Darmowy fragment publikacji:
Wydawnictwo G+J RBA Sp. z o.o. Co.
Spółka Komandytowa
Licencjobiorca National Geographic Society
ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa
Dział handlowy: tel. 22 360 38 41-42
Sprzedaż wysyłkowa: tel. 22 360 37 77
Tekst: Olga Morawska
Redakcja: Joanna Grześkowiak-Stepowicz
Korekta: Dorota Sideropulu
Projekt okładki: Piotr Grabowski, Studio Grafi czne AORTA,
www.aorta.com.pl
Projekt grafi czny, skład i łamanie: Hanna Szeliga-Czajkowska
Redaktor prowadząca: Małgorzata Zemsta
Redaktor techniczny: Mariusz Teler
Zdjęcie Olgi Morawskiej na okładce: Mariusz Martyniak /
www.matys-studio.com;
pozostałe zdjęcia na okładce: Shutterstock
Zdjęcia wewnątrz: archiwum autorki; Wikipedia.
Copyright for the edition branded by National Geographic
© 2012 National Geographic Society. All rights reserved
National Geographic i żółta ramka są zarejestrowanymi znakami
towarowymi National Geographic Society.
Text © 2012 by Olga Morawska
ISBN 978-83-7596-409-7
Wszelkie prawa zastrzeżone. Reprodukowanie, kopiowanie
w urządzeniach przetwarzania danych, odtwarzanie w jakiejkolwiek
formie oraz wykorzystywanie w wystąpieniach publicznych – tylko
za wyłącznym zezwoleniem właściciela praw autorskich.
Wstęp
Podróżowałam, od kiedy rodzice pozwolili mi na sa-
modzielność. Przez jakiś czas nawet myślałam, że spę-
dzę życie, zmieniając co kilka miesięcy lub lat miejsce
zamieszkania. Wszystko potoczyło się inaczej. I teraz już
za nic nie wybrałabym życia w podróży, bo dom, moi
synowie i – co za tym idzie – stabilizacja i pewna prze-
widywalność wydarzeń są dla mnie najważniejsze. Jed-
nakże wciąż lubię wyjazdy, pociąga mnie poznawanie
nowego, a od niedawna lubię także wracać do miejsc,
które już poznałam. Moja mama często ze mnie żartuje:
Zawsze twierdzisz, że lubisz siedzieć w domu, a jak masz
zostać choćby na pięć minut, to jesteś chora i już wymy-
ślasz, gdzie by tu pojechać…
To prawda – wciąż wymyślam, gdzie by tu pojechać.
I nigdy nie kończy się tylko na pomyśle. Jeżdżę, zwie-
dzam, poznaję…
Dlaczego Norwegia? Bo jest tam pięknie, bo góry
wyrastają prosto z wody, bo rozgwiazdy i jeżowce moż-
na zobaczyć tuż przy brzegu nawet za kołem podbiegu-
nowym, bo w Norwegii panuje magiczna cisza i spokój,
który się udziela. Zatem na zszarpane nerwy, na zmę-
czenie życiem, na ogólne zniechęcenie – Norwegia jest
bardzo dobrym wyborem. Wraca się stamtąd wypoczę-
tym i zawsze (gwarantuję – zawsze) z postanowieniem,
żeby kiedyś wrócić. Norwegia to duży kraj, może nawet
bardziej długi niż duży, zatem aby ją poznać, trzeba albo
pojechać tam na długo, albo systematycznie do niej po-
5
wracać. Najlepszy, moim zdaniem, pomysł na poznanie
Norwegii to wybrać ciekawe miejsca i spędzić w nich
tydzień lub dwa, a za jakiś czas udać się w inny region
i w ten sposób na spokojnie i powoli „smakować” ten
kraj. Tak właśnie zrobiłam.
Nie udało mi się do tej pory dotrzeć na wyspy archi-
pelagu Svalbard, natomiast rozmawiałam o nich z czło-
wiekiem, który zorganizował wyprawę w te rejony, żeby
zobaczyć, jak naprawdę wygląda przedsionek Arktyki.
Miłego czytania!
I do zobaczenia w podróży!
Norweski niezbędnik
Położenie geograficzne
Norwegia leży w Europie na Półwyspie Skandynawskim.
Zajmuje północną, zachodnią i południowo-zachodnią
jego część. W skład Królestwa Norwegii wchodzą tak-
że następujące terytoria zależne: Svalbard (Spitsbergen
wraz z pobliskimi wyspami), wyspa Jan Mayen oraz
znajdujące się na południowej półkuli Ziemia Królowej
Maud na Antarktydzie, Wyspa Bouveta na południe od
Afryki i Wyspa Piotra I na południe od przylądka Horn.
Klimat
Norwegia leży na tej samej szerokości geografi cznej, co
Alaska i północna Kanada. 30 kraju znajduje się za
kołem polarnym, jednak dzięki ciepłemu Prądowi Za-
tokowemu, czyli Golfsztromowi, klimat Norwegii jest
znacznie łagodniejszy niż na Alasce czy w północnej Ka-
nadzie. Na południu kraju panuje klimat umiarkowany
ciepły, w części środkowej i północnej – umiarkowany
chłodny, zaś na krańcu północno-wschodnim – subpo-
larny.
Ustrój polityczny
Norwegia jest monarchią konstytucyjną. Obecnie na
tronie zasiada król Harald V.
Ludność
Według danych z października 2011 roku populacja
Norwegii wynosiła ponad 4,9 miliona osób.
Po Islandii Norwegia jest najmniej zaludnionym
krajem w Europie. Średnia gęstość zaludnienia wynosi
7
14,7 mieszkańca na km². Ponad 70 ludności mieszka
w miastach. Największą aglomeracją jest stolica kraju
– Oslo.
Język
Język norweski należy do skandynawskiej grupy języ-
ków germańskich. Nie miał szans, by na przestrzeni
wieków rozwijać się w całym kraju, istnieją jego licz-
ne lokalne odmiany. W czasie trwającej kilkaset lat
unii z Danią językiem wykształconych warstw oraz
językiem literackim był duński. W pierwszej połowie
XVIII wieku na bazie języka duńskiego i dialektu elit
miasta Oslo stworzono ofi cjalny język norweski, zwany
bokmål („język pisany, książkowy”), zbliżony do duń-
skiego. Od połowy XIX wieku istnieje druga odmiana
języka ofi cjalnego, tak zwany język nynorsk (nowonor-
weski), który oparto na zachodnionorweskich dialek-
tach. Nie ma jednej normy wymowy. Obydwa języki są
równouprawnione. Dzieci w szkołach uczą się języka,
który został przyjęty w danym regionie jako urzędowy,
a oprócz tego poznają drugi, jako język pisany. Matu-
rę zdaje się w dwóch językach. Czynione były stara-
nia władz o ujednolicenie języka, spotkały się jednak
z protestami.
Waluta
Waluta obowiązująca w Norwegii to korona norwe-
ska. Zdarza się, że w niektórych miejscach, szczegól-
nie lokalnych restauracjach, pubach czy kinach, moż-
na płacić wyłącznie norweską kartą.
8
Jak dojechać
Samolot – to najszybszy i popularny sposób dotar-
cia do Norwegii. Regularne loty odbywają się do Oslo,
Bergen i Stavanger z Warszawy i Krakowa. W sezonie
samoloty latają także z Gdańska.
Samochód – do Norwegii można dojechać albo przez
Niemcy, Danię i mostem do Szwecji, albo przez kraje Bał-
tyckie, a następnie przez Finlandię i Szwecję.
Prom – promy kursują:
•
z Gdyni lub Świnoujścia do Szwecji, a stamtąd już
innym środkiem transportu należy się udać do Nor-
wegii,
ze Świnoujścia do Kopenhagi, a następnie promem
albo mostem przez Szwecję dociera się do celu,
z niemieckiej Kilonii bezpośrednio do Oslo.
•
•
Przekraczanie granicy
Dokumentem uprawniającym Polaków do podróżowa-
nia po Norwegii i prowincji Svalbard jest paszport lub
dowód osobisty. W Norwegii bez specjalnego zezwole-
nia na pobyt można przebywać 90 dni, a na Svalbardzie
bez ograniczeń.
Sklepy
Sklepy w Norwegii zazwyczaj otwarte są od poniedział-
ku do piątku od 8.00 do 18.00, zaś w soboty od 9.00 do
15.00. W niedziele sklepy są nieczynne, chociaż w miej-
scowościach turystycznych bywają otwarte od 11.00 do
15.00.
9
Ceny
Norwegia jest krajem drogim, toteż podstawowe zaku-
py najlepiej robić w supermarketach. Popularne sieci to
Kiwi i Coop. Mają swoje sklepy nawet w małych miej-
scowościach.
Restauracje i puby
Ceny w restauracjach i pubach są wysokie. Najczęściej
przed wejściem do lokalu znajduje się menu z cenami.
W większości restauracji serwowane są także dania dla
dzieci.
Telefony komórkowe
Zasięg telefonii komórkowej jest dobry, problemy zdarzają
się w dolinach, w górach, w rejonach bardziej odosobnio-
nych. W miastach i na głównych szlakach turystycznych
łączność jest bardzo dobra.
Internet
Internet dostępny jest w hotelach i na kempingach. Nie-
kiedy dostęp do sieci jest płatny.
Bezpieczeństwo i podróżowanie
w pojedynkę
Norwegia jest krajem bezpiecznym. Więcej informacji
na ten temat można znaleźć na stronie 89.
Komunikacja
Komunikacja miejska w Norwegii jest bardzo dobrze
zorganizowana. Pomiędzy miastami istnieje sieć połą-
czeń autobusowych, które docierają prawie wszędzie. Ze
względu na górzyste ukształtowanie terenu linie kolejo-
10
we nie są zbyt rozbudowane. Pociągiem można przeje-
chać następujące trasy: Oslo-Stavanger, Oslo-Bergen,
Oslo-Trondheim i dalej do Bodø. Co ciekawe, w Norwe-
gii większość miejscowości, także małych, posiada lotni-
ska. W całym kraju jest ich blisko 50. Wielu Norwegów
wybiera ten sposób podróżowania, dostępne są nawet
bilety miesięczne na samolot.
Zwiedzanie z dziećmi
Największą atrakcję Norwegii stanowią różne formy wy-
poczynku na świeżym powietrzu, a zatem to, co więk-
szość dzieci lubi najbardziej. Można korzystać ze spe-
cjalnie organizowanych dla dzieci i rodziców wycieczek
w góry czy na lodowiec lub zaplanować zwiedzanie we
własnym zakresie. Na wszystkich kempingach i przy
większych parkingach znajdują się place zabaw dla dzie-
ci. Muzea są dostosowane do najmłodszych zwiedzają-
cych – część wystaw zorganizowana jest tak, aby dzieci
znalazły przyjemność w zdobywaniu wiedzy. Większość
restauracji posiada kącik zabaw dla dzieci. Norwegia to
kraj przyjazny maluchom.
Ambasada Rzeczypospolitej
Polskiej w Norwegii
Mieści się w Oslo przy Olav Kyrrpes Plass 1, telefon:
(0047) 24 110 850, e-mail: oslo.info@msz.gov.pl, stro-
na WWW: http://www.oslo.polemb.net
Historia
Za twórcę państwa norweskiego uważany jest Ha-
rald Pięknowłosy, który pod koniec IX wieku zjednoczył
pod swoim panowaniem znaczne obszary dzisiejszej
Norwegii, chociaż proces scalania kraju został zakoń-
czony dopiero w połowie XI wieku. Ważny wpływ na
rozwój państwowości norweskiej miał fakt, że więk-
szość ludności Norwegii stanowili wolni chłopi, któ-
rzy w X wieku, równolegle w różnych miejscach kra-
ju zwoływali zgromadzenia ludowe i to one ustalały
prawa i zasady obowiązujące na danym obszarze.
Można zatem powiedzieć, że państwowość Norwegii
budowana była dwutorowo: odgórnie – silni wład-
cy starali się zjednoczyć większe obszary, i oddolnie
– chłopi organizowali życie społeczności lokalnej.
Ważnym czynnikiem konsolidującym rozległy kraj
była także chrystianizacja. Za twórcę chrześcijańskie-
go państwa uznawany jest Olaf II Haraldsson, zwany
Świętym. Początkowo centrum władzy królewskiej
było Nidaros (obecnie Trondheim). W 1152 roku Nor-
wegia uzyskała własne biskupstwo w tym mieście.
W 1163 roku odbyła się pierwsza kościelna korona-
cja – koronowano wówczas pięcioletniego Magnusa V
Erlingssona. Kolejni władcy wprowadzali prawa obo-
wiązujące w całym kraju, w tym regulacje dotyczące
organizacji miast i handlu. Na początku XIII wieku
Haakon IV Magnusson przeniósł stolicę z Nidaros do
Bergen, które w tym czasie było najważniejszym por-
tem utrzymującym żywe kontakty z innymi krajami.
Ale już w 1314 roku kolejny król przeniósł siedzibę
kancelarii królewskiej do Oslo.
12
W 1319 roku Norwegia zawarła unię personalną
ze Szwecją, w 1380 z Danią, a w 1397 przystąpiła do
unii kalmarskiej. W 1536 roku król Christian III pod-
pisał dokument stwierdzający, że Norwegia staje się
duńską prowincją. Niezależność odzyskała dopiero
w 1905 roku.
W latach 1536–1814 stolicą zjednoczonego kra-
ju była Kopenhaga. W czasie wojen napoleońskich
znacznie rozwinął się norweski handel, ale kiedy
w 1807 roku Dania przystąpiła do blokady kontynen-
talnej Wielkiej Brytanii, nastąpił kryzys gospodar-
czy. Równocześnie budziła się świadomość narodowa
Norwegów. W 1814 roku na mocy pokoju kilońskie-
go Szwecja zmusiła Danię do odstąpienia jej Norwe-
gii. 17 maja 1814 roku w Eidsvoll została uchwalona
konstytucja Norwegii, która wprowadzała monar-
chię dziedziczną oraz trójdzielny podział władzy. Na
króla wybrano Christana Fryderyka, namiestnika
duńskiego, jednakże miesiąc później, pod naciskiem
Danii, Wielkiej Brytanii i Rosji, król abdykował.
Jeszcze w tym samym roku Norwegia weszła ze Szwe-
cją w unię personalną, która trwała do 1905 roku.
Z państwa podległego Norwegia przeszła do pozycji
członka w unii, miała szwedzkiego króla, Szwedzi od-
powiadali także za jej politykę zagraniczną. Norwe-
gia zachowała jednak własną konstytucję, parlament
(Storting), armię, a w 1873 roku władzę wykonawczą
w kraju przejął premier zależny bezpośrednio od kró-
la. W roku 1884 Storting wprowadził odpowiedzial-
ność rządu przed parlamentem. Pod koniec XIX wie-
ku w Norwegii zaczęły nabrzmiewać dążenia separa-
tystyczne. W 1905 roku Storting wypowiedział unię,
a Norwegia stała się suwerennym państwem.
13
W mieszkaniu brytyjskiego chargé d’affaires w Ko-
penhadze doszło do spotkania przedstawiciela nor-
weskiego rządu i księcia Karola (drugiego syna Fry-
deryka VIII, przyszłego króla duńskiego), któremu
złożono propozycję objęcia tronu Norwegii. Karol,
który podobno na spotkanie przyjechał rowerem, do-
skonale nadawał się na władcę Norwegii. Był potom-
kiem wielu królów zarówno Danii, jak i Norwegii,
a także Szwecji. Jego żoną była brytyjska księż-
niczka Maud, miał z nią dwuletniego syna, które-
go można było wychować na Norwega. Karol zgodził
się zostać królem Norwegii, ale tylko wówczas, gdy
w przeprowadzonym referendum Norwegowie opowiedzą
się za utrzymaniem monarchii. I tak też się stało.
W 1905 roku Karol został królem Norwegii i przy-
jął imię Haakon VII, zaś jego synowi Aleksandrowi
zmieniono imię na Olaf – stanowiło to nawiązanie do
imion ostatnich królów suwerennej Norwegii.
Podczas I wojny światowej Norwegia była pań-
stwem neutralnym, natomiast w czasie II wojny świa-
towej, po ataku wojsk hitlerowskich w 1940 roku,
przystąpiła do wojny. W 1949 roku została członkiem
NATO. W dwóch referendach w latach 1972 i 1994
Norwegowie odrzucili opcję wejścia do Unii Europej-
skiej, toteż Norwegia nie należy do UE.
Od 1991 roku królem Norwegii jest Harald V, syn
Olafa V.
14
Wybór duńskiego księcia Karola na króla Norwegii
jest bardzo dobrze oceniany przez Norwegów. Król
był sympatyczny i serdeczny, lubiany przez podda-
nych, którzy ponoć byli w stanie mu wybaczyć nawet
lekki duński akcent. Rodzina królewska starała się
zyskać sympatię poddanych, król z żoną i synem czę-
sto podróżowali po Norwegii. Cała trójka z zapałem
uprawiała narciarstwo, uznawane za typowo norweski
sport. Haakon VII startował nawet, niestety bez
większych sukcesów, w zawodach na skoczni narciar-
skiej. Olaf V odnosił w tej dziedzinie znacznie
większe sukcesy. Haakon starał się pozostawać wład-
cą konstytucyjnym, ale jednocześnie był kluczową
postacią życia politycznego Norwegii. W czasie II
wojny światowej, pomimo neutralności Norwegii, po
ataku hitlerowskich wojsk zarządził zbrojny opór.
Nie chcąc stać się zakładnikiem Niemców, w czasie
wojny przebywał w Wielkiej Brytanii. Stał się waż-
nym symbolem norweskiego oporu.
Zaczynamy od Oslo,
czyli po raz pierwszy
w Norwegii
Po raz pierwszy wybrałam się do Norwegii z gru-
pą znajomych jeszcze w czasach studenckich. Z Polski
pojechaliśmy samochodami przez Niemcy, Danię, na-
stępnie mostem do Szwecji i dalej do Norwegii. Wy-
jeżdżając z Polski, mieliśmy tylko mglisty plan tego,
co chcielibyśmy w Norwegii zobaczyć. Przyświecała
nam idea, że ważniejsza jest sama podróż i towarzy-
stwo niż konkretny cel. Jechaliśmy trzema samocho-
dami i do komunikacji między nimi używaliśmy CB-
-radia. Parę razy udało nam się zgubić i szczęśliwie
odnaleźć. Z założenia, bo wyjazd musiał być bardzo
ekonomiczny, spaliśmy na dziko. Wszyscy byliśmy
wtedy studentami, każdy z nas pracował, ale tylko
dorywczo.
W Norwegii można spać na dziko, ale należy prze-
strzegać zasady, że nocleg powinien być oddalony
o co najmniej 200 m od najbliższych zabudowań.
Pierwszym ważnym punktem naszej wycieczki po
Norwegii było Oslo. Zapewne w jego okolicach, gdzieś
w lesie, udałoby się nam znaleźć miejsce na nocleg,
ale na szczęście znajomi rodziców jednego z kolegów,
mieszkający w Oslo, na czas swojej nieobecności udo-
stępnili nam własny apartament. Zostawiliśmy u nich
samochody i przez jeden dzień zwiedzaliśmy Oslo na
piechotę.
16
Oslo jest stolicą i zarazem największym miastem
Norwegii, leży w południowo-wschodniej części kra-
ju, nad Oslofjordem. Obecnie zamieszkuje je około
600 000 osób, z czego około 26 stanowią imigran-
ci. Cała aglomeracja liczy ponad milion mieszkańców.
W obrębie miasta znajduje się więcej niż 300 jezior,
a w Oslofjordzie rozrzuconych jest około 40 wysp. Co
ciekawe, najwyższy punkt w aglomeracji Oslo – której
część leży przecież tuż nad fi ordem, czyli właściwie na
poziomie morza – to wzgórze Kirkeberget o wysoko-
ści 629 m n.p.m. Przez miasto przepływają dwie małe
rzeki Akerselva i Alna. W Oslo znajduje się skocznia
narciarska i wiele tras do uprawiania narciarstwa bie-
gowego.
Jeszcze pod koniec XX wieku historycy przyjmo-
wali, że Oslo założył w 1048 roku Harald III, jednak
tuż przed rokiem 2000 nowe odkrycia archeologicz-
ne pozwoliły potwierdzić tezę, że miasto istniało już
przed 1000 rokiem i obecnie tę datę przyjmuje się za
rok założenia Oslo. Odkrycie to w praktyce oznaczało
dwie rzeczy – zmiany we wszystkich publikacjach hi-
storycznych oraz możliwość celebrowania w 2000 roku
tysiąclecia Oslo. Ponoć były to wspaniałe obchody.
Pierwotnie miasto leżało nad rzeką Alna, ale pod
koniec XIII wieku na zachód od osady, nad brzegiem
Oslofjordu, król Haakon V Magnusson wybudował
twierdzę Akershus, którą uczynił swoją siedzibą.
W 1299 roku ten sam król ogłosił Oslo stolicą pań-
stwa. W 1397 Norwegia przystąpiła do unii kalmar-
skiej jednoczącej Danię, Szwecję i Norwegię pod
rządami wspólnego władcy, a obszar Norwegii stał
się terytorium zależnym od Danii. Tym samym Oslo
przestało pełnić funkcję stolicy.
17
Pobierz darmowy fragment (pdf)