Darmowy fragment publikacji:
Spis treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Wprowadzenie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Część pierwszA
UstAwA
z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o komornikach sądowych i egzekucji
(tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376 ze zm.)
ROZDZIAŁ 1. przepisy ogólne (art. 1–9) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ROZDZIAŁ 2. powoływanie i odwoływanie komorników
21
(art. 10–15b)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
ROZDZIAŁ 3. Obowiązki i prawa komorników (art. 16–28) . . . . . . 142
ROZDZIAŁ 4. Aplikanci i asesorzy komorniczy (art. 29–33a)
. . . . . 191
ROZDZIAŁ 5. Koszty działalności egzekucyjnej komornika
i zasady prowadzenia kancelarii (art. 34–38) . . . . . . 235
ROZDZIAŁ 6. wydatki w toku egzekucji (art. 39–42) . . . . . . . . . . 251
ROZDZIAŁ 7. Opłaty egzekucyjne (art. 43–60) . . . . . . . . . . . . . .
275
ROZDZIAŁ 8. Dochód komorników (art. 61–63) . . . . . . . . . . . . . 382
ROZDZIAŁ 9. Nadzór nad komornikami (art. 64–70) . . . . . . . . . . 391
ROZDZIAŁ 10. Odpowiedzialność dyscyplinarna (art. 71–78a) . . . . . 403
ROZDZIAŁ 11. samorząd komorniczy (art. 79–94) . . . . . . . . . . . . 427
ROZDZIAŁ 12. zmiany w przepisach obowiązujących (art. 95–98) . . .
451
ROZDZIAŁ 13. przepisy przejściowe i końcowe (art. 99–110) . . . . . . 452
5
Spis treści
Część DrUGA
Przepisy wykonawcze
1. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2003 r.
w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności
cywilnej komorników sądowych (Dz.U. Nr 232, poz. 2326) . . . . . 457
2. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 20 grudnia 2005 r.
w sprawie określenia szczegółowych przepisów o biurowości
i ewidencji operacji finansowych kancelarii komorniczych
(Dz.U. Nr 266, poz. 2242 ze zm.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
459
3. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 10 marca 2006 r.
w sprawie wysokości opłat za czynności komorników niebędące
czynnościami egzekucyjnymi (Dz.U. Nr 42, poz. 289)
. . . . . . . . 469
4. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2009 r.
w sprawie szczegółowych czynności Krajowej rady Komorniczej
oraz szczegółowych czynności komornika związanych z egzekucją
prowadzoną na podstawie elektronicznego tytułu wykonawczego
(Dz.U. Nr 224, poz. 1805) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471
5. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 9 maja 2012 r.
w sprawie wysokości opłaty rocznej wnoszonej przez aplikantów
komorniczych na pokrycie kosztów szkolenia (Dz.U. z 2012 r.,
poz. 541) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
6. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 4 marca 2008 r.
w sprawie trybu postępowania przy likwidacji kancelarii
komorniczych (Dz.U. Nr 43, poz. 261)
. . . . . . . . . . . . . . . . . 476
7. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 2013 r.
w sprawie zespołu do przygotowywania pytań testowych i zadań
pisemnych na egzaminy konkursowy i komorniczy (Dz.U. z 2014 r.,
poz. 32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477
8. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 20 grudnia 2007 r.
w sprawie wzoru identyfikatora wydanego przez Krajową radę
Komorniczą (Dz.U. Nr 244, poz. 1803)
. . . . . . . . . . . . . . . . . 480
9. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 6 września 2013 r.
w sprawie komisji egzaminacyjnych oraz przeprowadzania egzaminów
konkursowego i komorniczego (Dz.U. z 2013 r., poz. 1078 ze zm.) . . 482
10. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 28 grudnia 2007 r.
w sprawie zakresu rocznego sprawozdania z działalności komornika
sądowego (Dz.U. z 2008 r. Nr 3, poz. 19) . . . . . . . . . . . . . . . . 488
11. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2007 r.
w sprawie organizacji i przebiegu aplikacji komorniczej (Dz.U. Nr 244,
poz. 1804 ze zm.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490
6
www.lexisnexis.plSpis treści
12. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2013 r.
w sprawie wynagrodzenia przewodniczącego i członków komisji
do spraw przeprowadzenia egzaminów konkursowego i komor-
niczego oraz przewodniczącego i członków zespołu do przygo-
towania pytań testowych oraz zadań pisemnych na egzaminy
konkursowy i komorniczy (Dz.U. z 2013 r., poz. 1673) . . . . . . . . 492
13. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 3 grudnia 2013 r.
w sprawie określenia wzoru zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu
konkursowego na aplikację komorniczą oraz wniosku o dopuszczenie
do egzaminu komorniczego (Dz.U. z 2013 r., poz. 1521) . . . . . . . 495
14. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 7 października
2011 r. w sprawie przechowywania akt spraw komorniczych
oraz zamkniętych urządzeń ewidencyjnych (Dz.U. Nr 226,
poz. 1366)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
15. Uchwała Krajowej rady Komorniczej z dnia 18 listopada 1998 r.
– Kodeks etyki zawodowej Komornika (tekst jedn. opublikowany
uchwałą KrK nr 909/iV z dnia 8 lutego 2012 r.) . . . . . . . . . . . .
16. rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2013 r.
505
w sprawie komisji egzaminacyjnej ii stopnia przy Ministrze
sprawiedliwości do spraw odwołań od wyniku egzaminu
komorniczego (Dz.U. z 2013 r., poz. 1657) . . . . . . . . . . . . . . . 510
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515
Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
Wykaz skrótów
CBOsA
Dp
Dz.U.
Dz.Urz. MF
Dz.Urz. Ms
k.c.
k.k.
k.k.w.
– Centralna Baza Orzeczeń sądów Administracyjnych
– „Doradztwo podatkowe”
– Dziennik Ustaw
– Dziennik Urzędowy Ministerstwa Finansów
– Dziennik Urzędowy Ministra sprawied liwości
– ustawa z 23 kwiet nia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.
Dz.U. z 2014 r., poz. 121)
– ustawa z 6 czerw ca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88,
poz. 553 ze zm.)
– ustawa z 6 czerw ca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U.
Nr 90, poz. 557 ze zm.)
Konstytucja rp
– ustawa z 2 kwiet nia 1997 r. – Konstytucja rzeczypospolitej pol-
k.p.
k.p.a.
k.p.c.
k.p.k.
k.r.o.
k.s.h.
Lex
Lexis.pl
M.p.
M.prawn.
NC
Np
ONsAiwsA
skiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i zm.)
– ustawa z 26 czerw ca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U.
z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)
– ustawa z 14 czerw ca 1960 r. – Kodeks postępowania admini-
stracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.)
– ustawa z 17 lis topada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilne-
go (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.)
– ustawa z 6 czerw ca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego
(Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.)
– ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
(tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.)
– ustawa z 15 wrześ nia 2000 r. – Kodeks spó łek hand lowych
(tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1030 ze zm.)
– system informacji prawnej wolters Kluwer
– serwis prawniczy Lexis Nexis polska
– „Monitor polski”
– „Monitor prawniczy”
– „Nowa Currenda”
– „Nowe prawo”
– Orzecznictwo Naczelnego sądu Administracyjnego i woje-
wódzkich sądów Administracyjnych
9
o.p.
OsN
OsNAp
– ustawa z 29 sierp nia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn.
Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.)
– Orzecznictwo sądu Najwyższego
– Orzecznictwo sądu Najwyższego – izba Administracyjna i izba
OsNApiUs
– Orzecznictwo sądu Najwyższego – izba Administracyjna, pracy
pracy
i Ubezpieczeń społecznych
– Orzecznictwo sądu Najwyższego – izba Cywilna
– Orzecznictwo sądu Najwyższego – izba Cywilna oraz izba Ad-
ministracyjna, pracy i Ubezpieczeń społecznych
– Orzecznictwo sądu Najwyższego – izba Karna i izba wojskowa
– Orzecznictwo sądu Najwyższego – izba Administracyjna, pra-
cy, Ubezpieczeń społecznych i spraw publicznych
– Orzecznictwo sądów polskich
– Orzecznictwo sądów polskich i Komisji Arbitrażowych
– Orzecznictwo trybunału Konstytucyjnego. zbiór Urzędowy –
seria A
– „palestra”
– „problemy egzekucji”
– „problemy egzekucji sądowej”
– „państwo i prawo”
– „przegląd Orzecznictwa podatkowego”
– „polski proces Cywilny”
– „przegląd prawa egzekucyjnego”
– „przegląd prawa Handlowego”
– ustawa z 30 sierp nia 2002 r. – prawo o postępowaniu przed są-
dami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270
ze zm.)
– ustawa z 29 sierp nia 1997 r. – prawo bankowe (tekst jedn.
Dz.U. z 2012 r., poz. 1376 ze zm.)
– „przegląd sądowy”
– ustawa z 28 lutego 2003 r. – prawo upadłościowe i naprawcze
(tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1112 ze zm.)
– rozporządzenie Ministra sprawied liwości z 9 marca 2006 r.
w sprawie egzekucji grzywien, kar pieniężnych, opłat sądo-
wych i kosztów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U.
Nr 42, poz. 288)
– rozporządzenie Ministra sprawied liwości z 1 października
1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy za-
bezpieczeniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza (Dz.U.
Nr 92, poz. 411)
– tekst jednolity
– ustawa z 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwaran-
cyjnym (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711 ze zm.)
– ustawa z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (tekst
jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 157)
OsNC
OsNCp
OsNKw
OsNp
Osp
OspiKA
OtK zU
pal.
pe
pes
pip
pOp
ppC
ppe
ppH
p.p.s.a.
pr.bank.
ps
p.u.n.
rozp.e.g.
rozp.z.s.
tekst jedn.
u.b.f.g.
u.f.i.
10
www.lexisnexis.plWykaz skrótówu.g.n.
u.k.s.c.
u.k.s.e.
u.p.e.a.
u.s.m.
u.s.n.p.s.
u.s.u.s.
u.w.l.
u.z.r.
– ustawa z 21 sierp nia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
(tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 518 ze zm.)
– ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cy-
wilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.)
– ustawa z 29 sierp nia 1997 r. o komornikach sądowych i egzeku-
cji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376 ze zm.)
– ustawa z 17 czerw ca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm.)
– ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych
(tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1222 ze zm.)
– ustawa z 27 czerw ca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa
strony do rozpoznania w postępowaniu przygotowawczym pro-
wadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępo-
waniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179,
poz. 1843 ze zm.)
– ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.)
– ustawa z 24 czerw ca 1994 r. o włas ności lokali (tekst jedn.
Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.)
– ustawa z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze
zastawów (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 67, poz. 569 ze zm.)
ustawa o VAt
– ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst
jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.)
Uwaga: artykuły powołane bez wskazania aktu prawnego oznaczają artykuły ustawy
z 29 sierp nia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r.
Nr 231, poz. 1376 ze zm.).
Wykaz skrótówWprowadzenie
Ustawa z 29 sierp nia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji
(tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376 ze zm.), zwana dalej
ustawą, jest podstawowym aktem prawnym okreś lającym status
prawny i funkcje komornika sądowego, jego prawa i obowiązki, za-
sady odpowiedzialności odszkodowawczej i dyscyplinarnej oraz pro-
wadzenia kancelarii komorniczej, nadzór nad komornikami, a także
ustrój i kompetencje samorządu komorniczego. w jej przepisach znaj-
dują się ponadto uregulowania dotyczące sądowego postępowania eg-
zekucyjnego w sprawach cywilnych, a zwłaszcza kosztów tego postę-
powania, oraz pewne kwestie związane z zakresem właś ciwości
miejscowej komornika. Należy przy tym zaznaczyć, że zasadniczym
aktem prawnym regulującym sądowe postępowanie egzekucyjne
w sprawach cywilnych jest ustawa z 17 lis topada 1964 r. – Kodeks po-
stępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.),
a przede wszystkim część trzecia tego Kodeksu pt. „postępowanie eg-
zekucyjne” (art. 758–1088).
Należy przypomnieć, że do uchwalenia ustawy doszło w warunkach
silnej krytyki społecznej niskiej efektywności egzekucji sądowej
w sprawach cywilnych, wysokich kosztów egzekucyjnych oraz nad-
miernego skomplikowania i sformalizowania sądowego postępowania
egzekucyjnego w tych sprawach (por. Analiza i ocena ustawy o komor-
nikach sądowych i egzekucji, red. K. Lubiński, sopot 2000, s. 5). przy-
czyn tego stanu rzeczy upatrywano m.in. w dotychczasowej regulacji
statusu prawnego i funkcji komornika sądowego, zawartej w rozporzą-
dzeniu Ministra Sprawied liwości z 31 grudnia 1960 r. o komornikach
(Dz.U. z 1961 r. Nr 13, poz. 66 ze zm.), jako nieodpowiadającej współ-
Andrzej Marciniak
13
czesnym uwarunkowaniom społecznym, a zwłaszcza rozwijającej się
gospodarce wolnorynkowej. rozporządzenie to, wydane na podstawie
art. 154 § 21 Prawa o ustroju sądów powszechnych z 6 lutego 1928 r.
(tekst jedn. Dz.U. z 1964 r. Nr 6, poz. 40 ze zm.), zachowało aktual-
ność na tle Prawa o ustroju sądów powszechnych z 20 czerw ca 1985 r.
(tekst jedn. Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) – por. art. 152 § 2
Prawa o ustroju sądów powszechnych z 1985 r. straciło ono swoją moc
z chwilą wejścia w życie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji
(tj. 30 lis topada 1997 r.), która uchyliła art. 124 § 1 pkt 3 Prawa
o ustroju sądów powszechnych z 1985 r., będący podstawą prawną do
wydania tego rozporządzenia (por. art. 97).
Celem zwiększenia szybkości i skuteczności egzekucji sądowej ustawa
wprowadziła do systemu organów egzekucyjnych w sprawach cywil-
nych wiele nowych rozwiązań. w najogólniejszym ujęciu zmiany te
polegały na podniesieniu rangi zawodu komornika sądowego i posze-
rzeniu jego samodzielności ustrojowo-organizacyjnej oraz na obni-
żeniu wysokości kosztów egzekucyjnych.
Ustawa zerwała z dotychczasowymi powiązaniami ustrojowo-organi-
zacyjnymi między prezesem sądu rejonowego a komornikiem, wyra-
żającymi się w ustawowych zapisach o bezpośredniej władzy służ-
bowej prezesa sądu rejonowego nad komornikiem. Komornikowi
sądowemu został nadany status funkcjonariusza publicznego działają-
cego przy sądzie rejonowym. zostały zwiększone wymagania kwalifi-
kacyjne w stosunku do osób ubiegających się o stanowisko komornika.
Organizację i funkcjonowanie tego zawodu oparto na modelu samo-
rządu zawodowego. Ustawa zachowała status pracowniczy komor-
nika, ale o swoistym charakterze. Komornik pozostawał nadal pra-
cownikiem sądu rejonowego, lecz stał się jednocześ nie pracodawcą
w stosunku do osób zatrudnionych w prowadzonej przez niego kance-
larii komorniczej.
w części dotyczącej postępowania egzekucyjnego ustawa przyznała
wierzycielowi prawo wyboru komornika w granicach właś ciwości
sądu apelacyjnego. zasadniczej zmianie uległ system finansowania
egzekucji sądowej. Uproszczono system opłat egzekucyjnych i przyjęto
14
www.lexisnexis.plWprowadzeniezasadę, że na koszty postępowania egzekucyjnego składają się wy-
łącznie wydatki i opłaty egzekucyjne. wprowadzono rozwiązanie, we-
dług którego w egzekucji świadczeń pieniężnych wierzyciel uiszcza
tylko jedną trzecią część opłaty egzekucyjnej, a pozostałą część ko-
mornik ściąga bezpośrednio od dłużnika. Dochody komornika (w tym
wynagrodzenie prowizyjne) zostały uzależnione od skuteczności
egzekucji.
zarysowany kierunek zmian przyjętych w ustawie spotkał się z pozy-
tywnym przyjęciem zarówno w nauce prawa, jak i w praktyce są-
dowej. zasadnicze założenia i rozwiązania instytucjonalne przyjęte
w ustawie uzys kały aprobatę wielu autorów. w wypowiedziach na ten
temat podnoszono w szczególności, że ustawa spowodowała znaczne
obniżenie kosztów egzekucyjnych, wprowadziła pewne elementy kon-
kurencyjności w działalności egzekucyjnej komorników oraz pod-
niosła poziom efektywności egzekucji. Dostrzegano przy tym potrzebę
doskonalenia niektórych rozwiązań przyjętych w ustawie, zwłaszcza
tych, które powodują rozbieżności interpretacyjne i trudności w ich
praktycznym stosowaniu. za konieczne uznawano także dalsze pogłę-
bianie samodzielności ustrojowo-organizacyjnej instytucji komornika
sądowego (por. np. A. Huziuk, M. szymański, Ustawa o komornikach
sądowych i egzekucji w praktyce, sopot 1999; Analiza i ocena ustawy…,
red. K. Lubiński).
w trakcie obowiązywania ustawa była wielokrotnie nowelizowana.
Nowelizacje te były zróżnicowane co do swego zakresu i treści. ramy
wprowadzenia nie pozwalają nawet na pobieżne omówienie każdej
z tych nowelizacji. Dlatego należy omówić te spośród nich, które miały
zasadnicze znaczenie i które wyraźnie wskazywały kierunek zmian
w polskim systemie organów egzekucyjnych i w zasadach prowa-
dzenia egzekucji sądowej. szerzej na ten temat zob. K. Lubiński,
A. Las kowska, Nowelizacje ustawy o komornikach sądowych i egzekucji
w latach 1999–2008, ppe 2008, nr 10–12, s. 7–46.
przede wszystkim należy zwrócić uwagę na ustawę z 18 wrześ nia
2001 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz
o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 130, poz. 1452). Ustawa
Andrzej Marciniak
15
Wprowadzenieta pozbawiła komornika sądowego statusu pracowniczego. Komornik
pozostał wprawdzie funkcjonariuszem publicznym działającym przy
sądzie rejonowym, ale przestał być pracownikiem sądu. Od tej chwili
czynności wchodzące w zakres ustawowych zadań komornika podle-
gają wykonaniu tylko na jego włas ny rachunek. państwo zostało zwol-
nione z obowiązku finansowania działalności egzekucyjnej. zacho-
wało jednak instrumenty nadzoru nad komornikami i ich działalnością
egzekucyjną. Ukształtowana w wyniku tych zmian odrębność statusu
prawnego komornika sądowego polega na tym, że komornik, pozo-
stając organem władzy publicznej (funkcjonariuszem publicznym),
jest jednocześ nie podmiotem, który wykonuje zawód zbliżony do za-
wodu mającego status wolnego.
ponadto ustawa nowelizująca przekazała do kompetencji prezesów
sądów apelacyjnych uprawnienia do tworzenia i znoszenia rewirów ko-
morniczych, pozostające dotychczas w gestii Ministra sprawied liwości.
Dalszym zmianom poddano również system finansowania egzekucji
i zasady pobierania opłat egzekucyjnych. zmiany w tym zakresie
zmierzały wyraźnie w kierunku dalszego obniżenia kosztów egzeku-
cyjnych i uwolnienia wierzycieli od ciężaru ponoszenia opłat egzeku-
cyjnych. w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych została obni-
żona wysokość opłat egzekucyjnych, w tym wysokość części opłaty
obciążającej wierzyciela. przyjęto przy tym zasadę, że uiszczenie
części opłaty ciążącej na wierzycielu zależy od uznania komornika.
Kolejnych, istotnych zmian w systemie organów egzekucyjnych i doty-
czących zasad prowadzenia egzekucji sądowej dokonano na mocy
ustawy z 24 wrześ nia 2004 r. o zmianie ustawy o komornikach sądo-
wych i egzekucji oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywil-
nego (Dz.U. Nr 236, poz. 2356). Ustawa ta usprawniła procedury two-
rzenia i znoszenia rewirów komorniczych, powoływania i odwoływania
komorników oraz wyznaczania zastępców komornika. Okreś lono
w niej na nowo zasady odpowiedzialności komornika i skarbu państwa
za szkody wyrządzone przez komornika przy wykonywaniu czynności.
w zakresie zasad finansowania egzekucji wprowadzono wiele szczegó-
łowych rozwiązań, które często pozostają w oderwaniu od funkcji
16
www.lexisnexis.plWprowadzeniespełnianych przez koszty egzekucji i budzą wiele wątp liwości co do ich
legislacyjnej poprawności.
Bardzo obszernej nowelizacji ustawy dokonano ustawą z 24 maja
2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 112, poz. 769 ze zm.), która weszła
w życie 28 grudnia 2007 r., z wyjątkiem pkt 22–23 i 25–26 art. 1,
które weszły w życie 1 stycznia 2008 r., wprowadzając do ustawy
przepisy art. 27a ust. 4 i 5, art. 27b, 29a–29l, 30a i 30b. zasadniczym
celem tej nowelizacji była poprawa sprawności i skuteczności egze-
kucji sądowej, niezbędna ze względów społecznych i gospodarczych.
Osiągnięciu zakładanego celu nowelizacji służyć ma przede wszystkim
dokonana zmiana modelu funkcjonowania komorników sądowych
przez: wzmocnienie nadzoru sprawowanego przez prezesa sądu rejo-
nowego, porzucenie dotychczasowej koncepcji rewiru komorniczego
stanowiącego obszar działania jednego komornika – na rzecz kon-
cepcji rewiru komorniczego będącego obszarem działania wielu ko-
morników, rozszerzenie prawa wierzyciela do wyboru komornika,
a także zwiększenie dostępności zawodu komornika.
Celem omawianej nowelizacji było także udoskonalenie systemu finan-
sowania egzekucji sądowej. Dotychczasowa regulacja w tym zakresie –
w następstwie licznych nowelizacji, realizujących często doraźne zapo-
trzebowania społeczne, oraz kilku ingerencji trybunału Konstytucyjnego
– była niespójna, wewnętrznie sprzeczna i pozwalała na zbyt dalekie
rozbieżności interpretacyjne. ingerencja w system finansowania egze-
kucji sądowej polegała na znaczącej nowelizacji przepisów ustawy, które
dotyczą wydatków w toku egzekucji i opłat egzekucyjnych.
Nowelizacja dokonana ustawą z 24 maja 2007 r. wymyka się spod jed-
noznacznych ocen. zakładane cele tej nowelizacji w zasadzie zasłu-
gują na aprobatę. Jednakże przyjęte rozwiązania normatywne nasu-
wają wiele uwag krytycznych i zastrzeżeń merytorycznych, również
natury konstytucyjnej. ich prezentacja będzie przedmiotem uwag do
po szczególnych przepisów ustawy.
Kolejnej nowelizacji dokonano ustawą z 9 stycznia 2009 r. o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych
Andrzej Marciniak
17
Wprowadzenieustaw (Dz.U. Nr 26, poz. 156 ze zm.), która wprowadziła do Kodeksu
postępowania cywilnego elektroniczne postępowanie upominawcze
oraz możliwość złożenia wnios ku o wszczę cie egzekucji na podstawie
elektronicznego tytułu wykonawczego (tj. tytułu w postaci orzeczenia
wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym, opatrzo-
nego klauzulą wykonalności w systemie teleinformatycznym) za po-
średnictwem systemu teleinformatycznego obsługującego elektro-
niczne postępowanie upominawcze. w konsekwencji tych zmian
rozszerzono przewidziane w art. 2 ust. 4 uprawnienia komornika
o prawo weryfikowania istnienia i treści tytułów wykonawczych wy-
danych w postępowaniach elektronicznych (zob. art. 2 ust. 4 pkt 3).
ponadto przyznano Krajowej radzie Komorniczej kompetencję po-
twierdzania danych do weryfikacji podpisu elektronicznego używa-
nego przez komornika w postępowaniu egzekucyjnym oraz upoważ-
niono Ministra sprawied liwości do okreś lenia w drodze rozporządzenia
szczegółowych czynności Krajowej rady Komorniczej umożliwiają-
cych komornikom prowadzenie egzekucji na podstawie elektronicz-
nego tytułu wykonawczego oraz szczegółowych czynności komornika
w egzekucji prowadzonej na podstawie elektronicznego tytułu wyko-
nawczego (art. 17b). Natomiast przewidziany w art. 85 zbiór najważ-
niejszych zadań Krajowej rady Komorniczej został rozszerzony
o współpracę z sądem prowadzącym elektroniczne postępowanie upo-
minawcze w zakresie prowadzenia i aktualizowania listy komorników,
zasad potwierdzania danych do weryfikacji podpisu elektronicznego
dla komorników, które umożliwiają dostęp do elektronicznych ty-
tułów wykonawczych i ich weryfikację (zob. art. 85 ust. 1 pkt 19).
wymieniona ustawa nowelizująca weszła w zasadzie w życie 1 stycznia
2010 r., z wyjątkiem niektórych przepisów, które obowiązują od 1 lu-
tego i 17 października 2009 r.
z ostatnio wprowadzonych nowelizacji należy odnotować ustawę
z 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egze-
kucji (Dz.U. Nr 40, poz. 228), która wprowadziła pewne zmiany co do
zasad powoływania komorników, wysokości opłat egzekucyjnych
i możliwości ich sądowego obniżenia. istotnej zmianie uległy przepisy
18
www.lexisnexis.plWprowadzenieustawy o odpowiedzialności dyscyplinarnej komorników. z kolei
ustawa z 8 lis topada 2013 r. o zmianie ustawy o komornikach sądo-
wych i egzekucji (Dz.U. z 2013 r., poz. 1513) wprowadziła nowe za-
sady pobierania opłat egzekucyjnych w niektórych przypadkach umo-
rzenia postępowania egzekucyjnego.
trzeba zaznaczyć, że istotny wpływ na kształt ustawy miało orzecz-
nictwo trybunału Konstytucyjnego, który kilkakrotnie zajmował się
przepisami ustawy. Należy tu wymienić wyroki tK: z 24 lutego
2003 r., K. 28/02 (OtK zU 2003, nr 2, poz. 13); z 3 grudnia 2003 r.,
K. 5/02 (OtK zU 2003, nr 9, poz. 98); z 20 stycznia 2004 r., sK 26/03
(OtK zU 2004, nr 1, poz. 3); z 17 maja 2005 r., p. 6/04 (OtK zU 2005,
nr 5, poz. 50); z 8 maja 2006 r., p. 18/05 (OtK zU 2006, nr 5, poz. 53);
z 27 lutego 2007 r., p. 22/06 (OtK zU 2007, nr 2, poz. 12); z 14 maja
2009 r., K. 21/08 (OtK zU 2009, nr 5, poz. 67); z 16 czerw ca 2009 r.,
sK 5/09 (OtK zU 2009, nr 6, poz. 84); z 26 czerw ca 2012 r., p 13/11
(OtK zU 2012, nr 6, poz. 67), oraz z 26 lutego 2013 r., sK 12/11 (OtK
zU 2013, nr 2, poz. 19).
WprowadzenieCzęść pierwszA
UstAwA
z dnia 29 sierp nia 1997 r.
o komornikach sądowych i egzekucji
(tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376; zm.: Dz.U. z 2012 r., poz. 759, poz. 1544;
Dz.U. z 2013 r., poz. 350, poz. 829, poz. 1513).
rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
KOMORNIK JAKO FUNKCJONARIUSZ PUBLICZNY
Art. 1. Komornik sądowy, zwany dalej „komornikiem”, jest funk
cjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym.
1. Nadanie komornikowi statusu funkcjonariusza publicznego ma cha-
rakter funkcjonalny i pozostaje w związku z realizacją władztwa pu-
blicznego w zakresie powierzonych mu przez ustawę zadań w postaci
przymusowego wykonywania orzeczeń sądowych w sprawach cywil-
nych. egzekucja sądowa w sprawach cywilnych należy do funkcji pań-
stwa. Jest zatem aktem władzy publicznej. w związku z tym nie może
być przeprowadzona przez osoby prywatne, lecz przez powołane do
tego organy państwowe, zwane organami egzekucyjnymi. Organem
takim, obok sądu rejonowego, jest komornik sądowy – jako szczegól-
nego rodzaju funkcjonariusz publiczny upoważniony przez państwo
do prowadzenia egzekucji sądowej w sprawach cywilnych. Nadanie
komornikowi statusu
legitymizuje
niewątp liwie dopuszczalność stosowania przez niego środków przy-
musu państwowego, które stanowią istotną cechę egzekucji sądowej.
funkcjonariusza publicznego
Andrzej Marciniak
21
Art. 1
Część pierwsza. Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji
przepisy prawa nie zawierają definicji pojęcia „funkcjonariusz pu-
bliczny”, pomimo że często się nim posługują. pojęcie to jest związane
niewątp liwie z wykonywaniem funkcji władzy publicznej. Ustawowy
status funkcjonariusza publicznego mogą zatem uzys kać podmioty
wykonujące funkcje władzy publicznej w zakresie im powierzonym
lub przekazanym przez organy władzy publicznej.
Deklarowany w art. 1 publicznoprawny charakter statusu komornika
przesądza o powiązaniu tego unormowania z tymi przepisami Konsty-
tucji rp, które dotyczą władzy publicznej, a zwłaszcza jej organów.
przede wszystkim chodzi o art. 7 Konstytucji rp, według którego or-
gany władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa,
oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji rp, zgodnie z którym każdy ma prawo
do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez nie-
zgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. wypływający
z art. 7 Konstytucji rp obowiązek działania komornika na podstawie
i w granicach prawa oznacza, że przy wykonywaniu czynności komor-
nika wiążą przepisy Konstytucji, ustaw, ratyfikowanych umów mię-
dzynarodowych oraz rozporządzeń, gdyż na mocy art. 87 Konsty-
tucji rp stanowią one źródła powszechnie obowiązującego prawa; po
dniu 1 maja 2004 r. źródłem prawa jest także prawo Unii europejskiej.
O obowiązku przestrzegania prawa przez komornika jest mowa rów-
nież w art. 14 ust. 2 i art. 16 ust. 1 (zob. uwagi do tych artykułów). Na
temat odpowiedzialności odszkodowawczej komornika zob. uwagi do
art. 23.
z konstytucyjnego punktu widzenia zawód komornika należy zaliczyć
do grupy zawodów zaufania publicznego, o którym mowa w art. 17
ust. 1 Konstytucji rp. przepis ten przewiduje możliwość ustawowego
tworzenia samorządów zawodowych, reprezentujących osoby wyko-
nujące zawody zaufania publicznego i sprawujących pieczę nad nale-
żytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicz-
nego i dla jego ochrony. szerzej na ten temat zob. p. rączka, Działalność
prawodawcza samorządów zawodowych w Polsce, toruń 2013, s. 74 i n.
szerzej na temat statusu prawnego komornika zob. K. Lubiński, Status
publicznoprawny komornika sądowego, w: Analiza i ocena ustawy o ko-
22
www.lexisnexis.plRozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 1
mornikach sądowych i egzekucji, red. K. Lubiński, sopot 2000, s. 7 i n.;
tenże, Status konstytucyjnoprawny zawodu komornika sądowego,
w: W poszukiwaniu prawa dobrego i sprawied liwego. Księga pamiątkowa
ku czci Jana Tredera, red. K. Lubiński, warszawa 2013, s. 155 i n.;
B. Brzeziński, w. Morawski, Status podatkowoprawny komornika sądo-
wego (wybrane zagadnienia), w: Analiza i ocena ustawy…, s. 29 i n.;
s. Dalka, Komornik sądowy jako funkcjonariusz publiczny, pe 2001,
nr 12 (48), s. 25 i n.; M. Kalinowski, Status podatkowoprawny komor-
nika sądowego, ppe 2006, nr 12, s. 37 i n.; wyrok tK z 12 kwiet nia
2012 r., sK 21/11 (OtK zU 2012, nr 4, poz. 38).
poza deklaracją zawartą w art. 1 na publicznoprawny charakter sta-
tusu komornika wskazuje ponadto:
1) powołanie i odwołanie komornika przez Ministra sprawied liwości
(art. 11);
2) zakres powierzonych komornikowi przez władzę ustawodawczą
zadań władzy publicznej w postaci czynności egzekucyjnych oraz
innych czynności przekazanych na podstawie odrębnych prze-
pisów (art. 2);
3) podleganie komornika przy wykonywaniu czynności orzeczeniom
sądu i prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa (art. 3);
4) wyraźnie okreś lony zakres nadzoru sądu powszechnego (sądu rejo-
nowego) nad czynnościami komornika (art. 759, 767–7673, 960,
972, 1027 § 2 i 3, art. 1035 k.p.c.) oraz nadzoru administracyjnego
w postaci nadzoru prezesa sądu rejonowego i nadzoru zwierzch-
niego Ministra sprawied liwości (art. 3 ust. 2 i 3, art. 64–70);
5) uprawnienie do nakładania kar (zob. np. art. 762, 764, 886, 892
§ 2, art. 902 k.p.c.);
6) podleganie szczególnej ochronie i odpowiedzialności prawnej
w prawie karnym, właś ciwej dla funkcjonariuszy publicznych (zob.
uwagę 2 do art. 1).
por. w. piotrowski, Status pracowniczy komornika sądowego. Uwagi
de lege lata i de lege ferenda, w: Analiza i ocena ustawy…, s. 56 i n.;
wyrok tK z 4 grudnia 2001 r., sK 18/00 (OtK zU 2001, nr 8, poz. 256).
w wyroku z 3 grudnia 2003 r., K. 5/02 (OtK zU 2003, nr 9, poz. 98)
trybunał Konstytucyjny stwierdził, że komornik jest organem władzy
Andrzej Marciniak
23
Art. 1
Część pierwsza. Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji
publicznej, mającym włas ne kompetencje, a symbolicznym wyrazem
publicznoprawnego statusu komornika jest prawo używania przez
niego pieczęci urzędowej z godłem państwa. Od pozycji prawnej ko-
mornika jako organu państwa (organu egzekucji sądowej) należy od-
dzielić kwestie osobistego i majątkowego statusu komornika jako
okreś lonej osoby, tzw. piastuna organu. zawód komornika należy zali-
czyć do kategorii zawodów zaufania publicznego (por. wyrok tK
z 14 maja 2009 r., K. 21/08, OtK zU 2009, nr 5, poz. 67).
Należy zaznaczyć, że komornika oraz strony postępowania egzekucyj-
nego (wierzyciela i dłużnika) nie łączy stosunek o charakterze pry-
watnoprawnym, lecz publicznoprawnym. w zakresie powierzonych
komornikowi zadań ma on władcze kompetencje wobec innych pod-
miotów stosunków prawnych (por. uchwałę sN z 22 października
2002 r., iii Czp 65/02, OsNC 2003, nr 7–8, poz. 100; wyrok tK
z 14 grudnia 2010 r., K 20/08, OtK zU 2010, nr 10, poz. 129; wyrok tK
z 13 grudnia 2011 r., sK 44/09, OtK zU 2011, nr 10, poz. 117, oraz
przywołany wyrok tK z 3 grudnia 2003 r., K. 5/02).
2. Komornik sądowy jest również funkcjonariuszem publicznym w rozu-
mieniu prawa karnego. Art. 115 § 13 k.k. okreś la krąg podmiotów,
którym przysługuje stanowisko funkcjonariusza publicznego. w prze-
pisie tym podzielono funkcjonariuszy publicznych na dziewięć grup,
ze względu na stanowisko lub pełnioną funkcję, zaliczając komornika
do grupy trzeciej, obok sędziego, ławnika, prokuratora, notariusza
i kuratora sądowego (zob. art. 115 § 13 pkt 3 k.k.).
przyznanie komornikowi statusu funkcjonariusza publicznego sprawia,
że z jednej strony korzysta on ze szczególnej ochrony prawnej w wypad-
kach przewidzianych prawem karnym dla funkcjonariuszy publicznych,
z drugiej strony natomiast podlega wzmożonej odpowiedzialności
karnej za popełnienie czynów zabronionych, pozostających w związku
z zajmowanym stanowiskiem.
szczególna ochrona prawa karnego wobec komornika jako funkcjona-
riusza publicznego – podyktowana koniecznością respektowania za-
sady funkcjonowania państwa – ma na celu głównie ochronę komor-
24
www.lexisnexis.plRozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 1
nika przed bezpośrednimi atakami innych osób oraz zaostrzenie
odpowiedzialności karnej sprawców czynów zakłócających realizację
zadań publicznych i godzących w powagę urzędu reprezentowanego
przez funkcjonariusza (por. H. Ciepła, J. skibińska-Adamowicz, Status
prawny komornika i podstawy jego odpowiedzialności odszkodowawczej
po uchyleniu art. 769 k.p.c., ppe 2006, nr 4–6, s. 6 i n.; V. Konarska-
-wrzosek, Odpowiedzialność karna komornika sądowego, ppe 2006,
nr 12, s. 71 i n.; s. Kowalski, Karnoprawna ochrona komornika sądo-
wego jako funkcjonariusza publicznego, ppe 2014, nr 1, s. 73 i n.). Ko-
mornik sądowy korzysta zatem ze szczególnej ochrony przed narusze-
niem nietykalności cielesnej (art. 222 k.k.), czynną napaścią (art. 223
k.k.), wywieraniem wpływu na jego czynności urzędowe i zmusza-
niem go do przedsięwzięcia lub zaniechania takiej czynności (art. 224
k.k.) oraz przed znieważeniem (art. 226 k.k.).
Natomiast zaostrzoną odpowiedzialność karną stosuje się wobec ko-
mornika w szczególności za przestępstwa: przyjęcia w związku z peł-
nioną funkcją korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy
(art. 228 k.k.), płatnej protekcji (art. 230 k.k.), działania na szkodę
interesu publicznego lub prywatnego przez przekroczenie swoich
uprawnień lub niedopełnienie obowiązków (art. 231 k.k.), wymu-
szenia przemocą lub groźbą bezprawną okreś lonych zeznań, wyjaś-
nień, informacji lub oświadczeń (art. 246 k.k.), ujawnienia osobie nie-
uprawnionej informacji stanowiącej informację niejawną o klauzuli
„zastrzeżone” lub „poufne” lub uzys kanej w związku z wykonywa-
niem czynności służbowych, a której ujawnienie może narazić na
szkodę prawnie chroniony interes (art. 266 k.k.), poświadczenia nie-
prawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne (art. 271 k.k.).
w uchwale z 30 kwiet nia 2003 r., i Kzp 12/03 (OsNKw 2003, nr 5–6,
poz. 42), sąd Najwyższy stwierdził, że asesor komorniczy nie jest
funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 115 § 13 pkt 3 k.k.,
jednakże należy przyjąć, że ma on status funkcjonariusza publicznego
w rozumieniu tego przepisu, gdy pełni zlecone mu obowiązki zastępcy
komornika na podstawie art. 26 bądź prowadzi czynności egzekucyjne
zlecone mu przez komornika w trybie art. 33.
Andrzej Marciniak
25
Art. 1
Część pierwsza. Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji
3. Komornik nie
jest organem wymiaru sprawied liwości. zgodnie
z art. 175 Konstytucji rp w rzeczypospolitej polskiej wymiar sprawied-
liwości sprawują: sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administra-
cyjne oraz sądy wojskowe. Na czas wojny mogą być ustanowione sądy
wyjątkowe. z kolei art. 177 Konstytucji rp stanowi, że sądy po-
wszechne sprawują wymiar sprawied liwości we wszystkich sprawach
z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właś ciwości innych
sądów. Jak łatwo zauważyć, komornik nie należy do podmiotów obję-
tych działaniem przytoczonych norm konstytucyjnych. Komornik nie
jest, oczywiście, sądem w rozumieniu tych przepisów, lecz organem
egzekucyjnym, działającym tylko przy sądzie rejonowym, zachowu-
jącym jednak swoją ustrojowo-organizacyjną i funkcjonalną niezależ-
ność. szczególnym tego wyrazem są rozwiązania normatywne, które
uwalniają komornika od zadań kognicyjnych właś ciwych dla sądu.
w świet le postanowień Kodeksu postępowania cywilnego wszelkie
spory materialnoprawne powstałe na tle prowadzonej egzekucji,
w tym dotyczące zasadności roszczenia stwierdzonego tytułem wyko-
nawczym (egzekucyjnym) oraz praw osób trzecich do przedmiotów
objętych egzekucją, mogą być rozstrzygane tylko przez sąd w procesie
(zob. art. 804, 840–843).
Czynności egzekucyjne komornika pozostają jednak w funkcjonalnym
związku z działalnością organów wymiaru sprawied liwości, dlatego
też w nauce prawa komornika okreś la się często jako pomocniczy
organ wymiaru sprawied liwości (por. K. Lubiński, Status publiczno-
prawny…, s. 16; M. Jabłoński, Status prawny komornika sądowego –
funkcjonariusz publiczny, czy obywatel prowadzący działalność gospo-
darczą?, w: Założenia projektu nowej ustawy o komornikach sądowych,
red. A. Marciniak, sopot 2014, s. 27 i n.; zob. też wyrok tK z 3 grudnia
2003 r., K. 5/02, przywołany w uwadze 1).
4. Komornik jest organem egzekucyjnym o ustrojowo-organizacyjnej
niezależności od sądu rejonowego, przy którym działa. Na samodziel-
ność ustrojowo-organizacyjną komornika wskazuje przede wszystkim
podleganie przy wykonywaniu czynności orzeczeniom sądu (art. 3
ust. 1), a także brak podporządkowania poleceniom przełożonych.
szczególnym wyrazem tej samodzielności są m.in.: ustawowy zapis
26
www.lexisnexis.plRozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 1
o wykonywaniu czynności komornika na jego włas ny rachunek
(art. 3a) oraz możliwość utworzenia kancelarii komorniczej poza bu-
dynkiem sądu (możliwość taką przewidywał expressis verbis art. 38,
uchylony nowelą z 24 maja 2007 r.).
samodzielności ustrojowo-organizacyjnej komornika nie podważa
ustawowa regulacja, według której komornik działa przy sądzie rejo-
nowym. zapis takiej treści pozwala na właś ciwą organizację zawodu
komorniczego, z zachowaniem niezbędnego nadzoru judykacyjnego
sądu nad czynnościami egzekucyjnymi komornika oraz nadzoru ad-
ministracyjnego nad komornikami. Niezbędność takiego nadzoru uza-
sadnia nie tylko daleko idąca niezależność ustrojowo-organizacyjna
urzędu komornika, lecz przede wszystkim odrębność jego pozycji
prawnej, która wyraża się w uprawnieniu do stosowania środków
przymusu, będącego atrybutem władzy państwowej. zastosowanie
przewidzianych prawem środków przymusu wobec uczestników po-
stępowania egzekucyjnego (zwłaszcza dłużnika) lub osób trzecich
oznacza natomiast ingerencję organów egzekucyjnych w zagwaranto-
waną przepisami Konstytucji rp sferę podstawowych praw i wolności
człowieka i obywatela, a zwłaszcza prawo do nietykalności i wolności
osobistej, prawo do nienaruszalności mieszkania oraz prawo włas-
ności i innych praw majątkowych. z tych względów niezbędne jest za-
chowanie państwowej kontroli nad działalnością komorników.
samodzielności ustrojowo-organizacyjnej komornika nie podważa
również ustawowa regulacja, według której przy wykonywaniu
czynności komornik podlega prezesowi sądu rejonowego (art. 3
ust. 1). przepis ten należy uważać za normatywny wyraz ogólnej za-
sady administracyjnego nadzoru prezesa sądu rejonowego nad dzia-
łalnością komornika (co do legislacyjnej wadliwości tego przepisu,
zob. uwagę 1 do art. 3).
5. Komornik nie jest pracownikiem sądu rejonowego. zgodnie z art. 6
ust. 2 w zw. z art. 9 ustawy z 18 wrześ nia 2001 r. o zmianie ustawy
o komornikach sądowych i egzekucji oraz o zmianie niektórych innych
ustaw (Dz.U. Nr 130, poz. 1452) z dniem 1 stycznia 2002 r. uległy roz-
wiązaniu stosunki pracy wiążące dotychczas komorników z sądami re-
jonowymi. regulacja taka była pozytywną reakcją ustawodawcy na
Andrzej Marciniak
27
Art. 1
Część pierwsza. Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji
postulaty przedstawicieli doktryny, którzy podnosili, że działalność pu-
blicznoprawna komornika sądowego w zakresie powierzonych mu
czynności egzekucyjnych oraz innych wskazanych w ustawie nie wy-
maga zachowania przez niego statusu pracowniczego. Dla takiej dzia-
łalności komornika wystarczające jest zachowanie dla niego statusu
funkcjonariusza publicznego.
6. Komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o działal-
ności gospodarczej, zwłaszcza art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobo-
dzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 672
ze zm.), a także w rozumieniu art. 431 k.c. oraz art. 49 traktatu o funk-
cjonowaniu Unii europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2 ze zm.;
Dz.Urz. Ue 2012 C 326/1). przemawia za tym przede wszystkim pu-
blicznoprawny status komornika sądowego, w tym jego status konsty-
tucyjnoprawny (szerzej na ten temat – A. Barańska, Status prawny ko-
mornika sądowego i mienia kancelarii komorniczej, ppe 2008, nr 1–2,
s. 15 i n.; M. Jabłoński, Status prawny komornika sądowego…, s. 26 i n.;
A. Herbet, Prawne formy działalności egzekucyjnej komornika i zasady
prowadzenia kancelarii komornika, w: Założenia projektu nowej
ustawy…, s. 43; wyrok tK z 3 grudnia 2003 r., K. 5/02, OtK zU 2003,
nr 9, poz. 98, w którym stwierdzono, że komornik prowadzący działal-
ność zawodową na włas ny rachunek nie jest przedsiębiorcą w rozu-
mieniu przepisów o działalności gospodarczej; zob. także wyrok tK
z 26 czerw ca 2012 r., p. 13/11, OtK zU 2012, nr 6, poz. 67; art. 3a oraz
uwagi do tego artykułu). inne argumenty uzasadniające odmowę
nadania komornikowi statusu przedsiębiorcy, odwołujące się zwłaszcza
do obowiązujących komornika ograniczeń co do zachowań rynkowych
(np. maksymalizacji zysku), obowiązku podejmowania czynności, czy
też braku działania we włas nym imieniu, nie mają w tym względzie
charakteru przesądzającego (por. A. Herbet, Prawne formy działalności
egzekucyjnej komornika…, s. 43).
7. w świet le przepisów prawa podatkowego komornik jest podatnikiem
podatku dochodowego od osób fizycznych, płatnikiem podatku od to-
warów i usług, płatnikiem podatku akcyzowego, płatnikiem zaliczek
na podatek dochodowy od osób fizycznych (szerzej na ten temat –
28
www.lexisnexis.plRozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 2
M. Kalinowski, Status podatkowoprawny komornika…, s. 37 i n.; tenże,
Komornik sądowy jako płatnik podatków, w: W poszukiwaniu prawa
dobrego…, s. 101 i n.).
Art. 2.
CZYNNOŚCI EGZEKUCYJNE; UDZIELANIE INFORMACJI
NA ŻĄDANIE KOMORNIKA; ODPOWIEDZIALNOŚĆ
KOMORNIKA
Art. 2. 1. Czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych wykonuje
wyłącznie komornik, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych
w innych ustawach. Komornik wykonuje także inne czynności
przekazane na podstawie odrębnych przepisów.
2. Komornik pełni czynności osobiście, z wyjątkiem przypadków
okreś lonych w przepisach prawa.
3. Komornikom powierza się w szczególności następujące zadania:
1) wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia
pieniężne i niepieniężne oraz o zabezpieczenie roszczeń;
2) wykonywanie innych tytułów wykonawczych wydanych na
podstawie odrębnych przepisów oraz tytułów egzekucyjnych,
które zgodnie z odrębnymi przepisami podlegają wykonaniu
w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania ich w klauzulę
wykonalności;
3) sporządzanie protokołu stanu faktycznego przed wszczę ciem
procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia na zarzą
dzenie sądu lub prokuratora.
4. Komornik, poza zadaniami okreś lonymi w ust. 3, ma prawo:
1) doręczania zawiadomień sądowych, obwieszczeń, protestów
i zażaleń oraz innych dokumentów za potwierdzeniem odbio
ru i oznaczeniem daty;
2) na wniosek organizatora licytacji – sprawowania urzędowego
nadzoru nad dobrowolnymi publicznymi licytacjami, z przybi
ciem najniższej lub najwyższej oferty;
3) weryfikowania istnienia i treści tytułów wykonawczych wyda
nych w postępowaniach elektronicznych.
Andrzej Marciniak
29
Art. 2
Część pierwsza. Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji
5. Organy administracji publicznej, urzędy skarbowe, organy
rentowe, o których mowa w art. 476 § 4 ustawy z dnia 17 lis
topada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43,
poz. 296, z późn. zm.), banki, spółdzielcze kasy oszczędnościo
wokredytowe, podmioty prowadzące działalność maklerską,
organy spółdzielni mieszkaniowych, zarządy wspólnot mieszka
niowych, inne podmioty zarządzające mieszkaniami i lokalami
użytkowymi, jak również inne instytucje są obowiązane na pi
semne żądanie komornika udzielić mu informacji niezbędnych
do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego,
wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz wy
konania innych czynności wchodzących w zakres jego ustawo
wych zadań, w szczególności dotyczące stanu majątkowego
dłużnika oraz umożliwiających identyfikację składników jego
majątku. Przepis art. 762 Kodeksu postępowania cywilnego sto
suje się odpowiednio.
6. Komornik ponosi odpowiedzialność za szkody wynikające
z ujawnienia tajemnicy bankowej lub skarbowej i wykorzystania
jej niezgodnie z przeznaczeniem.
7. W sprawach o egzekucję lub o zabezpieczenie świadczeń ali
mentacyjnych lub rent mających charakter alimentów oraz
w sprawach o egzekucję lub o zabezpieczenie świadczeń wszczę
tych na wniosek Skarbu Państwa, w tym na polecenie sądu lub
prokuratora, niezwiązanych z wykonywaniem działalności go
spodarczej, informacje, o których mowa w ust. 5, udzielane są
nieodpłatnie.
8. Informacji, o których mowa w ust. 5, udziela się w terminie
7 dni od dnia otrzymania żądania w oparciu o dane przekazane
przez komornika.
9. Opłatę za udzielenie informacji komornik uiszcza po jej udzie
leniu, na wezwanie podmiotu udzielającego informacji.
1. właś ciwe okreś lenie pozycji ustrojowej komornika sądowego i jego
usytuowanie w systemie organów ochrony prawnej nie jest możliwe
bez wskazania i charakterystyki pełnionych przez niego funkcji. we-
30
www.lexisnexis.plRozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 2
dług podstawowego w tym zakresie art. 2 ust. 1 do zasadniczych
funkcji komornika sądowego należą:
i. wykonywanie czynności egzekucyjnych w sprawach cywilnych.
ii. wykonywanie innych czynności przewidzianych ustawą.
w świet le tej regulacji podstawową kwestią jest odróżnienie czynności
egzekucyjnych od innych czynności, niemających takiego charakteru.
w dalszej kolejności niezbędne będzie okreś lenie zakresu przedmioto-
wego tych dwóch grup czynności.
Ad I. pojęcie „czynność egzekucyjna” jest jednym z podstawowych
pojęć sądowego prawa egzekucyjnego, które występuje w licznych
przepisach tego prawa, przede wszystkim w części trzeciej Kodeksu
postępowania cywilnego. pojęcie to nie zawsze jest używane w ko-
mentowanej ustawie w sposób jednoznaczny, co ma oczywiście okreś-
lony wpływ na posługiwanie się nim w nauce prawa i orzecznictwie
sądowym. Na podstawie analizy materiału normatywnego oraz wypo-
wiedzi doktryny – na potrzeby niniejszego opracowania – należy
przyjąć, że czynności egzekucyjne to czynności organów egzekucyj-
nych (art. 759 k.p.c.) dokonywane w toku właś ciwego postępowania
egzekucyjnego oraz w postępowaniu podziałowym będącym jego na-
stępstwem.
w związku z przyjętym okreś leniem czynności egzekucyjnych należy
wyjaś nić, że postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych nie ma
jednolitego charakteru. w jego zakresie wyróżnia się:
1) postępowanie klauzulowe, czyli postępowanie dotyczące nadania
tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności (art. 776–795
k.p.c.);
2) właś ciwe postępowanie egzekucyjne (art. 796–10224, 1041–1088
k.p.c.);
3) postępowanie podziałowe, czyli dotyczące podziału sumy uzys-
kanej z egzekucji (art. 1023–1040 k.p.c.).
postępowanie klauzulowe toczy się przed sądem i ma na celu stwo-
rzenie zasadniczej podstawy egzekucji sądowej w postaci tytułu wy-
konawczego sądowego, składającego się z tytułu egzekucyjnego
i klauzuli wykonalności.
Andrzej Marciniak
31
Pobierz darmowy fragment (pdf)