Darmowy fragment publikacji:
Cele systemu oświaty
Art. 1
Rozdział 1
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 1. [Cele systemu oświaty]
System oświaty zapewnia w szczególności:
1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do
kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opie
ki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju;
2) wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny;
3) możliwość zakładania i prowadzenia szkół i placówek przez różne
podmioty;
4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości
psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy
psychologiczno ‑pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej;
5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci
i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgod
nie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz
predyspozycjami;
5a) opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie reali
zowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i progra
mów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych;
6) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwia
nie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukoń
czenia szkoły każdego typu w skróconym czasie;
29
Art. 1
Rozdział 1. Przepisy ogólne
7) upowszechnianie dostępu do szkół, których ukończenie umożliwia
dalsze kształcenie w szkołach wyższych;
8) możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólne
go, zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycz
nych;
9) zmniejszanie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opie
ki między poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami
wielkomiejskimi i wiejskimi;
10) utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wy
chowania i opieki w szkołach i placówkach;
11) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o zasadach zrów
noważonego rozwoju oraz kształtowanie postaw sprzyjających jego
wdrażaniu w skali lokalnej, krajowej i globalnej;
12) opiekę uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej;
13) dostosowywanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku
pracy;
13a) kształtowanie u uczniów postaw przedsiębiorczości sprzyjających
aktywnemu uczestnictwu w życiu gospodarczym;
14) przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia;
15) warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez orga
nizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie
aktywności społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego;
16) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie
oraz kształtowanie właściwych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nad
zwyczajnych.
Cały przepis należy rozumieć jako zbiór postulatów i wytycznych,
według których powinien być zorganizowany system oświaty w Polsce,
a także standardów, jakie powinien spełniać; odnośnie do trudności z in-
terpretacją terminu „system oświaty” – zob. teza 1 do art. 2. W istocie
zatem należy rozumieć, że to nie „system oświaty” jako bliżej niespre-
cyzowany byt prawny, lecz organy państwa i j.s.t. powinny zapewnić taką
organizację procesu nauczania, wychowania i opieki w szkołach i placów-
kach, aby warunki prawne określone w tym i innych przepisach ustawy
zostały wykonane.
30
Zakres podmiotowy stosowania ustawy
Art. 2
Z art. 1 u.s.o., w związku z innymi przepisami ustawy, mogą wyni-
kać konkretne zobowiązania państwa i samorządu terytorialnego wobec
jednostek13. Z komentowanego artykułu wynikają także pewne zasady
ogólne, m.in. zasada powszechności kształcenia (pkt 1), pomocniczej
funkcji wychowawczej szkoły wobec rodziny (pkt 2) czy też autonomii
obywateli i ich organizacji w tworzeniu i prowadzeniu szkół i placówek
niepublicznych (pkt 3).
Deklarowane w pkt 1 prawo „każdego obywatela Rzeczypospolitej
Polskiej” do kształcenia się nie oznacza, że ustawa o systemie oświaty ma
zastosowanie wprost tylko do obywateli polskich. Z brzmienia art. 94a
ust. 1 u.s.o. wynika, że prowadzenie działalności edukacyjnej z udziałem
cudzoziemców także podlega jej przepisom14.
Art. 2. [Zakres podmiotowy stosowania ustawy]
System oświaty obejmuje:
1) przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola spe
cjalne oraz inne formy wychowania przedszkolnego;
2) szkoły:
a) podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami inte
gracyjnymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego,
b) gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddzia
łami integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi i przysposa
biającymi do pracy, sportowe i mistrzostwa sportowego,
c) ponadgimnazjalne, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzycz
ne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi,
sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze i leśne,
d) artystyczne;
3) placówki oświatowo‑wychowawcze, w tym szkolne schroniska mło
dzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz
korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
13 Zob. decyzja SKO we Wrocławiu z dnia 28 lutego 2008 r., SKO 4701/9/08, OwSS 2008, nr 3,
s. 67.
14 Zob. wyrok NSA z dnia 1 lipca 2008 r., II GSK 214/08, LEX 566040.
31
Art. 2
Rozdział 1. Przepisy ogólne
3a) placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktyczne
go oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożli
wiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwa
lifikacji zawodowych;
3a) 15 placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego
oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające
uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych;
3b) placówki artystyczne – ogniska artystyczne umożliwiające rozwija
nie zainteresowań i uzdolnień artystycznych;
4) poradnie psychologiczno ‑pedagogiczne, w tym poradnie specjali
styczne udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom
pomocy psychologiczno ‑pedagogicznej, a także pomocy uczniom
w wyborze kierunku kształcenia i zawodu;
5) młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjotera
pii, specjalne ośrodki szkolno‑wychowawcze oraz specjalne ośrodki
wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania spe
cjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki
umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7,
a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepeł
nosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku,
o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku
nauki;
6) (uchylony);
7) placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie po
bierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania;
8) (uchylony);
9) zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli;
10) biblioteki pedagogiczne;
11) kolegia pracowników służb społecznych.
1. Wbrew obiegowym opiniom trudno uznać komentowany przepis
za definicję kluczowego pojęcia systemu oświaty. Zgodnie z leksykalnym
znaczeniem słowa „system” chodzi tu o skoordynowany układ elemen-
15 Art. 2 pkt 3a zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U. Nr 205,
poz. 1206) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2012 r.
32
Zakres podmiotowy stosowania ustawy
Art. 2
tów, zbiór tworzący pewną całość uwarunkowaną stałym, logicznym upo-
rządkowaniem jego części składowych16. Wynika z tego, że elementami
tworzącymi system są także reguły porządkujące. Ustawodawca określił
w art. 2 u.s.o. system oświaty od strony podmiotowej, a zatem jako swoi-
sty zbiór jednostek organizacyjnych. Można jednak wskazać również na
przedmiotowo-funkcjonalne rozumienie analizowanego pojęcia, okre-
ślając tym mianem pewną grupę instytucji prawnych, które służą wycho-
waniu i opiece oraz podnoszeniu poziomu wiedzy w społeczeństwie, jak
np. podstawa programowa kształcenia i wychowania, standardy kształce-
nia nauczycieli, zasady finansowania oświaty itp. Z tego punktu widzenia
komentowany art. 2 ma jedynie na celu określenie zakresu przedmioto-
wego regulacji prawnej; innymi słowy, ustala, jakie jednostki organiza-
cyjne działają według przepisów ustawy17.
Dalszą kwestią jest, czy komentowany artykuł jest wyczerpujący, a za-
tem czy lista podmiotów podlegających ustawie zamyka się w powyższych
kilkunastu punktach (numerus clausus podmiotów systemu oświaty). Na
to pytanie należy w zasadzie udzielić odpowiedzi twierdzącej, choć zara-
zem na poziomie ustawowym niedookreślona pozostaje (a przez to rów-
nież w pewnym sensie z powrotem otwiera ten katalog) kategoria „pla-
cówek oświatowo-wychowawczych”, o których mowa w art. 2 pkt 3 u.s.o.;
wyjaśnienie zob. niżej – teza 5 do omawianego przepisu.
2. Przedszkola są pierwszym typem jednostek organizacyjnych, które
zostały wymienione jako element systemu oświaty. Jak wynika z ustawy,
świadczą one usługi opieki nad dziećmi i wychowania dzieci zasadniczo
w wieku od lat 3 do 6; od dnia 1 września 2004 r. w tych jednostkach
może być organizowane (alternatywnie dla formy szkolnej) obowiązko-
we roczne przygotowanie przedszkolne, czyli tzw. zerówka. Organiza-
cję przedszkola publicznego określa jego statut, oparty na postanowie-
niach załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
16 Zob. Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 3, Warszawa 1992, s. 387.
17 Por. J. Homplewicz, Zagadnienia ustawodawstwa szkolnego. Zarys problematyki polskiego pra-
wa szkolnego, Katowice 1973, s. 16–17, który przedstawia system oświaty i wychowania właśnie jako
„system” powiązanych ze sobą jednostek organizacyjnych. Jednak gdyby nawet przyjąć to zapatry-
wanie, to trzeba zarazem stwierdzić, że ten opis „systemu oświaty”, zawarty w art. 2 u.s.o., jest da-
lece niekompletny – choćby dlatego, że pomija organy nadzoru, które J. Homplewicz w cytowanej
pracy również czyni jego częścią.
33
Art. 2
Rozdział 1. Przepisy ogólne
z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przed-
szkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.). Tak
jak w wypadku innych publicznych jednostek organizacyjnych systemu
oświaty, wyróżnia on organy przedszkola: dyrektora, radę pedagogiczną
i ewentualnie radę przedszkola oraz radę rodziców, a także ustala jako
podstawową jednostkę podziału organizacyjnego oddział przedszkola –
którego liczebność nie powinna być większa niż 25 osób.
Oprócz przedszkoli do systemu oświaty należą także inne formy
wychowania przedszkolnego, regulowane głównie przez art. 6 ust. 2
i art. 14a ust. 5–7 u.s.o. Nie są one „przedszkolami” w rozumieniu ko-
mentowanej ustawy, jakkolwiek – w ograniczonym wymiarze – świadczą
usługi tego samego rodzaju.
3. Szkoły są podstawowymi i liczebnie przeważającymi jednostkami
organizacyjnymi systemu oświaty, pełniącymi funkcje oświatowe (umoż-
liwienie spełniania obowiązku szkolnego i nauki, podnoszenie wiedzy
ogólnej lub specjalnej, przygotowanie do wykonywania zawodu itp.) oraz
wychowawcze w stosunku do osób, które zasadniczo ukończyły w roku
rozpoczęcia nauki lat 7. Ich podział w pkt 2 komentowanego artykułu
odwzorowuje organizacyjno-prawną więź szkół publicznych poszczegól-
nych typów i rodzajów z różnymi szczeblami j.s.t. oraz organami państwa
(zob. komentarz do art. 5). Ramowe statuty publicznych szkół ogólno-
kształcących określają załączniki nr 2–6 do rozporządzenia w sprawie ra-
mowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, wspo-
mnianego w pkt 2 komentarza do omawianego artykułu. Odnośnie do
struktury publicznego szkolnictwa ogólnokształcącego zob. komentarz
do art. 5 i 9.
Natomiast obowiązującą strukturę szkolnictwa artystycznego usta-
lono w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego
1999 r. w sprawie określenia typów szkół artystycznych publicznych i nie-
publicznych oraz zasad ich działania, a także sposobu i terminu wprowa-
dzenia nowych typów szkół artystycznych oraz przekształcenia dotych-
czasowych szkół w szkoły nowego typu i ich funkcjonowania w systemie
oświaty (Dz. U. Nr 14, poz. 125 z późn. zm.). Zgodnie z § 1 tego ostat-
niego rozporządzenia, z dniem 1 września 1999 r. wprowadzono nastę-
pujące typy szkół artystycznych publicznych i niepublicznych:
34
Zakres podmiotowy stosowania ustawy
Art. 2
1) szkoły muzyczne, obejmujące:
a) sześcioletnie ogólnokształcące szkoły muzyczne I stopnia, dające
podstawy wykształcenia muzycznego, wykształcenie ogólne w za-
kresie szkoły podstawowej, możliwość dalszego kształcenia w szko-
le muzycznej II stopnia oraz uprawniające do kształcenia w gim-
nazjum,
b) sześcioletnie szkoły muzyczne I stopnia, dające podstawy wykształ-
cenia muzycznego oraz możliwość dalszego kształcenia w szkole
muzycznej II stopnia,
c) sześcioletnie ogólnokształcące szkoły muzyczne II stopnia, dają-
ce wykształcenie muzyczne oraz wykształcenie ogólne w zakre-
sie gimnazjum i liceum profilowanego, umożliwiające uzyskanie
świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
d) sześcioletnie szkoły muzyczne II stopnia, dające wykształcenie
muzyczne;
2) szkoły plastyczne, obejmujące:
a) sześcioletnie ogólnokształcące szkoły sztuk pięknych, dające wy-
kształcenie plastyczne oraz wykształcenie ogólne w zakresie gim-
nazjum i liceum profilowanego, umożliwiające uzyskanie świade-
ctwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
b) czteroletnie licea plastyczne, dające wykształcenie plastyczne oraz
wykształcenie ogólne w zakresie liceum profilowanego, umożliwia-
jące uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu matu-
ralnego;
3) szkoły baletowe, obejmujące:
a) dziewięcioletnie ogólnokształcące szkoły baletowe, dające wy-
kształcenie baletowe oraz wykształcenie ogólne w zakresie klas
IV–VI szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum profilowanego,
umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egza-
minu maturalnego,
b) sześcioletnie szkoły sztuki tańca, dające podstawy wykształcenia
tanecznego;
4) czteroletnie szkoły sztuki cyrkowej, dające wykształcenie cyrkowe;
5) szkoły policealne, dające możliwość uzyskania lub uzupełnienia wy-
kształcenia zawodowego w różnych dziedzinach artystycznych;
35
Art. 2
Rozdział 1. Przepisy ogólne
6) szkoły pomaturalne bibliotekarskie i animatorów kultury.
Odpowiednio do opisanego podziału w powyższym rozporządze-
niu szczegółowo określono obowiązek realizacji podstaw programowych
kształcenia ogólnego odpowiednio do uzyskiwanego przez absolwentów
poziomu wykształcenia (zob. § 3 tegoż rozporządzenia). Uczęszczanie do
szkół artystycznych, które obok wykształcenia artystycznego dają rów-
nież wykształcenie ogólne na określonym poziomie, stanowi dla uczniów
tych szkół realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki (§ 4 roz-
porządzenia). Zob. także komentarz do art. 15.
Treść statutu publicznych szkół artystycznych określa rozporządzenie
Ministra Kultury z dnia 31 sierpnia 2005 r. w sprawie ramowych statu-
tów publicznych szkół i placówek artystycznych (Dz. U. Nr 181, poz. 1507
z późn. zm.).
4. Kwestia, czy definicja „szkoły” w komentowanym przepisie ma
charakter systemowy, tzn. jest stosowana także na gruncie innych ustaw,
może być uznana za sporną. Naczelny Sąd Administracyjny nie zajmuje
w tej mierze jednoznacznego stanowiska. W jednym z orzeczeń uznano,
że zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 36 ustawy z dnia 26 lipca
1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U.
z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) odnosi się jedynie do dochodów
z tytułu prowadzenia szkół w rozumieniu przepisów o systemie oświaty,
a nie innych podmiotów wymienionych w ramach art. 2 u.s.o. Prowadzone
przez skarżącego w tej sprawie Centrum Szkolenia Zawodowego i Ogól-
nego – Usługi Komputerowe wpisane było do ewidencji kuratorium jako
niepubliczna placówka prowadząca działalność oświatową w formach po-
zaszkolnych. Na tej podstawie dochody uzyskiwane w ramach tej placów-
ki nie mogły, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, korzystać ze
zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie
art. 21 ust. 1 pkt 36 u.p.d.o.f. Z kolei w niepublikowanym wyroku NSA
z dnia 7 lutego 2008 r., I OSK 1193/07, LEX nr 501076, uznano, że przy-
jęcie dla celów wykładni zwrotu „do czasu ukończenia szkoły” w art. 78
ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.:
Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) znaczenia terminu „szko-
ła” ograniczonego do tego, które wynika z art. 2 u.s.o., jest przesadnym
formalizmem i narusza zasady konstytucyjne, zwłaszcza zasadę sprawied-
36
Zakres podmiotowy stosowania ustawy
Art. 2
liwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP). Bardziej uzasadnione celami
ustawy o pomocy społecznej jest odwoływanie się do definicji zawartych
w art. 3 pkt 18 i 19 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach
rodzinnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.).
Zależnie zatem od kontekstu danej sprawy przeważać może wykładnia
systemowa (sprzyjająca rozumieniu terminu „szkoła” zgodnie z komen-
towaną ustawą) lub funkcjonalna (której założeniem jest poszukiwanie
znaczenia odpowiedniego dla danego przypadku ze względu na cel, ja-
kiemu służą stosowane w sprawie normy).
5. Kategoria „placówek oświatowo‑wychowawczych”, wzmiankowa-
na w pkt 3 omawianego artykułu, jest najszerszą i najmniej precyzyj-
nie określoną grupą jednostek, gdyż placówki te nie zostały określone
żadną nazwą indywidualizującą ani też nie wyznaczono im w komento-
wanym przepisie szczególnego celu działania, poza ogólnie opisanym
umożliwieniem rozwijania zainteresowań i uzdolnień oraz korzystania
z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego. Jedynie przy-
kładowo wymieniono szkolne schroniska młodzieżowe. Obok nich do
placówek oświatowo-wychowawczych można zaliczyć np. pałace młodzie
ży, ogniska pracy pozaszkolnej, a także dalsze jednostki organizacyjne,
określone w przepisach wydanych na podstawie art. 71 ust. 1 pkt 1 u.s.o.
(zob. teza 1 do art. 71). W orzecznictwie Sądu Najwyższego – w celu ob-
jęcia osób zatrudnionych w tego rodzaju jednostkach korzystnymi prze-
pisami o ubezpieczeniach społecznych – przyjęto, że do „placówek” za-
licza się także punkty katechetyczne18.
Z jednej strony dopuszczenie pewnej swobody przy wykładni termi-
nu „placówki oświatowo-wychowawcze” jest uzasadnione, gdyż ozna-
cza znaczne złagodzenie zasady numerus clausus jednostek organizacyj-
nych systemu oświaty, co ma szczególne znaczenie dla sektora edukacji
niepublicznej. Na tej podstawie obywatele zyskują bowiem możliwości
swobodnego organizowania się w sposób nienarzucony przez państwo.
Z drugiej jednak strony pojawia się istotna wątpliwość co do tego, w ja-
kim zakresie te nienazwane placówki oświatowe podlegają ustawie, a za-
tem – jaki jest też zakres nadzoru nad nimi ze strony organów admi-
18 Zob. wyroki SN: z dnia 30 lipca 1997 r., II UKN 201/97, OSNP 1998, nr 11, poz. 347; z dnia
3 sierpnia 2000 r., II UKN 661/99, OSNP 2002, nr 4, poz. 93.
37
Art. 2
Rozdział 1. Przepisy ogólne
nistracji publicznej, sprawujących nadzór pedagogiczny (por. uwagi do
art. 31 i n.).
6. Wspólnym mianownikiem wymienionych w pkt 3a komentowanego
przepisu placówek kształcenia ustawicznego, placówek kształcenia prak
tycznego oraz ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego jest
to, iż są one placówkami edukacji pozaszkolnej, umożliwiającymi uzy-
skanie i uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodo-
wych również przez te osoby, które nie podlegają już obowiązkowi szkol-
nemu (a nawet obowiązkowi nauki). Zob. także komentarz do art. 68a.
7. Placówki (ogniska) artystyczne zostały wyodrębnione z szerszej
kategorii placówek oświatowo-wychowawczych ze względu na specyficz-
ne, jasno ukierunkowane cele i zadania oraz organizacyjno-prawną pod-
ległość ministrowi właściwemu do spraw kultury i dziedzictwa narodo-
wego. Statuty publicznych placówek artystycznych powinny być zgodne
z ramowym statutem, stanowiącym załącznik nr 2 do rozporządzenia
w sprawie ramowych statutów publicznych szkół i placówek artystycz-
nych wymienionego w tezie 3 do komentowanego przepisu.
8. Jednostki organizacyjne wymienione w pkt 4 komentowanego
artykułu, podobnie jak większość dalej wymienionych, pełnią funkcję
wspomagającą. Tworząc prawne podstawy funkcjonowania poradnictwa
w systemie oświaty, ustawodawca polski wykonał wcześniej wzmianko-
wane zobowiązania międzynarodowe19. Poradniom psychologiczno
pedagogicznym przypada w udziale istotna rola dokonywania oceny
stopnia rozwoju psychicznego i intelektualnego oraz przydatności dzie-
ci i młodzieży do udziału w procesie kształcenia, co przewiduje się m.in.
w art. 16 ust. 2, 4, 10 pkt 2 lit. a, art. 66 ust. 1 i art. 71b ust. 3 u.s.o. Wśród
poradni specjalistycznych ważną funkcję pełnią zwłaszcza poradnie za
wodowe, których działalność wiąże się ściśle z funkcjonowaniem rynku
pracy i pomocą absolwentom szkół w przygotowaniu się do czynnego
udziału w życiu społecznym.
9. Poza ściśle rozumianym systemem szkolnym funkcjonują również
jednostki wymienione w pkt 5 komentowanego artykułu, których działal-
ność ma służyć zaspokojeniu szeroko rozumianych potrzeb edukacyjnych
19 Por. art. 28 KPD.
38
Zakres podmiotowy stosowania ustawy
Art. 2
tych dzieci i młodzieży, których dysfunkcje (psychiczne, intelektualne czy
też społeczne) uniemożliwiają uczestnictwo w zajęciach prowadzonych
w szkołach. Zob. teza 1 do art. 71.
10. Skreślenie pkt 6 w art. 2 u.s.o. ma związek z wyłączeniem z regu-
lacji systemu oświaty rodzin zastępczych, co nastąpiło z dniem 1 stycznia
1999 r. na mocy art. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 25 lipca 1998 r. o zmia-
nie ustawy o systemie oświaty (Dz. U. Nr 117, poz. 759). Obecnie status
prawny rodzin zastępczych reguluje ustawa o pomocy społecznej.
11. Przez „placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom
w okresie nauki poza miejscem stałego zamieszkania” należy rozumieć
bursy i domy wczasów dziecięcych. Zob. teza 1 do art. 71.
12. Ustawą z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie
oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 458
z późn. zm.) wykreślono pkt 8, który poddawał przepisom komentowa-
nej ustawy – w zakresie kształcenia i wychowania uczestników – rów-
nież Ochotnicze Hufce Pracy (OHP). Zmiana jest uzasadniona meryto-
rycznie, gdyż OHP działają obecnie na podstawie odrębnych przepisów
rozdziału 5 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415
z późn. zm.). Zgodnie z jej przepisami OHP są państwową jednostką
budżetową, nadzorowaną przez ministra właściwego do spraw pracy
(art. 11 u.p.z.). Ochotnicze Hufce Pracy wykonują zadania państwa w za-
kresie zatrudnienia oraz przeciwdziałania marginalizacji i wykluczeniu
społecznemu młodzieży, a także zadania w zakresie jej kształcenia i wy-
chowania (art. 12 ust. 1 u.p.z.).
W zakresie kształcenia i wychowania młodzieży OHP w szczególno-
ści prowadzą działania mające na celu:
1) umożliwienie młodzieży, która nie ukończyła szkoły podstawowej
lub gimnazjum albo nie kontynuuje nauki po ukończeniu tych szkół,
zdobycia kwalifikacji zawodowych oraz uzupełnienia wykształcenia
podstawowego lub gimnazjalnego;
2) umożliwienie młodzieży uzupełniania ponadgimnazjalnego wy-
kształcenia ogólnego i zawodowego (art. 12 ust. 2 u.p.z.).
Ochotnicze Hufce Pracy w zakresie, o którym mowa w ust. 2, orga-
nizują rekrutacje młodzieży do OHP, prowadzą działalność edukacyj-
39
Art. 2
Rozdział 1. Przepisy ogólne
no-szkoleniową oraz w porozumieniu z kuratorami oświaty i organa-
mi prowadzącymi szkoły kierują uczestników OHP do szkół i placówek,
o których mowa w przepisach o systemie oświaty (art. 12 ust. 3 u.p.z.). Jest
oczywiste, że kształcenie i wychowanie uczestników Hufców w szkołach
i placówkach stanowi działalność objętą komentowaną ustawą.
Młodzież objęta opieką OHP, która ukończyła 15 lat najpóźniej
w dniu rozpoczęcia zajęć dydaktyczno-wychowawczych, jeżeli:
1) ma opóźnienie w cyklu kształcenia i nie rokuje ukończenia szkoły
podstawowej lub gimnazjum dla dzieci i młodzieży albo
2) ma uwarunkowania psychofizyczne lub trudną sytuację życiową ogra-
niczającą możliwość nauki w szkole
– może uczęszczać do szkół dla dorosłych (art. 12 ust. 4 u.p.z.).
13. Zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli, jak-
kolwiek wymienione łącznie, trudno byłoby zaliczyć do jednej katego-
rii jednostek organizacyjnych. Różnią je przede wszystkim cel działania
oraz odbiorcy ich usług. Do zakładów kształcenia nauczycieli ustawa
zalicza kolegia nauczycielskie oraz nauczycielskie kolegia języków ob-
cych (art. 77). Ich celem jest kształcenie kadr nauczycielskich, a więc
z ich usług korzystają na ogół osoby, które poprzez naukę w kolegiach
zdobywają dopiero kwalifikacje zawodowe. Należy podkreślić, że zakła-
dy kształcenia nauczycieli nie są szkołami wyższymi, choć potocznie są
z nimi niekiedy utożsamiane; zob. komentarz do art. 77.
Natomiast placówki doskonalenia nauczycieli z zasady świadczą usłu-
gi doskonalenia zawodowego na rzecz osób, które już posiadają kwalifi-
kacje zawodowe. Ich celem działania, jak wskazuje sama nazwa, nie jest
kształcenie, lecz doskonalenie wiedzy i umiejętności przydatnych do wy-
konywania pracy w zawodzie. Placówki doskonalenia nauczycieli pełnią
także niekiedy pewne funkcje doradcze i informacyjne, co w przypadku
zakładów kształcenia nauczycieli ma daleko mniejsze znaczenie. Zob.
także komentarz do art. 77a.
14. Pomocniczą i wspierającą funkcję, głównie wobec nauczycieli,
pełnią także biblioteki pedagogiczne, zapewniając dostęp do literatury
fachowej, multimediów, a niekiedy także prowadząc działalność infor-
macyjną. Ani ich roli, ani zasad organizacji ustawa jednak bliżej nie de-
finiuje; zob. także komentarz do art. 60.
40
Organizacje wspierające system oświaty
Art. 2a
15. Powołanie kolegiów pracowników służb społecznych jako elemen-
tu struktury organizacyjnej systemu oświaty jest nowością wprowadzoną
na podstawie art. 130 u.p.z. (cytowany w tezie 11 do komentowanego ar-
tykułu). Intencją ustawodawcy było zapewnienie dopływu na rynek pra-
cy wykwalifikowanych pracowników socjalnych20. Organizacja kolegiów
pracowników służb społecznych została określona w ustawie w sposób
w pewnym stopniu zbliżony do modelu zakładów kształcenia nauczycie-
li. Zob. także komentarz do art. 9f.
Art. 2a. [Organizacje wspierające system oświaty]
1. System oświaty wspierają organizacje pozarządowe, w tym orga
nizacje harcerskie, a także osoby prawne prowadzące statutową dzia
łalność w zakresie oświaty i wychowania.
2. Organy administracji publicznej prowadzące szkoły i placówki
współdziałają z podmiotami, o których mowa w ust. 1, w wykonywaniu
zadań wymienionych w art. 1.
1. Termin „organizacje pozarządowe”, użyty w komentowanym prze-
pisie, jest stosunkowo rzadko używany w aktach normatywnych21. Należa-
łoby przez to pojęcie rozumieć „organizacje społeczne”, tzn. takie, które
są tworzone przez samych obywateli i ich związki, a nie państwo lub j.s.t.,
zaś cel ich działania obejmuje zadania wychowawcze lub oświatowe, bez
nastawienia na osiąganie zysku. W szczególności chodzi o stowarzysze-
nia działające na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r.
– Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855
z późn. zm.), a także fundacje, które tworzy się na podstawie przepisów
20 Zob. przyjęta poprawka w pkt 39 dodana do sprawozdania komisji nadzwyczajnej (druk sej-
mowy nr 2707–A). W toku prac legislacyjnych Senat proponował wprowadzenie do ustawy wymaga-
nia, aby pracownik socjalny legitymował się tytułem zawodowym w zawodzie pracownik socjalny, dy-
plomem wyższej szkoły zawodowej o specjalności praca socjalna lub ukończonych studiów wyższych
o specjalności praca socjalna na jednym z kierunków: pedagogika, politologia, polityka społeczna,
psychologia, socjologia lub nauki o rodzinie (pkt 15 uchwały Senatu RP z dnia 16 kwietnia 2004 r.
w sprawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; druk sejmowy nr 2826).
21 Por. jednakże definicję legalną „organizacji pozarządowej” w art. 3 ust. 2 w zw. z ust. 4 ustawy
z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz. U.
z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.).
41
Art. 3
Rozdział 1. Przepisy ogólne
ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (tekst jedn.: Dz. U. z 1991 r.
Nr 46, poz. 203 z późn. zm.)22. Fundacje zawsze są osobami prawnymi,
natomiast stowarzyszeniom może – choć nie musi – przysługiwać oso-
bowość prawna23.
Przepis nie precyzuje, co należy rozumieć przez pojęcie wspierania
systemu oświaty. Biorąc pod uwagę leksykalne znaczenie słowa „wspie-
rać”, można jednak sądzić, że chodzi o finansową oraz organizacyjną
pomoc podmiotom publicznoprawnym (tzn. państwu i organom samo-
rządu terytorialnego) w zapewnieniu sprawnego funkcjonowania szkół
i placówek wymienionych wyżej, w art. 2 u.s.o. Formy wspierania mogą
być różne i wynikają pośrednio z poszczególnych przepisów ustawy. Może
zatem chodzić o prowadzenie szkół i placówek publicznych lub niepub-
licznych, przedstawianie własnego stanowiska organizacji społecznych
w toku procesu legislacyjnego lub w debacie publicznej, a także o bezpo-
średnią działalność wychowawczą (np. organizacji harcerskich) w szko-
łach i placówkach – zob. także komentarz do art. 56. Wspieranie, o ja-
kim mowa, nie może jednak posuwać się aż do całkowitego zastąpienia
organów prowadzących szkoły i placówki publiczne przy realizacji zadań
powierzonych tym organom przez obowiązującą ustawę24.
2. Obowiązek współdziałania organów administracji publicznej pro-
wadzących szkoły lub placówki publiczne z organizacjami społecznymi
lub osobami prawnymi prowadzącymi statutową działalność w zakresie
oświaty i wychowania powinien być rozciągnięty na wszystkie organy
prowadzące szkoły i placówki publiczne – również te, które organami
administracji publicznej nie są.
Art. 3. [Słowniczek]
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa bez bliższego określenia o:
1) szkole – należy przez to rozumieć także przedszkole;
22 Dodatkowo można przywołać przykład klubów sportowych oraz innych organizacji, których
działalność jest regulowana przepisami szczególnymi.
23 Przymiotu osobowości prawnej pozbawione są tzw. stowarzyszenia zwykłe; zob. art. 40–43
prawa o stowarzyszeniach.
24 Por. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Łódzkiego z dnia 10 marca 2005 r., nr PN-I-0911/
42/2005, powołane w wyroku NSA z dnia 9 lutego 2006 r., I OSK 1372/05, LEX nr 194880.
42
Słowniczek
Art. 3
1a) szkole specjalnej lub oddziale specjalnym – należy przez to rozumieć
odpowiednio:
a) szkołę lub oddział dla uczniów posiadających orzeczenie o po
trzebie kształcenia specjalnego, zorganizowane zgodnie z prze
pisami wydanymi na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2,
b) szkołę lub oddział zorganizowane w podmiocie leczniczym, o któ
rym mowa w przepisach o działalności leczniczej, oraz w jednost
ce pomocy społecznej, w celu kształcenia dzieci i młodzieży prze
bywających w tym podmiocie lub jednostce, w których stosuje się
odpowiednią organizację kształcenia oraz specjalne działania
opiekuńczo‑wychowawcze, zorganizowane zgodnie z przepisami
wydanymi na podstawie art. 71c ust. 2;
2) szkole artystycznej – należy przez to rozumieć także szkołę bibliote
karską i animatorów kultury;
2a) oddziale integracyjnym – należy przez to rozumieć oddział szkolny,
w którym uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia
specjalnego uczą się i wychowują razem z pozostałymi uczniami, zor
ganizowany zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71b
ust. 7 pkt 3;
2b) oddziale dwujęzycznym – należy przez to rozumieć oddział szkolny,
w którym nauczanie jest prowadzone w dwóch językach: polskim oraz
obcym nowożytnym będącym drugim językiem nauczania, przy czym
prowadzone w dwóch językach są co najmniej dwa zajęcia edukacyj
ne, z wyjątkiem zajęć obejmujących język polski, część historii do
tyczącą historii Polski i część geografii dotyczącą geografii Polski,
w tym co najmniej jedne zajęcia edukacyjne wybrane spośród zajęć
obejmujących: biologię, chemię, fizykę, część geografii odnoszącą
się do geografii ogólnej, część historii odnoszącą się do historii po
wszechnej i matematykę;
2c) szkole integracyjnej – należy przez to rozumieć szkołę, w której
wszystkie oddziały są oddziałami integracyjnymi;
2d) szkole dwujęzycznej – należy przez to rozumieć szkołę, w której
wszystkie oddziały są oddziałami dwujęzycznymi;
2e) szkole rolniczej – należy przez to rozumieć szkołę ponadgimnazjalną
kształcącą wyłącznie w zawodach dla rolnictwa, dla których, zgod
43
Art. 3
Rozdział 1. Przepisy ogólne
nie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa
w art. 24 ust. 1, ministrem właściwym jest minister właściwy do
spraw rolnictwa, minister właściwy do spraw rozwoju wsi lub mini
ster właściwy do spraw rynków rolnych;
2f) szkole leśnej – należy przez to rozumieć szkołę ponadgimnazjalną
kształcącą wyłącznie w zawodach dla leśnictwa, dla których, zgod
nie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa
w art. 24 ust. 1, ministrem właściwym jest minister właściwy do
spraw środowiska;
2g) oddziale międzynarodowym – należy przez to rozumieć oddział
szkolny, w którym nauczanie jest prowadzone zgodnie z programem
nauczania ustalonym przez zagraniczną instytucję edukacyjną;
3) placówce – należy przez to rozumieć jednostki organizacyjne wymie
nione w art. 2 pkt 3–5, 7 i 10;
3a) placówce rolniczej – należy przez to rozumieć placówki i ośrodki
wymienione w art. 2 pkt 3a, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie
wiedzy, umiejętności oraz kwalifikacji zawodowych wyłącznie w za
wodach, dla których, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa za
wodowego, o której mowa w art. 24 ust. 1, ministrem właściwym jest
minister właściwy do spraw rolnictwa, minister właściwy do spraw
rozwoju wsi lub minister właściwy do spraw rynków rolnych;
4) (uchylony);
5) organie prowadzącym szkołę lub placówkę – należy przez to rozumieć
ministra, jednostkę samorządu terytorialnego, inne osoby prawne
i fizyczne;
6–7) (uchylone);
8) kuratorze oświaty – należy przez to rozumieć kierownika kurato
rium oświaty jako jednostki organizacyjnej wchodzącej w skład ze
spolonej administracji rządowej w województwie;
9) nauczycielu – należy przez to rozumieć także wychowawcę i innego
pracownika pedagogicznego szkoły, placówki oraz zakładu kształ
cenia i placówki doskonalenia nauczycieli;
10) rodzicach – należy przez to rozumieć także prawnych opiekunów
11) uczniach – należy przez to rozumieć także słuchaczy i wychowanków;
dziecka;
44
Słowniczek
Art. 3
11a–11b) (uchylone);
11c) oddziale sportowym – należy przez to rozumieć oddział szkolny,
w którym są prowadzone zajęcia sportowe obejmujące szkolenie spor
towe, zorganizowany zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie
art. 9 ust. 5;
11d) centrach kształcenia ustawicznego albo centrach kształcenia prak
tycznego – należy przez to rozumieć rodzaj odpowiednio placówki
kształcenia ustawicznego i placówki kształcenia praktycznego;
12) profilu kształcenia ogólnozawodowego – należy przez to rozumieć
kształcenie w zakresie określonej dziedziny gospodarki;
12) 25 (uchylony);
13) podstawie programowej wychowania przedszkolnego lub podstawie
programowej kształcenia ogólnego – należy przez to rozumieć obo
wiązkowe zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności, opi
sane w formie ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wie
dzy i umiejętności, które powinien posiadać uczeń po zakończeniu
określonego etapu edukacyjnego, oraz zadania wychowawcze szkoły,
uwzględniane odpowiednio w programach wychowania przedszkol
nego i programach nauczania oraz umożliwiające ustalenie kryte
riów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych;
13a) podstawie programowej kształcenia w profilach kształcenia ogól
nozawodowego lub podstawie programowej kształcenia w zawodzie
– należy przez to rozumieć obowiązkowe, na danym etapie kształce
nia, zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności, a także
zadania wychowawcze szkoły, które są uwzględniane w programach
nauczania oraz umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wy
magań egzaminacyjnych;
13a) 26 podstawie programowej kształcenia w zawodach – należy przez to ro-
zumieć obowiązkowe zestawy celów kształcenia i treści nauczania opisa-
nych w formie oczekiwanych efektów kształcenia: wiedzy, umiejętności
zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych, niezbędnych
25 Art. 3 pkt 12 uchylony przez art. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U.
Nr 205, poz. 1206) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2012 r.
26 Art. 3 pkt 13a zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U.
Nr 205, poz. 1206) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2012 r.
45
Art. 3
Rozdział 1. Przepisy ogólne
dla zawodów lub kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach, uwzględniane
w programach nauczania i umożliwiające ustalenie kryteriów ocen szkol-
nych i wymagań egzaminacyjnych oraz warunki realizacji kształcenia
w zawodach, w tym zalecane wyposażenie w pomoce dydaktyczne i sprzęt
oraz minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego;
14) zadaniach oświatowych jednostek samorządu terytorialnego – na
leży przez to rozumieć zadania w zakresie kształcenia, wychowania
i opieki, w tym profilaktyki społecznej;
15) szkole dla dorosłych – należy przez to rozumieć szkołę, w której sto
suje się odrębną organizację kształcenia i do której przyjmowane są
osoby mające 18 lat, a także kończące 18 lat w roku kalendarzowym,
w którym przyjmowane są do szkoły;
15) 27 szkole dla dorosłych – należy przez to rozumieć szkoły, o których mowa
w art. 9 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 lit. b i d, w których stosuje się odrębną organi-
zację kształcenia i do których są przyjmowane osoby mające 18 lat, a tak-
że kończące 18 lat w roku kalendarzowym, w którym są przyjmowane do
szkoły;
16) formach pozaszkolnych – należy przez to rozumieć formy uzyskiwa
nia i uzupełniania wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawo
dowych w placówkach i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 3a;
16) 28 kształceniu ustawicznym – należy przez to rozumieć kształcenie w szko-
łach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejęt-
ności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby,
które spełniły obowiązek szkolny;
17) kształceniu ustawicznym – należy przez to rozumieć kształcenie
w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wie
dzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach po
zaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny;
17) 29 formach pozaszkolnych – należy przez to rozumieć formy uzyskiwania
i uzupełniania wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w placów-
27 Art. 3 pkt 15 zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U.
Nr 205, poz. 1206) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2012 r.
28 Art. 3 pkt 16 zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U.
Nr 205, poz. 1206) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2012 r.
29 Art. 3 pkt 17 zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U.
Nr 205, poz. 1206) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2012 r.
46
Słowniczek
Art. 3
kach i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 3a, a także kwalifikacyj-
ne kursy zawodowe;
18) niepełnosprawnościach sprzężonych – należy przez to rozumieć wy
stępowanie u dziecka niesłyszącego lub słabosłyszącego, niewido
mego lub słabowidzącego, z niepełnosprawnością ruchową, z upo
śledzeniem umysłowym albo z autyzmem co najmniej jeszcze jednej
z wymienionych niepełnosprawności;
19) 30 kwalifikacji w zawodzie – należy przez to rozumieć wyodrębniony w da-
nym zawodzie zestaw oczekiwanych efektów kształcenia, których osiąg-
nięcie potwierdza świadectwo wydane przez okręgową komisję egzami-
nacyjną, po zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie
w zakresie jednej kwalifikacji;
20) 31 kwalifikacyjnym kursie zawodowym – należy przez to rozumieć kurs,
którego program nauczania uwzględnia podstawę programową kształce-
nia w zawodach, w zakresie jednej kwalifikacji, którego ukończenie umoż-
liwia przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawo-
dzie w zakresie tej kwalifikacji;
21) 32 egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie – należy przez
to rozumieć egzamin umożliwiający uzyskanie dyplomu potwierdzające-
go kwalifikacje zawodowe lub świadectwa potwierdzającego kwalifikację
w zawodzie – jeżeli został przeprowadzony w zakresie jednej kwalifikacji.
1. Artykuł 3 u.s.o. to tzw. słowniczek, zawierający legalne definicje
niektórych pojęć użytych w ustawie. Ich rozumienie w całym komento-
wanym tekście prawnym powinno być jednolite. W szczególności wzglę-
dy wykładni systemowej generalnie uzasadniają przyjęcie spójnego z ko-
mentowaną ustawą, szerszego znaczenia słowa „szkoła” także na gruncie
odrębnych ustaw, m.in. dotyczących podatków oraz gospodarki nierucho-
mościami33. Zob. także teza 4 do art. 2.
30 Art. 3 pkt 19 dodany przez art. 1 pkt 2 lit. d) ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U. Nr 205,
poz. 1206) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2012 r.
31 Art. 3 pkt 20 dodany przez art. 1 pkt 2 lit. d) ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U. Nr 205,
poz. 1206) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2012 r.
32 Art. 3 pkt 21 dodany przez art. 1 pkt 2 lit. d) ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U. Nr 205,
poz. 1206) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2012 r.
33 Przykładem błędnej – zdaniem autora komentarza – wykładni terminu „szkoła” na gruncie
przepisów odrębnych ustaw jest prawomocny wyrok WSA w Gliwicach z dnia 7 listopada 2008 r.,
47
Art. 3
Rozdział 1. Przepisy ogólne
2. Odnośnie do pojęcia szkoły specjalnej oraz oddziału specjalnego
– zob. komentarz do art. 71b i 71c.
3. Ustawą z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o systemie oświa-
ty, ustawy – Karta Nauczyciela oraz ustawy o postępowaniu w sprawach
nieletnich (Dz. U. Nr 145, poz. 917 z późn. zm.)34 wprowadzono (z mocą
obowiązującą od dnia 1 września 2009 r.) w art. 3 pkt 2e i 2f u.s.o. de-
finicję ustawową odpowiednio: „szkoły rolniczej” i „szkoły leśnej”, zaś
w pkt 3a tegoż przepisu – definicję ustawową „placówki rolniczej”. Są to
właściwie zmiany czysto techniczne, ich sens bowiem sprowadza się tyl-
ko do uproszczenia i doprecyzowania brzmienia art. 5 ust. 3d pkt 1 u.s.o.
(zob. art. 1 pkt 2 lit. a ustawy nowelizującej). Poprzednio obowiązująca
wersja tego przepisu określała w sposób opisowy – i w dodatku bardzo
niedokładnie – czym są „szkoły rolnicze” i „placówki rolnicze”, które
może zakładać i prowadzić minister właściwy do spraw rolnictwa, roz-
woju wsi lub rynków rolnych.
4. W pojęciu placówki, jak wynika z odesłania do art. 2 pkt 3–5, 7
i 10 u.s.o., mieści się szereg różnych jednostek organizacyjnych, z któ-
rych większość ustawodawca określa konkretną nazwą. Zarazem jednak
art. 2 pkt 3 u.s.o. pozwala na dość szeroką interpretację pojęcia placówki
oświatowo-wychowawczej, którą tylko częściowo precyzują przepisy wy-
dane na podstawie art. 71 ust. 1 pkt 1 u.s.o.; zob. szerzej teza 5 do art. 2
oraz komentarz do art. 71.
5. Odnośnie do pojęcia organu prowadzącego – zob. komentarz do
art. 5.
6. Definicja legalna kuratora oświaty, wynikająca z pkt 8 komento-
wanego przepisu, jest dość niekompletna i pozostawia liczne wątpliwo-
ści. Nie wyjaśnia ona przede wszystkim rzeczywistej roli, jaką odgrywa
kurator oświaty w strukturach administracji publicznej, a ściślej rzecz
ujmując – w aparacie administracji rządowej. Z porównania art. 3 pkt 8
z art. 31 i 32 u.s.o. wynika bowiem, że to sam kurator oświaty, a nie ku-
II SA/Gl 802/08, LEX nr 540379, gdzie przyjęto, iż prowadzenie przedszkola nie mieści się w katalo-
gu form działalności, o których mowa w art. 83a u.s.o., a w szczególności nie stanowi „prowadzenia
szkoły” czy też „innej formy wychowania przedszkolnego”; z tego względu, zdaniem Wojewódzkie-
go Sądu Administracyjnego, stanowi ono działalność gospodarczą i nie uprawnia do bezprzetargo-
wego nabycia nieruchomości na podstawie art. 37 ust. 4 u.g.n.
34 Dalej jako „ustawa nowelizująca”.
48
Słowniczek
Art. 3
ratorium, jest w istocie organem administracji, kuratorium zaś stano-
wi jedynie organ pomocniczy kuratora, wykonujący zadania przypisane
ustawowo kuratorowi w imieniu i na rzecz tego ostatniego. Zob. także
teza 1 do art. 31 oraz komentarz do art. 32.
7. Definicja terminu „nauczyciel” w ustawie o systemie oświaty wy-
daje się zbędna z tego względu, że zgodnie z art. 5b u.s.o., za nauczyciela
należy uznać po prostu każdą osobę zatrudnioną na podstawie przepi-
sów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.:
Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.). Zob. komentarz do art. 5b.
Mimo oczywistego przeoczenia za „nauczycieli” w rozumieniu usta-
wy o systemie oświaty powinni być także uznani pracownicy pedagogicz-
ni kolegiów służb społecznych, co zresztą wynika zarówno z przepisów
określających organizację tych jednostek, jak i z odesłania do odpowied-
niego stosowania do tych jednostek organizacyjnych przepisów dotyczą-
cych szkół (art. 9f ust. 6 u.s.o.); zob. komentarz do art. 9f.
8. Na potrzeby ustawy przyjęto definicję „rodziców” odbiegającą od
tej, która jest znana prawu rodzinnemu. W świetle przepisów ustawy
z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9,
poz. 59 z późn. zm.), za rodzica uznaje się bowiem jedynie osobę, która
jest wstępnym dziecka w pierwszym stopniu, tzn. od której dziecko po-
chodzi. W razie wątpliwości pochodzenie dziecka powinno być ustalone
w myśl przepisów prawa (np. przez ustalenie macierzyństwa lub ojcostwa
bądź też uznanie dziecka).
Podstawowym atrybutem rodzicielstwa jest władza rodzicielska,
która jest zbiorem uprawnień i obowiązków przysługujących rodzicom
względem dziecka. Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że przysłu-
guje ona obojgu rodzicom (art. 93 § 1), a jedynie wyjątkowo przysłu-
guje jednemu z nich (np. w razie śmierci lub utraty pełnej zdolności do
czynności prawnych). Obejmuje ona w szczególności obowiązek i pra-
wo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka
oraz do jego wychowania (art. 95 § 1 k.r.o.). Ponadto rodzice wyposa-
żeni we władzę rodzicielską, kierując dzieckiem, obowiązani są trosz-
czyć się „o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należy-
cie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień”
(art. 96 k.r.o.).
49
Art. 3
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Powstanie więzi prawnej takiej „jak pomiędzy rodzicami a dzieć-
mi” powoduje również orzeczenie sądu rodzinnego o przysposobieniu
(art. 121 § 1 k.r.o.). Oznacza to (również w przypadku tzw. przysposo-
bienia niepełnego) nabycie władzy rodzicielskiej i będącej jej korelatem
odpowiedzialności za sprawy dziecka przez przysposabiającego oraz sto-
sowną do tego utratę tych uprawnień przez biologicznych rodziców35.
Jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo
jeżeli oboje rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę (art. 94
§ 3 k.r.o.). Nawet jeśli opiekunem dziecka jest osoba bliska (jak np. dal-
szy wstępny małoletniego – babcia lub dziadek), stosunek prawny opie-
ki nie wynika ani z małżeństwa, ani z pokrewieństwa. Ustanowienie dla
dziecka opieki nie kreuje zatem żadnej więzi prawnorodzinnej, gdyż jej
celem jest wyłącznie tymczasowe zabezpieczenie interesów życiowych
osoby małoletniej. Stąd też piecza opiekuńcza nad małoletnim nie może
być również utożsamiana z władzą rodzicielską36. Opieka, o jakiej mówi
się w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, różni się także od
opieki nad dzieckiem w potocznym rozumieniu tego słowa, chodzi bo-
wiem jednak o pewien stosunek prawny, który powstaje pomiędzy dzie-
ckiem a opiekunem w wyniku orzeczenia sądu rodzinnego (art. 145 § 2),
a nie o to, kto faktycznie zajmuje się małoletnim i dba o jego interesy.
Należy zaznaczyć, że wspólne wszystkim rodzajom stosunków praw-
nych, jakie łączą pełnoletniego rodzica, przysposabiającego lub opiekuna
z małoletnim dzieckiem, jest ustawowe przedstawicielstwo (reprezenta-
cja) dziecka wobec osób trzecich, w tym również wobec organów państwa,
samorządu terytorialnego, administracji publicznej oraz osób fizycznych
i prawnych. Dotyczy to reprezentacji dziecka w zawieranych umowach
(np. o naukę z organem prowadzącym szkołę niepubliczną), a także w to-
czącym się postępowaniu administracyjnym (np. o przeniesienie ucznia
ze szkoły, w której spełnia on obowiązek szkolny, do innej szkoły).
Komentowana ustawa nie odwołuje się wprost do pojęć władzy ro-
dzicielskiej, pieczy nad dzieckiem ani przedstawicielstwa ustawowego.
Jednak mimo to należy uznać, że „rodzicem” w rozumieniu przepisów
ustawy jest tylko rodzic sprawujący władzę rodzicielską, przysposabiają-
35 Por. T. Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2005, s. 247.
36 Ibidem, s. 284–285.
50
Obowiązki nauczyciela
Art. 4
cy lub opiekun w sensie prawnym. Innymi słowy, do wykonywania praw
i obowiązków rodziców wobec szkół, placówek, ich organów prowadzą-
cych oraz organów administracji oświatowej jest konieczne legitymo-
wanie się przez osobę pełnoletnią prawem do sprawowania pieczy nad
dzieckiem i kierowania jego sprawami. Nie uchybia temu niekiedy prak-
tykowane doraźne zastępowanie rodzica lub opiekuna przez inną osobę
pełnoletnią przy czynnościach o charakterze faktycznym, jakkolwiek tyl-
ko rodzic lub opiekun może dokonywać skutecznie czynności prawnych
wobec szkoły i jej organów oraz wobec organu prowadzącego, a także
ponosić odpowiedzialność za uchybienie przepisom ustawy (np. wskutek
nierealizowania przez dziecko obowiązku szkolnego).
9. Odnośnie do zadań oświatowych j.s.t. – zob. komentarz do art. 5.
Art. 4. [Obowiązki nauczyciela]
Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych
i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską
o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godno
ści osobistej ucznia.
Komentowany przepis stanowi odpowiednik art. 6 KN, zawierają-
cego podobną deklarację. Pomijając okoliczności towarzyszące powsta-
niu ustawy, trudno jest przekonująco uzasadnić, dlaczego znalazł się on
w komentowanej ustawie. Kierowanie się dobrem ucznia jako obowiązek
szkoły i jej pracowników jest wielokrotnie deklarowane w komentowa-
nej ustawie i nawet bez tego przepisu zachowałaby bez wątpienia status
ogólnej zasady polskiego prawa oświatowego.
Być może intencją autorów ustawy było stworzenie jakiejś podstawy
prawnej, z której można byłoby wywodzić istnienie władztwa pedago
gicznego. Przez to pojęcie rozumie się w doktrynie wymaganie „dyspo-
zycyjności ucznia w zakresie procesów nauczania i wychowania” – a więc
pewną formę tzw. władztwa zakładowego (to ostatnie pojęcie wyjaśnia
bliżej komentarz w tezie 9 do art. 39). Pewien wycinek tego władztwa wy-
konuje nauczyciel jako pracownik szkoły bezpośrednio odpowiedzialny
za wykonywanie jej zadań opiekuńczych, dydaktycznych i wychowaw-
51
Art. 4a
Rozdział 1. Przepisy ogólne
czych37. W tym zakresie, biorąc pod uwagę treść art. 4 u.s.o., powinien
on realizować uprawnienia powierzone mu przez powszechnie obowią-
zujące prawo i statut szkoły, przede wszystkim dla dobra uczniów i w ich
interesie. Zob. także komentarz do art. 39.
Art. 4a. [Filtrowanie Internetu]
Szkoły i placówki zapewniające uczniom dostęp do Internetu są obo
wiązane podejmować działania zabezpieczające uczniów przed dostę
pem do treści, które mogą stanowić zagrożenie dla ich prawidłowego
rozwoju, w szczególności zainstalować i aktualizować oprogramowanie
zabezpieczające.
1. Brzmienie komentowanego art. 4a, dodanego do ustawy na podsta-
wie ustawy z dnia 11 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświa-
ty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 80, poz. 542), ule-
gło całkowitej zmianie na mocy ustawy z dnia 19 marca 2009 r. (Dz. U.
Nr 56, poz. 458 z późn. zm.). Istota tej zmiany polegała na usunięciu
pierwotnego upoważnienia Rady Ministrów do wydania rozporządzenia
określającego treści, które „mogą stanowić zagrożenie dla prawidłowego
rozwoju psychicznego i moralnego uczniów”. Wobec braku precyzyjnie
określonych ram ustawowych upoważnienia poprzednia regulacja ko-
mentowanego przepisu raziła blankietowością delegacji i niewątpliwie
naruszała art. 93 Konstytucji RP38.
Motywem wprowadzenia do komentowanej ustawy art. 4a była
ochrona osób niepełnoletnich przed demoralizacją. Jak stwierdza się
w uzasadnieniu projektu pierwszej z wyżej wymienionych ustaw: „Będąc
doskonałym źródłem informacji i instrumentem komunikacji, Internet
staje się pomocą dydaktyczną i wychowawczą, daje możliwość kształ-
cenia na odległość, ustawicznego poszerzania zdobytych umiejętności
i wiedzy. Takie spojrzenie na Internet – jako na źródło w zasadzie nie-
37 Zob. zwłaszcza J. Homplewicz, Kierunki rozwoju prawa szkolnego w Polsce (w:) Prawo, Ad-
ministracja, Gospodarka. Księga ku czci Profesora Ludwika Bara, red. J. Łętowski, J.P. Pruszyński,
Ossolineum 1983, s. 134, 141.
38 Zob. uwagi w wyd. 2 niniejszego komentarza, s. 42 i n.
52
Filtrowanie Internetu
Art. 4a
ograniczonego dostępu do informacji – prowadzi jednakże do pytań
o związek między treściami i formami przekazu informacji a oceną tego
przekazu pod kątem celów procesów kształcenia i wychowania dzieci
i młodzieży. Z punktu widzenia celów procesu kształcenia i wychowa-
nia, określone treści i formy przekazu informacji przez Internet mogą
być bowiem niepożądane – a nawet szkodliwe dla rozwoju psychiczne-
go, zwłaszcza rozwoju emocjonalnego, dzieci i młodzieży […]. Wyni-
ki badań pokazują, że dzieci i młodzież jako użytkownicy Internetu są
narażeni na ryzyko częstego, niekontrolowanego kontaktu z treściami
niepożądanymi i szkodliwymi dla rozwoju społeczno-emocjonalnego,
zwłaszcza dla kształtowania się postaw wobec seksu, drugiej płci i mi-
łości rodzinnej”39.
2. Usunięcie delegacji ustawowej z art. 4a u.s.o. jest krokiem we właś-
ciwym kierunku, nie usuwa jednak wszystkich wątpliwości co do rozu-
mienia i stosowania obowiązku filtrowania Internetu w szkołach. Ro-
dzi się przede wszystkim pytanie o zakres podmiotowy i przedmiotowy
obowiązku, jego istotę, a także o konsekwencje prawne jego naruszenia.
Nakładając na podległe jednostki określony obowiązek prawny, ustawo-
dawca powinien go zdefiniować w sposób możliwie przejrzysty i jedno-
znaczny, tak aby zapewnić zgodność regulacji ustawowej z zasadą przy-
zwoitej legislacji, znajdującej podstawę w art. 2 Konstytucji RP.
Odnośnie do zakresu podmiotowego można wyrazić wątpliwość, czy
posłużenie się ogólnym terminem „uczeń” („Szkoły i placówki zapew-
niające uczniom […]”) jest adekwatne do zakładanego celu. „Uczniem”
w rozumieniu art. 3 pkt 11 u.s.o. jest także „słuchacz”, a zatem – lege non
distinguente – komentowany obowiązek można by odnosić do szkół i pla-
cówek zarówno dla dzieci i młodzieży, jak i dla dorosłych. Wykładnia
funkcjonalna art. 4a prowadzi jednak do wniosku, że omawiany obowią-
zek nie ciąży na szkołach dla dorosłych w rozumieniu art. 3 pkt 15 u.s.o.,
co można uzasadnić także argumentami językowymi: szkoły mają po-
dejmować działania zabezpieczające uczniów przed dostępem do treści,
które „mogą stanowić zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju”. Nie ma
zatem podstaw, aby sądzić, że osoby dojrzałe, już mające za sobą okres
39 Druk sejmowy V kadencji nr 1277 z dnia 13 grudnia 2006 r., s. 1 uzasadnienia.
53
Art. 4a
Rozdział 1. Przepisy ogólne
„rozwoju”, mimo to również mają być „chronione” przed dostępem do
tego rodzaju „treści”.
Reasumując, adresatami normy ustanowionej przez art. 4a u.s.o. są
szkoły i placówki dla dzieci i młodzieży – zarówno publiczne, jak i nie-
publiczne.
Więcej uwag nasuwa się odnośnie do zakresu przedmiotowego ochro-
ny przewidzianej w art. 4a u.s.o. Należy w tym miejscu przypomnieć, że
polski system prawny opiera się m.in. na zakazie cenzury prewencyjnej.
Wprowadzanie ograniczeń w dostępie do informacji może zatem prowa-
dzić do naruszenia przepisów zarówno Konstytucji RP40, jak i międzyna-
rodowych aktów dotyczących praw człowieka41. Mimo korzystnej zmiany,
z treści przepisu nadal nie wynika, aby za „niepożądane” nie mogły być
uznane np. treści polityczne, związane z ekologią itp. Prokonstytucyjna
wykładnia art. 4a u.s.o. pozwala na ograniczenie dostępu tylko do takich
treści, które mają rzeczywiście charakter demoralizujący i zagrażający
dobru dziecka. Poza tym, zgodnie z art. 77 ust. 2 Konstytucji RP, ko-
nieczne jest danie osobom zainteresowanym prawa do poddania aktów
oraz czynności podejmowanych przez szkoły i placówki na podstawie ko-
mentowanego przepisu efektywnej kontroli sądowej. Można mieć wątpli-
wości, czy w obecnym stanie prawnym zostało to należycie zapewnione.
3. Szkoła i placówka mają znaczny zakres swobody w realizacji celu
zakładanego przez ustawodawcę w art. 4a u.s.o. Ustawodawca używa
bardzo ogólnego sformułowania o „podejmowaniu działań zabezpie-
czających uczniów przed dostępem do treści […]”. Zwrot: „w szczegól-
ności zainstalować i aktualizować oprogramowanie zabezpieczające”,
z uwzględnieniem sposobu rozumienia podobnych sformułowań na tle
innych ustaw, można interpretować jako tylko przykładowe wskazanie,
jakie działania powinny zostać podjęte. Natomiast o doborze konkret-
nych środków i form realizacji dyspozycji art. 4a decyduje autonomicz-
nie dyrektor szkoły, na którym spoczywa wspomniany w art. 39 ust. 1
pkt 3 u.s.o. obowiązek sprawowania opieki nad uczniami oraz stwarza-
nia im warunków harmonijnego rozwoju.
40 Zob. zwłaszcza art. 54 ust. 1 (wolność wyrażania poglądów i rozpowszechniania informacji)
i ust. 2 (zakaz cenzury) Konstytucji RP.
41 Zob. zwłaszcza art. 10 EKPC.
54
Organy prowadzące
Art. 5
Oprogramowanie filtrujące Internet szkoły i placówki wybierają sa-
modzielnie, korzystając z dostępnej oferty rynkowej.
4. Naruszenie art. 4a u.s.o. nie zostało wprawdzie obwarowane ex-
pressis verbis sankcją, jednak nie oznacza to, że nie wynika ona z innych
przepisów ustawy. Przede wszystkim należy zauważyć, że realizowanie
obowiązku nałożonego na szkoły i placówki komentowanym przepisem
jest objęte nadzorem pedagogicznym (art. 33 ust. 1 pkt 1), a zatem w razie
jego niewykonania możliwe jest wydanie zaleceń w trybie art. 33 ust. 4,
a w przypadku poważniejszych uchybień – nawet wydanie decyzji, o któ-
rej mowa w art. 34 ust. 1, której dalszym skutkiem może być wniosek
o odwołanie dyrektora szkoły lub placówki bez wypowiedzenia (art. 34
ust. 2a u.s.o.), względnie – w przypadku szkół niepublicznych – wszczę-
cie przez organ ewidencyjny postępowania w przedmiocie ich wykreśle-
nia z ewidencji szkół i placówek niepublicznych. Zob. także tezy 3 i 17
do art. 33, tezy 1 i 3 do art. 34 oraz teza 3 do art. 83.
Art. 5. [Organy prowadzące]
1. Szkoła i placówka może być szkołą i placówką publiczną albo nie
2. Szkoła i placówka, z zastrzeżeniem ust. 3a–3e, może być zakłada
publiczną.
na i prowadzona przez:
1) jednostkę samorządu terytorialnego;
2) inną osobę prawną;
3) osobę fizyczną.
3. Jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić
jedynie szkoły i placówki publiczne.
3a. Minister właściwy do spraw wewnętrznych i Minister Obrony Na
rodowej mogą zakładać i prowadzić publiczne szkoły i placówki, o któ
rych mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 29.
3b. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania:
1) zakłada i prowadzi:
a) szkoły, zespoły szkół oraz szkolne punkty konsultacyjne przy
przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych
i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej
55
Art. 5
Rozdział 1. Przepisy ogólne
w celu kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywa
jących za granicą,
b) publiczne placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólno
krajowym;
2) może zakładać i prowadzić:
a) publiczne szkoły i placówki o charakterze eksperymentalnym,
b) publiczne placówki kształcenia ustawicznego o zasięgu ogólno
krajowym.
3c. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa naro
dowego zakłada i prowadzi publiczne szkoły artystyczne oraz placówki,
o których mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych, a także
placówki doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych.
3d. Minister właściwy do spraw rolnictwa:
1) może zakładać i prowadzić publiczne szkoły rolnicze oraz placówki
rolnicze o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym;
2) może zakładać i prowadzić publiczne placówki doskonalenia nauczy
cieli przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych.
3e. Minister właściwy do spraw środowiska może zakładać i prowa
dzić publiczne szkoły leśne.
3f. Minister Sprawiedliwości może zakładać i prowadzić publiczne
szkoły i placówki w zakładach poprawczych i schroniskach dla nielet
nich oraz publiczne szkoły i placówki przy zakładach karnych i aresz
tach śledczych. Szkoły i placówki przy zakładach karnych i aresztach
śledczych działają w ramach ich struktury.
4. (uchylony).
5. Zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, w tym z od
działami integracyjnymi, przedszkoli specjalnych oraz innych form
wychowania przedszkolnego, o których mowa w art. 14a ust. 1a, szkół
podstawowych oraz gimnazjów, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wy
jątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół
artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, zakładach popraw
czych i schroniskach dla nieletnich, należy do zadań własnych gmin.
5a. Zakładanie i prowadzenie publicznych szkół podstawowych spe
cjalnych i gimnazjów specjalnyc
Pobierz darmowy fragment (pdf)
