Darmowy fragment publikacji:
Opracowanie redakcyjne: Anna Dudzik
Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska
Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski
© Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2013
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana
ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy.
ISBN 978-83-278-0356-6
LexisNexis Polska Sp. z o.o.
Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa
tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68
Infolinia: 22 572 99 99
Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92
www.lexisnexis.pl, e-mail: biuro@lexisnexis.pl
Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl
Spis treści
Wykaz skrótów
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
USTAWA z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
(Dz.U. z 2013, poz. 21 ze zm.)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
DZIAŁ I. Przepisy ogólne (art. 1–15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
Rozdział 1. Zakres ustawy (art. 1–2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Rozdział 2. Objaśnienia okreś leń ustawowych (art. 3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Rozdział 3. Katalog odpadów i zmiana statusu odpadów niebezpiecznych
na odpady inne niż niebezpieczne (art. 4–9) . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
Rozdział 4. Uznanie przedmiotu lub substancji za produkt uboczny (art. 10–13)
. . 35
Rozdział 5. Utrata statusu odpadów (art. 14–15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
DZIAŁ II. Zasady ogólne gospodarki odpadami (art. 16–33) . . . . . . . . . . . . . . 53
Rozdział 1. Ochrona życia i zdrowia ludzi oraz środowiska (art. 16) . . . . . . . . . 54
Rozdział 2. Hierarchia sposobów postępowania z odpadami (art. 17–19) . . . . . . 58
Rozdział 3. Zasada bliskości (art. 20) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Rozdział 4. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi (art. 21) . . . . . . . . . . .
76
Rozdział 5. Koszty gospodarowania odpadami (art. 22) . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Rozdział 6. Zbieranie i transport odpadów (art. 23–24) . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Rozdział 7. Magazynowanie odpadów (art. 25) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Rozdział 8. Usuwanie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania
lub magazynowania (art. 26) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
89
Rozdział 9. Przekazywanie odpadów i przenoszenie odpowiedzialności
za gospodarowanie odpadami (art. 27–28) . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
Rozdział 10. Przetwarzanie odpadów w instalacjach i urządzeniach (art. 29–31) . . 98
Rozdział 11. Wstrzymywanie działalności posiadacza odpadów (art. 32) . . . . . . . 103
Rozdział 12. Postępowanie z odpadami (art. 33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
DZIAŁ III. Plany gospodarki odpadami (art. 34–40) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
DZIAŁ IV. Uprawnienia wymagane do gospodarowania odpadami
oraz prowadzenie rejestru (art. 41–65)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Rozdział 1. Zezwolenie na zbieranie odpadów i zezwolenie na przetwarzanie
135
Rozdział 2. Rejestr (art. 49–65) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
odpadów (art. 41–48) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
Spis treści
DZIAŁ V. Ewidencja odpadów i sprawo zdawczość (art. 66–78)
. . . . . . . . . . . . 225
Rozdział 1. Ewidencja odpadów (art. 66–72) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Rozdział 2. Sprawozdawczość w zakresie produktów, opakowań oraz gospodarki
odpadami (art. 73–78) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
DZIAŁ VI. Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce
odpadami (art. 79–84) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
266
DZIAŁ VII. Szczególne zasady gospodarowania niektórymi rodzajami
odpadów (art. 85–102) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Rozdział 1. PCB oraz odpady zawierające PCB (art. 85–89) . . . . . . . . . . . . . . . 279
283
Rozdział 2. Oleje odpadowe (art. 90–93) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Odpady medyczne i odpady weterynaryjne (art. 94–95) . . . . . . . . . .
288
Rozdział 4. Komunalne osady ściekowe (art. 96) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Rozdział 5. Odpady pochodzące z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu oraz
z przetwarzania tych odpadów (art. 97–100) . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Rozdział 6. Odpady z wypadków (art. 101) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
Rozdział 7. Odpady metali (art. 102) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
DZIAŁ VIII. Wymagania dotyczące prowadzenia procesów przetwarzania
odpadów (art. 103–167) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
329
Rozdział 1. Składowanie odpadów (art. 103–154) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
Rozdział 2. Termiczne przekształcanie odpadów (art. 155–163) . . . . . . . . . . . . 409
Rozdział 3. Kwalifikacje w zakresie gospodarowania odpadami (art. 164–167) . . . 433
DZIAŁ IX. Zadania z zakresu administracji rządowej realizowane
przez samorząd województwa i przepisy szczególne
w postępowaniu o wydanie decyzji z zakresu gospodarki
odpadami (art. 168–170) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
451
Rozdział 1. Przepisy karne (art. 171–193) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452
Rozdział 2. Administracyjne kary pieniężne (art. 194–202) . . . . . . . . . . . . . . .
475
DZIAŁ X. Przepisy karne i administracyjne kary pieniężne (art. 171–202) . . . . . .
DZIAŁ XI. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe,
dostosowujące i końcowe (art. 203–253)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
Rozdział 1. Zmiany w przepisach obowiązujących (art. 203–221) . . . . . . . . . . . 486
Rozdział 2. Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe (art. 222–253) . . . . . .
487
Aneks. Załączniki do ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach . . . . . . . . . . . . 507
Załącznik nr 1. Niewyczerpujący wykaz procesów odzysku . . . . . . . . . . . . . . . 507
Załącznik nr 2. Niewyczerpujący wykaz procesów unieszkodliwiania . . . . . . . . . 509
Załącznik nr 3. Właściwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi . 510
Załącznik nr 4. Składniki, które mogą powodować, że odpady są odpadami
niebezpiecznymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Załącznik nr 5. Przykłady środków służących zapobieganiu powstawania odpadów
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skorowidz
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521
512
514
517
6
www.lexisnexis.pl Wykaz skrótów
BDO
BIP
Biul. SN
CBOSA
– baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami
– „Biuletyn informacji publicznej”
– Biuletyn Sądu Najwyższego
– Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych (http://orzeczenia.nsa.
gov.pl)
– Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
CEIDG
dyrektywa 2008/98/WE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z 19 lis topada
2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz.U. UE
2008 L 312/3)
dyrektywa 1999/31/WE – dyrektywa Rady 1999/31/WE z 26 kwiet nia 1999 r. w sprawie składowania
ePUAP
ETS
k.c.
k.k.
k.p.a.
k.p.c.
k.p.w.
k.w.
odpadów (Dz.Urz. UE 1999 L 182/1 ze zm.)
– Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej
– Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie Trybunał Sprawiedliwości
Unii Europejskiej)
– ustawa z 23 kwiet nia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)
– ustawa z 6 czerw ca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.)
– ustawa z 14 czerw ca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego
(tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267)
– ustawa z 17 lis topada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.
Nr 43, poz. 296 ze zm.)
– ustawa z 24 sierp nia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykro-
czenia (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 395 ze zm.)
– ustawa z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r.,
poz. 482 ze zm.)
Konstytucja RP
– Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwiet nia 1997 r. (Dz.U. Nr 78,
Lex
Lexis Nexis
NFOŚiGW
NSA
OSNKW
OSP
OTK
p.p.s.a.
PPOŚ
pr.g.g.
pr.o.ś.
poz. 483 ze zm. i sprost.)
– system informacji prawnej Wolters Kluwer Polska
– Lexis.pl – Serwis Prawniczy Lexis Nexis Polska
– Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
– Naczelny Sąd Administracyjny
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa
– Orzecznictwo Sądów Polskich
– Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
– ustawa z 30 sierp nia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami admini-
stracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.)
– „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska”
– ustawa z 9 czerw ca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2011 r.
Nr 163, poz. 981 ze zm.)
– ustawa z 27 kwiet nia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz.U.
z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.)
7
Wykaz skrótów
pr.wod.
– ustawa z 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r.,
poz. 145 ze zm.)
PUG
rozporządzenie MG
z 2002 r.
rozporządzenie MG
z 2013 r.
– „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego”
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie
rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny
(Dz.U. Nr 191, poz. 1595)
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z 8 stycznia 2013 r. w sprawie kryte-
riów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku
odpadów danego typu (Dz.U. z 2013 r., poz. 38)
rozporządzenie MRiRW – rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 1 października 2010 r.
w sprawie szczegółowego postępowania z odpadami weterynaryjnymi
2010 r.
(Dz.U. Nr 198, poz. 1318)
rozporządzenie MŚ
z 2002 r.
rozporządzenie MŚ
z 2007 r.
rozporządzenie MŚ
z 2010 r.
rozporządzenie MŚ
z 2011 r.
rozporządzenie MŚ
z 2013 r.
rozporządzenie MZ
z 2002 r.
rozporządzenie MZ
z 2010 r.
SKO
TK
TSUE
u.IOŚ
u.r.p.w.
u.s.g.
u.o.z.s.
u.u.c.
u.u.i.ś.
u.z.s.
– rozporządzenie Ministra Środowiska z 8 października 2002 r. w sprawie
składowisk odpadów oraz miejsc magazynowania odpadów pochodzących
z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu oraz z przetwarzania tych od-
padów (Dz.U. Nr 176, poz. 1456)
– rozporządzenie Ministra Środowiska z 20 grudnia 2007 r. w sprawie stwier-
dzania kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami (Dz.U. Nr 247,
poz. 1841)
nych osadów ściekowych (Dz.U. Nr 137, poz. 924)
dardów emisyjnych z instalacji (Dz.U. Nr 95, poz. 558)
– rozporządzenie Ministra Środowiska z 13 lipca 2010 r. w sprawie komunal-
– rozporządzenie Ministra Środowiska z 22 kwiet nia 2011 r. w sprawie stan-
– rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 kwiet nia 2013 r. w sprawie skła-
dowisk odpadów (Dz.U. z 2013 r., poz. 523)
– rozporządzenie Ministra Zdrowia z 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów
odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi
jest zakazane (Dz.U. z 2003 r. Nr 8, poz. 103)
– rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 lipca 2010 r. w sprawie szczegóło-
wego postępowania z odpadami medycznymi (Dz.U. Nr 139, poz. 940)
– Samorządowe Kolegium Odwoławcze
– Trybunał Konstytucyjny
– Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
– ustawa z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn. Dz.U.
z 2013 r., poz. 686)
– ustawa z 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksplo-
atacji (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1162)
– ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.
Dz.U. z 2013 r., poz. 672 ze zm.)
– ustawa z 13 kwiet nia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie (Dz.U. Nr 75, poz. 493 ze zm.)
– ustawa z 13 wrześ nia 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
(tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 391 ze zm.)
– ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o oce-
nach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.)
– ustawa z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
(tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1155)
ustawa o bateriach
i akumulatorach
ustawa o odpadach
wydobywczych
ustawa o odpadach
z 2001 r.
– ustawa z 24 kwiet nia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz.U. Nr 79,
poz. 666 ze zm.)
– ustawa z 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (tekst jedn. Dz.U.
z 2013 r., poz. 1136)
– ustawa z 27 kwiet nia 2001 r. o odpadach (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 185,
poz. 1243 ze zm. – nieobowiązująca)
8
www.lexisnexis.pl Wykaz skrótów
ustawa o odpadach
z 2012 r.
ustawa o opakowaniach – ustawa z 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
– ustawa z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013 r., poz. 21)
WFOŚiGW
WSA
– wojewódzki fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej
– Wojewódzki Sąd Administracyjny
(Dz.U. Nr 63, poz. 638 ze zm.)
Uwaga: Powołane w książce artykuły bez bliższego oznaczenia są artykułami ustawy z 14 grudnia
2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013 r., poz. 21).
Przepisy, które wejdą w życie 1 stycznia 2014 r., 1 stycznia 2016 r. i 24 stycznia 2016 r., oznaczono
mniejszą czcionką.
Wstęp
Komentowana w niniejszym opracowaniu ustawa o odpadach jest już kolejnym
aktem prawnym regulującym tę problematykę w prawie polskim. Ustawodawca do-
szedł do wnios ku, że poprzednio obowiązująca ustawa o odpadach z 27 kwiet nia
2001 r. nie nadaje się do kolejnej nowelizacji i uznał, że konieczne jest uchwalenie
nowego aktu prawnego.
Nie bez znaczenia była okoliczność istotnych zmian, jakie zaszły w prawie europej-
skim w kontekście prawnych regulacji gospodarki odpadami. Niecelowość dalszych
nowelizacji ustawy o odpadach oraz zmiany w europejskim prawie w zakresie go-
spodarowania odpadami doprowadziły do uchwalenia nowego aktu prawnego.
Mimo uchwalenia nowego aktu prawnego ustawodawca nie uniknął najpoważniej-
szego błędu w prawnym systemie regulowania zagospodarowania odpadów. W piś-
miennictwie praktycznie jednogłośnie stawia się legislatorowi poważny zarzut roz-
proszenia materii normatywnej pomiędzy kilka aktów prawnych. Tego typu
rozproszenie powoduje brak spójności między tymi aktami, problemy ze stosowa-
niem poszczególnych instytucji prawnych, problemy terminologiczne, problemy
z kompetencjami poszczególnych organów itp.
Najdobitniejszym przykładem chaosu panującego w systemie polskiego prawa go-
spodarowania odpadami jest uchwalenie 13 czerw ca 2013 r. ustawy o gospodarce
opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. z 2013 r., poz. 888), która to
ustawa w art. 71 już wprowadziła istotne zmiany do ustawy o odpadach. Zatem
ustawę o odpadach znowelizowano w niecały rok od momentu jej wejścia w życie
i to znowelizowano w związku z uchwaleniem innej ustawy z zakresu gospodarki
opadami.
Jest to najdobitniejszy dowód na to, że ustawodawca polski nie wyciągnął żadnych
wnios ków z chaosu legislacyjnego panującego pod rządami poprzedniej ustawy
o odpadach. Już tylko ta okoliczność źle wróży stosowaniu przepisów ustawy o od-
padach. Postulować zatem należy de lege ferenda, aby ustawodawca polski dążył do
ujęcia całej problematyki odpadowej w jednym akcie prawnym.
11
Wstęp
Najważniejszą wartością, jaką powinien uwzględniać komentowany akt prawny,
jest implementowanie prawa europejskiego. Jednak w konstrukcji poszczególnych
przepisów (np. art. 1) widać wyraźnie, że prawodawca niekiedy wręcz przepisuje
treść stosownych przepisów prawa europejskiego. Tego typu zabieg legislacyjny
w mojej ocenie świadczy o nieumiejętności implementowania prawa europej-
skiego.
Jest to oczywiście szerszy problem i nie dotyczy tylko prawa ochrony środowiska,
a wstęp do komentarza nie jest miejscem właś ciwym do dokonywania oceny po-
ziomu legislacji. Niemniej jednak ta uwaga ma istotne znaczenie dla dokonywania
wykładni samej ustawy. Przede wszystkim problem ten skutkuje używaniem w tek-
ście normatywnym pojęć nieznanych polskiemu językowi prawnemu, względnie
pojęć bardzo ogólnych i niedookreś lonych. Oczywiście rzeczą jak najbardziej natu-
ralną w akcie prawnym jest wprowadzanie klauzul generalnych i zwrotów
niedookreś lonych, niemniej jednak ustawodawca powinien mieć świadomość,
gdzie i dlaczego wprowadza takie zwroty i klauzule. Jego podstawową motywacją
nie może być bierne kopiowanie tekstu dyrektywy. W konsekwencji interpretator
normy prawnej napotyka trudności, szczególnie w odniesieniu do tych przepisów,
które regulują obowiązki. Akurat jeśli chodzi o te przepisy, język prawny powinien
być bardzo precyzyjny. Wszak w grę wchodzi odpowiedzialność, z reguły admini-
stracyjna.
Opracowanie jest klasycznym komentarzem, w którym autorzy zwracają uwagę nie
tylko na aspekty teoretyczne, lecz także na praktyczny wymiar stosowania norm
prawnych. Komentarz uwzględnia dotychczasowy dorobek literatury i orzecz-
nictwa. Uwzględnia również w bardzo szerokim stopniu prawo Unii Europejskiej
oraz orzecznictwo trybunałów europejskich. Adresatem tego komentarza są pra-
cownicy ochrony środowiska, przedsiębiorcy zajmujący się gospodarką odpadami
czy gminy, sędziowie, prokuratorzy, adwokaci, radcowie prawni.
Komentarz uwzględnia stan prawny na 15 wrześ nia 2013 r.
www.lexisnexis.pl USTAWA
z dnia 14 grudnia 2012 r.
o odpadach
(Dz.U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21; zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 888)
DZIAŁ I
Przepisy ogólne
Rozdział 1
Zakres ustawy
Art. 1.
ZAKRES PRZEDMIOTOWY
Art. 1. Ustawa okreś la środki służące ochronie środowiska, życia i zdrowia
ludzi zapobiegające i zmniejszające negatywny wpływ na środowisko oraz
zdrowie ludzi wynikający z wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi
oraz ograniczające ogólne skutki użytkowania zasobów i poprawiające efek-
tywność takiego użytkowania.
1. Z reguły początkowe przepisy aktu normatywnego okreś lają jego zakres przedmio-
towy i podmiotowy. Współczesna legislacja koncentruje się na opisywaniu zakresu
stosowania aktu prawnego w odniesieniu do kryterium przedmiotowego, które jest
łatwiejsze do uchwycenia, ale niekoniecznie już do normatywnego opisania. Kryte-
rium podmiotowe pełni rolę uzupełniającą. Jak zauważa się w piś miennictwie z za-
13
Art. 1
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
kresu teorii prawa „Zakres przedmiotowy i zakres zastosowania aktu prawotwór-
czego winien być okreś lony pozytywnie, poprzez wskazanie podmiotów i stosunków
regulowanych przez ten akt” (A. Malinowski, Polski tekst prawny. Opracowanie tre-
ściowe i redakcyjne, Warszawa 2012, s. 17).
Nie inaczej jest w przypadku ustawy o odpadach. Art. 1 ustawy o odpadach okreś la
zakres przedmiotowy całego aktu prawnego, z tym jednak zastrzeżeniem, że opis
przedmiotu regulacji i zakresu zastosowania ustawy jest tu specyficzny.
2. Specyfika wynika z podejścia ustawodawcy do problematyki odpadów, którą na-
leży ujmować od strony negatywnej, a nie pozytywnej. Odpady znalazły się w kręgu
zainteresowania prawodawcy jedynie z konieczności i jedynie ze względu na za-
grożenie, jakie stanowią dla wartości prawem chronionych. Wartości te zostały wy-
mienione w komentowanym przepisie jako ochrona środowiska, ochrona życia
ludzi, ochrona zdrowia ludzi.
Elementem łączącym w komentowanym akcie prawnym te wartości jest to, że przed-
miotem ustawy jest ich ochrona przed odpadami. Ochrona ta odbywa się przez sto-
sowanie okreś lonych środków przewidzianych w komentowanym akcie prawnym.
3. Komentowany przepis zawiera tylko jedno zdanie. Jest to zdanie wielokrotnie zło-
żone, przez co nieczytelne. Prawodawca chciał bowiem w jednym zdaniu wyrazić
zbyt dużo założeń, co doprowadziło do uzyskania niezadowalającego efektu.
Niemniej jednak jego uwaga koncentruje się na pojęciu „środki”. Można odnieść
wrażenie, że pojęcie „środek” jest kluczowe dla całej ustawy, podczas gdy tak nie
jest. Ustawodawca tego pojęcia w ogóle nie definiuje. Nie ono stanowi więc klu-
czowy element ustawy. Analiza całości ustawy o odpadach pozwala przyjąć, że po-
jęcie „środki”, którym prawodawca posługuje się w komentowanym przepisie, do-
tyczy sposobów, metod czy nawet środków ściśle rozumianych. Ważne jest bowiem
nie tyle pojęcie „środki”, ile to, czemu mają one służyć.
W tym złożonym zdaniu pojęcie „środki” odnosi się do trzech kwestii – środki słu-
żące ochronie środowiska, życia i zdrowia ludzi, środki zapobiegające i zmniejsza-
jące negatywny wpływ na środowisko oraz zdrowie ludzi wynikający z wytwa-
rzania odpadów i gospodarowania nimi, wreszcie środki ograniczające ogólne
skutki użytkowania zasobów i poprawiające efektywność takiego użytkowania.
Można zatem sformułować pogląd, że ustawa o odpadach reguluje trzy rodzaje
środków – środki ochronne, środki zapobiegające i zmniejszające oraz środki ogra-
niczające. Środki te mogą mieć różny charakter – mogą być to środki jurydyczne,
techniczne, finansowe itp., a komentowany przepis tego w ogóle nie rozróżnia,
gdyż jest to materia przepisów szczegółowych.
Środki ochronne dotyczą ochrony środowiska, życia i zdrowia ludzi. Środki zapo-
biegawcze i zmniejszające dotyczą już tylko środowiska i zdrowia ludzkiego. W tym
14
www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy ogólne
Art. 1
wypadku prawodawca nie odwołał się już do życia ludzkiego. Wreszcie środki
ograniczające dotyczą ogólnie sformułowanego pojęcia „zasoby” i ich „użytko-
wanie”. Najszerszy katalog mają zatem środki ochronne. Dwukrotnie jako wartość
chronioną prawodawca wymienił „środowisko” i „zdrowie ludzkie”, raz „życie”
i „użytkowanie zasobów”.
4. Art. 1 ustawy o odpadach jest implementacją art. 1 dyrektywy Parlamentu Europej-
skiego i Rady 2008/98/WE z 19 lis topada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchyla-
jącej niektóre dyrektywy. Przepis dyrektywy 2008/98/WE stanowi, że: „Niniejsza
dyrektywa ustanawia środki służące ochronie środowiska i zdrowia ludzkiego po-
przez zapobieganie i zmniejszanie negatywnego wpływu wynikającego z wytwa-
rzania odpadów i gospodarowania nimi oraz przez zmniejszenie ogólnych skutków
użytkowania zasobów i poprawę efektywności takiego użytkowania”.
Jednak konstrukcja przepisu dyrektywy wskazuje, że legislator europejski koncen-
truje się na środkach, które mają służyć ochronie środowiska i zdrowia ludzkiego.
Prawodawca okreś la też, jak ma to następować – przez zapobieganie i zmniejszanie
negatywnego wpływu wynikającego z wytwarzania odpadów i gospodarowania
nimi oraz przez zmniejszenie ogólnych skutków użytkowania zasobów i poprawę
efektywności takiego użytkowania.
W komentowanym przepisie ustawodawca przede wszystkim wskazał na prewen-
cyjny charakter rozwiązań przyjętych w ustawie o odpadach. Z drugiej jednak
strony wyraźnie widać jego świadomość, że powstawanie odpadów jest procesem
nieuniknionym. Stąd też w art. 1 pojawia się obok zapobiegania odwołanie do
zmniejszania negatywnego wpływu odpadów na środowisko.
5. W przyjętych rozwiązaniach przejawiają się zasady prewencji i przezorności, które
wyrażone są w art. 6 pr.o.ś. Przepis ten stanowi, że:
„1. Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest
obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu.
2. Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie
jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć
wszelkie możliwe środki zapobiegawcze”.
Prawodawca polski w ślad za prawodawcą europejskim przyjął, że ustawa okreś la
środki ograniczające ogólne skutki użytkowania zasobów i poprawiające efektyw-
ność takiego użytkowania. Tymczasem pojęcie zasobów pojawia się jedynie
w art. 163. Pojęcie „użytkowanie zasobów” nie zostało w systemie prawa pol-
skiego zdefiniowane. Jest ono wiernym powtórzeniem części art. 1 dyrektywy
2008/98/WE.
Pojęcie „użytkowanie zasobów” należy utożsamiać z pojęciem „racjonalne kształto-
wanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrów-
noważonego rozwoju”, którym posługuje się prawodawca w art. 3 pkt 13 lit. a pr.o.ś.
15
Art. 2
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
Tylko w takim kontekście normatywnym użytkowanie zasobów ma sens. Biorąc
pod uwagę art. 163, należy zwrócić uwagę na to, że odpady traktowanie są przez
prawodawcę jako potencjalne źródło energii. W konsekwencji używanie ich do po-
zyskania energii wpłynie na potrzebę pozyskiwania nieodnawialnych lub trudno
odnawialnych zasobów środowiska. Prawodawca stawia sobie i innym adresatom
tej ustawy cel, żeby ograniczyć skutki wykorzystania zasobów i poprawić efektyw-
ność korzystania z nich tam, gdzie to korzystanie jest niezbędne. W ten sposób
dąży on do zastosowania zasady zrównoważonego rozwoju.
Art. 2.
WYŁĄCZENIA STOSOWANIA USTAWY
Art. 2. Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) gazów i pyłów wprowadzanych do atmosfery;
2) gruntu w pierwotnym położeniu (w miejscu), w tym niewydobytej zanie-
czyszczonej gleby, i budynków trwale związanych z gruntem;
3) niezanieczyszczonej gleby i innych materiałów występujących w stanie na-
turalnym, wydobytych w trakcie robót budowlanych, pod warunkiem, że
materiał ten zostanie wykorzystany do celów budowlanych w stanie natu-
ralnym na terenie, na którym został wydobyty;
4) odpadów promieniotwórczych;
5) wycofanych z użytku materiałów wybuchowych;
6) biomasy w postaci:
a) odchodów podlegających przepisom rozporządzenia Parlamentu Euro-
pejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r.
okreś lającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych po-
chodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi,
i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie
o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego) (Dz.Urz. UE L 300
z 14.11.2009, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem
(WE) nr 1069/2009”,
b) słomy,
c) innych, niebędących niebezpiecznymi, naturalnych substancji pocho-
dzących z produkcji rolniczej lub leśnej
– wykorzystywanej w rolnictwie, leśnictwie lub do produkcji energii z takiej
biomasy za pomocą procesów lub metod, które nie są szkodliwe dla środo-
wiska ani nie stanowią zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi;
7) osadów przemieszczanych w obrębie wód powierzchniowych w celu zwią-
zanym z gospodarowaniem wodami lub drogami wodnymi, zarządzaniem
wodami lub urządzeniami wodnymi lub ochroną przed powodzią bądź
ograniczaniem skutków powodzi i susz, rekultywacją, refulacją, pozyski-
waniem lub uzdatnianiem terenu, jeżeli osady te nie są niebezpieczne;
8) ścieków;
16
www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy ogólne
Art. 2
9) produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, w tym produktów prze-
tworzonych, objętych rozporządzeniem (WE) nr 1069/2009, z wyjątkiem
tych, które są odpadami przewidzianymi do składowania na składowisku
odpadów albo do przekształcania termicznego lub do wykorzystania
w zakładzie produkującym biogaz lub w kompostowni, zgodnie z tym
rozporządzeniem;
10) zwłok zwierząt, które poniosły śmierć w inny sposób niż przez ubój,
w tym zwierząt uśmierconych w celu wyeliminowania chorób epizootycz-
nych, i które są unieszkodliwiane zgodnie z rozporządzeniem (WE)
nr 1069/2009;
11) mas ziemnych lub skalnych przemieszczanych w związku z wydobywa-
niem kopalin ze złóż, jeżeli koncesja na wydobywanie kopalin ze złóż lub
plan ruchu zakładu górniczego zatwierdzony decyzją, o których mowa
w ustawie z dnia 9 czerw ca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.
Nr 163, poz. 981), lub miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
dla terenu górniczego okreś lają warunki i sposób ich zagospodarowania.
1. Art. 2 uzupełnia zakres przedmiotowy ustawy o odpadach. Nie jest on niczym
więcej, jak powtórzeniem art. 2 dyrektywy 2008/36/WE, który również okreś la,
w jakich sytuacjach dyrektywa nie ma zastosowania. Jednak umieszczenie wyłą-
czeń stosowania ustawy w art. 2 jest nieuzasadnione. Przede wszystkim należy za-
uważyć, że ustawa o odpadach ma zastosowanie do trojakiego rodzaju środków.
W komentarzu do art. 1 zauważono już, że pojęcie „środki” pozornie tylko wydaje
się centralnym punktem ustawy o odpadach, gdy tymczasem centralnym punktem
jest pojęcie „odpad” i jego rodzaje. Art. 2 zdaje się właśnie nawiązywać do norma-
tywnej konstrukcji pojęcia „odpad”.
2. Zasada przyjęta przez prawodawcę polskiego polega na tym, że w grę wchodzą
przedmioty lub substancje, które mogłyby spełniać lub spełniają normatywne kry-
teria pojęcia „odpad”. Tymczasem ustawodawca zdecydował, że dane przedmioty
lub substancje nie są objęte regulacją ustawy o odpadach. W istocie zatem art. 2
nie wskazuje, do jakich sytuacji ustawa o odpadach nie będzie stosowana, ale
wskazuje do jakich przedmiotów lub substancji nie znajdzie ona zastosowania.
Konstrukcja katalogu 11 przedmiotów lub substancji sprowadza się do tego, że ich
zagospodarowanie, unieszkodliwienie, usunięcie, postępowanie z nimi itd., regulo-
wane jest przepisami odrębnymi i szczególnymi. Nie ma zatem potrzeby, aby te
substancje lub przedmioty obejmować reżimem ustawy o odpadach, skoro są one
przedmiotem innych regulacji prawnych.
Umieszczenie zatem wyłączeń przedmiotowych zaraz po art. 1 nie jest właś ciwe.
Dotyczy on bowiem środków służących ochronie przed odpadami, podczas gdy
art. 2 dotyczy już typowo przedmiotów lub substancji. Prawidłowo skonstruowa-
ny art. 2 powinien więc nie tyle odnosić się do okreś lonych przedmiotów lub sub-
17
Art. 2
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
stancji, nieobjętych reżimem komentowanej ustawy, ile powinien się odnosić do
sytuacji, kiedy okreś lone w art. 1 środki nie znajdą zastosowania. Tymczasem
w art. 2 nie ma mowy o jakichkolwiek środkach, a jedynie o okreś lonych przedmio-
tach lub substancjach.
3. Art. 2 nabiera sensu dopiero wtedy, gdy interpretator normy prawnej będzie znał
znaczenie pojęcia „odpady” i ich rodzaje, okreś lone w art. 3. Przyjęta przez ustawo-
dawcę zasada wyłączenia z reżimu ustawy o odpadach okreś lonych substancji lub
przedmiotów wiąże się z tym, że kwestie związane z tymi przedmiotami lub sub-
stancjami są regulowane w odrębnych przepisach. Ustawodawca polski cztero-
krotnie wskazał na owe przepisy szczególne: w przypadku biomasy w postaci od-
chodów, w przypadku produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, zwłok
zwierząt, które poniosły śmierć w inny sposób niż przez ubój, w tym zwierząt
uśmierconych w celu wyeliminowania chorób epizootycznych, i wreszcie w przy-
padku mas ziemnych lub skalnych, ale jedynie wtedy, gdy istnieje plan ruchu za-
kładu górniczego zatwierdzony stosowną decyzją, wydaną na podstawie ustawy
z 9 czerw ca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 163, poz. 981 ze zm.).
4. Gazy i pyły wprowadzane do atmosfery są przedmiotem regulacji ustawy – Prawo
ochrony środowiska. Kwestia związana z ochroną powierzchni ziemi regulowana
jest w ustawie z 13 kwiet nia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie (Dz.U. Nr 75, poz. 493 ze zm.).
5. Zagadnienia związane z odpadami promieniotwórczymi uregulowano w ustawie
z 29 lis topada 2000 r. – Prawo atomowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 264
ze zm.), natomiast sposób postępowania z materiałami wybuchowymi wycofanymi
z użytku reguluje ustawa z 21 czerw ca 2002 r. o materiałach wybuchowych prze-
znaczonych do użytku cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1329).
6. Gospodarka osadami i ściekami prowadzona jest na podstawie przepisów ustawy
z 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 145 ze zm.).
7. Jedynym wyjątkiem od metodologii przyjętej w art. 2 jest biomasa w postaci słomy
i biomasa w postaci innych naturalnych substancji pochodzących z produkcji rolni-
czej lub leśnej. W tym drugim jednak przypadku ustawodawca wyłącza stosowanie
ustawy o odpadach, jeżeli biomasa nie będzie miała charakteru niebezpiecznego.
W systemie prawa polskiego problematyka gospodarowania biomasą nie jest
uregulowana kompleksowo w jednym akcie prawnym. Ustawodawca poprzestaje
na szczątkowych rozwiązaniach, regulując inne kwestie, stąd też nie można
stwierdzić, że problematyka biomasy regulowana jest w odrębnych przepisach.
Prawodawca ma świadomość takiego, a nie innego stanu prawnego, stąd też bio-
masa w postaci słomy i biomasa w postaci innych naturalnych substancji jest
uregulowana bez odwołania się bezpośrednio lub pośrednio do odrębnych aktów
prawnych.
18
www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy ogólne
Art. 2
Ustawy o odpadach nie stosuje się do biomasy w postaci słomy lub innych sub-
stancji pochodzących z produkcji rolniczej lub leśnej. Jednak to wyłączenie przed-
miotowe uwarunkowane jest tym, że biomasa będzie wykorzystywana w rolnic-
twie, leśnictwie lub do produkcji energii za pomocą takich procesów lub metod,
które nie są szkodliwe dla środowiska ani nie stanowią zagrożenia dla życia
i zdrowia ludzi. Zastrzeżenie to dotyczy wszystkich trzech postaci biomasy, łącznie
z biomasą w postaci odchodów.
A contrario przepisy ustawy o odpadach będą miały zastosowanie do biomasy,
jeżeli nie zostaną spełnione warunki wyłączenia stosowania ustawy.
8. Problematyczne jest w komentowanym artykule użycie okreś lenia „metody i pro-
cesy, które nie są szkodliwe dla środowiska ani nie stanowią zagrożenia dla życia
i zdrowia ludzi”. Jest to typowy przykład niezrozumienia przez prawodawcę pol-
skiego istoty implementacji. Ograniczył się on bowiem do przepisania tekstu dy-
rektywy, uznając tym samym, że dokonał jej implementacji, a przecież ten zwrot
jest bardzo ogólny. Legislatorowi europejskiemu wolno pozostać na okreś lonym
poziomie ogólności, gdyż po pierwsze, dyrektywa wiąże jedynie co do celu, a po
drugie, może on przypuszczać, i to w sposób uzasadniony, że prawodawca krajowy
te ogólne zwroty doprecyzuje. Zatem takie sformułowanie w dyrektywie jest właś-
ciwe, ale w normie prawnej stosowanej bezpośrednio już nie.
Zwrot ten ma charakter oceny. Nie wiadomo, według jakich kryteriów oceniać, czy
takie zagrożenie istnieje. Może to prowadzić do nadużyć ze strony organów kon-
trolnych, szczególnie gdy w grę będzie wchodziła odpowiedzialność administra-
cyjna, sankcjonowana administracyjną karą pieniężną. Z całą pewnością takie za-
grożenie musi istnieć obiektywnie, a nie w subiektywnym odczuciu okreś lonego
podmiotu lub organu. Zwrot ten należy także interpretować wąsko, a nawet zwęża-
jąco (por. na ten temat K. Pełszka, Wykładnia rozszerzająca, Warszawa 2010). Za-
grożenie dla środowiska należy wiązać z zasadą prewencji i przezorności, o której
mowa w art. 6 pr.o.ś., który stanowi, że:
„Art. 6. 1. Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środo-
wisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu.
2. Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie
jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć
wszelkie możliwe środki zapobiegawcze”.
9. Pozostałe substancje lub przedmioty, do których nie stosuje się ustawy o odpadach,
zostały wymienione nie tylko rodzajowo, lecz także ze wskazaniem w tekście nor-
matywnym, jakie przepisy regulują sposób postępowania z nimi. Dotyczy to wyłą-
czeń z pkt 6 lit. a, pkt 9–11.
10. Sejm przyjął projekt ustawy z 30 sierp nia 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo geolo-
giczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw, dokonując implementacji do pol-
19
Art. 3
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
skiego porządku prawnego dyrektywy 2009/31/WE z 23 kwiet nia 2009 r.
w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz zmieniającej dyrek-
tywę Rady 85/337/EWG, Euratom, dyrektywy PE i Rady 2000/60/WE, 2001/80/
WE, 2004/35/WE, 2006/12/WE, 2008/1/WE i rozporządzenie (WE) nr 1013/2006
(Dz.Urz. UE 2009 L 140/114 ze sprost.) przez ustanowienie ram prawnych prowa-
dzenia działalności w zakresie bezpiecznego podziemnego składowania dwutlenku
węgla w celu realizacji projektów demonstracyjnych. Ustawą tą wprowadzono do
art. 2 ustawy o odpadach pkt 12 o treści: „dwutlenku węgla przeznaczonego do
podziemnego składowania w celu przeprowadzenia projektu demonstracyjnego
wychwytu i składowania dwutlenku węgla w rozumieniu art. 1 ust. 3 ustawy z dnia
9 czerw ca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze”. Na etapie kończenia prac nad
książką ustawa ta oczekiwała na podpis Prezydenta.
Rozdział 2
Objaśnienia okreś leń ustawowych
Art. 3.
SŁOWNICZEK USTAWOWY
Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) bioodpadach – rozumie się przez to ulegające biodegradacji odpady
z ogrodów i parków, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domo-
wych, gastronomii, zakładów zbiorowego żywienia, jednostek hand lu de-
talicznego, a także porównywalne odpady z zakładów produkujących lub
wprowadzających do obrotu żywność;
2) gospodarowaniu odpadami – rozumie się przez to zbieranie, transport,
przetwarzanie odpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju działa-
niami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodli-
wiania odpadów oraz działania wykonywane w charakterze sprzedawcy
odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami;
3) gospodarce odpadami – rozumie się przez to wytwarzanie odpadów i go-
spodarowanie odpadami;
4) komunalnych osadach ściekowych – rozumie się przez to pochodzący
z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych insta-
lacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych
ścieków o składzie zbliżonym do składu ścieków komunalnych;
5) magazynowaniu odpadów – rozumie się przez to czasowe przechowy-
wanie odpadów obejmujące:
a) wstępne magazynowanie odpadów przez ich wytwórcę,
b) tymczasowe magazynowanie odpadów przez prowadzącego zbieranie
odpadów,
20
www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy ogólne
Art. 3
c) magazynowanie odpadów przez prowadzącego przetwarzanie od-
padów;
6) odpadach – rozumie się przez to każdą substancję lub przedmiot, których
posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się
jest obowiązany;
7) odpadach komunalnych – rozumie się przez to odpady powstające w go-
spodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksplo-
atacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pocho-
dzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter
lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach do-
mowych; zmieszane odpady komunalne pozostają zmieszanymi odpa-
dami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane czynności przetwa-
rzania odpadów, która nie zmieniła w sposób znaczący ich właś ciwości;
8) odpadach medycznych – rozumie się przez to odpady powstające
w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem
badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny;
9) odpadach obojętnych – rozumie się przez to odpady, które nie ulegają
istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym; są nie-
rozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powo-
dują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla życia lub zdrowia
ludzi, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię,
z którą się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpa-
dach oraz zdolność do ich wymywania, a także negatywne oddziaływanie
na środowisko odcieku są nieznaczne, a w szczególności nie stanowią za-
grożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych, gleby
i ziemi;
10) odpadach ulegających biodegradacji – rozumie się przez to odpady, które
ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroor-
ganizmów;
11) odpadach weterynaryjnych – rozumie się przez to odpady powstające
w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług wete-
rynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i do-
świadczeń na zwierzętach;
12) odpadach zielonych – rozumie się przez to odpady komunalne stano-
wiące części roślin pochodzących z pielęgnacji terenów zielonych,
ogrodów, parków i cmentarzy, a także z targowisk, z wyłączeniem od-
padów z czyszczenia ulic i placów;
13) odpadach z wypadków – rozumie się przez to odpady powstające podczas
prowadzenia akcji ratowniczej lub gaśniczej, z wyłączeniem:
a) odpadów powstałych w wyniku poważnej awarii lub poważnej awarii
przemysłowej, w rozumieniu art. 3 pkt 23 i 24 ustawy z dnia 27 kwiet nia
21
Art. 3
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150,
z późn. zm.),
b) odpadów powstałych w wyniku szkody w środowisku, o której mowa
w art. 6 pkt 11 ustawy z dnia 13 kwiet nia 2007 r. o zapobieganiu szkodom
w środowisku i ich naprawie (Dz.U. Nr 75, poz. 493, z późn. zm.);
14) odzysku – rozumie się przez to jakikolwiek proces, którego głównym wy-
nikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez za-
stąpienie innych materiałów, które w przeciwnym przypadku zostałyby
użyte do spełnienia danej funkcji, lub w wyniku którego odpady są przy-
gotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub ogólnie
w gospodarce;
15) odzysku energii – rozumie się przez to termiczne przekształcanie od-
padów w celu odzyskania energii;
16) olejach odpadowych – rozumie się przez to wszelkie mineralne lub synte-
tyczne oleje smarowe lub przemysłowe, które przestały się nadawać do
użytku, do jakiego były pierwotnie przeznaczone, w szczególności zużyte
oleje z silników spalinowych i oleje przekładniowe, oleje smarowe, oleje
turbinowe oraz oleje hydrauliczne;
17) PCB – rozumie się przez to polichlorowane bifenyle, polichlorowane trife-
nyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifeny-
lometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawiera-
jące jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005 wagowo
łącznie;
18) ponownym użyciu – rozumie się przez to działanie polegające na wyko-
rzystywaniu produktów lub części produktów niebędących odpadami po-
nownie do tego samego celu, do którego były przeznaczone;
19) posiadaczu odpadów – rozumie się przez to wytwórcę odpadów lub osobę
fizyczną, osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą
osobowości prawnej będące w posiadaniu odpadów; domniemywa się, że
władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących
się na nieruchomości;
20) pośredniku w obrocie odpadami – rozumie się przez to każdego, kto or-
ganizuje przetwarzanie odpadów w imieniu innych podmiotów, w tym
również podmiot, który nie obejmuje odpadów fizycznie w posiadanie;
21) przetwarzaniu – rozumie się przez to procesy odzysku lub unieszkodli-
wiania, w tym przygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwianie;
22) przygotowaniu do ponownego użycia – rozumie się przez to odzysk pole-
gający na sprawdzeniu, czyszczeniu lub naprawie, w ramach którego pro-
dukty lub części produktów, które wcześ niej stały się odpadami, są przy-
gotowywane do tego, aby mogły być ponownie wykorzystywane bez
jakichkolwiek innych czynności wstępnego przetwarzania;
22
www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy ogólne
Art. 3
23) recyklingu – rozumie się przez to odzysk, w ramach którego odpady są
ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzy-
stywane w pierwotnym celu lub innych celach; obejmuje to ponowne
przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), ale nie
obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które
mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk;
24) selektywnym zbieraniu – rozumie się przez to zbieranie, w ramach któ-
rego dany strumień odpadów, w celu ułatwienia specyficznego przetwa-
rzania, obejmuje jedynie odpady charakteryzujące się takimi samymi
właś ciwościami i takimi samymi cechami;
25) składowisku odpadów – rozumie się przez to obiekt budowlany przezna-
czony do składowania odpadów;
26) spalarni odpadów – rozumie się przez to zakład lub jego część przezna-
czone do termicznego przekształcania odpadów z odzyskiem lub bez od-
zysku wytwarzanej energii cieplnej, obejmujące instalacje i urządzenia
służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów
wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i wprowadzaniem ich do atmos-
fery, kontrolą, sterowaniem i monitorowaniem procesów oraz instala-
cjami związanymi z przyjmowaniem, wstępnym przetwarzaniem i maga-
zynowaniem odpadów dostarczonych do termicznego przekształcania
oraz instalacjami związanymi z magazynowaniem i przetwarzaniem sub-
stancji otrzymanych w wyniku spalania i oczyszczania gazów odlotowych;
27) sprzedawcy odpadów – rozumie się przez to podmiot, który nabywa,
a następnie zbywa odpady, we włas nym imieniu, w tym również podmiot,
który nie obejmuje odpadów fizycznie w posiadanie;
28) stosowaniu komunalnych osadów ściekowych – rozumie się przez to roz-
prowadzanie komunalnych osadów ściekowych na powierzchni ziemi lub
wprowadzanie ich do gleby;
29) termicznym przekształcaniu odpadów – rozumie się przez to:
a) spalanie odpadów przez ich utlenianie,
b) inne niż wskazane w lit. a procesy termicznego przetwarzania od-
padów, w tym pirolizę, zgazowanie i proces plazmowy, o ile substancje
powstające podczas tych procesów są następnie spalane;
30) unieszkodliwianiu odpadów – rozumie się przez to proces niebędący od-
zyskiem, nawet jeżeli wtórnym skutkiem takiego procesu jest odzysk sub-
stancji lub energii;
31) współspalarni odpadów – rozumie się przez to zakład lub jego część, któ-
rych głównym przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii lub
produktów, w których wraz z paliwami są przekształcane termicznie od-
pady w celu odzyskania zawartej w nich energii lub w celu ich unieszko-
dliwiania, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia
23
Art. 3
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
procesu termicznego przekształcania wraz z oczyszczaniem gazów odlo-
towych i wprowadzaniem ich do atmosfery, kontrolą, sterowaniem i mo-
nitorowaniem procesów, instalacjami związanymi z przyjmowaniem,
wstępnym przetwarzaniem i magazynowaniem odpadów dostarczonych
do termicznego przekształcania oraz instalacjami związanymi z magazy-
nowaniem i przetwarzaniem substancji otrzymanych w wyniku spalania
i oczyszczania gazów odlotowych;
32) wytwórcy odpadów – rozumie się przez to każdego, którego działalność
lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów (pierwotny wytwórca
odpadów), oraz każdego, kto przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie
lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych od-
padów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług
w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników
lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który
świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej;
33) zapobieganiu powstawaniu odpadów – rozumie się przez to środki zasto-
sowane w odniesieniu do produktu, materiału lub substancji, zanim
staną się one odpadami, zmniejszające:
a) ilość odpadów, w tym również przez ponowne użycie lub wydłużenie
okresu dalszego używania produktu,
b) negatywne oddziaływanie wytworzonych odpadów na środowisko
i zdrowie ludzi,
c) zawartość substancji szkodliwych w produkcie i materiale;
34) zbieraniu odpadów – rozumie się przez to gromadzenie odpadów przed
ich transportem do miejsc przetwarzania, w tym wstępne sortowanie nie-
prowadzące do zasadniczej zmiany charakteru i składu odpadów i niepo-
wodujące zmiany klasyfikacji odpadów oraz tymczasowe magazynowanie
odpadów, o którym mowa w pkt 5 lit. b.
2. Niewyczerpujący wykaz procesów odzysku okreś la załącznik nr 1 do ustawy.
3. Niewyczerpujący wykaz procesów unieszkodliwiania okreś la załącznik nr 2
do ustawy.
4. Odpady niebezpieczne oznaczają odpady wykazujące co najmniej jedną
spośród właś ciwości niebezpiecznych. Właściwości powodujące, że odpady są
odpadami niebezpiecznymi, okreś la załącznik nr 3 do ustawy.
1. Art. 3 zawiera tzw. słowniczek ustawowy obejmujący przede wszystkim definicje
legalne. Oczywiście w tym przepisie prawodawca nie okreś la wszystkich używa-
nych przez siebie pojęć i terminów. Komentowany przepis zawiera jedynie te defi-
nicje legalne, które prawodawca uznaje za podstawowe. O tym, czy dane pojęcie
jest pojęciem podstawowym, decydują dwie okoliczności – to, jakie znaczenie ma
dany termin dla całości konstrukcji aktu normatywnego, oraz to, jak często wystę-
24
www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy ogólne
Art. 3
puje. Te dwa elementy wcale nie muszą się ze sobą pokrywać. W tym też kontek-
ście za podstawowe pojęcie należy uznać pojęcie „odpady” i temu zagadnieniu bę-
dzie poświęcony dalszy wywód. O znaczeniu tego okreś lenia świadczy chociażby
sam tytuł ustawy.
2. Pojęcie odpadu ustawodawca zdefiniował jako każdą substancję lub przedmiot,
których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się
jest obowiązany. Definicja ta jest praktycznie taka sama, jak pod rządami ustawy
o odpadach z 2001 r. Ustawodawca zrezygnował jedynie z odsyłania do załącz-
nika. Pozostają zatem nadal aktualne poglądy wyrażone pod rządami poprzedniej
ustawy. W piś miennictwie trafnie zauważono, że zdefiniowanie pojęcia „odpady”
nie jest sprawą prostą, a to ze względu na konstrukcję tego pojęcia i odwoływanie
się przez prawodawcę do kryteriów subiektywnych (J. Jerzmański, w: Ustawa o od-
padach. Komentarz, red. J. Jerzmański, Wrocław 2002, s. 51 i n.; por. także m.in.
B. Draniewicz, Pojęcie „odpadu” w prawie europejskim i prawie polskim – wybrane
zagadnienia, „Prawo i Podatki UE” 2006, nr 3, s. 2–9; K. Lew-Gliniecka, Pojęcie i ro-
dzaje odpadów w prawie polskim, PPOŚ 2010, nr 2, s. 77–87).
W. Radecki słusznie zauważył, że kluczowe znaczenie ma tu pojęcie „pozbywanie
się odpadów”. Ono bowiem odróżnia odpady od innych substancji i przedmiotów.
Przy czym pojęcia „substancja” i „przedmiot” należy rozumieć potocznie, jako sy-
nonimy rzeczy, cieczy, materiałów sypkich itp. (W. Radecki, Ustawa o odpadach.
Komentarz, Warszawa 2008, s. 80).
Pojęcie „pozbycie” nie zostało w ustawie o odpadach zdefiniowane. Oznacza ono
uwolnienie się lub uwalnianie się od czegoś niepotrzebnego, uciążliwego [S. Du-
bisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003, s. 814]. Przede
wszystkim należy zakładać, że odpad to przedmiot lub substancja, które dla ich
posiadacza są już niepotrzebne, a nawet uciążliwe. Chce lub musi on je więc po-
rzucić (w doktrynie rozważano cywilnoprawne skutki porzucenia rzeczy, w szcze-
gólności w kontekście utraty i nabycia prawa włas ności, zob. m.in. B. Draniewicz,
Własność odpadów w prawie polskim – analiza prawna, PUG 2006, nr 11, s. 24–28),
co należy utożsamiać z wyzbyciem się posiadania.
Ustawodawca definiuje w komentowanym przepisie poszczególne rodzaje od-
padów. Jednak dla analizy dalszej części aktu prawnego znaczenie ma przede
wszystkim pojęcie „odpad niebezpieczny”. Został on okreś lony jako odpad, który
zawiera choćby tylko jedną z właś ciwości wymienionych w załączniku nr 3 do
ustawy. Samo spełnienie warunku z załącznika nr 3 nie wystarczy, gdyż pierwotnie
musi dojść do powstania odpadu. Zatem przedmiot lub substancja, które będą speł-
niały warunki z załącznika nr 3, a nie będą odpadem, nie będą podlegały reżimowi
komentowanej ustawy.
3. Pozostałe definicje ustawowe będą szerzej analizowane w komentarzach do po-
szczególnych przepisów.
25
Art. 4
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
Rozdział 3
Katalog odpadów i zmiana statusu odpadów
niebezpiecznych na odpady inne niż niebezpieczne
Art. 4.
KATALOGOWANIE ODPADÓW
Art. 4. 1. Odpady klasyfikuje się przez ich zaliczenie do odpowiedniej grupy,
podgrupy i rodzaju odpadów, uwzględniając:
1) źródło ich powstawania;
2) właś ciwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi, okreś-
lone w załączniku nr 3 do ustawy;
3) składniki odpadów, dla których przekroczenie wartości granicznych stężeń
substancji niebezpiecznych może powodować, że odpady są odpadami nie-
bezpiecznymi.
2. Składniki odpadów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, okreś la załącznik nr 4
do ustawy.
3. Minister właś ciwy do spraw środowiska okreś li, w drodze rozporządzenia,
katalog odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje ze wskazaniem
odpadów niebezpiecznych, kierując się źródłem powstawania odpadów oraz
właś ciwościami odpadów okreś lonymi w załączniku nr 3 do ustawy.
4. Minister właś ciwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, o którym
mowa w ust. 3, uwzględnia wartości graniczne stężeń substancji niebezpiecz-
nych dla składników odpadów, o których mowa w załączniku nr 4 do ustawy
– w przypadku ich ustalenia na podstawie przepisów Unii Europejskiej, po-
niżej których odpadów nie uznaje się za odpady niebezpieczne.
Art. 4 jest pierwszym przepisem w rozdziale trzecim. Jak wynika z tytułu tego roz-
działu, dotyczy on katalogu odpadów oraz zmiany statusu odpadów z odpadów
niebezpiecznych na odpady inne niż niebezpieczne.
W komentowanym przepisie widać wyraźnie nieudolność implementacji przepisu
prawa europejskiego. W ustępie pierwszym ustawodawca wyraźnie wskazał na to,
że odpady podlegają obowiązkowej klasyfikacji. Przewiduje on trzy rodzaje jedno-
stek klasyfikacyjnych odpadów: grupy, podgrupy i rodzaje. Najszerszą jednostką
klasyfikacyjną jest grupa. W ramach grupy prowadzony jest dodatkowy podział na
podgrupy i wreszcie w ramach podgrupy wyróżnia się rodzaje.
Prawodawca okreś la również, według jakich kryteriów klasyfikacja odpadów na
grupy, podgrupy i rodzaje nastąpi. Wyróżnia on trzy takie kryteria: źródło powstania
odpadów, właś ciwości powodujące uznanie odpadu za niebezpieczny (inaczej rzecz
ujmując cechy odpadów niebezpiecznych), wreszcie składniki odpadów, które powo-
dują, że odpad inny niż niebezpieczny staje się odpadem niebezpiecznym.
26
www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy ogólne
Art. 5
Choć prawodawca okreś lił te trzy kryteria w poszczególnych punktach, to jednak
nie można uznać, że ich kolejność jest zhierarchizowana – nie można uznać, że są
to kryteria odnoszące się odpowiednio do podziału na grupy, podgrupy i rodzaje.
Wszystkie te kryteria muszą być stosowane łącznie i w takim samym stopniu.
Żadne z tych kryteriów nie ma charakteru priorytetowego.
Jak wynika z ust. 3 i 4 komentowanego przepisu minister właś ciwy do spraw śro-
dowiska został zobowiązany do tworzenia katalogu odpadów z podziałem na
grupy, podgrupy i rodzaje. W konsekwencji należy uznać, że komentowany przepis
jest adresowany do organów stanowiących prawo, a nie je stosujących. Zatem na
podstawie przyjętego katalogu organ stosujący prawo nie może dokonywać zakwa-
lifikowania odpadów, tym bardziej nie może tego uczynić podmiot spoza admini-
stracji publicznej. Dotychczas minister właś ciwy do spraw środowiska nie wydał
rozporządzenia, o którym mowa w art. 3. Wynika z tego, że zgodnie z art. 250 za-
chowało moc rozporządzenie Ministra Środowiska z 27 wrześ nia 2001 r. w sprawie
katalogu odpadów (Dz.U. Nr 112, poz. 1206) klasyfikujące odpady. Na temat obo-
wiązujących aktów wykonawczych zob. komentarz do art. 250.
Art. 5.
ZAKAZ ZMIANY KLASYFIKACJI ODADÓW
Art. 5. Zakazuje się zmiany klasyfikacji odpadów niebezpiecznych na odpady
inne niż niebezpieczne przez ich rozcieńczanie lub mieszanie ze sobą, lub
z innymi odpadami, substancjami lub materiałami, prowadzące do obniżenia
początkowego stężenia substancji niebezpiecznych do poziomu niższego niż
poziom okreś lony dla odpadów niebezpiecznych.
Ustawodawca w komentowanym przepisie zachowuje konsekwentnie podział od-
padów na odpady niebezpieczne i odpady inne niż odpady niebezpieczne. Konse-
kwencją przyjętego rozwiązania jest to, że wprowadzono zakaz zmieniania klasyfi-
kacji z odpadów niebezpiecznych na odpady inne niż niebezpieczne. Zabronione
jest zatem dokonywanie takich zabiegów, które pozwoliłyby na zmianę składu od-
padów niebezpiecznych i pozwoliłyby na zaliczenie tych odpadów do kategorii
odpadów innych niż niebezpieczne.
Podstawą przyjętego w ustawie o odpadach rozwiązania jest art. 7 ust. 3 i 4 dyrek-
tywy 2008/98/WE, które odpowiednio stanowią:
„3. W przypadku gdy państwo członkowskie ma dowody wskazujące, że konkretny
rodzaj odpadów, który znajduje się w wykazie w kategorii odpadów niebezpiecz-
nych, nie wykazuje żadnej z właś ciwości wymienionych w załączniku III, może ono
uznać te odpady za odpady inne niż niebezpieczne. Państwo członkowskie zawia-
damia niezwłocznie o wszystkich takich przypadkach Komisję i dostarcza jej wszel-
kich stosownych informacji. W świetle otrzymanych zawiadomień wykaz zostaje
poddany przeglądowi w celu podjęcia decyzji dotyczącej jego dostosowania.
27
Art. 5
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
4. Zmiany klasyfikacji odpadów niebezpiecznych na odpady inne niż niebezpieczne
nie można osiąg nąć w wyniku rozcieńczania lub mieszania odpadu celem obni-
żenia początkowego stężenia substancji niebezpiecznych do poziomu niższego od
okreś lającego niebezpieczny charakter odpadu”.
U podstaw przyjętego w ustawie o odpadach rozwiązania leży założenie, aby nie
zmieniać sposobów i procedur zagospodarowania dotyczących odpadów niebez-
piecznych. Wprowadzenie zmiany klasyfikacji wywoływałoby taki skutek, że odpad
przestałby być odpadem niebezpiecznym. Podlegałby zatem reżimowi przewidzia-
nemu nie dla postępowania z odpadami niebezpiecznymi, ale dla postępowania
z odpadami innymi niż niebezpieczne. Inaczej rzecz ujmując, wprowadzony zakaz
ma na celu wyeliminowanie unikania okreś lonego trybu postępowania z odpadami
niebezpiecznymi przez stosowanie zabiegów okreś lonych w komentowanym prze-
pisie.
Ustawodawca zakazuje dwóch zachowań w stosunku do odpadów niebezpiecznych
– ich rozcieńczania oraz ich mieszania ze sobą lub z innymi odpadami substan-
cjami lub materiałami. Jednak samo rozcieńczanie lub mieszanie nie jest zabro-
nione, gdyż ustawodawca okreś la drugą przesłankę, którą jest obniżenie początko-
wego stężenia substancji niebezpiecznych do poziomu niższego niż poziom
okreś lony dla odpadów niebezpiecznych. Zatem istotne znaczenie ma nie tyle samo
rozcieńczanie lub mieszanie, ile ewentualny efekt tych zachowań. Jeżeli rezultatem
takich zachowań jest obniżenie poziomu pozwalające na zmianę klasyfikacji od-
padów, to takie rozcieńczanie l
Pobierz darmowy fragment (pdf)
