Ustawa z 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywców lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego – tzw. ustawa deweloperska – weszła w życie 29 kwietnia 2012 r. Już w krótkim okresie jej obowiązywania okazało się, że stosowanie tych przepisów nasuwa wiele wątpliwości. Naprzeciw pilnej potrzebie ich rozstrzygnięcia – zarówno w odniesieniu do już rozpoczętych inwestycji, jak i planowanych przedsięwzięć – wychodzi właśnie niniejsza publikacja.
W książce w bardzo przystępny sposób przedstawiono i rozstrzygnięto problemy prawne, jakie sygnalizowali uczestnicy organizowanych szkoleń z zakresu aspektów prawnych ustawy deweloperskiej. Aby uczynić to opracowanie jak najbardziej przydatnym, przyjęto formułę pytań i odpowiedzi, a na końcu zamieszczono aneks zawierający tekst ustawy o ochronie praw nabywców lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz inne przywoływane przepisy. Dodatkowym walorem praktycznym książki są wzory najbardziej przydatnych umów.
Książka jest skierowana do szerokiego kręgu odbiorców: notariuszy, adwokatów, radców prawnych, sędziów, aplikantów zawodów prawniczych, a także firm deweloperskich, banków i innych podmiotów zajmujących się problematyką rynku mieszkaniowego.
Helena Ciepła – sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku.
Barbara Szczytowska – radca prawny, doktorantka w Katedrze Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadzi kancelarię specjalizującą się w prawie nieruchomości i inwestycji deweloperskich.
Darmowy fragment publikacji:
USTAWA
DEWELOPERSK A
Ustawa
o ochronie praw nabywcy
lokalu mieszkalnego
lub domu jednorodzinnego
Pytania i odpowiedzi
Wzory umów ∙ Przepisy
Helena Ciepła
Barbara Szczytowska
Wydanie 1, 2013
Opracowanie redakcyjne: Joanna Pastuszka
Opracowanie techniczne: Krzysztof Koziarek
Projekt okładki i stron tytułowych: Paragrafik Studio Grafiki
Zdjęcie na okładce: wakila/iStockphoto.com
© Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2013
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana
ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy.
ISBN 978-83-7806-890-3
LexisNexis Polska Sp. z o.o.
Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02–222 Warszawa
tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68
Infolinia: 22 572 99 99
Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92
www.lexisnexis.pl, e-mail: biuro@lexisnexis.pl
Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl
SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów .............................................................................................. 17
Wprowadzenie .............................................................................................. 19
PYTANIA I ODPOWIEDZI
1. Czy konieczne jest dostosowanie do wymagań ustawy o ochronie
praw nabywców lokali mieszkalnych i domów jednorodzinnych umów
zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy? ..................................... 23
2. Czy art. 1 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego
lub domu jednorodzinnego określa kryteria zastosowania tej ustawy
i czy można uznać, że w tym przepisie zawarta jest defi nicja
zastosowania ustawy? ............................................................................. 24
3. Czy ustawa deweloperska ma zastosowanie do sprzedaży lokali
wybudowanych, ale niewyodrębnionych? ............................................... 25
4. Czy z art. 2 ust. 2 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego
lub domu jednorodzinnego wynika, że umowa przedwstępna do
umowy deweloperskiej powinna zawierać wszystkie elementy umowy
deweloperskiej określone w ustawie, czy też może być ona zawarta bez
zachowania wymogów określonych ustawą? ............................................ 26
5
Spis treści
5. Czy do przyjęcia, że nastąpiło rozpoczęcie sprzedaży w rozumieniu
art. 3 pkt 10 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub
domu jednorodzinnego, wymagane jest uzyskanie przez dewelopera
pozwolenia na budowę oraz tytułu prawnego do gruntu? ....................... 28
6.
Jaki jest stosunek przepisów ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu
mieszkalnego lub domu jednorodzinnego do art. 9 ustawy o własności
lokali? ..................................................................................................... 29
7. Czy deweloper musi założyć powierniczy rachunek mieszkaniowy, gdy
nie chce tego nabywca? .......................................................................... 30
8. Czy gwarancja bankowa (ubezpieczeniowa) ma charakter fakultatywny,
czy obligatoryjny? ................................................................................... 31
9.
Jakie najistotniejsze zmiany dla konsumenta wprowadza ustawa
deweloperska? ........................................................................................ 32
10. Jakie zmiany (prawa i obowiązki) wynikają dla banków z wprowadzenia
ustawy deweloperskiej? .......................................................................... 32
11. Jak długo bank ma obowiązek prowadzić mieszkaniowy rachunek
powierniczy? .......................................................................................... 34
12. Czy bank może uzyskać zastaw rejestrowy na środkach zgromadzonych
na rachunkach powierniczych? ............................................................... 35
13. Art. 11 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub
domu jednorodzinnego przewiduje, iż bank wypłaca środki z otwartego
mieszkaniowego rachunku powierniczego po stwierdzeniu zakończenia
danego etapu realizacji przedsięwzięcia. W konsekwencji art. 12 nakłada
na bank nowe obowiązki – kontroli zakończenia każdego z etapów
inwestycji. W jaki sposób bank powinien takiej kontroli dokonać,
zważywszy na fakt, że ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą
za ewentualne nieprawidłowości tej kontroli? .......................................... 36
14. Jak stosować w praktyce art. 13 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu
mieszkalnego lub domu jednorodzinnego? Jaki jest zakres badania przez
bank skuteczności odstąpienia od umowy deweloperskiej, które jest
przesłanką do dokonania wypłaty środków z rachunku przez bank? ........ 36
15. Czy bank może ustanowić zabezpieczenie wierzytelności przysługującej
mu od dewelopera na środkach zgromadzonych na mieszkaniowym
rachunku powierniczym? ......................................................................... 38
6
Spis treści
16. Czy można zmusić bank do zawierania umów prowadzenia rachunku
powierniczego (art. 4 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu
mieszkalnego lub domu jednorodzinnego)? Zawarcie przez dewelopera
umowy rachunku powierniczego z bankiem wymaga współdziałania
ze strony nabywców zobligowanych przez prawo do ustanowienia
takiej formy ulokowania własnych środków – czy jest to trafne
rozwiązanie? .......................................................................................... 38
17. Jak w kontekście obowiązku zachowania tajemnicy bankowej należy
rozumieć uzyskiwanie przez nabywców informacji dotyczących
rachunku powierniczego? ....................................................................... 39
18. Czy bank jest władny ingerować w treść umowy deweloperskiej bądź
weryfi kować akt notarialny, np. w sytuacji stwierdzenia stosowania
przez dewelopera we wzorze umowy deweloperskiej postanowień
uznanych na niedozwolone w umowach zawieranych z konsumentami
(tzw. klauzul abuzywnych), w szczególności dotyczących zmiany stawki
podatku VAT? ......................................................................................... 40
19. Jak powinien zachować się bank, jeśli stwierdza różny termin zawarcia
umowy przyrzeczonej w umowie deweloperskiej i prospekcie
informacyjnym – czy uwzględniać termin zakończenia robót? ................. 41
20. Czy należy weryfi kować treść zawartego w umowie deweloperskiej
zapewnienia dewelopera o zgodzie banku na bezobciążeniowe
wydzielenie lokalu – czy bank może ograniczyć się do zapewnienia
dewelopera, czy też powinien żądać dokumentu wystawionego przez
bank kredytujący inwestycję? .................................................................. 41
21. Czy bank ma obowiązek sprawdzać, czy prospekt informacyjny jest
podpisany, jeżeli stanowi on załącznik do umowy deweloperskiej
sporządzonej przez notariusza? ................................................................... 42
22. Czy bank ma badać prawidłowość określenia powierzchni użytkowej
i wielkość powierzchni do dofi nansowania przy kredytach z dopłatami
Banku Gospodarstwa Krajowego? ........................................................... 43
23. Czy bank może kredytować nabycie nieruchomości od dewelopera bez
ujawnionego na działce domu jednorodzinnego, jeśli dom faktycznie
stoi, ale nie ma pozwolenia na użytkowanie? .......................................... 43
24. Kto ponosi koszty sporządzenia aneksu do umowy deweloperskiej
w sytuacji, gdy bank mający kredytować nabycie lokalu mieszkalnego
żąda zmiany zawartej uprzednio umowy deweloperskiej? ........................ 44
7
Spis treści
25. Jakie obowiązki ustawa nakłada na dewelopera, oprócz prospektu
informacyjnego? Czy obowiązek sporządzenia prospektu informacyjnego
jest obwarowany sankcjami prawnymi? ................................................... 45
26. Czy po zawarciu umowy deweloperskiej w formie aktu notarialnego
zmiana prospektu informacyjnego (stanowiącego integralną część
umowy deweloperskiej) powinna być dokonana – zgodnie z art. 77
Kodeksu cywilnego – jako aneks do umowy deweloperskiej sporządzony
w formie aktu notarialnego? .................................................................... 46
27. Jaki wpływ na formę umowy deweloperskiej i sankcję jej niezachowania
ma ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu
jednorodzinnego? ................................................................................... 48
28. Kiedy można odstąpić od umowy z deweloperem? ................................. 49
29. W jakiej formie powinno być złożone oświadczenie nabywcy o odstąpieniu
od umowy? .................................................................................................... 50
30. Czy i jak można zmusić dewelopera do należytego wykonania umowy
deweloperskiej i doprowadzić do przeniesienia prawa do lokalu,
w przypadku gdy deweloper nie uzyskał pozwolenia na użytkowanie? ... 51
31. Czy zawieranie umów rezerwacyjnych, niebędących umowami
przedwstępnymi, może być traktowane jako obejście prawa w świetle
ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu
jednorodzinnego? ................................................................................... 53
32. Czy niezbędne jest potwierdzanie przez klienta odbioru prospektu
informacyjnego oraz zapoznania się z nim na etapie zawierania umów
rezerwacyjnych? ..................................................................................... 54
33. Czy ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych
ma pierwszeństwo przed ustawą o ochronie praw nabywcy lokalu
mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, która w sposób odmienny od
przepisów ustawy o spółdzielniach reguluje umowę o budowę lokalu? ... 54
34. Czy ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych jest
regulacją szczególną i oznacza to akceptację uprzywilejowania prawnego
spółdzielni mieszkaniowych w stosunku do deweloperów działających
w innych formach prawnych? Czy spółdzielnie nie są obciążone
obowiązkami nałożonymi na deweloperów? ........................................... 54
35. Czy wymieniony w art. 22 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu
mieszkalnego lub domu jednorodzinnego zakres elementów, jakie
8
Spis treści
ma zawierać umowa – w kontekście brzmienia defi nicji umowy
deweloperskiej przyjętej w art. 3 pkt 5 ustawy – zawiera elementy
niezbędne i konieczne do przyjęcia, że umowa spełnia warunki
określone ustawą? Który ze wskazanych przepisów – art. 22 czy art. 3
pkt 5 – zawiera katalog elementów przedmiotowo istotnych umowy
deweloperskiej decydujących o jej ważności? ......................................... 55
36. Czy w prospekcie informacyjnym w rubryce „Harmonogram
przedsięwzięcia deweloperskiego w etapach” należy wpisywać
procentowy, szacunkowy podział kosztów? ............................................. 56
37. Czy wszystkie elementy harmonogramu przedsięwzięcia
deweloperskiego, które występują w umowie deweloperskiej, mają być
identyczne z elementami w prospekcie informacyjnym? ......................... 57
38. W jaki sposób oraz w jakim zakresie należy przeprowadzić kontrolę
zakończenia etapów przedsięwzięcia? .................................................... 58
39. Czy nabywca lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego może
oświadczyć w umowie deweloperskiej, że zrzeka się określonych praw
wynikających z ustawy (jako praw podmiotowych)? ................................ 58
40. Czy zwrot środków nabywcom odbywa się proporcjonalnie, czy
według stanu na rachunku zaewidencjonowanego dla poszczególnych
nabywców? ............................................................................................. 59
41. Czy brak numeracji załączników powoduje konieczność zmiany umowy
sporządzonej w formie aktu notarialnego? .............................................. 59
42. Czy w przypadku rozpoczęcia inwestycji przed 29 kwietnia 2012 r.
konieczne jest wskazywanie czterech etapów, jeżeli umowa
deweloperska zawierana jest tuż przed zakończeniem przedsięwzięcia? ..... 60
43. Jakie konsekwencje ma wejście w życie ustawy o ochronie praw
nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego po
dacie rozpoczęcia przedsięwzięcia deweloperskiego lub zadania
inwestycyjnego? ...................................................................................... 60
44. Czy deweloper, który uzyskał pozwolenie na budowę po dniu wejścia
w życie ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub
domu jednorodzinnego, a część gruntów w ramach przedsięwzięcia
deweloperskiego zamierza dopiero nabyć, prawidłowo uważa, że
nastąpiło już rozpoczęcie sprzedaży w rozumieniu ustawy, ponieważ
przed dniem wejścia w życie ustawy podał do publicznej wiadomości
9
Spis treści
informację o rozpoczęciu procesu oferowania domów oraz zawarł
z kilkoma nabywcami umowy przedwstępne? ......................................... 61
45. Czy po dniu wejścia w życie ustawy z 16 września 2011 r. o ochronie
praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego
dopuszczalne jest zawarcie umowy przedwstępnej do umowy
sprzedaży? .............................................................................................. 62
46. Czy umowa deweloperska, o której mowa w ustawie o ochronie praw
nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, jest typem
umowy nazwanej, czy jest umową nienazwaną, przez którą rozumie
się zbiór umów zobowiązujących do ustanowienia odrębnej własności
i przeniesienia własności lokalu lub przeniesienia własności domu? ........ 63
47. Jakiej treści umowę powinny zawrzeć strony, jeżeli budynek został
wybudowany, a tym samym bezprzedmiotowy stał się jeden
z elementów treści umowy deweloperskiej, o których mowa w art. 22
ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu
jednorodzinnego? ................................................................................... 64
48. Czy możliwe jest zawarcie umowy przedwstępnej do umowy
deweloperskiej, a następnie – ze względu na stan zaawansowania
inwestycji – zawarcie umowy przenoszącej własność z pominięciem
umowy deweloperskiej? .......................................................................... 65
49. Czy po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie budynku lub
po zgłoszeniu do użytkowania możliwe jest zawieranie umów
przedwstępnych do umów sprzedaży? .................................................... 65
50. Czy możliwe jest zawieranie umów przedwstępnych do umów sprzedaży
w przypadku, gdy deweloper uprzednio ustanowił odrębną własność
lokali na swoją rzecz? .............................................................................. 66
51. Czy ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu
jednorodzinnego ma zastosowanie do sytuacji, w których przedsiębiorca
kupuje zakończoną inwestycję w całości od innego przedsiębiorcy
i rozpoczyna sprzedaż na rzecz nabywców? Jaki byłby cel stosowania
ustawy w takim przypadku? .................................................................... 66
52. Czy ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu
jednorodzinnego ma zastosowanie w przypadku, gdy nabywca nie
wpłaca żadnych środków na poczet ceny nabycia do dnia zawarcia
umowy przenoszącej własność? .............................................................. 66
10
Spis treści
53. Czy można w umowie deweloperskiej nałożyć na nabywcę dodatkowe
zobowiązania, np. do ustanowienia służebności niezbędnej do
korzystania z infrastruktury osiedla? ........................................................ 67
54. Czy wzór umowy, który jest załącznikiem do prospektu informacyjnego,
może mieć charakter ogólny (dla danego przedsięwzięcia
deweloperskiego), czy powinien być zindywidualizowany przez
wskazanie m.in. nabywcy, konkretnego lokalu i jego ceny? ...................... 67
55. Czy w umowie deweloperskiej może zostać zastrzeżone na rzecz
nabywcy prawo odstąpienia od umowy w określonym terminie (umowne
prawo odstąpienia)? ................................................................................ 68
56. Czy w umowie deweloperskiej może zostać zastrzeżone na rzecz nabywcy
prawo odstąpienia od umowy – w innych przypadkach niż określone
w art. 29 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu
jednorodzinnego – za zapłatą określonej kwoty (odstępne)? ...................... 68
57. Czy w przypadku zmiany granic przyszłej nieruchomości wspólnej
(np. przez dołączenie działki sąsiedniej) w czasie między zawarciem
umowy deweloperskiej a zawarciem umowy przenoszącej własność
konieczne jest zawarcie aneksu do umowy deweloperskiej? ................... 69
58. Czy można zawrzeć umowę przyrzeczoną sprzedaży, jeżeli przed dniem
wejścia w życie ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego
lub domu jednorodzinnego została zawarta umowa przedwstępna do
umowy sprzedaży, ale nie została wydana decyzja o pozwoleniu na
użytkowanie? .......................................................................................... 70
59. Czy ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu
jednorodzinnego może mieć zastosowanie do lokalu użytkowego? ......... 71
60. Czy można pominąć rygory umowy deweloperskiej w sytuacji, gdy
grunt, na którym deweloper buduje, należy do majątku stanowiącego
wspólność ustawową z jego żoną? ........................................................... 72
61. Czy umowa deweloperska jest umową przedwstępną, czy umową
zobowiązującą? ...................................................................................... 73
62. Czy zawsze trzeba ujawniać roszczenie z umowy deweloperskiej
w księdze wieczystej? ............................................................................. 73
63. Czy prospekt informacyjny musi być fi zycznie załącznikiem do
umowy deweloperskiej, czy też z samej treści ustawy wynika, że jest
11
Spis treści
załącznikiem, i załączanie go w postaci dokumentu papierowego do
umowy deweloperskiej nie jest konieczne, tym bardziej że może mieć
postać elektroniczną? ............................................................................. 74
64. Jeżeli deweloper realizuje inwestycję w postaci budowy kilku bloków
posadowionych na sąsiadujących ze sobą bezpośrednio gruntach, to czy
prospekt informacyjny ma się odnosić tylko do konkretnego budynku,
czy do wszystkich budynków łącznie, czy też należy to uzależnić od
treści pozwolenia na budowę? ................................................................ 75
65. Czy notariusz może badać treść projektu budowlanego i odmówić
dokonania czynności w przypadku jego niezgodności z rozporządzeniem
Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 25 kwietnia
2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego? 75
66. Czy z treści art. 2 ust. 2 ustawy z 16 września 2011 r. o ochronie praw
nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego wynika, iż
umowa przedwstępna zobowiązująca do zawarcia umowy deweloperskiej
musi być zawarta w formie aktu notarialnego, czy też zawarcie jej w formie
pisemnej pozbawia jedynie przyszłego nabywcę roszczenia o zawarcie
umowy przyrzeczonej, skutkując roszczeniem z tytułu uiszczonych wpłat
na poczet przyszłej umowy i ewentualnie odszkodowania? ........................ 76
67. Czy stosuje się ustawę, jeżeli wydano już pozwolenie na użytkowanie
budynku lub w przypadku gdy lokal został już wyodrębniony? ............... 78
68. Czy w razie zmiany pozwolenia na budowę po zawarciu umowy
deweloperskiej należy dokonać zmiany uprzednio zawartej umowy
deweloperskiej z udziałem stron, czy też możliwe jest zastrzeżenie takiej
sytuacji w umowie deweloperskiej i zastosowanie w tym przypadku
innych rozwiązań? .................................................................................. 79
69. Jakie konsekwencje w stosunku do nabywcy powodują zmiany
prospektu informacyjnego w czasie pomiędzy doręczeniem prospektu
a zawarciem umowy deweloperskiej? ..................................................... 79
70. Jak powinien postąpić notariusz w przypadku, gdy przedłożony do
zawarcia umowy deweloperskiej wzór umowy deweloperskiej (będący
załącznikiem prospektu informacyjnego) nie będzie odpowiadał w swej
treści umowie deweloperskiej? ............................................................... 80
71. Czy przed otrzymaniem przez dewelopera pozwolenia na użytkowanie
notariusz może zawrzeć umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu
i jego sprzedaży? .................................................................................... 81
12
Pobierz darmowy fragment (pdf)