Przewodnik rowerowy Warszawa i okolice powstał z myślą o wszystkich, którzy chcą łączyć aktywny wypoczynek z poznawaniem atrakcji krajoznawczych regionu, w którym mieszkają. Trasy zaplanowano tak, by każdy mógł je przejechać – mają rekreacyjny charakter, są stosunkowo krótkie i łatwe technicznie. Opisom wycieczek towarzyszą zdjęcia, mapy i profile wysokościowe. Całość uzupełnia zwięzły poradnik. Mamy nadzieję, że przewodnik spełni swoje zadanie, zachęcając do odkrywania niezwykłych miejsc, położonych często 'tuż za miedzą '. Zapraszamy na rowerowy szlak!
Jakub Kaniewski – Pochodzi z Warszawy. Jest zapalonym podróżnikiem rowerowym. Razem z Studenckim Kołem Naukowym Historyków Uniwersytetu Warszawskiego zorganizował cztery naukowe objazdy rowerowe po krajach basenu Morza Śródziemnego. Interesuje się sztukami przetrwania i survivalem pustynnym, pod jego przewodnictwem została zrealizowana piesza wyprawa przez egipską Pustynię Wschodnią szlakiem starodawnego szlaku handlowego – z Koptos (Qift) do Al-Kusajr (Al-Qusair). W chwilach wolnych chętnie podróżuje po rowerem po mazowieckich lasach.
Michał Franaszek – Odkąd na 2. roku studiów dzięki swojemu przyjacielowi Piotrowi Pałce dostrzegł piękno rowerowych podróży, w pokonywanej na dwóch kółkach przestrzeni nieustannie szuka inspiracji do pracy i do życia. Od 1998 r. zrealizował dziesięć autorskich projektów rowerowych, pokonując w sumie ponad 7,5 tys. km po polskich drogach i ścieżkach. Poznał w ten sposób mozaikę kultury i krajobrazu, jaką odnaleźć można w kraju nad Wisłą. Upodobawszy sobie Bałkany jako najbardziej niezwykłe miejsce na ziemi, wraca na południe Europy (na rowerze) co rok, czerpiąc entuzjazm od mieszkających tam ludzi. Podróżuje często według książkowych kluczy – jak choćby po Armenii i Gruzji w poszukiwaniu miejsc, o których w swojej książce Kirgiz schodzi z konia pisał Ryszard Kapuściński. Jest założycielem Klubu Rowerowego FOCUS, który od dwóch lat propaguje w Krakowie rzecz banalną, ale piękną zarazem – poznawanie okolic Krakowa poprzez krajoznawczą rekreację rowerową.
Darmowy fragment publikacji:
Autorzy przewodnika: Jakub Kaniewski (Trasy rowerowe),
Grupa MORUS – Michał Franaszek (Poradnik rowerowy)
Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel
Redakcja i korekta: Jacek Okarmus
Zdjęcia na okładce:
Okł. I – © pressmaster, Artur Bogacki | Fotolia.com
Okł. IV – © Darko Plohl | Dreamstime.com; © Svetlana Gryankina, Leonid Tit | Fotolia.com
Opracowanie kartograficzne: Grzegorz Marchut
Źródło pochodzenia danych kartograficznych:
East View Cartographic (http://www.cartographic.com)
OSM (http://www.openstreetmap.org)
Koncepcja graficzna i projekt okładki: Michał Tincel
Skład: Katarzyna Leja
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji
w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopio-
wanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej
publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne
i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz wydawnictwo Helion nie ponoszą również żadnej odpo-
wiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Wydawnictwo Helion S.A.
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel.: 32 2309863
e-mail: bezdroza@bezdroza.pl, http://bezdroza.pl
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
http://bezdroza.pl/user/opinie/?bewapr
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydanie I
ISBN: 978-83-246-4175-8
Copyright © Helion, 2012
Spis treści
Poradnik rowerowy
Trasy rowerowe
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Z Młocin na Ochotę
Warszawa
Z Żerania do Śródmieścia
Warszawa
Z Ochoty na Kabaty
Warszawa
Szlakiem zabytków z Powsina na Młociny
Warszawa
Śladami wojny przez Puszczę Kampinoską
Warszawa – Sieraków – Palmiry – Dziekanów Leśny – Warszawa
Z miasta do puszczy
Warszawa – Janów – Izabelin
Kampinoskie pałace i kościoły
Izabelin – Lipków – Mariew – Zaborów – Leszno
Zapomniana twierdza i puszczański skansen
Leszno – Kampinos – Żelazowa Wola – Sochaczew
Z biegiem Bzury
Sochaczew – Brochów – Tułowice – Kamion – Wyszogród – Sochaczew
Północnym skrajem Puszczy Kampinoskiej
Piasecznica – Żelazowa Wola – Leoncin – Cybulice – Czosnów
Skarby ziemi łowickiej
7
33
35
41
47
51
59
65
69
73
81
87
93
Łowicz – Sobota – Walewice – Bielawy – Stanisławów – Chruślin – Łowicz
Do Twierdzy Modlin, z biegiem Narwi
99
Legionowo – Wieliszew – Góra – Nowy Dwór Mazowiecki – Modlin
3
13
Powrót z twierdzy
Modlin – Kazuń – Adamówek – Palmiry – Dziekanów Leśny – Warszawa
14
Z Warszawy nad Zalew Zegrzyński
Warszawa – Nieporęt – Zegrze
15
W górę Bugu do Wyszkowa
Wieliszew – Serock – Barcice – Gulczewo – Wyszków
16
Wenecja Mazowsza
Wyszków – Porządzie – Pułtusk – Winnica – Świercze
17
Okolice Radzymina
Klembów – Wola Rasztowska – Radzymin – Nieporęt – Warszawa
18
Olszynka Grochowska
Warszawa
19
Do willi Marszałka
Warszawa – Sulejówek
20
Brzegiem Wisły do Otwocka
Warszawa – Józefów – Otwock
21
Z Otwocka do Czerska
Otwock – Czersk – Góra Kalwaria
22
Przez chojnowskie knieje
Góra Kalwaria – Baniocha – Orzeszyn – Piaseczno – Warszawa
23
W górę Wisły do Góry Kalwarii
Warszawa – Konstancin-Jeziorna – Obory – Turowice –
Góra Kalwaria – Czersk – Góra Kalwaria
24
Między Piasecznem a Tarczynem
Piaseczno – Wólka Pęcherska – Tarczyn – Zalesie Górne – Piaseczno
25
Uroki fabrycznego miasta
Grodzisk Maz. – Żyrardów – Radziejowice – Adamowizna – Grodzisk Maz.
Indeks wybranych
miejscowości i atrakcji przyrodniczych
105
111
115
123
129
135
141
147
153
157
161
167
173
178
4
O przewodniku
Na co dzień przywiązani jesteśmy do miejsc, w których mieszkamy, uczymy się bądź pracujemy –
poruszamy się po utartych szlakach, łączących kilka, kilkanaście miejsc w mieście, nie wiedząc
często, co znajduje się kilka ulic dalej. Z kolei na wakacje jeździmy „daleko” – co dla jednych ozna-
cza zwykle urlop nad polskim morzem, na Mazurach lub w Bieszczadach, dla innych podróże
po Europie, dla jeszcze innych wyprawy na inne kontynenty. Okolice naszego miasta traktujemy
na ogół po macoszemu. Tymczasem kryją one wiele, często niespodziewanych, atrakcji. I nawet
jeśli większość z nich nie dorównuje rangą zabytkom Włoch lub cudom przyrodniczym zamor-
skich krain – warto poświęcić im nieco czasu i uwagi. Na opisanych w przewodniku trasach
napotkamy ciekawe, choć czasem nieco zapomniane, kościoły i dwory, zabytki techniki, a także
zaskakujące widoki, urokliwe zakątki i pomniki przyrody – współtworzące krajobraz kulturowy,
historyczny i przyrodniczy regionu, w którym mieszkamy.
Przewodnik rowerowy Warszawa i okolice powstał z myślą o tych wszystkich, którzy chcą –
wykorzystując choćby tylko pojedyncze wolne dni, a nawet popołudnia – przełamywać codzien-
ność życia w wielkim mieście i poznawać z rowerowego siodełka jego bliższe (a czasem także
szerzej pojęte) okolice. Trasy zaplanowano tak, by przejechać mógł je każdy, niezależnie od typu
roweru, jakim dysponuje, a także kondycji (a zatem na wycieczkę można też zabrać dzieci). Choć
można wyróżnić wśród nich łatwiejsze i trudniejsze, wszystkie mają charakter rekreacyjny – rzadko
przekraczają 50 km długości, unikają stromych podjazdów lub zjazdów, a także odcinków prowa-
dzących po uciążliwych nawierzchniach (piaskach itp.). Punkty początkowe i startowe dobrano
tak, by dojazd do nich (i powrót) był jak najłatwiejszy – zarówno samochodem, jak i przyjaznymi
dla rowerów środkami komunikacji publicznej (np. pociągiem osobowym lub kolejką miejską).
W miarę możliwości zadbano też o bezpieczeństwo – przede wszystkim zminimalizowano ilość
odcinków przebiegających drogami o dużym natężeniu ruchu samochodowego.
Układ przewodnika ma służyć wygodzie użytkownika. Otwiera go zwięzły poradnik, obej-
mujący podstawy wiedzy niezbędnej każdemu rowerzyście (wybór roweru i kluczowego wy-
posażenia, użytkowanie roweru, zachowanie na drodze, elementy techniki jazdy, planowanie
wycieczki, ekwipunek). W dalszej części opisano propozycje tras. Każdą z nich zilustrowano
mapą i profilem, dzięki którym możemy na bieżąco śledzić pokonany dystans i planować dal-
szą część wycieczki. Na początku opisu każdej z tras podano też jej długość, orientacyjny czas
przejazdu, a także – przyjętą dość arbitralnie (względem innych tras) – jej trudność. W części
tekstowej scharakteryzowano najważniejsze punkty etapowe (podając przy nich odległości od
początku i do końca trasy), a także podano szczegółowy opis przejazdu między nimi, będący
uzupełnieniem mapy i profilu. Kolejność tras nie ma związku z ich trudnością. Oczywiście wiele
z nich można łączyć, planując własne warianty lub wycieczki wielodniowe.
Mamy nadzieję, że przewodnik spełni swoje zadanie, zachęcając do aktywności i odkrywa-
nia niezwyłych miejsc, położonych często „tuż za miedzą”. Warto wytyczać własne ścieżki, lista
ciekawych, wartych zobaczenia zakątków jest z pewnością otwarta. Zapraszamy na szlak!
5
park
Młociński
S
zespół pałacowo-
-ogrodowy Brühla
7
61
Warszawa
Żerań
WRZECIONO
cmentarz
żołnierzy włoskich
MŁOCINY
Port
Żerański
punkt
widokowy
zespół klasztorny
pokamedulski
Las Bielański
park linowy
Bielany
Wisła
Warszawa
Toruńska
898
kościół
św. Marii Magdaleny
WARSZAWA
lotnisko
Warszawa Babice
park Olszyna
8
park
Stawy Kellera
park
Kaskada
637
GÓRCE
S8
JELONKI
BEMOWO
fort Bema
cmentarz
wojskowy
kościół Józefa
Oblubieńca
targ staroci
Glinianka
na Moczydle
park Moczydło
580
cerkiew Jacka Klimaka
kościół starokatolicki
Mariawitów
CZYSTE
2
ODOLANY
Warszawa
Włochy
8
kościół Karola
Boromeusza
Stare
Powązki
Muzeum
Więzienia Pawiak
cmentarz
żydowski
kościół
św. Augustyna
634
Muzeum
Muzeum
Farmacji
Farmacji
Warszawa
Ochota
Warszawa
Zachodnia
kościół
św. Jakuba
OCHOTA
Kępa
Potocka
Jomsborg
Warszawa
Praga
ŻOLIBORZ
Muzeum
Sportu i Turystyki
PELCOWIZNA
park
Żeromskiego
Warszawa
Zoo
Ogród
Zoologiczny
Cytadela
Warszawska
Dworzec
Gdański
7
634
fort Legionów
Ogród
Krasinskich
Pałac Krasińskich
Arsenał
Stare Miasto
Pałac Mniszchów
Uniwersytet
629
Ogród Saski
Synagoga
Nożyków
719
Złote Tarasy
Pałac Kultury i Nauki
631
Warszawa
Centralna
ŚRÓDMIESCIE
MDM
gmach główny
Politechniki
Warszawskiej
plac
Zbawiciela
kościół ewangelicko-
-augsburgski
Muzeum
Muzeum
Geologiczne
Geologiczne
Pole
Mokotowskie
120 [m]
110
100
90
80
0
WŁOCHY
2
Warszawa Aleje Jerozolimskie
4
6
całoroczny stok narciarski
Szczęśliwice
8
10
12
STARY MOKOTÓW
15.8 [km]
14
Glinianka Gietrzewia
631
park
Młociński
Las
Bielański
Marymont
Warszawa Żwirki i Wigury
Powązki
Wojskowe
8
634
Dworzec
Zachodni
Hala
MOKOTÓW
Banacha
Pole
Mokotowskie
Z Młocin na Ochotę
Z Młocin na Ochotę
Warszawa w XIX w. wyglądała zupełnie inaczej niż dzisiaj. Podczas
jazdy będziemy podążać wzdłuż linii kolejowej i szosy fortecznej,
która oddzielała miasto od północy i zachodu od podwarszawskich
wsi i bardzo długo zatrzymywała rozwój miasta. Trasa jest łatwa
i krótka, należy jednak pamiętać, że będziemy jechać przez mia-
sto – powinniśmy zachować niezbędną ostrożność, uważając na
samochody i pieszych.
1
1
15,8 km
1,5 h
1
park Młociński
U Do parku Młocińskiego możemy dotrzeć metrem. Wysiadamy na stacji Młociny
i kierujemy się na wschód ulicą Zgrupowania AK „Kampinos”, a potem na północ, wzdłuż
ulicy Pułkowej.
0,0
15,8
km
Położony nad Wisłą park Młociński wchodził niegdyś w skład większego kompleksu
leśnego połączonego z Puszczą Kampinoską. Na skraju lasu – ze względu na dogodne
położenie nieopodal miasta – pod koniec XVIII w. Henryk von Brühl zbudował swój pod-
miejski pałacyk. Dziś będący w rękach prywatnych zabytek możemy obejrzeć ze szlaku
biegnącego nad rzeką.
Trasę rozpoczynamy na polanie w parku Młocińskim. Kierujemy się na południe drogą wyłożo-
ną płytami, a następnie ścieżką, mijając po prawej stronie pałac. Po kilkuset metrach ścieżka
zmienia się w ulicę Prozy. Na skrzyżowaniu z Farysa skręcamy w lewo i dojeżdżamy do mostu
Północnego. Przejeżdżamy tunelem pod mostem i po drugiej jego stronie zbaczamy w prawo
na kładkę rowerowo-pieszą. Po jej przejechaniu kierujemy się na południe, ale nie asfaltową
ścieżką idącą u podnóża skarpy, lecz gruntową ścieżką rowerowo-pieszą idącą górą. Droga
biegnie cały czas prosto. Ponieważ w Lesie Bielańskim ruch rowerowy dopuszczony jest tyl-
ko na ściśle określonych szlakach, należy wypatrywać odpowiednich znaków i nie kierować
się na dróżki, na których obowiązuje zakaz ruchu rowerów.
Las Bielański
AU Las Bielański jest rezerwatem przyrody – zachowanym fragmentem dawnej pusz-
czy. W dawnych czasach w Lesie Bielańskim, połączonym wtedy jeszcze z dzisiejszym Lasem
Młocińskim i Puszczą Kampinoską, polowali polscy królowie. W XVII w. król Władysław IV
nadał tereny wewnątrz lasu kamedułom. Mnisi ci, znani ze swojej surowej reguły, mogli
w leśnych ostępach spokojnie się modlić i pracować nie niepokojeni przez ludzi. Wkrótce
1,8
14,0
km
35
1
Warszawa
Kościół
Niepokalanego
Poczęcia NMP
na terenie klasztoru został wzniesiony barokowy kościół, który przetrwał do dziś i którego
wieże górują nad lasem. W późniejszych czasach wokół klasztoru powstała szkoła, semi-
narium i uniwersytet katolicki.
Po obejrzeniu kościoła kierujemy się dalej na południe ścieżką idącą po zachodniej stronie
muru klasztornego. Na rozdrożu wybieramy lewą odnogę i zjeżdżając w dół, podążamy cały
czas prosto 1 km aż do wyjazdu z lasu i ulicy Podleśnej. Skręcamy w ścieżkę rowerową w pra-
wo i wjeżdżamy na górę ulicą Podleśną. Na skrzyżowaniu z Marymoncką przy zabudowaniach
IMGW skręcamy w lewo i minąwszy stację metra po prawej stronie, jedziemy do skrzyżowania
z ulicą Żeromskiego, którą przekraczamy.
Marymont
Nazwa Marymont wzięła się od królowej Marysieńki, żony króla Jana III Sobieskiego; miała
ona w tym rejonie pałacyk, w którym zamieszkiwała pod nieobecność męża. Dzisiejszy Mary-
mont był wtedy terenem rolniczym oddalonym o 5 km od historycznej Warszawy. W latach
międzywojennych dominowała tu niska zabudowa jednorodzinna i małe kamieniczki. Las
Bielański i Kępa Potocka były miejscami, w których w soboty i niedziele warszawiacy spędzali
wolny czas, korzystając z możliwości łatwego dojazdu tramwajem.
6,0
9,8
km
36
Z Młocin na Ochotę
1
Od tego miejsca poruszamy się już szlakiem rowerowym. Początkowo jedziemy na wprost
wzdłuż Marymonckiej, potem wjeżdżamy w ulicę Ogólną, która łagodnie skręca w prawo.
Odtąd ścieżka będzie podążać wzdłuż alei Armii Krajowej. Jedziemy na wprost, mijając po
prawej stronie park Olszyna. Przekraczamy ulicę Broniewskiego i jedziemy dalej prosto. Docie-
ramy do wielopoziomowego skrzyżowania, które pokonujemy specjalną estakadą dla rowerów
biegnącą w lewo (jest to rozwiązanie bardzo rzadko stosowane w naszym kraju). Jesteśmy po
drugiej (wschodniej) stronie drogi ekspresowej nr 58 i jedziemy wzdłuż alei Prymasa Tysiąclecia.
Po lewej stronie widzimy cmentarz Powązki Wojskowe.
Powązki Wojskowe
Cmentarz Powązki Wojskowe często bywa mylony ze Starymi Powązkami, są to jed-
nak dwa zupełnie inne cmentarze, leżące co prawda przy jednej ulicy (tzn. Powązkowskiej),
ale po dwóch stronach linii kolei obwodowej. Cmentarz wojskowy został wytyczony przez
wojska carskie w roku 1912. Początkowo grzebani byli na nim tylko żołnierze z okolicznych
garnizonów. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości cmentarz został ogłoszony wojsko-
wym i przeniesiono na jego teren prochy żołnierzy walczących w powstaniach narodowych.
Po II wojnie światowej w Alei Zasłużonych na tym bezwyznaniowym cmentarzu byli grzebani
8,5
7,3
km
Powązki
Wojskowe
37
1
Warszawa
przedstawiciele nowej władzy, o czym często przypomina słowo „towarzysz” na nagrobkach.
Na Powązkach Wojskowych spoczywają tak prominentni działacze, jak Bolesław Bierut, Julian
Marchlewski, Władysław Gomółka i Karol Świerczewski. Na południe od cmentarza rozciąga
się Las na Kole, w którym podczas wojny działały konspiracyjne oddziały harcerskie.
Wycieczkę kontynuujemy, jadąc po prawej stronie alei Prymasa Tysiąclecia. Przecinamy ulicę
Obozową – od tego miejsca aż do Dworca Zachodniego będziemy jechać równolegle do to-
rów kolei obwodowej – a następnie Górczewską. Na kolejnym skrzyżowaniu, z Wolską, prze-
jeżdżamy na drugą stronę alei (zgodnie ze znakami ścieżki rowerowej) i kierujemy się dalej
w tym samym kierunku (na południe). Przecinamy ulicę Kasprzaka i dojeżdżamy do tunelu
pod torami kolejowymi przy Dworcu Zachodnim.
13,5
2,3
km
Dworzec Zachodni
Historia tunelu biegnącego pod Dworcem Zachodnim do dziś budzi kontrowersje. Według
niektórych historyków tunel w czasie wojny został przekształcony na ogromną komorę gazową.
Temat ten jednak dzieli historyków. IPN, badając sprawę, uznał, że na podstawie dostępnych
źródeł nie da się w jednoznaczny sposób oce-
nić, czy w tunelu faktycznie były przeprowadzane
egzekucje. Pokonując mroczny tunel, warto się na
chwilę zatrzymać, ponieważ na jego ścianach wiszą
różnego rodzaju materiały informacyjne i tablice
upamiętniające wydarzenia z czasów wojny.
Sprowadzamy rower po schodach do przejścia
podziemnego i jedziemy na drugą stronę ulicy,
tam na światłach przechodzimy przez ulicę Bitwy
Warszawskiej, wzdłuż której biegnie ścieżka rowe-
rowa. Ścieżką tą jedziemy na południowy wschód,
przekraczamy ulice Szczęśliwicką i Białobrzeską.
Dojeżdżamy do skrzyżowania z Grójecką. Tutaj po
prawej stronie widzimy Halę Banacha i pomnik
Obrońców Warszawy 1939.
14,9
1,9
km
Hala Banacha
Przy Hali Banacha, na pasie oddzielającym jezdnie
ulicy Grójeckiej, znajduje się pomnik Obrońców
Warszawy. To właśnie w tym miejscu niemiec-
kie siły 6 września 1939 r. próbowały szturmem
38
Z Młocin na Ochotę
1
z zaskoczenia zająć miasto. Atak został odparty i przez kolejne 22 dni miasto broniło się na
ustawionych na rogatkach barykadach. Mimo zmasowanego ostrzału Zamku Królewskiego
z artylerii i nalotów dywanowych nie udało się Niemcom wziąć Warszawy szturmem i dopiero
po decyzji o kapitulacji 28 września wojska niemieckie wkroczyły do stolicy.
Budynek główny
Politechniki
Warszawskiej
Ulicą Banacha kierujemy się na wschód, po lewej stronie mijamy budynki kampusu Uniwer-
sytetu Warszawskiego i po kilkuset metrach dojeżdżamy do ulicy Żwirki i Wigury. Po jej prze-
kroczeniu wjeżdżamy na Pole Mokotowskie.
Pole Mokotowskie
U Pole Mokotowskie było niegdyś lotniskiem – stąd właśnie wylatywały w latach 20. XX w.
pierwsze samoloty rejsowe PLL LOT. Kiedyś były to obrzeża miasta, dziś kompleks parkowy
otacza zabudowa wielkiej aglomeracji. Kiedy w 1935 r. umarł marszałek Piłsudski, to wła-
śnie z Pól Mokotowskich wyruszyła kolejowa laweta z ciałem do Krakowa, i to tu żegnali
wielkiego Polaka warszawiacy. Trochę wbrew nazwie, większość Pola Mokotowskiego leży
na terenie dzielnic Śródmieście i Ochota.
15,8
0,0
km
W pobliżu Pola Mokotowskiego znajduje się m.in. zabytkowy budynek główny Politech-
niki Warszawskiej oraz Muzeum Geologiczne.
39
Pobierz darmowy fragment (pdf)