Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00021 005271 22581590 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz - ebook/pdf
Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz - ebook/pdf
Autor: Liczba stron:
Wydawca: Wolters Kluwer Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-264-7069-1 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> biznes >> bankowość i finanse
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj
Komentarz zawiera systematyczną i wyczerpującą analizę przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Omówiono w nim m.in.:
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

USTAWA O KREDYCIE KONSUMENCKIM KOMENTARZ Zbigniew Ofi arski Warszawa 2014 Stan prawny na 1 marca 2014 r. Recenzent Dr hab. prof. UŚ Marek Zdebel Wydawca Grzegorz Jarecki Redaktor prowadzący Joanna Cybulska Opracowanie redakcyjne Katarzyna Rybczyńska Łamanie Wolters Kluwer Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na www.legalnakultura.pl POLSKA IZBA KSIĄŻKI © Copyright by Wolters Kluwer SA, 2014 ISBN: 978-83-264-3249-1 Wydane przez: Wolters Kluwer SA Dział Praw Autorskich 01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel. 22 535 82 00, fax 22 535 81 35 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl księgarnia internetowa www.profinfo.pl Dłużnik wesoło bierze, smutno oddaje. Na spłacenie długu każdy okres jest zbyt krótki. Józef Witkowski SPIS TREŚCI Wykaz skrótów .......................................................................... Wprowadzenie ........................................................................... Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ..... Rozdział 1 Przepisy ogólne .......................................................................... Art. 1. Art. 2. Art. 3. Art. 4. Art. 5. Art. 6. [Przedmiot regulacji ustawy o kredycie konsumenckim] ..................................................... [Kredyt konsumencki udzielany przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe] ....................... [Definicja kredytu konsumenckiego] .................... [Zakres stosowania ustawy] ................................... [Słowniczek ustawowy] ......................................... [Przeliczanie wartości kredytu] ............................. Rozdział 2 Obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego przed zawarciem umowy o kredyt ...................................................... [Obowiązek informowania konsumenta] ............... [Reprezentatywny przykład] .................................. [Ocena zdolności kredytowej] ............................... Art. 7. Art. 8. Art. 9. 13 17 21 23 23 34 47 76 103 135 138 138 152 154 7 Spis treści Art. 10. Art. 11. Art. 12. Art. 13. Art. 14. Art. 15. Art. 16. Art. 17. Art. 18. Art. 19. Art. 20. Art. 21. Art. 22. Art. 23. Art. 24. Art. 25. Art. 26. Art. 27. Art. 28. 8 [Obowiązek informowania konsumenta w przypadku odmowy udzielenia kredytu] ........... [Obowiązek udzielania wyjaśnień] ........................ [Uprawnienie do otrzymania projektu umowy] ..... [Obowiązki podania informacji przedkontraktowych] ............................................. [Formularz informacyjny] ..................................... [Zawieranie na odległość umowy o kredyt konsumencki] ........................................................ [Możliwość przekazania dodatkowych informacji] ............................................................. [Informacje przedkontraktowe o kredycie w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym] .... [Informacje przedkontraktowe w przypadku umów o zmianę warunków spłaty] ................................... [Przekazywanie informacji przedkontraktowych na formularzu informacyjnym] .............................. [Informacje przekazywane w przypadku zawierania na odległość umowy o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym] ....................... [Informacje przekazywane w przypadku zawierania na odległość umowy o kredyt przewidującej odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty] .... [Informacje przedkontraktowe dotyczące umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką] ......................... [Formularz informacyjny dla kredytu zabezpieczonego hipoteką] .................................... [Informacje pochodzące od konsumenta] .............. [Ustalanie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania] .................................................... [Płatności dokonywane przez konsumenta w celu zgromadzenia kapitału] .......................................... [Informacja o stopie referencyjnej] ....................... [Dodatkowe informacje przekazywane przez pośrednika kredytowego] ...................................... 168 170 172 173 182 184 186 189 194 199 200 205 210 218 220 223 230 232 233 Spis treści Art. 35a. Art. 36. Art. 34. Art. 35. Art. 32. Art. 33. Art. 29. Art. 30. Art. 31. Rozdział 3 Umowa o kredyt ........................................................................ [Dokument umowy o kredyt konsumencki] .......... [Elementy treści umowy o kredyt konsumencki] .... [Obligatoryjne dodatkowe elementy treści umowy o kredyt konsumencki] .......................................... [Niezbędne elementy treści umowy o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym] .... [Konieczne elementy treści umowy o kredyt konsumencki w sprawie odroczenia płatności lub zmiany sposobu spłaty] ................................... [Przekroczenie salda na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym] ....................... [Elementy treści umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką] ................................................................ [Spłaty rat kredytu dokonywane bezpośrednio w walucie obcej] .................................................... [Obowiązek informowania o zmianie wysokości stopy oprocentowania] ........................................... [Harmonogram spłaty kredytu] ............................. [Wyciąg z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego] ...................... [Znaczne i długotrwałe przekroczenie salda na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym] .... [Zmiana całkowitej kwoty kredytu w czasie obowiązywania umowy] ........................................ [Weksel lub czek jako formy zabezpieczenia kredytu konsumenckiego] ...................................... [Wypowiedzenie umowy o kredyt odnawialny] .... [Przyczyny wypowiedzenia umowy o kredyt odnawialny] ........................................................... [Przelew wierzytelności z umowy o kredyt konsumencki] ........................................................ [Sankcja kredytu darmowego] ............................... Art. 37. Art. 38. Art. 39. Art. 40. Art. 44. Art. 45. Art. 41. Art. 42. Art. 43. 237 237 245 298 302 306 309 310 315 319 322 325 330 332 335 339 341 345 348 9 Spis treści Art. 46. Art. 47. [Sankcja kredytu darmowego w odniesieniu do kredytu zabezpieczonego hipoteką] .................. [Zakaz wyłączania lub ograniczania ustawowych uprawnień konsumenta] ......................................... Art. 48. Art. 49. Art. 50. Art. 51. Rozdział 4 Spłata kredytu przed terminem ............................................... [Prawo do spłaty kredytu przed terminem] ........... [Spłata kredytu przed terminem a koszty kredytu] .... [Prowizja za spłatę kredytu przed terminem] ........ [Brak uprawnienia do prowizji za przedterminową spłatę kredytu] ....................................................... [Rozliczenia z tytułu przedterminowej spłaty kredytu] .................................................................. Art. 52. Rozdział 5 Odstąpienie od umowy przez konsumenta ............................. Art. 53. Art. 54. Art. 55. Art. 56. Art. 57. Art. 58. Art. 59. [Termin odstąpienia od umowy przez konsumenta] .......................................................... [Koszty związane z odstąpieniem od umowy] ...... [Odstąpienie od umowy o kredyt a usługi dodatkowe] ............................................................ [Odstąpienie od umowy o kredyt wiązany] ........... [Skutki odstąpienia od umowy na nabycie określonego towaru lub usługi] ............................. [Odstąpienie od umowy o kredyt konsumencki zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa] ................................................... [Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez sprzedawcę lub usługodawcę wobec konsumenta] ............................................... Rozdział 6 Zmiany w przepisach obowiązujących .................................... [Zmiany w ustawie – Kodeks wykroczeń] ............ Art. 60. 10 357 359 361 361 365 367 372 374 376 376 383 388 390 398 400 407 427 427 Spis treści Art. 61. Art. 62. Art. 63. Art. 64. Art. 65. [Zmiany w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych] ............................ [Zmiany w ustawie – Prawo bankowe] ................. [Zmiany w ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny] ............ [Zmiany w ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary] ....................................................................... [Zmiany w ustawie o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych] ...................................................... Art. 66. Art. 67. Rozdział 7 Przepisy przejściowe i końcowe ............................................... [Postanowienia intertemporalne] ........................... [Utrata mocy prawnej dotychczasowej ustawy o kredycie konsumenckim] .................................... [Wejście w życie ustawy o kredycie konsumenckim] ..................................................... Art. 68. Załącznik nr 1. Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego ......................................................................... Załącznik nr 2. Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego w rachunku oszczędnościowo- -rozliczeniowym .......................................................................... Załącznik nr 3. Formularz informacyjny dotyczący kredytu zabezpieczonego hipoteką ........................................................... Załącznik nr 4. Wzór obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ......................................................................... Wykaz literatury ....................................................................... 429 431 435 436 438 440 440 441 442 444 450 455 461 467 11 WYKAZ SKRÓTÓW Akty prawne dyrektywa 87/102/EWG – dyrektywa 2008/48/WE – k.c. k.p.c. k.s.h. – – – dyrektywa Rady 87/102/EWG z dnia 22 grudnia 1986 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkow- skich dotyczących kredytu konsumenc- kiego (Dz. Urz. WE L 42 z 12.02.1987, s. 48) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt kon- sumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE L 133 z 22.05.2008, s. 66) ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 101) ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030) 13 Wykaz skrótów k.w. ustawa – Prawo bankowe ustawa – Prawo spółdzielcze ustawa antylichwiarska ustawa o ewidencji ludności i dowodach osobistych ustawa o kredycie konsumenckim z 2001 r. ustawa o kredycie konsumenckim/ustawa ustawa o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów – – – – – – – – – – 14 ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 z późn. zm.) ustawa z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1443) ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmia- nie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1316) ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobi- stych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.) ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredy- cie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.) ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredy- cie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.) ustawa z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budow- nictwa mieszkaniowego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 255) ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.) ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochro- nie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrzą- dzoną przez produkt niebezpieczny (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1225) ustawa o SKO-K ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej ustawa o timeshare ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych – – – – Wykaz skrótów ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościo- wo-kredytowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1450 z późn. zm.) ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szcze- gólnych warunkach sprzedaży konsu- menckiej oraz o zmianie Kodeksu cywil- nego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176 z późn. zm.) ustawa z dnia 16 września 2011 r. o timeshare (Dz. U. Nr 230, poz. 1370) ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udo- stępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. Nr 81, poz. 530 z późn. zm.) Organy publikacyjne, zbiory orzeczeń Dz. U. Dz. Urz. KNF Dz. Urz. NBP Dz. Urz. UE Dz. Urz. UOKiK Dz. Urz. WE LEX M.P. MSiG OSA OSNC – – – – – – – – – – – Dziennik Ustaw Dziennik Urzędowy Komisji Nadzoru Finansowego Dziennik Urzędowy Narodowego Ban- ku Polskiego Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Dziennik Urzędowy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Dziennik Urzędowy Wspólnot Europej- skich System Informacji Prawnej „LEX OMEGA” Monitor Polski Monitor Sądowy i Gospodarczy Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy Orzecznictwo Sądów Polskich Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Orzecznictwo Trybunału Konstytucyj- nego, seria A Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyj- nego w Gdańsku Inne Bank Gospodarstwa Krajowego Komisja Nadzoru Finansowego Narodowy Bank Polski Naczelny Sąd Administracyjny Sąd Apelacyjny spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kre- dytowa, spółdzielcze kasy oszczędno- ściowo-kredytowe Sąd Najwyższy Sąd Okręgowy Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Trybunał Konstytucyjny Unia Europejska Urząd Ochrony Konkurencji i Konsu- mentów Wojewódzki Sąd Administracyjny Wykaz skrótów OSNKW OSNP OSP OTK OTK-A POSAG BGK KNF NBP NSA SA SKO-K SN SO SOKiK TK UE UOKiK WSA 16 WPROWADZENIE Z dniem 18 grudnia 2011 r., po 6-miesięcznym vacatio legis, weszły w życie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.). Zastąpiła ona dotychczas obowią- zującą ustawę z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.). Uchwalenie nowej ustawy o kredycie konsumenckim wynikało z potrzeby implementowania do polskiego po- rządku prawnego postanowień dyrektywy 2008/48/WE Parlamentu Euro- pejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE L 133 z 22.05.2008, s. 66). Podstawowym celem dyrektywy 2008/48/WE jest doprowadzenie do pełnej harmonizacji przepisów prawnych regulujących problematykę kredytów konsumenckich w poszczególnych państwach członkowskich UE oraz stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi i funkcjonowaniu rynku kredytów konsumenckich. Jest to niezbędne w związku z rosnącą mobilnością obywateli państw członkowskich UE. Wypracowanie porów- nywalnych regulacji w państwach członkowskich powinno umożliwić swobodny przepływ ofert kredytowych dostępnych dla konsumentów w różnych państwach członkowskich UE. Dotychczasowe rozwiązania prawne, wynikające z poprzednio obowią- zującej ustawy o kredycie konsumenckim z 2001 r., opartej na postano- wieniach dyrektywy Rady nr 87/102/EWG z dnia 22 grudnia 1986 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administra- cyjnych państw członkowskich dotyczących kredytu konsumenckiego (Dz. Urz. WE L 42 z 12.02.1987, s. 48), okazały się niewystarczające. 17 Wprowadzenie Dyrektywa 87/102/EWG miała charakter minimalny, a więc dopuszczała wprowadzanie regulacji zapewniających dalej idącą ochronę konsumen- tom, natomiast państwa członkowskie mogły ograniczyć się jedynie do stworzenia mechanizmów zapobiegających obchodzeniu przepisów wprowadzonych w celu realizacji dyrektywy. Jednak zasada minimalnej harmonizacji wyrażona w powyższej dyrektywie doprowadziła w efekcie do sytuacji, w której poszczególne państwa członkowskie wprowadziły wiele odmiennych mechanizmów ochrony konsumentów i tym samym nastąpiło znaczne zróżnicowanie sytuacji prawnej konsumentów i przed- siębiorców w poszczególnych państwach członkowskich. Zasadniczym celem przyjęcia dyrektywy 87/102/EWG oraz aktów normatywnych transponujących jej postanowienia do krajowego porządku prawnego było zapewnienie konsumentom zawierającym umowy o kredyt na cele konsumpcyjne pewnego minimalnego poziomu ochrony. Ustawo- dawca uznał objęcie konsumentów szczególną ochroną za zabieg niezbęd- ny ze względu na znacznie silniejszą pozycję faktyczną kredytodawców dysponujących wiedzą i doświadczeniem, której konsumenci nie posiadają. Ustawa o kredycie konsumenckim reguluje: zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki; obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki oraz obowiązki konsumenta, kredytodawcy i po- średnika kredytowego w związku z zawartą umową o kredyt konsumencki; obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz obowiązki w zakresie informacji zawartych w umowie o kredyt za- bezpieczony hipoteką; skutki uchybienia obowiązkom kredytodawcy. Nie jest to jednak akt prawny o charakterze kompleksowym i nie reguluje wszystkich zagadnień związanych z udzielaniem kredytów konsumenc- kich. Zawarcie i wykonywanie umowy o kredyt konsumencki wymaga sto- sowania także przepisów odrębnych ustaw, w tym ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121), ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 z późn. zm.), ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za 18 Wprowadzenie szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1225), ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konku- rencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.), ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1450 z późn. zm.). Kredyt konsumencki jest szczególnym typem kredytu przede wszystkim ze względu na status prawny kredytobiorcy, którym jest konsument będący osobą fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Często kredytobiorcą w prawnym stosunku kredytu konsumenckiego jest osoba fizyczna dys- ponująca niewielkim zasobem wiedzy o zasadach funkcjonowania rynku finansowego, a w szczególności rynku kredytowego. Wymaga to stoso- wania rozwiązań prawnych zabezpieczających interesy konsumenta w stosunkach z kredytodawcami, z których nie wszyscy są poddani insty- tucjonalnemu nadzorowi, np. ze strony Komisji Nadzoru Finansowego. Regulacje prawne zawarte w aktualnie obowiązującej ustawie o kredy- cie konsumenckim porządkują ważny segment rynku kredytowego i są w tym zakresie niezbędne przede wszystkim z uwagi na masowy charakter zjawisk pojawiających się na tym rynku. Liczba zawieranych umów o kredyty konsumenckie, zróżnicowany status prawny kredytodawców, liczne podtypy kredytu konsumenckiego, zróżnicowany poziom wiedzy konsumentów o zasadach działania rynku kredytowego determinują przyjęcie rozwiązań szczególnych. Uniwersalne regulacje dotyczące umowy pożyczki lub umowy o kredyt, zawarte w przepisach kodeksu cywilnego oraz w ustawie – Prawo bankowe, nie oddają specyfiki kredytu konsumenckiego. Potrzeba wprowadzenia rozwiązań szczególnych wydaje się w związku z tym oczywista. Przepisy ustawy o kredycie konsumenckim powinny w dłuższej per- spektywie czasu stworzyć również warunki do prowadzenia rzetelnej re- klamy w zakresie tych kredytów, wypracowania przejrzystych i skutecz- nych metod oceny ryzyka kredytowego związanego z zadłużaniem się konsumentów oraz ich zdolności kredytowej, ustabilizowania pozycji pośredników kredytowych na rynku usług kredytowych. Właściwe wypeł- nianie obowiązków wynikających z przepisów ustawy o kredycie konsu- menckim może w rezultacie doprowadzić do poprawy stanu świadomości 19 Wprowadzenie prawnej konsumentów, wzmożonej i rzetelnej konkurencji rynkowej kredytodawców i pośredników kredytowych, a więc przynieść wymierne korzyści ekonomiczne dla konsumentów i całej gospodarki. 20 USTAWA z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim1 (Dz. U. z 2011 r. Nr 126, poz. 715; zm.: Dz. U. z 2011 r. Nr 165, poz. 984, Nr 201, poz. 1181; z 2012 r. poz. 1193; z 2013 r. poz. 1567) 1 Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2008/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE L 133 z 22.05.2008, str. 66). Rozdział 1 PRZEPISY OGÓLNE Art. 1. [Przedmiot regulacji ustawy o kredycie konsumenckim] Ustawa określa: 1) zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki; 2) obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt konsu- mencki oraz obowiązki konsumenta, kredytodawcy i pośrednika kredytowego w związku z zawartą umową o kredyt konsumencki; 3) obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt zabez- pieczony hipoteką oraz obowiązki w zakresie informacji zawartych w umowie o kredyt zabezpieczony hipoteką; 4) skutki uchybienia obowiązkom kredytodawcy. 1. Uwagi wprowadzające Dnia 18 grudnia 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, która zastąpiła dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.). Potrzeba uchwalenia w tamtym okresie ustawy o kredycie konsumenckim wynikała z przyjętego przez Polskę w Umowie Przejściowej z dnia 16 grudnia 1991 r. dotyczącej handlu i spraw związa- nych z handlem między Rzecząpospolitą Polską a Europejską Wspólnotą 23 Art. 1 Rozdział 1. Przepisy ogólne Gospodarczą i Europejską Wspólnotą Węgla i Stali (Dz. U. z 1992 r. Nr 17, poz. 69 z późn. zm.) zobowiązania do zbliżenia przepisów praw- nych w zakresie ochrony konsumentów do ustawodawstwa obowiązują- cego w ówczesnej Wspólnocie Europejskiej2. W Unii Europejskiej regulowano w tym okresie ochronę konsumentów w stosunkach kredytowych dyrektywą Rady 87/102/EWG z dnia 22 grudnia 1986 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonaw- czych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących kredytu konsumenckiego (Dz. Urz. WE L 42 z 12.02.1987, s. 48). Przed uchwale- niem ustawy o kredycie konsumenckim regulacje prawne odnoszące się do udzielania kredytów konsumentom były rozproszone w kilku aktach prawnych i miały charakter fragmentaryczny. Wiele z tych przepisów odnosiło się nie tylko do konsumentów, ale do wszystkich kategorii kre- dytobiorców, np. były to przepisy ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. – Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359 z późn. zm.). Tylko w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) uregulowano zasady dokonywania sprzedaży na raty odnoszące się wyłącznie do konsumentów, ale jest to jedna z wielu możliwych form kredytu. Implementowane do polskiego ustawodawstwa postanowienia wyżej wspomnianej dyrektywy wprowadzały ważne standardy związane z udzielaniem kredytów konsumenckich. W przepisach niniejszej dyrek- tywy kredyt konsumencki definiowany był według kryteriów ekonomicz- nych, a jego udzielanie konsumentom przez kredytodawców dopuszczalne było w ramach prowadzonej przez nich działalności zawodowej lub go- spodarczej3. Określono również formę i minimalne wymagania dotyczące treści dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy o kredyt konsumencki, wprowadzono pojęcie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania umoż- liwiającej obliczenie całkowitego kosztu zaciągniętego przez konsumenta kredytu konsumenckiego i obowiązek jej podawania przez kredytodawców w reklamach i ogłoszeniach. Jednym z najistotniejszych postanowień omawianej dyrektywy było określenie uprawnienia konsumenta do 2 D. Daniluk, Projekt ustawy o kredycie konsumenckim, Prawo Bankowe 1999, nr 2, s. 111–112. 3 A. Charzyńska, Kredyt konsumencki a regulacje prawne państw Unii Europejskiej, Biuletyn Bankowy 2001, nr 7, s. 45–46. 24 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 przedterminowej spłaty kredytu i wprowadzenie gwarancji zapewniających konsumentom odpowiednie obniżenie całkowitego kosztu kredytu4. Ponadto w niniejszej dyrektywie zobowiązano państwa członkowskie do wprowadzenia uregulowań chroniących konsumenta w przypadkach niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wynikającego z nabycia rzeczy lub usługi z wykorzystaniem udzielonego w tym celu kredytu konsumenckiego, jak również w przypadku przelewu wierzytel- ności przez kredytodawcę oraz wystawienia przez konsumenta weksla lub czeku w celu zabezpieczenia lub spłaty tego kredytu. Dyrektywa nie wyłączała możliwości wprowadzenia regulacji zapewniających dalej idącą ochronę konsumentom, a na państwa członkowskie nałożono obo- wiązek stworzenia mechanizmów zapobiegających obchodzenie przepisów wprowadzonych w celu realizacji dyrektywy5. W wyniku wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim nastąpiło wyraźne dostosowanie prawa polskie- go do wymienionych wyżej postanowień dyrektywy. Z uwagi na potrzebę zapewnienia szerszej ochrony konsumentom ustawa ta w niezbędnym zakresie wykraczała poza minimalny poziom ochrony wynikający z po- stanowień dyrektywy. Należy podkreślić, że nie wykreowała ona nowego typu umowy, lecz uzupełniła przepisy różnych ustaw, w tym także kodeksu cywilnego i prawa bankowego, dotyczące umowy w sprawie udzielenia kredytu konsumenckiego6. Implementując do krajowego porządku prawnego postanowienia dy- rektywy 87/102/EWG, zrealizowano zasadę minimalnej harmonizacji, ale jednocześnie doprowadzono do sytuacji, w której poszczególne pań- stwa członkowskie przyjęły wiele odmiennych mechanizmów ochrony konsumentów i tym samym znacznie zróżnicowały sytuację prawną konsumentów i przedsiębiorców w poszczególnych państwach członkow- skich. Prowadziło to do zakłócenia konkurencji między kredytodawcami w Unii Europejskiej i stwarzało bariery dla rynku wewnętrznego tam, 4 A. Charzyńska, Kredyty konsumenckie w Polsce – dostosowanie do norm UE, Biuletyn Bankowy 2001, nr 7, s. 43–44. 5 J. Maliszewska-Nienartowicz, Ustawa o kredycie konsumenckim – dostosowanie polskich regulacji do wymogów prawa wspólnotowego, Glosa 2002, nr 9, s. 9–18. 6 Uzasadnienie projektu ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim, druk nr 2646 Sejmu RP III kadencji. 25 Art. 1 Rozdział 1. Przepisy ogólne gdzie państwa członkowskie przyjęły odmienne przepisy bezwzględnie obowiązujące, które były bardziej rygorystyczne niż postanowienia dyrek- tywy 87/102/EWG. W efekcie konsumenci w ograniczonym zakresie mogli bezpośrednio korzystać z dostępu do kredytów konsumenckich w wymiarze transgranicznym. Przyjmując nową dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającą dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE L 133 z 22.05.2008, s. 66), zamierzano dopro- wadzić do pełnej harmonizacji przepisów prawnych regulujących proble- matykę kredytów konsumenckich w poszczególnych państwach członkow- skich. Ułatwienie funkcjonowania wewnętrznego rynku kredytów konsu- menckich przez ustanowienie zharmonizowanych unijnych ram prawnych odpowiadających dynamicznie rozwijającemu się rynkowi kredytów konsumenckich i rosnącej mobilności obywateli Unii Europejskiej to jeden z podstawowych celów tej dyrektywy7. Wypracowanie jednolitych regu- lacji w państwach członkowskich ma umożliwić swobodny przepływ ofert kredytowych dostępnych dla konsumentów w różnych państwach człon- kowskich Unii Europejskiej. W odróżnieniu od postanowień dyrektywy 87/102/EWG, aktualnie obowiązująca dyrektywa 2008/48/WE wyraża zasadę maksymalnej har- monizacji kierunkowej8. Konieczne było zatem przyjęcie w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim rozwiązań tworzących kom- pleksową regulację problematyki umów o kredyt konsumencki w Rzeczy- pospolitej Polskiej9. 7 D. Wojtczak, Nowa dyrektywa w sprawie umów o kredyt konsumencki, Prawo Bankowe 2008, nr 5, s. 105–119. 8 A. Gawrysiak-Zabłocka, Zakres zastosowania dyrektywy 2008/48/WE w sprawie umów o kredyt konsumencki (w:) Prawo handlowe po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Materiały konferencyjne (Łódź, 23–26.09.2009), red. i wstęp W.J. Katner, U. Promińska, Warszawa 2010, s. 384–391. 9 Uzasadnienie projektu ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, druk nr 3596 Sejmu RP VI kadencji. 26 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 2. Zakres przedmiotowy ustawy W art. 1 komentowanej ustawy wyodrębniono cztery kategorie zagad- nień, które zostały uregulowane w jej przepisach. Dotyczą one: obowiąz- ków kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki (także umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką) oraz obowiązki konsumenta, kredytodawcy i pośrednika kredytowego w związku z zawartą umową o kredyt konsumencki (również w związku z zawartą umową o kredyt zabezpieczony hipoteką), zasad i trybu zawierania umów o kredyt konsu- mencki oraz skutków uchybienia obowiązkom kredytodawcy. W porównaniu do poprzednio obowiązującej ustawy o kredycie kon- sumenckim, przedmiot regulacji aktualnie obowiązującej ustawy jest ob- szerniejszy. Przede wszystkim wyraźnie wyodrębniono kategorię obowiąz- ków spoczywających na pośrednikach kredytowych. Dynamiczny rozwój pośrednictwa w zakresie wykonywania różnych usług finansowych za- uważalny jest także na rynku kredytów konsumenckich, a więc w pełni uzasadnione jest szczegółowe określenie obowiązków pośredników na rynku tych kredytów. Prawidłowe wykonywanie przez pośredników obowiązków o charakterze informacyjnym powinno przyczyniać się do poprawy bezpieczeństwa konsumentów zamierzających skorzystać z oferty w zakresie kredytów konsumenckich. Aktualnie obowiązująca ustawa o kredycie konsumenckim zawiera również postanowienia dotyczące zawarcia umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz obowiązków spoczywających na kredytodawcy i pośredniku kredytowym w zakresie informacji zawartych w umowie o kredyt zabez- pieczony hipoteką. Oznacza to, że tylko w ograniczonym zakresie przepisy komentowanej ustawy są stosowane do kredytów zabezpieczonych hipo- teką. Przyjęcie jednak takich regulacji uzasadnione jest potrzebą zapew- nienia odpowiedniej ochrony konsumenta przez dostęp do informacji. Właściwie poinformowany konsument może swobodnie decydować i wybierać wśród ofert składanych przez przedsiębiorców. W prawie unijnym przyjęto, że konsument zawierający umowy kredytu konsumenc- kiego powinien być chroniony na wysokim poziomie w zakresie informa- cyjnym, na jakim reguluje to dyrektywa 2008/48/WE, a więc również 27 Art. 1 Rozdział 1. Przepisy ogólne konsument, który zawiera umowę kredytu hipotecznego, powinien być objęty porównywalną ochroną. Przyjęcie takich rozwiązań w komentowanej ustawie należy ocenić pozytywnie, ponieważ umowy kredytu hipotecznego mają długoletni charakter, a koszty obciążające kredytobiorcę (odsetki od kredytu) są z reguły bardzo wysokie. Zakres obowiązków informacyjnych przed za- warciem umowy, a także transparentność postanowień umów o kredyt hipoteczny mają istotne znaczenie dla konsumentów. Początkowo kredyty zabezpieczone hipoteką były wyłączone z zakresu zastosowania ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim. Jednak w wyniku zmian wprowadzonych ustawą z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1316), z dniem 20 lutego 2006 r. zniesiono wiele wyłączeń z ustawy o kredycie konsumenckim, w tym wyłączenie kredytów zabezpieczonych hipoteką. Na skutek tej zmiany przepisów ustawę z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim można było stosować do kredytów zabezpie- czonych hipoteką w wysokości do 80.000 zł10. 3. Kredyt konsumencki w przepisach odrębnych ustaw Regulacje dotyczące kredytu konsumenckiego zamieszczone w prze- pisach komentowanej ustawy w zasadzie mają charakter kompletny i wyczerpujący. Podobnie jak w przypadku poprzednio obowiązującej ustawy, także w aktualnie obowiązującej ustawie o kredycie konsumenc- kim nie sformułowano delegacji do wydania aktów wykonawczych, w których byłyby uregulowane szczegółowe postanowienia dotyczące materii lub procedury odnoszących się do kredytu konsumenckiego. Fragmentaryczne uregulowania odnoszące się do kredytów konsumenckich zamieszczono natomiast w przepisach odrębnych ustaw. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 z późn. zm.) kilkakrotnie odwołano się do prawnej instytucji kredytu konsumenckiego, np. w art. 6a tej ustawy określono, że bank może, w drodze umowy zawartej na piśmie, powierzyć 10 Uzasadnienie projektu ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, druk nr 3596 Sejmu RP VI kadencji. 28 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 przedsiębiorcy krajowemu lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywa- nie w imieniu i na rzecz banku pośrednictwa w zakresie czynności pole- gających na zawieraniu i zmianie umów kredytu konsumenckiego. Sto- sownie natomiast do postanowień art. 78a ustawy – Prawo bankowe przepisy niniejszej ustawy stosuje się do umów kredytu i pożyczki pie- niężnej, zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie. Oznacza to, że kredyt bankowy i pożyczka bankowa podlegają dwóm, zamieszczonym w osobnych ustawach, grupom przepisów, tj. zespołowi przepisów zgru- powanych w ustawie – Prawo bankowe oraz przepisom ustawy o kredycie konsumenckim. Udzielając kredytu konsumenckiego, bank musi zatem spełnić wszystkie obowiązki, jakie nakłada na niego ustawa o kredycie konsumenckim, nie będąc zwolnionym z obowiązków wynikających z ustawy – Prawo bankowe11. Kredyty konsumenckie, z zastrzeżeniem odmienności wynikających z ustawy o kredycie konsumenckim, również są kredytami w rozumieniu ustawy – Prawo bankowe, zwłaszcza gdy są udzielane przez banki12. W art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1450 z późn. zm.) określono, że do umów o kredyt konsumencki zawieranych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe stosuje się przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Wśród czynności banku spółdzielczego, skatalogowanych w art. 6 ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 109), wymieniono m.in. udzielanie pożyczek i kredytów konsumenckich w rozumieniu przepisów odrębnej ustawy, tj. ustawy o kredycie konsumenckim. Banki spółdzielcze nie mogą jednak w pełni swobodnie realizować tych czynności, ponieważ pożyczkobiorcami lub kredytobiorcami mogą być tylko osoby fizyczne zamieszkujące na terenie działania banku spółdzielczego. 11 E. Rutkowska, Ochrona kredytobiorcy – konsumenta usług bankowych, Prawo Bankowe 2005, nr 6, s. 84; R. Tollik, Stosowanie przez banki przepisów ustawy Prawo bankowe do kredytów konsumenckich, Prawo Bankowe 2002, nr 9, s. 50. 12 Wyrok SN z dnia 25 listopada 2011 r., II CSK 115/11, LEX nr 1147741. 29 Art. 1 Rozdział 1. Przepisy ogólne W art. 138c ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.) określono zasady odpowie- dzialności oraz sankcje z tytułu niedochowania wymogów wynikających z przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Karę grzywny wymierza się za następujące czyny: – zawarcie z konsumentem umowy o kredyt konsumencki, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, z rażącym naruszeniem wyma- gań dotyczących informacji przekazywanych konsumentowi przed zawarciem umowy lub treści umowy albo z pominięciem obowiązku doręczenia jej dokumentu; – niedopełnienie obowiązku oceny zdolności kredytowej przy zawieraniu z konsumentem umowy o kredyt konsumencki; – niedopełnienie obowiązku umieszczenia w reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego zawierających dane dotyczące kosztu tego kredytu następujących informacji: stopy oprocentowania kredytu wraz z wyodrębnieniem opłat uwzględnianych w całkowitym koszcie kre- dytu, całkowitej kwoty kredytu, rzeczywistej rocznej stopy oprocento- wania; – przyjęcie od konsumenta weksla lub czeku, który nie zawiera klauzuli „nie na zlecenie”, w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki. Odpowiedzialność za wyżej wymienione czyny ponosi przedsiębiorca będący osobą fizyczną; jeżeli przedsiębiorcą jest podmiot niebędący osobą fizyczną, odpowiedzialność ponosi osoba kierująca przedsiębior- stwem lub osoba upoważniona do zawierania umów z konsumentami. Sankcje z art. 138c k.w. powinny być stosowane wyłącznie wtedy, gdy do danej umowy o kredyt konsumencki odnoszą się przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, nawet gdyby to były tylko niektóre jej przepi- sy13. Zgodnie z art. 16a ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1225), usługami finansowymi w rozumieniu tej ustawy są w szczególności 13 M. Rusinek, Odpowiedzialność z kodeksu wykroczeń za niedochowanie wymogów ustawy o kredycie konsumenckim, Prawo Bankowe 2004, nr 1, s. 53. 30 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 umowy kredytu konsumenckiego, z tym że przepisów tej ustawy nie sto- suje się do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki zawartej na od- ległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. Zawieranie umowy na odle- głość powinno polegać na tym, że wszystkie czynności prowadzące do jej zawarcia odbywają się bez jednoczesnej obecności stron i następują przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Nie wy- starczy więc wykorzystanie tych środków jedynie w fazie przedkontrak- towej, w celu np. reklamy usługi finansowej – zawarcie umowy musi nastąpić bez jednoczesnej obecności stron i przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość14. W art. 16b ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów ustalono zakres obowiązku informowania konsumenta przez przedsiębiorcę udzielającego kredytu konsumenckiego w przypadku używania środka porozumiewania się na odległość. Informacje powinny być przekazane konsumentowi najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy. Katalog tych informacji ma charakter zamknięty i obejmuje: a) imię i nazwisko (nazwę), adres zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy, organu, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy, a także numer, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany, a w przypadku gdy działalność przedsiębiorcy wymaga uzyskania ze- zwolenia, dane dotyczące instytucji udzielającej zezwolenia; b) imię i nazwisko (nazwę), adres zamieszkania (siedziby) na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiciela przedsiębiorcy, o ile taki występuje; c) imię i nazwisko (nazwę), adres zamieszkania (siedziby) podmiotu in- nego niż przedsiębiorca świadczący usługi finansowe na odległość, w tym dane operatora środków porozumiewania się na odległość, oraz określenie charakteru, w jakim podmiot ten występuje wobec konsu- menta; d) istotne właściwości świadczenia i jego przedmiotu; e) cenę lub wynagrodzenie obejmujące wszystkie ich składniki, w tym opłaty i podatki, a w przypadku niemożności określenia dokładnej 14 M. Fabjańska, P. Litwiński, Umowy zawierane na odległość dotyczące usług finansowych, Prawo Bankowe 2004, nr 10, s. 41. 31 Art. 1 Rozdział 1. Przepisy ogólne ceny, informacje o podstawie obliczenia ceny umożliwiającej konsu- mentowi dokonanie jej weryfikacji; f) informacje o ryzyku związanym z usługą finansową, jeżeli wynika ono z jej szczególnych cech lub charakteru czynności, które mają być wykonane, lub jeżeli cena bądź wynagrodzenie zależą wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym; g) informacje o zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia; h) informacje o kosztach oraz terminie i sposobie świadczenia usługi; i) informacje o prawie oraz sposobie odstąpienia od umowy albo wska- zaniu, że prawo takie nie przysługuje, oraz dane o wysokości ceny, którą konsument jest obowiązany zapłacić w przypadku rozpoczętego za zgodą konsumenta świadczenia usług przed upływem terminu czternastu dni od dnia zawarcia umowy lub od dnia potwierdzenia in- formacji określonych w art. 16b ust. 1 cytowanej ustawy; j) informacje o dodatkowych kosztach ponoszonych przez konsumenta wynikających z korzystania ze środków porozumiewania się na odle- głość, jeżeli mogą one wystąpić; k) dane o terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagro- dzeniu mają charakter wiążący; l) informacje o minimalnym okresie, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenia ciągłe lub okresowe; ł) dane o miejscu i sposobie składania reklamacji; m) informacje o możliwości pozasądowego rozstrzygania sporów wyni- kających z umowy; n) informacje o prawie wypowiedzenia umowy oraz skutkach tego wypo- wiedzenia, w tym o karach umownych; o) dane o istnieniu funduszu gwarancyjnego lub innych systemów gwa- rancyjnych, jeżeli takie istnieją; p) informacje o języku stosowanym w relacjach przedsiębiorcy z konsu- mentem; q) informacje o prawie właściwym państwa, które stanowi podstawę stosunków przedsiębiorcy z konsumentem przed zawarciem umowy na odległość, oraz o prawie właściwym do zawarcia i wykonania umowy; 32 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 r) informacje o sądzie właściwym dla rozstrzygania sporów związanych z wykonywaniem umowy; s) informacje o pobieraniu od konsumenta oświadczenia o poddaniu się egzekucji, stanowiącego podstawę do wystawienia przez bank banko- wego tytułu egzekucyjnego stosownie do przepisów ustawy – Prawo bankowe. Obowiązek udostępnienia wyżej wymienionych informacji nie dotyczy poszczególnych czynności (umów szczegółowych) wynikających z umowy (umowy ramowej). W wypadku wykonywania poszczególnych czynności o tym samym charakterze pomiędzy tymi samymi stronami, jeżeli czynności te nie wynikają z wcześniej zawartej umowy (umowy ramowej), obowiązek udostępnienia informacji dotyczy tylko pierwszej z tych czynności. Jeżeli w ciągu roku od dnia wykonania pierwszej czynności nie wykonano żadnej czynności o tym samym charakterze po- między tymi samymi stronami, to do pierwszej czynności wykonanej po tym czasie stosuje się obowiązek udostępnienia wyżej wymienionych in- formacji. Obowiązek udostępnienia informacji uważa się za spełniony, jeżeli przedsiębiorca przekaże konsumentowi właściwy formularz infor- macyjny określony w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim. W wypadku przekazywania konsumentowi informacji w formie głoso- wych komunikatów telefonicznych nie jest wymagane przekazanie infor- macji wymienionych w pkt f)–h) oraz pkt j)–t). Przedsiębiorca jest nato- miast obowiązany zamieścić w komunikacie informację o prawie konsu- menta do żądania przedstawienia pozostałych informacji oraz o sposobie uzyskania tych informacji. Przed zawarciem umowy lub gdy umowa jest na życzenie konsumenta zawierana z zastosowaniem środka porozumiewania się na odległość, który nie pozwala na doręczenie warunków umowy, niezwłocznie po jej zawarciu, przedsiębiorca jest obowiązany do potwierdzenia konsumentowi na piśmie lub za pomocą innego statycznego nośnika informacji dostęp- nego dla konsumenta, w szczególności dyskietki, CD-ROM-u, DVD, wyżej wymienionych informacji. Oceniono, że nie ma charakteru potwier- dzenia w formie pisemnej, gdy jest ono przesłane za pomocą faksu, poczty elektronicznej lub komunikatu SWIFT, ponieważ brakuje waloru 33 Art. 2 Rozdział 1. Przepisy ogólne własnoręcznego podpisu lub bezpiecznego podpisu elektronicznego15. W czasie trwania umowy konsument ma prawo żądać doręczenia jej wa- runków na piśmie. Konsument ma także prawo żądać zmiany środka po- rozumiewania się na odległość, chyba że stosowanie takiego środka nie jest przewidziane umową lub nie odpowiada on charakterowi świadczonej usługi. W przepisach ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu infor- macji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. Nr 81, poz. 530 z późn. zm.) określono zasady i tryb przekazywania przez wie- rzyciela do biura informacji gospodarczej danych o zobowiązaniu dłużnika wynikającym z zawartej umowy o kredyt konsumencki. Art. 2. [Kredyt konsumencki udzielany przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe] Ustawę stosuje się także do umów o kredyt konsumencki, który spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia swojemu członkowi. Zasady organizacji i funkcjonowania spółdzielczych kas oszczędno- ściowo-kredytowych określa ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdziel- czych kasach oszczędnościowo-kredytowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1450 z późn. zm.); celem działalności tych podmiotów jest m.in. udzielanie swoim członkom pożyczek i kredytów. W przepisach tej ustawy nie zamieszczono odrębnych regulacji odnoszących się do udzielania kredytów konsumenckich przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kre- dytowe, lecz w art. 36 ust. 3 tej ustawy w zakresie zawierania umów o kredyt konsumencki odesłano do przepisów ustawy o kredycie konsu- menckim. Oznacza to, że wynikające z przepisów ustawy – Prawo banko- we ograniczenia dotyczące wypowiedzenia przez kredytobiorcę umowy kredytu, o ile jest ona kwalifikowana jako umowa kredytu konsumenckie- go, są odpowiednio modyfikowane przez przepisy art. 48–52 ustawy 15 K. Semczuk, Prawny charakter potwierdzeń transakcji zawieranych na rynku instrumentów finansowych, Prawo Bankowe 2007, nr 3, s. 57. 34 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 2 o kredycie konsumenckim. Przepisy te mają również zastosowanie do umów pożyczki pieniężnej zawieranych przez kasy i kwalifikowanych jako kredyty konsumenckie. Ponadto do umów kredytu i pożyczki pienięż- nej, spełniającej warunki umowy kredytu konsumenckiego, znajdą zasto- sowanie przepisy rozdziału 5 ustawy o kredycie konsumenckim, dotyczące odstąpienia od umowy przez konsumenta16. W art. 2 ust. 3 poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim stanowiono, że niniejszą ustawę należało sto- sować także do umów, na mocy których spółdzielcza kasa oszczędnościo- wo-kredytowa w zakresie swojej działalności udzielała lub dawała przy- rzeczenie udzielenia swojemu członkowi kredytu w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą. Zastrzeżenie o niestosowaniu ustawy o kredycie konsumenckim do kredytów, które nie były bezpośred- nio związane z działalnością gospodarczą, stało się w zasadzie bezprzed- miotowe z momentem uchylenia mocy obowiązującej przepisu art. 22 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościo- wo-kredytowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2 z późn. zm.), który stano- wił, że pożyczki i kredyty nie mogły być udzielane przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową jej członkom na cele związane z pro- wadzeniem działalności gospodarczej, która była ich podstawowym źró- dłem dochodu. Nastąpiło to z dniem 18 marca 2000 r. (por. art. 79 pkt 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej, Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.). W aktualnie obowiązującej ustawie o SKO-K nie sformułowano zakazu udzielania pożyczek i kredytów członkom tych kas na cele związane z działalnością gospodarczą. Wpro- wadzono jedynie w art. 30 ust. 2 tej ustawy ograniczenie, zgodnie z którym łączna kwota takich pożyczek i kredytów udzielonych jednemu członkowi oraz udzielonych mu zobowiązań pozabilansowych nie może przekraczać 15 funduszy własnych spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej. Zgodnie natomiast z art. 32 tej ustawy, łączna, kwota pożyczek i kredytów udzielonych wszystkim członkom kasy na cele związane z działalnością gospodarczą nie może przekraczać 150 funduszy własnych kasy. 16 W. Srokosz, Prawne aspekty udzielania kredytów i pożyczek przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, Monitor Prawa Bankowego 2013, nr 4, s. 90. 35 Art. 2 Rozdział 1. Przepisy ogólne Zgodnie z art. 2 ustawy o kredycie konsumenckim, nakaz stosowania przepisów tej ustawy dotyczy tych przypadków, w których spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa „w zakresie swojej działalności” udziela lub przyrzeka udzielić kredytu konsumenckiego. Zakres działal- ności spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej wyznaczono w sposób ramowy w ustawie o SKO-K i w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175 z późn. zm.), natomiast szczegółowo jest określony w statucie kasy, który podlega, zgodnie z art. 7 ust. 4 tej ustawy, zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Finansowego w momencie wydawania decyzji w sprawie zezwolenia na utworzenie kasy. Stosownie do postanowień art. 5 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1443), statut spółdzielni powinien m.in. określać przedmiot działal- ności spółdzielni. Przedmiotowe granice działalności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, jak również ich zmiany poddano nadzo- rowi ze strony KNF, ponieważ w myśl art. 8 ust. 2 i 3 ustawy o SKO-K zmiana statutu kasy wymaga zatwierdzenia przez KNF. Na KNF spoczywa obowiązek odmowy zatwierdzenia zmiany statutu kasy, jeżeli zmiana ta prowadziłaby do naruszenia przepisów prawa lub bezpieczeństwa groma- dzonych w kasie środków. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe obowiązane są stoso- wać postanowienia ustawy o kredycie konsumenckim zarówno na etapie udzielania takiego kredytu, jak i przyrzeczenia udzielenia kredytu konsu- menckiego. Zwrot „udziela kredytu” powinien być rozumiany jako zawar- cie umowy o kredyt konsumencki, na podstawie której następuje oddanie do dyspozycji konsumenta (kredytobiorcy), na czas oznaczony w umowie, kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel. Obowiąz- kiem konsumenta (kredytobiorcy) jest korzystanie z tych środków na warunkach określonych w umowie, zwrot kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłata prowizji od udzielonego kredytu. Można zatem przyjąć, że zwrot „udzielenie kredytu” oznacza oddanie do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych (ich wykorzystanie przez kredytobiorcę) na określony w umowie cel. Oddanie do dyspozycji środków pieniężnych ma zapewnić kredytobiorcy ich wykorzystanie 36 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 2 w sposób odpowiadający jego interesom określonym w umowie kredyto- wej17. „Udzielenie kredytu” następuje już w momencie zawarcia umowy o kredyt18, natomiast uruchomienie środków kredytowych może i z reguły następuje później, tj. po spełnieniu warunków określonych w umowie o kredyt. Z treści art. 2 ustawy o kredycie konsumenckim wynika ponadto, że niniejszą ustawę należy stosować także do umów o kredyt konsumencki, który spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa w zakresie swojej działalności przyrzeka udzielić swojemu członkowi. W poprzednio obo- wiązującej ustawie o kredycie konsumenckim również stosowano zwrot „daje przyrzeczenie udzielenia kredytu”. Wywoływał on określone wąt- pliwości interpretacyjne, ale ostatecznie przyjmowano, że „przyrzeczenie” powinno być ujmowane w formie umowy (w zależności od konkretnego przypadku miała to być umowa przedwstępna lub umowa opcji)19. Zgodnie z art. 389 k.c., umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Trafnie podkreślono, że z treści prospektów (materiałów informacyjnych) nie można samodzielnie wywodzić żadnych roszczeń oraz nie można uznać, że ich wręczenie stanowi zawarcie pewnego dorozumianego stosunku prawnego. Z chwilą wręczenia prospektu nie powstaje żaden stosunek prawny ani żadne „dorozumiane” zobowiązanie do prowadzenia negocjacji albo do zawarcia umowy w przyszłości. Wręczenie prospektu nie jest zatem umową przedwstępną (zawartą per facta concludentia) ani umową o negocjacje20. Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, nie został oznaczony, powinna ona być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. W sytuacji, w której termin zostanie określony w jakikol- 17 Wyrok SN z dnia 10 lutego 2004 r., IV CK 437/02, Monitor Prawniczy 2005, nr 18, s. 907. 18 K. Włodarska, Komentarz do art. 2 (w:) Ustawa o kredycie konsumenckim – komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2004, s. 41. 19 Tamże, s. 42. 20 J. Kołacz, J. Wszołek, Specyfika prospektów informacyjnych jako środka ochrony konsu- mentów na przykładzie ustawy deweloperskiej oraz ustawy o timeshare, Rejent 2012, nr 9, s. 54. 37 Art. 2 Rozdział 1. Przepisy ogólne wiek sposób, jego późniejsze oznaczenie przez jedną ze stron nie będzie skuteczne21. Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia. W przypadku gdy umowa przyrzeczona należy do kategorii umów nazwanych (umowę o kredyt można zakwalifikować do tej kategorii umów), określona w umowie przedwstępnej minimalna treść obejmować musi przynajmniej postanowienia odpowiadające jej essentialia negotii. Jeżeli umową przyrzeczoną jest umowa nienazwana, to umowa przed- wstępna powinna przynajmniej określać elementy charakterystyczne tej umowy nienazwanej22. Zgodnie z art. 390 k.c., w przypadku gdy strona zobowiązana do za- warcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania. Jednakże gdy umowa przed- wstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żąda- nie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne. Do spełnienia świadczenia przez dłużnika (zawarcia umowy przyrze- czonej) stosuje się przepisy o wykonaniu zobowiązań oraz o zawieraniu umów. Umowa przyrzeczona może zostać zawarta w trybie ofertowym lub negocjacyjnym. Strony mogą zawrzeć umowę o treści zmienionej 21 W. Kaliński, Jednostronne określenie terminu zawarcia umowy przyrzeczonej, Kwartalnik 22 M. Gutowski, Konwersja umowy stanowczej w przedwstępną wobec zmian kodeksu cywil- Prawa Prywatnego 2006, nr 2, s. 383. nego, Państwo i Prawo 2004, z. 11, s. 53. 38 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 2 (najczęściej – rozszerzonej) w stosunku do treści określonej w umowie przedwstępnej i zawarcie tak zmienionej umowy jest prawidłowym wy- konaniem zobowiązania przez dłużnika, o ile wykładnia ich oświadczeń woli pozwala ustalić związek pomiędzy zawieraną umową a zobowiąza- niem z umowy przedwstępnej. Dłużnik jest jednak związany treścią umowy przedwstępnej w tym sensie, że nie może odmówić zawarcia umowy przyrzeczonej o treści określonej w umowie przedwstępnej. Jeżeli zatem odrzuca ofertę zawarcia umowy o zmodyfikowanej treści, czy nie dochodzą do skutku prowadzone przez strony negocjacje, wierzyciel może żądać złożenia jedynie oświadczenia woli o treści odpowiadającej postanowieniom zawartym w umowie przedwstępnej23. W świetle powyższych ustaleń za umowę kredytu konsumenckiego można uznać nie tylko umowę, na mocy której kredyt zostaje udzielony, ale również umowę zobowiązującą kredytodawcę do udzielenia takiego kredytu konsumentowi. W praktyce może to być umowa przedwstępna, poprzedzająca zawarcie stanowczej umowy o kredyt24. Z treści art. 2 ustawy o kredycie konsumenckim wynika, że spółdziel- cze kasy oszczędnościowo-kredytowe są uprawnione do udzielania kre- dytów konsumenckich tylko swoim członkom. Niniejsze zastrzeżenie koresponduje z postanowieniami art. 3 ust. 1 ustawy o SKO-K, według którego celem kasy jest m.in. udzielanie pożyczek i kredytów wyłącznie swoim członkom. W stanie prawnym ukształtowanym przepisami ustawy o spółdziel- czych kasach oszczędnościowo-kredytowych z 1995 r. członkami tych kas mogły być wyłącznie osoby fizyczne połączone więzią o charakterze zawodowym lub organizacyjnym, a w szczególności pracownicy zatrud- nieni w jednym lub kilku zakładach pracy, a także osoby należące do tej samej organizacji społecznej lub zawodowej. Wyżej wymienione osoby, których więź o charakterze zawodowym lub organizacyjnym ustała, mogły zachować członkostwo w kasie, jeżeli statut kasy tak stanowił. Zgodnie z postanowieniami aktualnie obowiązującej ustawy o spół- dzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, członkami kasy mogą być osoby fizyczne połączone więzią o charakterze zawodowym lub or- 23 Wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 stycznia 2001 r., I ACa 957/12, LEX nr 1271928. 24 J. Pisuliński, Ustawa o kredycie konsumenckim, Prawo Bankowe 2001, nr 9, s. 49. 39 Art. 2 Rozdział 1. Przepisy ogólne ganizacyjnym, a w szczególności pracownicy zatrudnieni w jednym lub kilku zakładach pracy, a także osoby należące do tej samej organizacji społecznej lub zawodowej. Ustanie takiej więzi stanowi przyczynę wykre- ślenia członka kasy, chyba że statut stanowi inaczej. Ponadto członkami kasy mogą być – działające wśród wyżej wymie- nionych członków kas – organizacje pozarządowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.), jednostki organizacyjne kościołów i związków wyznanio- wych posiadające osobowość prawną, spółdzielnie, związki zawodowe oraz wspólnoty mieszkaniowe. Poza osobami prawnymi art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie przyznaje status organizacji pozarządowej także jednostkom organizacyjnym niepo- siadającym osobowości prawnej, o ile zostały utworzone na podstawie ustawy, nie należą do sektora finansów publicznych i nie osiągają zysku. Za takie jednostki można uznać koła gospodyń wiejskich, uczelniane or- ganizacje studenckie i stowarzyszenia zwykłe25. W związku z tym, że ustawa o kredycie konsumenckim odsyła do postanowień kodeksu cywilnego w zakresie rozumienia pojęcia „konsu- ment”, zwrot zastosowany w art. 2 komentowanej ustawy „udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia swojemu członkowi” powinien być ograni- czany do członków spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych będących jedynie osobami fizycznymi. Zgodnie z art. 5 § 1 pkt 5 ustawy – Prawo spółdzielcze, statut spółdzielni powinien określać m.in. zasady i tryb przyjmowania członków, wypowiadania członkostwa, wykreślania i wykluczania członków. W myśl postanowień art. 15 § 2 i 3 ustawy – Prawo spółdzielcze, członkiem spółdzielni może być każda osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych, która odpowiada wymaganiom określonym w statucie, chyba że ustawa stanowi inaczej. Statut spółdzielni może określać wypadki, w których dopuszczalne jest członkostwo osób o ograniczonej zdolności do czynności prawnych lub niemających tej zdolności. Osoby takie nie mogą być członkami organów spółdzielni. 25 I. Szaniawska, Zakres podmiotowy pojęcia „organizacja pozarządowa”, Służba Pracownicza 2005, nr 2, s. 25. 40 Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 2 W walnym zgromadzeniu biorą one udział przez swoich przedstawicieli ustawowych. Zgodnie z art. 16 ustawy – Prawo spółdzielcze, warunkiem przyjęcia na członka spółdzielni jest złożenie deklaracji w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Podpisana przez przystępującego do spółdzielni deklaracja powinna zawierać jego imię i nazwisko oraz miejsce zamiesz- kania, ilość zadeklarowanych udziałów, dane dotyczące wkładów, jeżeli statut ich wnoszenie przewiduje, a także inne dane przewidziane w statucie. W formie pisemnej deklaruje się także dalsze udziały, jak i wszelkie zmiany danych zawartych w deklaracji. Członkostwo w spółdzielni nie powstaje na skutek objęcia części jej kapitału. Warunkiem przystąpienia członka do spółdzielni jest złożenie deklaracji i przyjęcie jej przez właści- wy organ. Dopiero po uzyskaniu statusu członka zobowiązany jest on do wniesienia wpisowego oraz wpłat na udział26. Stosownie do postanowień art. 17 ustawy – Prawo spółdzielcze, zało- życiele spółdzielni, którzy podpisali statut, stają się członkami spółdzielni z chwilą jej zarejestrowania. Przystępujący do spółdzielni po jej zareje- strowaniu stają się członkami spółdzielni z chwilą przyjęcia ich przez spółdzielnię. Przyjęcie powinno być stwierdzone na deklaracji podpisem dwóch członków zarządu lub osób do tego przez zarząd upoważnionych z podaniem daty uchwały o przyjęciu. Obowiązuje to również przy zmianie danych dotyczących zadeklarowanych udziałów lub wkładów. Jeżeli statut spółdzielni nie stanowi inaczej, uchwała w sprawie przyjęcia powinna być podjęta w ciągu miesiąca od dnia złożenia deklaracji. O uchwale o przyjęciu w poczet członków oraz o uchwale odmawiającej przyjęcia zainteresowany powinien być zawiadomiony pisemnie w ciągu dwóch tygodni od dnia jej powzięcia. Zawiadomienie o odmowie przyjęcia powinno zawierać uzasadnienie. S
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: