Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00223 003964 24126959 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i karnych - ebook/pdf
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i karnych - ebook/pdf
Autor: , , Liczba stron: 499
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7483-555-8 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> cywilne
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Prezentowana publikacja jest efektem realizacji projektu badawczego 'Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i karnych w ramach Unii Europejskiej', prowadzonego w Instytucie Nauk Prawnych PAN w latach 2005-2006.

Autorzy są specjalistami z różnych dziedzin prawa europejskiego. Efektem ich badań jest omówienie najważniejszych dla praktyków kwestii stwarzających trudności w procesie wykładni i stosowania prawa.


Celem publikacji jest popularyzacja problematyki europejskiej wśród pracowników wymiaru sprawiedliwości i praktyki prawniczej.

Książka adresowana jest również do teoretyków prawa, zainteresowanych ciągle nową dziedziną, jaką jest przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

ZARYS PRAWA Wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych i karnych Polecamy nasze publikacje z tego zakresu: Red. Maria Magdalena Kenig-Witkowska PRAWO INSTYTUCJONALNE UNII EUROPEJSKIEJ Podrêczniki Prawnicze Micha³ Bernat ORZECZNICTWO TRYBUNA£U SPRAWIEDLIWOŒCI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH W SPRAWACH GOSPODARCZYCH Orzecznictwo Europejskie Maciej Dybowski ORZECZNICTWO EUROPEJSKIE Matthias Herdegen PRAWO EUROPEJSKIE, 2 wyd. Akademia Prawa PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Z WPROWADZENIEM, 6 wyd. Twoje Prawo www.sklep.beck.pl WSPÓ£PRACA S¥DOWA W SPRAWACH CYWILNYCH I KARNYCH Pod redakcj¹: W£ADYS£AWA CZAPLIÑSKIEGO ANDRZEJA WRÓBLA Autorzy: W£ADYS£AW CZAPLIÑSKI, TOMASZ DARKOWSKI, ANTONI GÓRSKI, AGNIESZKA GRZELAK, KRYSTYNA KOWALIK-BAÑCZYK, HANNA KUCZYÑSKA, JUSTYNA £ACNY, DAWID MI¥SIK, CELINA NOWAK, ANDRZEJ WRÓBEL, IRENA RZEPLIÑSKA, WOJCIECH SADOWSKI, KATARZYNA STR¥K, MONIKA SZWARC-KUCZER, JERZY SZYMAÑSKI, MACIEJ TABOROWSKI, MA£GORZATA W¥SEK-WIADEREK Wspó³praca s¹dowa, W. Czapliñski, A. Wróbel (red.), Warszawa 2007 Propozycja cytowania: Redakcja: Monika Paw³owska © Wydawnictwo C. H. Beck 2007 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, 01–518 Warszawa Sk³ad i ³amanie: TiM-Print Druk i oprawa: Bia³ostockie Zak³ady Graficzne S.A., Bia³ystok ISBN 978-83-7483-555-8 Spis treœci Spis treœci Spis treœci Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IX Czêœæ I. Wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych Zniesienie s¹dowego stwierdzenia wykonalnoœci s¹dowych orze- czeñ zagranicznych we wspólnym obszarze s¹dowym – porówna- nie istniej¹cych instrumentów, Tomasz Darkowski . . . . . . . . . . . . . Uwagi o ustawie o kosztach s¹dowych w sprawach cywilnych, Antoni Górski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pojêcie sporu transgranicznego w dyrektywie Rady Nr 2003/8/WE, Krystyna Kowalik-Bañczyk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jurysdykcja krajowa w sprawach o naruszenie praw ochronnych do znaków towarowych oraz ochrony konkurencji w prawie wspól- notowym (zarys problematyki), Dawid Mi¹sik . . . . . . . . . . . . . . . . Forum shopping a jurysdykcja krajowa wy³¹czna w rozporz¹dze- niu Nr 44/2001 (Bruksela I), Wojciech Sadowski . . . . . . . . . . . . . . Wybrane problemy stosowania rozporz¹dzenia Nr 805/2004 w spra- wie utworzenia Europejskiego Tytu³u Egzekucyjnego dla rosz- czeñ bezspornych, Maciej Taborowski, Wojciech Sadowski . . . . . . Czêœæ II. Wspó³praca s¹dowa w sprawach karnych Konwencja z Prüm – albo: Quo vadis, III filarze?, W³adys³aw Cza- pliñski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wspó³praca instytucjonalna w sprawach karnych na przyk³adzie Eurojustu i Europejskiej Sieci S¹dowej – problemy teoretyczne i praktyczne, Agnieszka Grzelak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zasada ne bis in idem jako fundament wzajemnego uznawania orzeczeñ w sprawach karnych, Hanna Kuczyñska. . . . . . . . . . . . . . Dzia³ania naruszaj¹ce interesy finansowe Unii Europejskiej, Ju- styna £acny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Harmonizacja prawa polskiego z prawem Unii Europejskiejw za- kresie korupcji – ujêcie teoretyczne, Celina Nowak . . . . . . . . . . . . Karnoprawne problemy polityk towarzysz¹cych swobodnemu prze- p³ywowi osób, Katarzyna Str¹k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Karnoprawne problemy polityk towarzysz¹cych swobodnemu prze- p³ywowi osób – aspekty praktyczne, Irena Rzepliñska . . . . . . . . . . Europejski Urz¹d Policji jako organizacja europejskiej wspó³pra- cy policyjnej, Monika Szwarc-Kuczer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 33 39 75 100 133 187 201 227 265 321 387 412 419 Spis treœci Kilka uwag odnoœnie do praktycznego stosowania nowych uregu- lowañ prawnych w zakresie korupcji, Jerzy Szymañski. . . . . . . . . . Granice zakazu ne bis in idem uregulowanego w art. 54 Konwen- cji wykonawczej do uk³adu z Schengen w œwietle orzecznictwa Trybuna³u Sprawiedliwoœci Wspólnot Europejskich, Ma³gorzata W¹sek-Wiaderek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . W³aœciwoœæ Trybuna³u Sprawiedliwoœci Wspólnot Europejskich do rozpoznawania pytañ prawnych w sprawach okreœlonych w Ty- tule VI Traktatu o Unii Europejskiej, Andrzej Wróbel. . . . . . . . . . . Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454 457 471 481 VI Wstêp WstêpWstêp Integracja europejska w dzisiejszej dobie nie jest ograniczona do tradycyjnej domeny ekonomicznej czy polityki spo³ecznej. Rozwój procesu zapocz¹tkowane- go utworzeniem Unii Europejskiej na podstawie Traktatu z Maastricht jest coraz szybszy i obejmuje coraz to nowe dziedziny. O ile w pierwszym okresie funkcjo- nowania Unii wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeñstwa oraz wspó³praca w zakresie wymiaru sprawiedliwoœci i spraw wewnêtrznych (okreœlanych trady- cyjnie jako II i III filar UE) opiera³y siê wy³¹cznie na tradycyjnych metodach miê- dzyrz¹dowych, a poszczególne dziedziny szczegó³owe pozostawa³y przedmiotem wspólnego zainteresowania pañstw cz³onkowskich, (co ogranicza³o wspó³pracê w du¿ej mierze do wymiany informacji), o tyle ostatnie 10 lat charakteryzuje ol- brzymia dynamika rozwoju wspó³dzia³ania pañstw, zmierzaj¹cego zw³aszcza w zakresie objêtym dawnym III filarem do poszerzenia i pog³êbienia wspó³pracy. Celem pañstw cz³onkowskich, okreœlonym w traktatach za³o¿ycielskich, sta³o siê zapewnienie obywatelom Unii Europejskiej ¿ycia w Przestrzeni wolnoœci, bez- pieczeñstwa i sprawiedliwoœci. Regulacje prawne objê³y nowe dziedziny, upo- wszechniona zosta³a metoda wspólnotowa poprzez przekazanie czêœci kompeten- cji regulacyjnych na rzecz instytucji wspólnotowych oraz korzystanie z instru- mentów prawnych Traktatu Rzymskiego (zw³aszcza rozporz¹dzeñ i dyrektyw). Wspó³praca s¹dowa wkroczy³a ju¿ w tradycyjne domeny prawa prywatnego, w tym prawa kolizyjnego, a pojawiaj¹ce siê projekty i prace studyjne nad ró¿nymi aspektami unifikacji prawa cywilnego materialnego wskazuj¹ na wolê rozwijania kontaktów w tej dziedzinie. Z kolei wspó³praca s¹dowa w sprawach karnych siêga w coraz wiêkszym stopniu do nowych instrumentów, usytuowanych pomiêdzy tradycyjnym prawem miêdzynarodowym a œrodkami wspólnotowymi. Zwiêksza siê znaczenie Trybuna³u Sprawiedliwoœci, który mia³ ju¿ olbrzymi wk³ad w dzie³o budowy integracji gospodarczej, a obecnie rozszerza swe orzecznictwo na nowe obszary wspó³pracy s¹dowej. Rozwój integracji europejskiej w sferze prawa karnego, cywilnego, szeroko ro- zumianej polityki w sprawach cudzoziemców oraz zwalczania przestêpczoœci do- prowadzi³ w ostatnich latach równie¿ do zainteresowania siê doktryny prawa tymi nowymi zjawiskami, które opisano wy¿ej, a tak¿e do wszczêcia nowych prac ba- dawczych. Trend ten nie omin¹³ tak¿e Polski, gdzie pojawi³o siê co najmniej kilka pozycji ksi¹¿kowych, kompleksowo przedstawiaj¹cych dorobek prawa unijnego. Autorami ich byli zarówno pracownicy naukowi, jak i przedstawiciele praktyki, w tym instytucji bezpoœrednio zaanga¿owanych w realizacjê projektów integra- cyjnych. Stosunkowo niewielkie by³o natomiast zainteresowanie szerszych œro- dowisk praktyki wymiaru sprawiedliwoœci i spraw wewnêtrznych, aczkolwiek VII Wstêp i one powoli dostrzega³y znaczenie otwarcia na prawo unijne, wymuszone coraz czêœciej przez wymogi codziennoœci s¹dowej. Niniejsza publikacja jest efektem realizacji projektu badawczego Nr 1HO2A 050 28 „Wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych i karnych w ramach Unii Eu- ropejskiej”, prowadzonego w Instytucie Nauk Prawnych PAN w latach 2005–2006. Uczestniczyli w nim specjaliœci z ró¿nych dziedzin prawa europejskiego, co po- zwoli³o na przeprowadzenie interdyscyplinarnych studiów, które ³¹czy jedna wspólna cecha: znaczenie praktyczne dla szeroko rozumianego wymiaru sprawie- dliwoœci. W ramach projektu zorganizowano konferencjê, której uczestnikami byli naukowcy oraz sêdziowie S¹du Najwy¿szego. Nie chodzi³o przy tym o przed- stawienie wszystkich zagadnieñ wspó³pracy s¹dowej i policyjnej, lecz o skupienie siê na kwestiach najwa¿niejszych dla praktyków, stwarzaj¹cych trudnoœci w pro- cesie wyk³adni i stosowania prawa, ale równie¿ nowatorskich z punktu widzenia tworzenia prawa unijnego i jego obowi¹zywania w prawie wewnêtrznym pañstw cz³onkowskich. Wyst¹pienia konferencyjne przedstawiane by³y wed³ug schema- tu: referat teoretyczny i koreferat praktyczny. Mamy nadziejê, ¿e ta publikacja przyczyni siê do popularyzacji problematyki europejskiej wœród pracowników wymiaru sprawiedliwoœci i praktyki prawni- czej, zaœ naukowcom dostarczy impulsów do dalszych prac badawczych w tej ci¹gle nowej dziedzinie, jak¹ jest przestrzeñ wolnoœci, bezpieczeñstwa i sprawie- dliwoœci. Warszawa, 23.4.2007 r. W³adys³aw Czapliñski Andrzej Wróbel VIII Wykaz skrótów 1. Akty normatywne Wykaz skrótów Wykaz skrótów KPC ........................... ustawa z 17.111964 r. – Kodeks postêpowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KSCU ........................ ustawa z 28.7.2005 r. o kosztach s¹dowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) TWE .......................... Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ z 25.3.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864, za³. Nr 4) KP .............................. ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) TUE ........................... Traktat o Unii Europejskiej z 7.2.1992 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864, za³. Nr 2) KK ............................. ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 535 ze zm.) KSH ........................... ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spó³ek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm). PrUpadNapr ............... ustawa z 28.2.2003 r. – Prawo upad³oœciowe i naprawcze TA .............................. Traktat amsterdamski z 2.10.1997 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) 2. Czasopisma i publikatory BiK ............................ Bank i Kredyt Dz.U. ......................... Dziennik Ustaw Dz.Urz. WE (UE) ...... Dziennik Urzêdowy Wspólnot Europejskich (Unii Euro- pejskiej) EP .............................. Edukacja Prawnicza GW ............................ Gazeta Wyborcza MoPr .......................... Monitor Prawniczy NE .............................. Nowa Europa NP .............................. Nowe Prawo OSA ........................... Orzecznictwo S¹dów Apelacyjnych OSP ............................ Orzecznictwo S¹dów Polskich Pal. ............................. Palestra PB .............................. Prawo Bankowe PiP .............................. Pañstwo i Prawo PL .............................. Przegl¹d Legislacyjny PPE ............................ Przegl¹d Prawa Egzekucyjnego PPEur ......................... Przegl¹d Prawa Europejskiego PS ............................... Przegl¹d S¹dowy IX Wykaz skrótów Prok. i Pr. ................... Prokuratura i Prawo Pr. Sp. ........................ Prawo Spó³ek Rej. ............................ Rejent R.Pr. ........................... Radca Prawny SE .............................. Studia Europejskie SI ............................... Studia Iuridica 3. Inne skróty ENZ ........................... europejski nakaz zap³aty ESS ............................ Europejska Sieæ S¹dowa ETE ............................ europejski tytu³ egzekucyjny ETPC ......................... Europejski Trybuna³ Praw Cz³owieka KE .............................. Komisja Europejska niepubl. ...................... niepublikowane Nr ............................... numer PE .............................. Parlament Europejski por. ............................. porównaj post. ........................... postanowienie RPO ........................... Rzecznik Praw Obywatelskich s. ................................ strona SN .............................. S¹d Najwy¿szy t.j. ............................... tekst jednolity TS .............................. Trybuna³ Sprawiedliwoœci Wspólnot Europejskich UE .............................. Unia Europejska UOKiK ...................... Urz¹d Ochrony Konkurencji i Konsumentów X Czêœæ I. Wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych Zniesienie s¹dowego stwierdzenia wykonalnoœci s¹dowych orzeczeñ zagranicznych we wspólnym obszarze s¹dowym – porównanie istniej¹cych instrumentów Zniesienie s¹dowego stwierdzenia wykonalnoœci s¹dowych orzeczeñ... Czêœæ I. Wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych Tomasz Darkowski 1. Wprowadzenie Pocz¹tkiem rozwoju europejskiego modelu wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeñ zagranicznych by³o zawarcie 27.9.1968 r. Kon- wencji brukselskiej o jurysdykcji i wzajemnym wykonywaniu orzeczeñ s¹dowych w sprawach cywilnych i handlowych1. By³ to pierwszy „euro- pejski” instrument, który wprowadza³ wspólne dla wszystkich pañstw sy- gnatariuszy przepisy jurysdykcyjne oraz tryb wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeñ zagranicznych. Konwencja ta przewidywa³a „tradycyjny” sposób postêpowania, jakim jest s¹dowe stwierdzenie wy- konalnoœci orzeczenia zagranicznego (nadanie tzw. exequatur)2. WyraŸ- nie okreœla³a ona przes³anki odmowy stwierdzenia wykonania, nie inge- ruj¹c jednak nadmiernie w tryb postêpowania. W wyniku wejœcia w ¿ycie Traktatu z Maastricht wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych znalaz³a siê w tzw. III filarze, co spowodowa³o zin- tensyfikowanie prac nad obszarami dotychczas wy³¹czonymi z zakresu zastosowania Konwencji brukselskiej3. Kolejn¹ szczególnie istotn¹ zmian¹ by³o przeniesienie w wyniku wej- œcia w ¿ycie Traktatu amsterdamskiego tego obszaru wspó³pracy z III do I filaru. W efekcie pozwoli³o to na potencjalne wykorzystanie instrumen- tów wspólnotowych takich jak rozporz¹dzenia i dyrektywy. Tej zmianie instytucjonalnej towarzyszy³ prze³om merytoryczny. Na szczycie euro- 1 T.j. Dz.Urz. WE C Nr 27 z 26.1.1998 r., s. 1. 2 Na temat ró¿nych modeli postêpowania patrz J. Ciszewski i T. Ereciñski, Miêdzy- narodowe postêpowanie cywilne, Warszawa 1999, s. 311. 3 Szerzej na temat konwencji opracowywanych na bazie konwencji brukselskiej patrz K.Weitz, Europejskie prawo procesowe cywilne, w: Stosowanie prawa Unii Euro- pejskiej przez s¹dy, pod red. A.Wróbla, s. 477. 3 Czêœæ I. Wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych pejskim w Tampere w 1999 r. postanowiono bowiem utworzyæ europejski obszar s¹dowy oparty na zasadzie wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeñ w sprawach cywilnych oraz karnych. Podstaw¹ do tego mia³o byæ wzajemne zaufanie do systemów prawnych pañstw cz³onkowskich. Wnioski z Rady Europejskiej w Tampere by³y jednak sformu³owane na tyle ogólnie, ¿e rzeczywiste znaczenie powy¿szych hase³ mog³o budziæ w¹tpliwoœci. Wkrótce jednak konkluzje te zosta³y doprecyzowane w przyjêtym wspólnie przez Radê UE i Komisjê Programie œrodków s³u¿¹cych imple- mentacji zasady wzajemnego uznawania orzeczeñ w sprawach cywilnych i handlowych1. Pierwszym etapem dzia³añ by³a zamiana Konwencji brukselskiej z 1968 r. i Konwencji z 1998 r. o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywa- niu orzeczeñ w sprawach ma³¿eñskich2, odpowiednio na rozporz¹dzenie 44/2001 w sprawie jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeñ s¹dowych w sprawach cywilnych i handlowych (zwane dalej Bruksel¹ I) i rozporz¹dzenie 1347/2000 w sprawie jurysdykcji oraz uznawania i wy- konywania orzeczeñ w sprawach ma³¿eñskich i w sprawach dotycz¹cych odpowiedzialnoœci rodzicielskiej za dzieci obojga ma³¿onków (zwane da- lej Bruksel¹ II). To ostatnie rozporz¹dzenie zosta³o nastêpnie zmienione rozporz¹dzeniem 2201/2003 zwanym Bruksel¹ II bis. Oprócz zmiany samej formy prawnej instrumentów dokonano równie¿ pewnych zmian merytorycznych, w tym uproszczenia procedury stwier- dzania wykonalnoœci orzeczeñ. Tryb przewidziany przez rozporz¹dzenia przewiduje, ¿e pierwszy etap stwierdzenia wykonalnoœci jest wnioskowy i niekontradyktoryjny. Badanie przes³anek odmowy stwierdzenia wykonal- noœci nastêpuje dopiero w wyniku wniesienia przez d³u¿nika odwo³ania od wyroku stwierdzaj¹cego wykonalnoœæ orzeczenia zagranicznego. Pomi- mo tych uproszczeñ i ograniczeñ przes³anek odmowy wykonania orzecze- nia, mechanizm ten w dalszym ci¹gu pos³uguje siê instytucj¹ exequatur. Kolejnym krokiem rozwoju zasady wzajemnego uznawania orzeczeñ mia³o byæ przyjêcie instrumentów znosz¹cych w wybranych w¹skich ob- szarach instytucjê s¹dowego stwierdzenia wykonalnoœci orzeczenia za- granicznego. Dotyczy³o to w szczególnoœci spraw, w których spór miêdzy stronami nie by³ silnie zarysowany lub te¿ przedmiot sporu by³ stosunkowo nieznaczny, przynajmniej pod wzglêdem wartoœci maj¹tkowej. W spra- wach tych ryzyko naruszenia gwarancji procesowych obywateli europej- skich by³o stosunkowo niskie, a tym samym mo¿liwy by³ wiêkszy stopieñ wzajemnego zaufania do systemów prawnych pañstw cz³onkowskich. 1 Dz.Urz. WE 2001 C 12/10. 2 Dz.Urz. WE C 221 z 16.7.1998 r., s. 1 – Konwencja ta jednak nie wesz³a nigdy w ¿ycie. 4 Zniesienie s¹dowego stwierdzenia wykonalnoœci s¹dowych orzeczeñ... Kontynuacj¹ i aktualizacj¹ konkluzji z Tampere by³ zaaprobowany przez Radê Europejsk¹ w dniach 4–5.11.2005 r. tzw. Program haski1. Mimo ¿e dokument ten jest stosunkowo precyzyjny, Komisja Europejska opracowa³a przekazany Radzie UE plan realizacji programu haskiego za- wieraj¹cy m.in. dodatkowo uszczegó³owiony harmonogram dzia³añ na okres od 2005 r. do 2010 r.2 Analiza tych dokumentów wskazuje, ¿e tzw. europejski obszar s¹dowy ewoluuje w kierunku ca³kowitego zniesienia exequatur w odniesieniu do orzeczeñ w sprawach cywilnych i handlowych. Przyjmowane akty prawne, takie jak rozporz¹dzenie 805/2004 z 21.4.2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytu³u Egzekucyjnego dla roszczeñ bezspornych (zwane dalej rozporz¹dzeniem o ETE)3, stanowi¹ swoiste „balony próbne” po- zwalaj¹ce oceniæ realnoœæ tego kierunku rozwoju. Wystêpuj¹ce w nich ró¿nice zmuszaj¹ jednak do zastanowienia siê, na ile ten proces legislacyj- ny jest przemyœlany i prowadzi do stworzenia spójnego systemu. 2. Stan prac nad instrumentami Komisja Europejska przyjê³a, ¿e wstêpny – ograniczony proces zno- szenia exequatur powinien przebiegaæ w dwóch etapach. W pierwszym mia³o nast¹piæ przyjêcie instrumentu wprowadzaj¹cego automatyczne uznawanie orzeczeñ zagranicznych niezale¿nie od tego, w jakim trybie postêpowania zosta³o ono wydane. W instrumencie tym mia³y byæ ustano- wione minimalne gwarancje procesowe. W drugim etapie mia³y zostaæ opracowane ujednolicone procedury prowadz¹cego do wydania automa- tycznie wykonalnego orzeczenia4. Realizacj¹ pierwszego etapu by³o przyjêcie w dniu 21.4.2004 r. roz- porz¹dzenia o ETE, które wesz³o w ¿ycie w dniu 21.1.2005 r. Data ta ma przede wszystkim znaczenie dla okreœlenia terminu granicznego dla wy- dania orzeczeñ, w stosunku do których mo¿liwe jest zastosowanie prze- pisów rozporz¹dzenia. Natomiast pojêciem odpowiadaj¹cym „wejœciu w ¿ycie” aktów prawa krajowego jest rozpoczêcie stosowania rozpo- rz¹dzenia, które przypada na dzieñ 21.10.2005 r.5 1 Dz.Urz. UE C 53 z 3.3.2005 r., s. 1. 2 COM (2005) 184. 3 Dz.Urz. UE L 143 z 30.4.2004 r., s.15 oraz wersja polska Dz.Urz. UE wyd. spec. z 2004 r., Nr 19/t.7, s. 38. 4 Green paper on a European Order for Payment procedure and on measures to simplify and speed up small claims litigation, COM (2002) 746, s. 15. 5 Wyj¹tkiem s¹ trzy przepisy koñcowe okreœlaj¹ce: obowi¹zki notyfikacyjne pañstw cz³onkowskich wobec Komisji, procedurê zmiany za³¹czników oraz w³aœciwy komi- 5 Czêœæ I. Wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych Realizacja drugiego etapu powy¿szego planu zosta³a rozpoczêta po- przez opublikowanie przez Komisjê w marcu 2004 r. projektu rozpo- rz¹dzenia ustanawiaj¹cego procedurê wydawania Europejskiego Nakazu Zap³aty (zwanego dalej rozporz¹dzeniem o ENZ)1. Prace nad tym projek- tem trwa³y a¿ do jego oficjalnego przyjêcia w dniu 12.12.2006 r. (roz- porz¹dzenie Nr 1896/20062). Kolejnym instrumentem o podobnym charakterze, jak rozporz¹dzenie o ENZ, jest projekt rozporz¹dzenia ustanawiaj¹cego europejsk¹ procedurê w sprawie drobnych roszczeñ (zwanego dalej rozporz¹dzeniem o proce- durze uproszczonej), który zosta³ oficjalnie opublikowany przez Komisjê 15.3.2005 r.3 Rada UE osi¹gnê³a kompromis wobec czêœci normatywnej tekstu rozporz¹dzenia na posiedzeniu w dniach 1–2.6.2006 r. natomiast na posiedzeniu w dniach 5–6.10.2006 r. przyjêto treœæ preambu³y i za³¹czni- ków. Ze wzglêdu jednak na koniecznoœæ przeprowadzenia weryfikacji po- szczególnych wersji jêzykowych formalne przyjêcie przez Radê UE i skie- rowanie do publikacji nast¹pi najprawdopodobniej na pocz¹tku 2007 r.4 Instrument ten podobnie jak rozporz¹dzenie o ENZ bêdzie stosowany po up³ywie 24 miesiêcy od jego wejœcia w ¿ycie. Osobnym instrumentem, którego koncepcja powsta³a do pewnego stop- nia niezale¿nie od powy¿szych projektów, jest projekt rozporz¹dzenia w sprawie jurysdykcji, prawa w³aœciwego, uznawania oraz wykonywania orzeczeñ s¹dowych i wspó³pracy w zakresie zobowi¹zañ alimentacyjnych (zwanego dalej rozporz¹dzeniem o alimentach). Obecnie do roszczeñ alimentacyjnych stosuje siê rozporz¹dzenie Bruk- sela I i ewentualnie rozporz¹dzenie o ETE, o ile spe³nione s¹ warunki okreœlone w tym akcie. Ze wzglêdu jednak na stosunkowo nisk¹ skutecz- noœæ istniej¹cych mechanizmów Komisja zdecydowa³a siê przedstawiæ rozwi¹zanie szybsze i prostsze ni¿ te wskazane wy¿ej. Oficjalnie propozycja ta zosta³a opublikowana 15.12.2005 r.5 Prace nad tym aktem s¹ na stosunkowo wstêpnym etapie. Zgodnie z za³o¿eniami tet „doradczy” Komisji Europejskiej. Dziêki zastosowaniu w stosunku do za³¹czni- ków tzw. procedury komitologicznej mo¿liwe by³o szybkie dostosowanie ich do re- aliów UE rozszerzonej o 10 nowych pañstw cz³onkowskich. Za³¹czniki zawieraj¹ce rubryki z nazwami „nowych” pañstw zosta³y przyjête w formie rozporz¹dzenia Komi- sji Europejskiej 189/2005 – Dz.Urz. UE L 300 z 17.11.2005 r., s. 6. 1 COM (2004) 173. 2 Dz.Urz. UE L 399 z 30.12.2006 r., s. 1. 3 COM (2005) 87. 4 W dalszej czêœci opracowania przywo³ywana bêdzie numeracja artyku³ów z upu- blicznionej – zatwierdzonej przez Radê wersji aktu z 24.7.2006 r. – Nr dok. rejestru Rady: 11830/06; nale¿y jednak zastrzec, ¿e numeracja w wersji finalnej ulegnie zmianie. 5 COM (2005) 649. 6 Zniesienie s¹dowego stwierdzenia wykonalnoœci s¹dowych orzeczeñ... programu haskiego, powinny byæ one w mo¿liwie znacznym stopniu zsynchronizowane z prowadzonymi równolegle pracami w Haskiej Kon- ferencji Prawa Prywatnego Miêdzynarodowego. Projekt ten ze wzglêdu na to, ¿e dotyczy wy³¹cznie prawa rodzinnego powinien byæ przyjmowany jednomyœlnie przez Radê UE w zwi¹zku z art. 67 ust. 5 Traktatu ustanawiaj¹cego Wspólnotê Europejsk¹. Komisja Europejska, pragn¹c jednak u³atwiæ negocjacje, opublikowa³a ³¹cznie z propozycj¹ rozporz¹dzenia projekt decyzji Rady UE o zastosowaniu przewidzianej w art. 67 ust. 2 TWE procedury zast¹pienia procedury jed- nomyœlnoœci g³osowaniem z wiêkszoœci¹ kwalifikowan¹ (art. 251 TWE)1. Zmiana ta mia³aby dotyczyæ wszystkich przyjmowanych w przysz³oœci instrumentów dotycz¹cych alimentów. Do przyjêcia tej decyzji równie¿ wymagana jest jednak jednomyœlnoœæ, której uzyskanie jest raczej ma³o prawdopodobne. 3. Zakres zastosowania instrumentów Pierwsze trudne do uzasadnienia rozbie¿noœci pojawiaj¹ siê na etapie okreœlenia zakresu zastosowania wskazanych wy¿ej instrumentów. Zakres przedmiotowy rozporz¹dzenia o ETE okreœlony w art. 2 zosta³ niemal bez zmian przeniesiony z rozporz¹dzenia Bruksela I. Zgodnie z tym przepisem rozporz¹dzenia ETE nie stosuje siê do spraw skarbo- wych, celnych lub administracyjnych, a tak¿e spraw zwi¹zanych z okre- œlaniem stanu cywilnego lub zdolnoœci prawnej osób fizycznych, praw maj¹tkowych wynikaj¹cych ze stosunków ma³¿eñskich oraz testamentów i dziedziczenia. Rozporz¹dzenia nie stosuje siê równie¿ do upad³oœci, po- stêpowania zwi¹zanego z likwidacj¹ niewyp³acalnych spó³ek lub innych osób prawnych, porozumieñ s¹dowych, uk³adów oraz innych analogicz- nych postêpowañ, a tak¿e ubezpieczeñ spo³ecznych i arbitra¿u. W tym miejscu, staraj¹c siê rozwiaæ pewne w¹tpliwoœci, które poja- wia³y siê w praktyce stosowania tego rozporz¹dzenia przez polskie s¹dy, nale¿y podkreœliæ, ¿e wydanie zaœwiadczenia ETE mo¿liwe jest równie¿ w sprawach z zakresu stosunków z prawa pracy. Do powy¿szej listy wy³¹czeñ zaczerpniêtej z rozporz¹dzenia Brukse- la I dodano dzia³ania w³adcze pañstwa (acta iure imperii). Jest to jednak tylko pozornie nowe rozwi¹zanie, poniewa¿ z samego charakteru aktów prawnych dotycz¹cych wspó³pracy s¹dowej w sprawach cywilnych, jak 1 COM (2006) 648. 7 Czêœæ I. Wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych i ich podstawy traktatowej wynika, ¿e odnosz¹ siê one do spraw cywil- nych, które nie obejmuj¹ dzia³añ w³adczych1. Rozporz¹dzenie okreœla w¹sk¹ kategoriê orzeczeñ krajowych, w stosun- ku do których mo¿liwe jest zastosowanie okreœlonego w nim mechanizmu. Orzeczenia te musz¹ dotyczyæ tzw. roszczeñ bezspornych, które s¹ zde- finiowane w art. 3 rozporz¹dzenia. Co do zasady s¹ to sprawy, w których d³u¿nik uzna³ roszczenie (zarówno w trakcie postêpowania jak i w odrêb- nym dokumencie urzêdowym)2 lub nie wniós³ przeciw niemu sprzeciwu. Bezsporne jest równie¿ roszczenie, które d³u¿nik pocz¹tkowo zakwestio- nowa³, ale nastêpnie nie stawi³ siê i nie by³ reprezentowany na rozprawie s¹dowej, a zgodnie z prawem pañstwa s¹du zachowanie takie oznacza do- rozumiane uznanie roszczenia lub okolicznoœci przedstawianych przez powoda. Roszczenie musi mieæ charakter pieniê¿ny ze wzglêdu na treœæ art. 4 rozporz¹dzenia. Powy¿sze definicje znacz¹co ograniczaj¹ zastosowanie tego instru- mentu w praktyce. Wydanie ETE bêdzie nastêpowa³o przede wszystkim w sprawach, w których wydano wyrok zaoczny lub nakaz zap³aty3, od któ- rych nie wniesiono sprzeciwu. Sprawy, w których nast¹pi³o uznanie po- wództwa, czy te¿ pozwany nie kwestionowa³ roszczeñ powoda s¹ stosun- kowo rzadkie (pozwany w takim przypadku woli bowiem zazwyczaj w ogóle nie stawiæ siê w s¹dzie). Zgodnie z art. 26 rozporz¹dzenia stosuje siê je wy³¹cznie do orzeczeñ wydanych, ugód s¹dowych zatwierdzonych lub zawartych oraz dokumen- 1 Zadane przez s¹dy krajowe na bazie konwencji brukselskiej pytania prejudycjal- ne œwiadczy³y jednak o tym, ¿e pojêcie sprawy cywilnej jest rozmaicie interpretowa- ne. Kontrowersje dotycz¹ce odpowiedzialnoœci cywilnoprawnej z tytu³u dzia³añ ta- kich, jak operacje wojsk niemieckich w czasie II wojny œwiatowej sta³y siê przedmio- tem pytania prejudycjalnego w zawis³ej przed ETS sprawie C-292/05. W efekcie poprzez dodanie takiego wy³¹czenia, niektóre pañstwa cz³onkowskie chcia³y unikn¹æ tego typu w¹tpliwoœci w przysz³oœci. 2 W art. 3 ust. 1 lit. a oraz d mowa jest wprawdzie o uznaniu roszczenia, ale nale¿y to interpretowaæ jako roszczenie procesowe (podstawa prawna rozporz¹dzenie powo- duje, ¿e – uznanie takie prowadziæ wiêc mo¿e do uznania powództwa w ca³oœci lub w czêœci). 3 Rozporz¹dzenie nie zawiera przepisów wy³¹czaj¹cych mo¿liwoœæ wystawienia zaœwiadczenia ETE w stosunku do orzeczenia wydanego np. w postêpowaniu nakazo- wym lub upominawczym – w przypadku jednak nakazów wystawionych w Polsce praktyczna przydatnoœæ takich zaœwiadczeñ bêdzie niewielka. Ze wzglêdu na brzmie- nie art. 4921 i art. 499 pkt 4 KPC zaœwiadczenie takie bêdzie wystawiane przede wszystkim, gdy d³u¿nik maj¹cy w momencie wydania nakazu miejsce zamieszkania w Polsce przeniós³ siê po wydaniu orzeczenia do innego pañstwa UE lub gdy posiada w innym pañstwie maj¹tek, z którego bêdzie prowadzona egzekucja. 8 Zniesienie s¹dowego stwierdzenia wykonalnoœci s¹dowych orzeczeñ... tów formalnie sporz¹dzonych1 lub zarejestrowanych jako dokumenty urzêdowe po wejœciu w ¿ycie rozporz¹dzenia, tj. po 21.1.2005 r. Rozporz¹dzenie o ENZ równie¿ stosuje siê wy³¹cznie do roszczeñ pie- niê¿nych, co wynika bezpoœrednio z art. 1 ust. 1 i art. 4. W projekcie, po- dobnie jak w przypadku ETE, nie okreœlono górnej granicy kwotowej do- chodzonych roszczeñ. Ze wzglêdu na zawê¿enie przedmiotu rozporz¹dzenia do roszczeñ pie- niê¿nych zrezygnowano z wy³¹czenia dotycz¹cego stanu cywilnego, zdol- noœci prawnej i zdolnoœci do czynnoœci prawnych2. Powtórzono natomiast pozosta³e kategorie wy³¹czeñ z rozporz¹dzenia o ETE, w tym akty w³ad- cze pañstwa. Do listy tej dodano równie¿ zobowi¹zania pozaumowne (art. 2 ust. 2 lit. d) jednak z dwoma wyj¹tkami. Pierwszym z nich s¹ rosz- czenia wynikaj¹ce z zobowi¹zañ pozaumownych, które zosta³y uznane przez d³u¿nika lub które sta³y siê przedmiotem umowy. Drugi wyj¹tek do- tyczy roszczeñ wynikaj¹cych ze wspó³w³asnoœci rzeczy, pod warunkiem ¿e ich wysokoœæ zosta³a okreœlona „obiektywnie”, np. w ramach umowy lub dokumentu urzêdowego3. W rozporz¹dzeniu nie wprowadzono nato- miast postulowanego w trakcie prac kwotowego ograniczenia roszczenia. Stosowanie rozporz¹dzenia ograniczono wy³¹cznie do spraw transgra- nicznych, co stanowi niezwykle istotn¹ zmianê w stosunku do rozpo- rz¹dzenia o ETE. Rozporz¹dzenie o ENZ nie zawiera przepisów intertemporalnych, co jednak jest uzasadnione innym charakterem tej regulacji ni¿ ETE. Kolejny instrument, to jest projekt rozporz¹dzenia o procedurze uprosz- czonej stosuje siê natomiast do roszczeñ, których wartoœæ nie przekracza równowartoœci 2000 euro. Do okreœlania tej wartoœci odmiennie ni¿ w pol- skiej procedurze cywilnej nie wlicza siê odsetek ani wydatków i nak³adów zwi¹zanych z postêpowaniem. Zgodnie z art. 2 ust. 2 rozporz¹dzenia pro- cedury uproszczonej nie stosuje siê do stanu cywilnego lub zdolnoœci prawnej osób fizycznych, a tak¿e do zobowi¹zañ alimentacyjnych. Ta ostatnia kategoria spraw ma byæ, bowiem uregulowana w negocjowanym równolegle rozporz¹dzeniu o alimentach. 1 Kwestia uznawania i wykonywania ugód oraz innych dokumentów nie jest jednak przedmiotem tego omówienia. 2 W rozporz¹dzeniu o ETE kategorie te powielono z rozporz¹dzenia Bruksela I nie- jako „automatycznie”. 3 W negocjowanej wersji angielskojêzycznej u¿yto okreœlenia liquidated debts, które by³o stosunkowo trudne do dok³adnego przet³umaczenia w ramach tworzenia polskiej wersji jêzykowej – niestety u¿yto sformu³owania, które nie oddaje istoty ter- minu angielskiego. 9
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i karnych
Autor: , ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: