKUMENTÓW] . . . . . . . . . 337
Art. 132m. [WYMÓG ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ] . . . . . . . . . . . 338
Art. 132n. [CHIŃSKIE MURY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
Art. 132o. [DELEGACJA USTAWOWA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Art. 132p. [ZWOLNIENIE OD ZAJĘCIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Art. 132q. [OBOWIĄZEK OCHRONY ŚRODKÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
10
Spis treści
Art. 132r. [PRZEKAZYWANIE SPRAWOZDAŃ] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Art. 132s. [AGENCI INSTYTUCJI PIENIĄDZA ELEKTRONICZNEGO] . 343
Art. 132t. [WYKUP PIENIĄDZA ELEKTRONICZNEGO PRZEZ
POŚREDNIKÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Art. 132u. [OBOWIĄZEK INFORMACYJNY AGENTÓW] . . . . . . . . . . . . 344
Art. 132v. [OUTSOURCING] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
Art. 132w. [ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA OSOBY TRZECIE] . . . . . . . . . . 345
Art. 132x. [ZASADA JEDNOLITEJ LICENCJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Art. 132y. [DZIAŁALNOŚĆ NA TERYTORIUM RP] . . . . . . . . . . . . . . . . 347
Art. 132z. [NADZÓR KNF] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
Art. 132za. [SANKCJE ADMINISTRACYJNE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
Art. 132zb. [ODPOWIEDNIE STOSOWANIE ŚRODKÓW
NADZORCZYCH] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
Art. 132zc. [ZASADY SPRAWOWANIA NADZORU] . . . . . . . . . . . . . . . . 353
Art. 132zd. [LIKWIDACJA INSTYTUCJI PIENIĄDZA
ELEKTRONICZNEGO] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
Art. 132ze. [POKRYWANIE KOSZTÓW NADZORU] . . . . . . . . . . . . . . . 353
Art. 132zf. [ZAKRES OPŁAT] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
Art. 132zg. [DELEGACJA USTAWOWA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
Art. 132zh. [WYMÓG UZYSKANIA ZEZWOLENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . 355
Art. 132zi. [OGRANICZENIE DZIAŁALNOŚCI ODDZIAŁU] . . . . . . . . . 356
Art. 132zj. [ZAGRANICZNE IPE – KOSZTY NADZORU] . . . . . . . . . . . . 357
Art. 132zk. [OBOWIĄZEK NOTYFIKACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
DZIAŁ VIII. Rejestr dostawców i wydawców pieniądza
elektronicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
Art. 133. [REJESTR PODMIOTÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
Art. 134. [DANE W REJESTRACH] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
Art. 135. [DANE W REJESTRZE KAS] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362
Art. 136. [DANE W REJESTRZE BIUR] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363
Art. 136a. [REJESTR INSTYTUCJI PIENIĄDZA ELEKTRONICZNEGO] 364
Art. 136b. [REJESTR ODDZIAŁÓW] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
Art. 137. [WPISY NA WNIOSEK JAKO ZASADA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
Art. 138. [WPISY DO REJESTRU Z URZĘDU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
Art. 139. [ZAPEWNIANIE PRAWDZIWOŚCI DANYCH] . . . . . . . . . . . . . 368
Art. 140. [FORMA ODMOWY WPISU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369
Art. 141. [PRZESŁANKI ODMOWY DOKONANIA WPISU] . . . . . . . . . . 370
Art. 142. [WYKREŚLENIA Z URZĘDU] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
DZIAŁ IX. Odpowiedzialność cywilna i karna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
Rozdział 1. Odpowiedzialność za wykonanie transakcji płatniczych . . . . 374
Art. 143. [UNIKATOWY IDENTYFIKATOR] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
Art. 144. [NIENALEŻYTE WYKONANIE TRANSAKCJI PŁATNICZEJ] . 378
11
Spis treści
Art. 145. [ODPOWIEDZIALNOŚĆ DOSTAWCY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Art. 146. [OBOWIĄZEK MONITOROWANIA TRANSAKCJI] . . . . . . . . . 382
Art. 147. [ROZSZERZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . 384
Art. 148. [REGRES DOSTAWCY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
Art. 149. [ZAKAZ WYŁĄCZANIA ODPOWIEDZIALNOŚCI] . . . . . . . . . . 385
Rozdział 2. Przepisy karne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
Art. 150. [ŚWIADCZENIE USŁUG PŁATNICZYCH BEZ ZEZWOLENIA] 386
Art. 151. [NIEUPRAWNIONA REPREZENTACJA] . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
Art. 152. [WPROWADZANIE ORGANU W BŁĄD] . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
Art. 153. [ZŁAMANIE TAJEMNICY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
Art. 153a. [NIEUDZIELANIE INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
DZIAŁ X. Zmiany w przepisach obowiązujących . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
Art. 154−167 (pominięte) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
DZIAŁ XI. Przepisy przejściowe i końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
Art. 168. [DOSTOSOWANIE DZIAŁALNOŚCI] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
Art. 169. [UTRZYMANIE SKUTKÓW ZGODY NA POLECENIE
ZAPŁATY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
Art. 170. [CZAS NA DOSTOSOWANIE] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
Art. 171. [WYMÓG UZYSKANIA ZEZWOLENIA] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400
Art. 172. [ZAWIADOMIENIE PRZEZ KASY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
Art. 173. [CZASOWE OGRANICZENIE WYMOGÓW] . . . . . . . . . . . . . . 401
Art. 174. [WYMAGANE DOKUMENTY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402
Art. 175. [OBLIGATORYJNE ZAWARCIE UMOWY PRZEZ BIURA] . . . 402
Art. 176. [BRAK OBOWIĄZKU UZYSKANIA ZEZWOLENIA] . . . . . . . . 402
Art. 177. [OBOWIĄZEK PRZEKAZANIA INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . 403
Art. 178. [OBOWIĄZEK PRZEKAZANIA INFORMACJI] . . . . . . . . . . . . 404
Art. 179. [MOMENT ZASTOSOWANIA PRZEPISU] . . . . . . . . . . . . . . . . 404
Art. 180. [LIMIT WYDATKÓW BUDŻETOWYCH] . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
Art. 181. [WEJŚCIE W ŻYCIE USTAWY] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
Bibliografi a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
Akty prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
Orzeczenia sądów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416
Inne dokumenty i źródła internetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
ATM
dyrektywa
2000/46/WE
dyrektywa
2006/48/WE
dyrektywa EMD II
dyrektywa PSD
dyrektywa PSD II
EOG
k.c.
k.k.
– ang. Automated Teller Machine, bankomat
– dyrektywa 2000/46/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady
z 18 września 2000 r. o podejmowaniu, wykonywaniu i nadzorze
nad działalnością instytucji pieniądza elektronicznego (Dz.Urz.
WE 2000 L 275/39 – akt uchylony)
– dyrektywa 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady
z 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia dzia-
łalności przez instytucje kredytowe (Dz.Urz. UE L 177/1 ze zm.)
– ang. Electronic Money Directive II, dyrektywa 2009/110/WE Parla-
mentu Europejskiego i Rady z 16 września 2009 r. w sprawie po-
dejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza
elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działal-
nością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz
uchylająca dyrektywę 2000/46/WE (Dz.Urz. UE 2009 L 267/7)
– ang. Payment Services Directive – dyrektywa 2007/64/WE Parla-
mentu Europejskiego i Rady z 13 listopada 2007 r. w sprawie usług
płatniczych w ramach rynku wewnętrznego zmieniająca dyrekty-
wy 97/7/WE, 2002/65/WE, 2005/60/WE i 2006/48/WE i uchyla-
jąca dyrektywę 97/5/WE (Dz.Urz. UE 2007 L 319/1 ze zm.)
– projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego oraz zmie-
niająca dyrektywy 2002/65/WE, 2013/36/UE i 2009/110/WE
i uchylająca dyrektywę 2007/64/WE
– Europejski Obszar Gospodarczy (państwa UE oraz Norwegia, Is-
landia i Liechtenstein)
– ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U.
z 2014 r., poz. 121)
– ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553
ze zm.)
KNF
Konstytucja RP
– Komisja Nadzoru Finansowego
– Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.
Nr 78, poz. 483 ze sprost. i zm.)
k.p.a.
– ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administra-
cyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267)
13
– ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego
(Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.)
– Krajowy Rejestr Sądowy
– ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst
jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1030 ze zm.)
– System Informacji Prawnej LexisNexis Polska
– „Monitor Prawa Bankowego”
– Narodowy Bank Polski
– „Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego”
– „Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódz-
kich Sądów Administracyjnych”
– „Prawo Bankowe”
– „Państwo i Prawo”
– ang. Point of Sale, terminal służący do autoryzacji użytkownika
usług płatniczych, najczęściej karty płatniczej
– „Przegląd Prawa Handlowego”
– ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U.
z 2012 r., poz. 1376 ze zm.)
– „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego”
– Jednolity Obszar Płatności w Euro (ang. Single Euro Payments
Area)
– System Informacji Prawnej Wydawnictwa Wolters Kluwer
– Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo -Kredytowa
– ustawa 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach
płatniczych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1232)
– ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst
jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1232 – uchylona)
– ustawa z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem fi nansowym
(tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1149 ze zm.)
– ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst
jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926)
– ustawa z 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w sys-
temach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościo-
wych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (tekst jedn.
Dz.U. z 2013 r., poz. 246 ze zm.)
– ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U.
z 2013 r., poz. 330 ze zm.)
– ustawa z 12 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o usługach płat-
niczych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r.,
poz. 1036)
– ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jedn.
Dz.U. z 2014 r., poz. 873)
Wykaz skrótów
k.p.k.
KRS
k.s.h.
Lexis.pl
MPrB
NBP
ONSA
ONSAiWSA
PB
PiP
POS
PPH
pr.bank.
PUG
SEPA
SIP
SKOK
u.e.i.p.
u.NBP
u.n.r.fi n.
u.o.d.o.
u.ost.rozrach.
u.rach.
ustawa
implementująca
dyrektywę
2009/110/WE
u.u.p.
14
Wstęp
Wstęp
Wstęp
Ustawa z 19 sierpnia 2011 r. (Dz.U. Nr 199, poz. 1175 ze zm.) o usłu-
gach płatniczych należy do aktów prawnych bardzo skomplikowanych,
o hybrydowym charakterze, trudnych do zrozumienia i stosowania
także dla osób zawodowo zajmujących się prawem. Na stopień skom-
plikowania ustawy złożyło się kilka czynników:
1) bezrefleksyjne powielanie zapisów dyrektywy PSD, którą komen-
towana ustawa implementuje – czego nie usprawiedliwia charak-
ter dyrektywy jako aktu prawnego maksymalnej harmonizacji,
2) duża abstrakcyjność regulacji, co wynika z charakteru specyficzne-
go źródła prawa, jakim są dyrektywy Unii Europejskiej – mają one
zostać transponowane do porządku prawnego każdego państwa
członkowskiego, a więc cechują się dużym stopniem ogólności,
3) nowa, co do zasady autonomiczna siatka pojęciowa wprowadzona
przez ustawę,
4) uregulowania techniczne i technologiczne, których ustawa dotyczy,
5) hybrydowy charakter ustawy (zawiera normy prywatnoprawne,
administracyjne i karne),
6) długość ustawy.
Ustawa o usługach płatniczych składa się z wielu przepisów o charak-
terze prywatnoprawnym, modyfi kujących ogólne rozwiązania prawa
zobowiązań, dotychczasowe regulacje w prawie bankowym czy w in-
nych ustawach związanych z dokonywaniem rozliczeń pieniężnych
oraz umarzaniem zobowiązań. Przeważająca część ustawy zawiera
jednak przepisy o charakterze publicznoprawnym (administracyj-
nym), regulując przede wszystkim zasady prowadzenia działalności
15
Wstęp
przez dostawców usług płatniczych i inne podmioty świadczące usługi
płatnicze oraz nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad tymi pod-
miotami.
Podstawę i źródło ustawy o usługach płatniczych stanowi dyrektywa
2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 13 listopada 2007 r.
w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego zmienia-
jąca dyrektywy 97/7/WE, 2002/65/WE, 2005/60/WE i 2006/48/WE
i uchylająca dyrektywę 97/5/WE (Dz.Urz. UE 2007 L 319/1), czyli dy-
rektywa PSD. Dyrektywa została przyjęta jako jeden z etapów w pro-
cesie tworzenia Jednolitego Obszaru Płatności w Euro (SEPA – Single
Euro Payment Area). Głównymi celami dyrektywy PSD była koordy-
nacja krajowych porządków prawnych w zakresie świadczenia usług
płatniczych – zarówno w aspekcie nadzoru nad rynkiem i podmiotów
świadczących usługi, jak i w aspekcie ochrony użytkowników (usłu-
gobiorców) usług płatniczych. Jest to dyrektywą maksymalnej (peł-
nej) harmonizacji, dlatego też w całości została implementowana
w komentowanej ustawie o usługach płatniczych. Ustawa o usługach
płatniczych została uchwalona 19 sierpnia 2011 r. i weszła w życie po
upływie 30 dni od ogłoszenia, tj. 24 października 2011 r.
Liczba publikacji, które dotyczą ustawy o usługach płatniczych, stale
rośnie, do czego przyczynia się grono autorów publikujących w róż-
nych branżowych czasopismach. W ostatnim czasie drukiem ukaza-
ły się dwie prace doktorskie z zakresu usług płatniczych obronione
w 2013 r. (W. Iwańskiego i M. Grabowskiego). Autor wyraża nadzieję,
że niniejszy komentarz będzie cennym uzupełnieniem w zakresie pol-
skich publikacji dotyczących omawianej problematyki.
USTAWA
z dnia 19 sierpnia 2011 r.
o usługach płatniczych
(tekst pierwotny Dz.U. z dnia 23 września 2011 r. Nr 199, poz. 1175 ze zm.:
Dz.U. z 2011 r. Nr 291, poz. 1707; z 2012 r. poz. 855; z 2013 r. poz. 1036, poz. 1271;
tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 873)
Ustawa o usługach płatniczych
Dział I. Przepisy ogólne
Mateusz Pacak
DZIAŁ I
Przepisy ogólne
Art. 1. ZAKRES NORMOWANIA USTAWY
Art. 1. 1. Ustawa określa zasady świadczenia usług płatniczych
oraz wydawania i wykupu pieniądza elektronicznego, w tym:
1) warunki świadczenia usług płatniczych, w szczególności doty-
czące przejrzystości postanowień umownych i wymogów w za-
kresie informowania o usługach płatniczych;
2) prawa i obowiązki stron wynikające z umów o świadczenie
usług płatniczych, a także zakres odpowiedzialności dostaw-
ców z tytułu wykonywania usług płatniczych;
2a) warunki wydawania i wykupu pieniądza elektronicznego;
3) zasady prowadzenia działalności przez instytucje płatnicze,
biura usług płatniczych, instytucje pieniądza elektronicznego
i oddziały zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego,
17
Art. 1
Ustawa o usługach płatniczych
w tym za pośrednictwem agentów, oraz zasady sprawowania
nadzoru nad tymi podmiotami.
2. Ustawa określa również podstawowe zasady funkcjonowania ryn-
ku krajowych transakcji płatniczych przy użyciu kart płatniczych.
GENEZA USTAWY
1. Ustawa o usługach płatniczych stanowi implementację dyrektywy
PSD, której przyjęcie związane było z tworzeniem Jednolitego Obsza-
ru Płatności w Euro (SEPA – Single Euro Payment Area). Głównymi ce-
lami dyrektywy PSD są: koordynacja krajowych porządków prawnych
w zakresie świadczenia usług płatniczych – zarówno w aspekcie nad-
zoru nad rynkiem i podmiotów świadczących usługi, jak i w aspekcie
ochrony użytkowników (usługobiorców) usług płatniczych. Dyrekty-
wa PSD jest dyrektywą maksymalnej (pełnej) harmonizacji, dlatego
też ustawodawca zadecydował implementowanie jej w całości w ko-
mentowanej ustawie o usługach płatniczych (co do charakteru dyrek-
tywy: W. Pyzioł, A. Walaszek -Pyzioł, Ustawa z 2011 roku o usługach
płatniczych, a umowa rachunku bankowego, PUG 2012, nr 1, s. 2).
Ponadto rynek płatniczy w Unii Europejskiej jest regulowany przede
wszystkim przez następujące akty prawne:
1) rozporządzenie (WE) nr 1781/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady
z 15 listopada 2006 r. w sprawie informacji o zleceniodawcach, które
towarzyszą przekazom pieniężnym (Dz.Urz. UE 2006 L 345/1),
2) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 924/2009
z 16 września 2009 r. w sprawie płatności transgranicznych we
Wspólnocie oraz uchylające rozporządzenie (WE) 2560/2001
(Dz.Urz. 2009 UE L 266/11),
3) rozporządzenie nr 260/2012 Parlamentu Europejskiego i Rady
(UE) z 14 marca 2012 r. ustanawiające wymogi techniczne i han-
dlowe w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro
oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 924/2009 (Dz.Urz. 2012
UE L 94/22).
W uzasadnieniu ustawy wskazano, iż ustawa o usługach płatniczych
implementuje także dyrektywalną (wymagającą implementacji) część
18
Mateusz Pacak
Dział I. Przepisy ogólne
Art. 1
rozporządzenia WE nr 924/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady
z 16 września 2009 r. w sprawie płatności transgranicznych we Wspól-
nocie oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 2560/2001, którego
planowane wejście w życie pokrywało się z terminem implementacji
dyrektywy. Mowa tutaj o takich przepisach, jak art. 14 ust. 1, art. 99
ust. 2, art. 102 ust. 1 u.u.p. (Uzasadnienie do ustawy o usługach płat-
niczych, druk sejmowy 4217, s. 54).
2. Zakres podmiotowy ustawy nie ogranicza się tylko do podmiotów
świadczących usługi płatnicze (dostawców, por. art. 6), reguluje rów-
nież prawa i obowiązki podmiotów, na których rzecz działają dostaw-
cy usług płatniczych, czyli użytkowników usług płatniczych. Zakres
zastosowania przepisów ustawy może się różnić w zależności od tego,
czy użytkownikiem jest konsument, gdyż wtedy bez możliwości wy-
łączeń stosuje się jej działy II i III (por. art. 16 i art. 33 u.u.p.), czy
niekonsument (w takim wypadku strony mogą wyłączyć w całości
lub w części dział II (art. 16), a w części wskazanej w art. 33 dział III
ustawy). Zakres stosowania może się zmienić także w sytuacji, gdy
transakcje płatnicze, które mogą być dokonane za pomocą instrumen-
tu płatniczego obejmują niskie kwoty (art. 19 i 39 u.u.p., por. W. Sro-
kosz, Zakres stosowania Dyrektywy PSD (Payment Services Directive),
„Prawo Mediów Elektronicznych” 2010, nr 1, s. 36).
IMPLEMENTACJA DYREKTYWY
3. Dyrektywa PSD zgodnie z brzmieniem jej art. 94, powinna zostać
implementowana do krajowych porządków prawnych do 1 listopada
2009 r. W przypadku zatem komentowanej ustawy, implementacja zo-
stała dokonana z niemal dwuletnim opóźnieniem.
ZASADY RYNKU USŁUG PŁATNICZYCH
4. Jak wskazuje się w piśmiennictwie, samo sformułowanie katalogu
zasad nie przesądza jeszcze, że zasady te mają charakter normatyw-
ny. Aby zasada nabrała takiego charakteru, musi wynikać z przepisów
prawa lub linii orzeczniczej i zostać w jakiś sposób „legitymowana”
jako zasada albo też musi istnieć powszechna akceptacja w doktrynie
19
Art. 1
Ustawa o usługach płatniczych
co do obowiązywania danej zasady (por. Cz. Żuławska, Zasady gospo-
darczego prawa prywatnego, Warszawa 2007, s. 6–9). Zawsze zatem
zasada prawa musi spotkać się z ograniczoną przynajmniej ingerencją
doktryny w celu nadania jej ostatecznego kształtu. Ze względu na spo-
sób redakcji dyrektywy PSD, jak również ideę SEPA oraz aksjologię,
która znalazła się u podstaw dyrektywy, można sformułować kilka za-
sad, które mają przyświecać funkcjonowaniu rynku usług płatniczych
w Polsce:
1) zasada przejrzystości (J. Gliniecka, Zasada przejrzystości świadcze-
nia usług płatniczych jako warunek bezpiecznego korzystania z elek-
tronicznych instrumentów płatniczych na tle rozwiązań prawnych
dyrektywy PSD, PB 2008, nr 9, s. 50);
2) zasada szybkości;
3) zasada ochrony użytkownika usług płatniczych, która przejawia
się w dwóch aspektach:
a) zasadzie informowania, której przejawem są obowiązki dostaw-
ców określone w Działach II i III komentowanej ustawy,
b) zasadzie pełnej odpowiedzialności dostawcy za nieautoryzowa-
ne transakcje płatnicze powyżej określonej kwoty;
4) zasada ponoszenia ryzyka przez użytkownika za nieautoryzowane
transakcje płatnicze;
5) zasada neutralności technologicznej.
Wskazane w lit. a i b zasady mają charakter zasad – reguł (stosowa-
nych lub nie, na zasadzie „wszystko albo nic”), w odróżnieniu od za-
sad – standardów, wskazanych w punktach 1–4 (stosowanych mniej
lub więcej, por. np. R. Alexy, On the Structure of Legal Principles,
„Ratio Juris” 2000, t. 13, s. 294–304). Ochrona przewidziana w dy-
rektywie PSD oraz w ustawie o usługach płatniczych stanowi swoisty
pomost między regulacjami właściwymi dla obrotu konsumenckiego
oraz regulacjami właściwymi dla rynku kapitałowego. Ustawodaw-
ca rozszerzył ochronę przyznawaną konsumentom na inne podmioty
(zob. E. Rutkowska -Tomaszewska, Ochrona prawna klienta na rynku
usług bankowych, Warszawa 2013, wstęp), ale jednocześnie utrzymał
ściślejszą ochronę dla konsumentów poprzez odpowiednie normy ius
cogens (por. art. 16 i 33 u.u.p.).
20
Mateusz Pacak
Dział I. Przepisy ogólne
SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU
Art. 1
5. Art. 63 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.
Urz. 2012 C 326/47) statuuje swobodę przepływu kapitału we-
wnątrz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Artykuł ten ustana-
wia również swobodę przepływu płatności (art. 63 ust. 2 TFUE),
określaną czasami jako piąta swoboda. Swoboda przepływu płat-
ności zakłada zakaz ograniczeń w przepływie płatności, tzn. pole-
ceń przelewu, poleceń zapłaty, kart płatniczych, gotówki, pieniądza
elektronicznego, płatności mobilnych (por. R. Kaszubski, Ł. Obzejta,
Karty płatnicze w Polsce, Warszawa 2012, s. 456, 457; szeroko na
temat różnych aspektów przepływu płatności w Unii Europejskiej
zob. A. Zawidzka, Swoboda przepływu kapitału i płatności, w: Pra-
wo gospodarcze Unii Europejskiej, red. J. Barcz, Warszawa 2011,
s. V–13 i n.).
SEPA
6. Jednolity Obszar Płatności w Euro (ang. Single Euro Payments
Area, SEPA) jest ideą wprowadzenia w Europie jednolitego obsza-
ru płatności z pominięciem regulacji transgranicznych (B. Bacia,
Swoboda świadczenia usług finansowych, w: Prawo gospodarcze Unii
Europejskiej, red. J. Barcz, Warszawa 2011, s. V–85 i n.). Obejmu-
je on 27 państw UE oraz Islandię, Liechtenstein, Monako, Norwe-
gię i Szwajcarię. SEPA zakłada, że uczestnicy obrotu będą mogli
dokonywać i otrzymywać płatności w euro na całym jego obsza-
rze (R. Kaszubski, Ł. Obzejta, Karty płatnicze w Polsce, Warszawa
2012, s. 456). W myśl koncepcji SEPA ma zostać zniesiony podział
na transfery pieniężne transgraniczne i krajowe, a ujednolicone zo-
staną reguły autoryzacji i rozliczeń [odnośnie do SEPA zob. K. Le-
wandowski, Jednolity Obszar Płatności w Euro (SEPA): koncepcja
i wdrożenie, PB 2008, nr 10; J. Gliniecka, Zasada przejrzystości
świadczenia usług płatniczych jako warunek bezpiecznego korzystania
z elektronicznych instrumentów płatniczych na tle rozwiązań praw-
nych dyrektywy PSD, PB 2008, nr 9; M. Grabowski, Ustawa o usłu-
gach płatniczych. Komentarz, Warszawa 2012, komentarz do art. 1,
pkt 2, s. 5].
21
Art. 1
Ustawa o usługach płatniczych
POJĘCIE MAKSYMALNEJ HARMONIZACJI
7. W ujęciu generalnym dyrektywa jest aktem prawnym zawierającym
przepisy, które powinny zostać implementowane do systemów praw-
nych państw członkowskich Unii Europejskiej. Jeżeli normy dyrektywy
mają charakter harmonizacji minimalnej oznacza to, że państwa człon-
kowskie muszą jedynie osiągnąć cele dyrektywy (np. zakładany poziom
ochrony prawnej) dowolnymi regulacjami. W przypadku harmonizacji
maksymalnej państwa członkowskie muszą implementować przepisy
dyrektywy bez zmian, z wyjątkiem tzw. opcji narodowych. Maksymal-
ną harmonizację można przeciwstawić minimalnej harmonizacji, w któ-
rej dyrektywa jest aktem prawnym wiążącym co do celu, a nie co do
środków – przepisów – prowadzących do osiągnięcia tego celu.
8. Charakter harmonizacji maksymalnej nadany dyrektywie PSD ozna-
cza, że jej postanowienia powinny być w całości transponowane do sys-
temów prawnych państw członkowskich, bez możliwości stosowania
odstępstw. Wyjątkiem od zasady pełnej harmonizacji są tzw. opcje na-
rodowe, których implementacja jest pozostawiona państwom zarówno
ze względu na wybór możliwych regulacji, jak i sposób implementacji.
Pozostawienie możliwości odstępstw ma służyć przede wszystkim do-
stosowaniu zasad ustanowionych w dyrektywie do specyfi ki prawnej
i rynkowej każdego z państw członkowskich (zob. M. Grabowski, Usta-
wa..., komentarz do art. 1, teza 3, s. 6). W piśmiennictwie podkreśla
się, że charakter maksymalnej harmonizacji dyrektywy PSD przesądza
o treści krajowych regulacji prawnych (W. Pyzioł, A. Walaszek -Pyzioł,
Ustawa z 2011 roku o usługach płatniczych a umowa rachunku banko-
wego, PUG 2012, nr 1, s. 2). Jak pokazuje praktyka, jest to tylko zało-
żenie, a przepisy komentowanej ustawy, wprowadzonej na podstawie
dyrektywy PSD wielokrotnie odbiegają od zamierzeń czy nawet wy-
raźnej woli prawodawcy europejskiego.
9. Dyrektywa PSD już w pierwszym punkcie preambuły przesądza
podstawowe zadanie regulacji zarówno europejskich, jak i krajowych.
Tym zadaniem jest stworzenie jednolitego rynku usług płatniczych.
W świetle dyrektywy PSD regulacje prawne dotyczące usług płatni-
czych mają być identyczne we wszystkich państwach Unii, niezależ-
22
Mateusz Pacak
Dział I. Przepisy ogólne
Art. 1
nie od zakresu terytorialnego świadczenia tych usług (obszar jednego
państwa lub transakcje transgraniczne; W. Pyzioł, A. Walaszek -Pyzioł,
Ustawa z 2011 roku o usługach płatniczych a umowa rachunku banko-
wego, PUG 2012, nr 1, s. 2).
SPOSÓB REGULACJI
10. W piśmiennictwie wskazuje się, że podział na publiczne i prywatne
prawo bankowe ma charakter sztuczny i w związku z tym jest zbędny
(por. np. W. Pyzioł, Regulacje cywilnoprawne w projekcie nowego prawa
bankowego, PUG 1995, nr 4, s. 25; C. Kosikowski, Publiczne prawo ban-
kowe, Warszawa 1999, s. 48). Być może zastrzeżenie to było słuszne
na etapie formowania się prawa bankowego w Polsce, staje się jednak
bardzo wątpliwe w świetle przepisów ustawy o usługach płatniczych.
Należy zgodzić się z W. Iwańskim, który wysnuwa tezę, że sposób re-
gulacji przyjęty przez polskiego ustawodawcę, a polegający na niemal
dosłownym, bezrefl eksyjnym „wsadzeniu” nowej ustawy do polskiego
porządku prawnego jest skrajnie wadliwy (zob. W. Iwański, Umowa ra-
chunku bankowego objętego bankowością internetową z punktu widze-
nia nowej regulacji usług płatniczych, Warszawa 2014, s. 14, 19–20).
11. Niekiedy wskazuje się, że ustawa wprowadziła nowy typ rynku
regulowanego – rynek usług płatniczych (J. Byrski, Tajemnica zawo-
dowa świadczenia usług płatniczych, PPH 2012, nr 8, s. 28). Nie można
jednoznacznie zgodzić się z takim twierdzeniem – rynek taki istniał
już wcześniej, nie był tylko przedmiotem oddzielnej, całościowej regu-
lacji. Za istnieniem takiego rynku wcześniej przemawia to, że w obro-
cie związanym z rozliczeniami pieniężnymi, a zwłaszcza z obiegiem
pieniądza bezgotówkowego i pieniądza elektronicznego, uczestniczy-
ło wiele podmiotów poza bankami: agenci rozliczeniowi, organizacje
kartowe, akceptanci, instytucje pieniądza elektronicznego. Regulowa-
ny rynek usług płatniczych był więc czymś więcej niż tylko rynkiem
usług bankowych. Co oczywiste, oba te rynki się przenikały i zazę-
biały, stan ten jednak nie ustał po wejściu w życie ustawy o usługach
płatniczych. Tym samym o „nowym” rynku regulowanym można mó-
wić tylko wtedy, jeżeli dla istnienia takiego rynku przyjąć kryterium
formalne w postaci oddzielnej, w zasadzie autonomicznej, regulacji
23
Pobierz darmowy fragment (pdf)