Darmowy fragment publikacji:
Tytuł:
Teksty:
Redaktor prowadzący:
Redakcja i aktualizacja:
Korekta:
Opracowanie techniczne map:
Skład:
Zdjęcie na okładce:
Wybrzeże Dalmacji i Czarnogóry– udane
wakacje
Zielony Przewodnik – Chorwacja
Magdalena Suchy-Polańska
Łukasz Malinowski
Małgorzata Przybyłowicz
Patrycja Mikulska
Sabina Suchy
© CCat82 / Fotolia.com
Autorzy i wydawca przewodnika dołożyli wszelkich starań, by jego treść była jak najbardziej zgodna
z rzeczywistością. Nie mogą jednak przyjąć odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki wynikłe
z wykorzystania zawartych w nim informacji.
Będziemy wdzięczni naszym Czytelnikom za informacje dotyczące błędów i nieaktualnych informacji.
Wszelkie uwagi są dla nas cenne, gdyż dzięki nim możemy poprawić kolejne wydania.
Helion S.A.
ul. Kościuszki c, - Gliwice
tel.:
e-mail: bezdroza@bezdroza.pl
http://bezdroza.pl
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
http://bezdroza.pl/user/opinie/?bewcd1
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydanie I
ISBN: 978-83-246-4387-5
Copyright © Le Guide Vert Michelin – Michelin cie
Le Guide Vert Michelin, 46, avenue de Breteuil, 75324 Paris Cedex 07
Copyright © for the Polish Edition by Helion, 2012
Przewodniki Michelin
100 lat tradycji!
Przewodniki Michelin to doskonała inspiracja dla tych
Przewodniki Michelin
wszystkich, którzy pragną odkrywać kulturalne i natu-
wszystkich, którzy pragną odkrywać kulturalne i natu-
ralne dziedzictwo świata. To kulinarna i turystyczna bie-
ralne dziedzictwo świata. To kulinarna i turystyczna bie-
siada, najpiękniejsze trasy, najwygodniejsze hotele.
siada, najpiękniejsze trasy, najwygodniejsze hotele.
To ponad 150 tytułów przedstawiających największe
To ponad 150 tytułów przedstawiających największe
atrakcje – na świecie, w Europie i we Francji.
atrakcje – na świecie, w Europie i we Francji.
Pierwszy przewodnik Michelin ukazał się ponad
sto lat temu. Kiedy na przełomie XIX i XX wieku
na
na
na
na
francuskich drogach pojawiły
francuskich drogach pojawiły
francuskich drogach pojawiły
francuskich drogach pojawiły
się pierwsze „automobile” André
się pierwsze „automobile” André
się pierwsze „automobile” André
się pierwsze „automobile” André
Michelin założył we Francji sieć biur infor-
Michelin założył we Francji sieć biur infor-
Michelin założył we Francji sieć biur infor-
Michelin założył we Francji sieć biur infor-
macji podróżniczej, które wskazywały najlepsze
macji podróżniczej, które wskazywały najlepsze
macji podróżniczej, które wskazywały najlepsze
miejsca warte odwiedzenia, doradzały, gdzie prze-
miejsca warte odwiedzenia, doradzały, gdzie prze-
trasy i miejsca warte odwiedzenia, doradzały, gdzie prze-
r., czyli nie-
nocować lub zatrzymać się na obiad. W 1900 r., czyli nie-
cały rok po pierwszym samochodowym rajdzie dookoła
Francji, Michelin dokonuje przełomu wydając pierwszy
Francji, Michelin dokonuje przełomu wydając pierwszy
którym podróżujący
przewodnik w czerwonej okładce, w którym podróżujący
roku,
mogli znaleźć wiele cennych wskazówek. W 1926 roku,
dział turystyczny Michelin przedstawił pierwszy prze-
dział turystyczny Michelin przedstawił pierwszy prze-
którym zgrupowano najbardziej
którym zgrupowano najbardziej
wodnik regionalny, w którym zgrupowano najbardziej
atrakcje turystyczne. Ciekawostki
atrakcje turystyczne. Ciekawostki
atrakcje turystyczne. Ciekawostki
poszukiwane trasy i atrakcje turystyczne. Ciekawostki
poszeregowano według systemu gwiazdkowego, który obowiązuje do dziś.
Zamiast dotychczasowego koloru czerwonego służącego do rozróżniania
przewodnika hotelarskiego, w 1939 roku wprowadzono kolor zielony.
Od roku 2006 wydawnictwo Bezdroża – partner wydawniczy koncernu
Michelin w Polsce – publikuje polskojęzyczne wydania słynnych prze-
wodników po krajach i miastach.
Nie można zapominać, że wszystko ulega nieustannym zmianom. Infor-
macje praktyczne dotyczące podróży błyskawicznie się dezaktualizują:
powstają nowe hotele i restauracje, zmieniają się ceny i
powstają nowe hotele i restauracje, zmieniają się ceny i godziny
otwarcia… Zmiany są również codziennością kultury,
sztuki, przemysłu i rzemiosła. Od nowinek nie są wolne
nawet miejsca najbardziej znane: są przebudowywane,
szczycą się nowymi nabytkami lub poszerzoną ofertą
kulturalną – to wszystko wzbogaca program tradycyj-
nych tras turystycznych.
Zielony Przewodnik odkrywa i omawia te zmiany. Pre-
zentowane atrakcje poddaje nieustannej ocenie stosu-
jąc unikalny system rekomendacji turystycznych:
jąc
aaa
aa
a
zobacz koniecznie
warto odwiedzić
godne uwagi
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Przed wyjazdem ...................................................................8
Transport .................................................................................8
Odkryjmy wybrzeże Adriatyku inaczej ........................9
Święta i festiwale ............................................................... 12
Noclegi .................................................................................. 14
Restauracje .......................................................................... 17
Pamiątki ................................................................................20
ZAPROSZENIE DO PODRÓŻY
Oto wybrzeże Adriatyku ................................................22
Tak powstawały państwa bałkańskiego wybrzeża ....26
Sztuka i kultura ..................................................................30
WYBRZEŻE DALMACJI
Wyspa Pag ..........................................................................38
Zadar ...................................................................................... 41
Park Narodowy Wysp Kornati.......................................52
Wyspa Dugi Otok .............................................................. 55
Šibenik ...................................................................................56
Trogir ......................................................................................63
Kaštela ................................................................................... 67
Split ........................................................................................68
Riwiera Makarska ..............................................................80
Wyspa Brač .........................................................................83
Wyspa Hvar..........................................................................87
Wyspa Korčula .................................................................... 91
Wyspa Mljet .........................................................................96
Ston ........................................................................................98
Dubrownik ........................................................................100
Cavtat ..................................................................................109
WYBRZEŻE CZARNOGÓRY
Herceg Novi ....................................................................... 112
Risan ..................................................................................... 117
Perast ................................................................................... 118
Kotor ....................................................................................121
Tivat ......................................................................................126
Budva ...................................................................................128
Petrovac na moru ............................................................131
Bar .........................................................................................133
Ulcinj ....................................................................................136
INDEKS
139
Spis treści
Spis treści
4
Spis planów i map
Spis planów i map
Zadar – Stare Miasto ........................................................ 42
Šibenik ...................................................................................58
Split Stare Miasto .......................................................72–73
Dubrownik i wybrzeże południowe ...................82–83
Dubrownik – Stare Miasto ..........................................102
Herceg Novi .............................................................. 114–115
Boka Kotorska ................................................................... 118
Kotor ....................................................................................121
5
Wybrzeże Dalmacji
Wyspa Pag
MAPA OKŁADKOWA A1–2
Ta wyspa nie jest podobna do żadnej z pozostałych wysp chorwackich: mówi się o niej, że
spadła z Księżyca! To surowa pustynia z białego kamienia, poprzecinana pasami murków.
Posiada również kilka plaż otoczonych przez zbocza porośnięte rzadką trawą, małe porty
wciśnięte między strome stoki i kilka gajów oliwnych. Ludzie utrzymują się tutaj z ziemi
i z morza, z sera i z soli. Kobiety zaś robią koronki…
Usytuowanie
Długa (63 km) i wąska (5 km) jak sztylet, jest równoległa do wybrzeża Velebit i przypomina
fragment góry wyłaniającej się z morza. Choć nie bardzo stroma, posiada taką samą budowę
geologiczną jak łańcuch górski, z którego powstała.
Tło
Trudno sobie wyobrazić, że tak surowa i odosobniona wyspa, omiatana przez podmu-
chy bora, może być jednocześnie jedną z najbogatszych na wybrzeżu. Wynika to z subtel-
nej mieszanki ziemi, wody i kamienia, która umożliwia produkcję soli, wypas baranów
i wyrób sera (paški sir), uprawę winorośli (lokalne białe wino to paška žutica) i oliwek. Te
atuty uczyniły z Pag jedną z bardziej kwitnących posiadłości weneckich na wybrzeżu
dalmatyńskim. Do tego wszystkiego dochodzą jeszcze odziedziczone po przodkach
umiejętności koronczarskie, które zrobiły furorę na dworze austriackim.
Spacer
Gdy tylko przekroczymy most, zobaczymy fantastyczny pejzaż skalny««, z kreską
masywu zanurzonego w błękitnych wodach morza, na dalszym planie.
Miasto Pag«
23 km na północny zachód od mostu.
Leniwa stolica wyspy, mimo że leży na terenie zajętym już od czasów prehistorycz-
nych, jest stosunkowo nowym miastem. Jego starsza wersja została splądrowana i znisz-
czona przez mieszkańców Zadaru w XIV w. Bogactwo i prestiż miasta są konsekwencją
powierzenia w połowie XV w. planu odbudowy Jerzemu z Dalmacji (Juraj Dalmatinac),
najbardziej uznanemu chorwackiemu architektowi ówczesnej epoki. Wytyczył on plan
regularny, szachownicowy, na wzór miast rzymskich, wokół dwóch głównych ulic, które
Most na wyspie Pag
38
m
o
c
.
e
m
i
t
s
m
a
e
r
D
/
a
k
r
o
V
©
Wyspa Pag
C
z
e
k
a
J
/
m
o
c
.
o
t
o
h
p
k
c
o
t
S
i
©
Wyspa Pag
Białe złoto z Pag
Od wieków sól z Pag przysparza wyspie bogactwa. Dwie strefy są nadal czynne, jedna przy
wjeździe na wyspę, druga – o wiele ważniejsza – tuż przed wjazdem do miasta Pag. Eksplo-
atowane są na sposób pół-przemysłowy. Pompuje się wodę morską do czworokątnych base-
nów, gdzie zaczyna się parowanie. Gdy sól zacznie się krystalizować, zbiera się solankę i kończy
odparowywanie metodą sztuczną, a potem sól się osusza i doprowadza do stanu gotowego do
spożycia. Sól z Pag jest przede wszystkim przeznaczona na eksport, głównie na rynek włoski.
krzyżują się pod kątem prostym i tworzą plac centralny, na którym dominuje kościół para-
fialny.
Kościół NMP (Sv. Marija)«
Jego fasada jest typowa dla dalmackiego renesansu z bardzo surowym frontonem
i śliczną rozetą. Kamienne ławki pozwalały notablom śledzić przebieg imprez na placu.
Ponad drzwiami widzimy płaskorzeźbę Matki Boskiej, która rozpościera swój płaszcz, aby
ochronić mieszkańców. Wewnątrz możemy podziwiać trzy nawy i kamienne kolumny
z rzeźbionymi kapitelami, a także barokowy sufit z rzeźbami przedstawiającymi sceny
z Ewangelii i z życia męczenników. W prawej kaplicy bocznej mieści się interesujący, malo-
wany drewniany krucyfiks, należący do sztuki tzw. prymitywnej, bardzo ekspresyjny,
z metalową koroną. Nie można ominąć również pięknej szafy organowej.
Muzeum koronek
Otwarte: poł. VI–poł. IX 9.00–13.00, 19.00–21.00 – 5 kn.
W rzeczywistości jest to mały sklepik prezentujący (i sprzedający) tradycyjne koronki
igłowe.
Mijamy kościół i idziemy dalej prosto na ulicę Zvonimira. Skręcamy w drugą przecznicę
w prawo, w ulicę Koludraška.
Klasztor Benedyktynów św. Małgorzaty (benediktinski samostan sv. Margarita)
Ta kaplica posiada godną podziwu renesansową ścianę z otworami do zawieszania dzwo-
nów. Klasztor zamieszkują mniszki zazdrośnie strzegące skarbca z relikwiarzami i świę-
tych obrazów. Wyrabiają również małe, chrupiące i pachnące ciasteczka, zwane Baškotini.
Przepis na nie jest oczywiście trzymany w sekrecie. Ale w mieście mówi się, że chrupkość
uzyskuje się dzięki podwójnemu pieczeniu.
Wracamy z powrotem i wchodzimy w ulicę Zvonimira, którą idziemy aż do końca.
39
Wybrzeże Dalmacji
Ser z Pag
Kolan i Povljana są najbardziej znane ze
swojego sera. Sprzedaje się go w każdym
lub prawie każdym gospodarstwie, co
zapewnia
jego rękodzielniczą produk-
cję. Jego szczególny smak zależy od
sposobu żywienia owiec, które żywią się
aromatycznymi ziołami. Ale szczegółem,
który decyduje o wszystkim, jest bardzo
mocne zasolenie roślinności, z powodu
silnych wiatrów, które regularnie przyno-
szą gęste, ciemne chmury. Spacerując po
polach zauważymy, że trawa jest krucha
i słona.
Mury obronne i wieża strażnicza
Z dawnych fortyfikacji pozostał tylko frag-
ment starych murów, po stronie północ-
no-zachodniej. Trzeba zaznaczyć, że
niegdyś morze podmywało fortyfikacje
miasta.
Opuszczamy Pag w kierunku Novalja.
Mijamy lagunę, skręcamy w lewo, idziemy
wzdłuż salin aż do Stari Gradu, jakieś 900 m
aż do kościoła.
Stare miasto (Stari grad)«
Położone na wzniesieniu nad salinami,
jest odosobnionym
i urokliwym miej-
scem. To w tym miejscu powstało pierw-
sze miasto Pag, bogacące się na handlu
solą, białym złotem średniowiecza. Pięć-
dziesiąt lat po najeździe Zadarczyków,
mieszkańcy opuścili i przenieśli się do nowego miasta. Niezwykle ładna fasada kościoła
była wzorem dla tej w nowym mieście, która ma ten sam układ i tematykę. Znajdujemy tu
tę samą płaskorzeźbę (jeszcze lepiej zachowaną) Matki Boskiej chroniącej mieszkańców
pod swoim płaszczem. Wewnątrz znajduje się bardzo wiekowa rzeźba Matki Boskiej,
opiekunki Pag. W każdą wigilię 15 sierpnia (Wniebowstąpienie NMP), znosi się ją w żarli-
wej procesji do kościoła parafialnego, gdzie pozostaje do 8 września (Narodziny Marii),
zanim powróci do domu na resztę roku.
Widok na saliny« i masyw Velebit jest fantastyczny, zwłaszcza gdy wspinamy się drogą
z Pag w kierunku Novalja.
Okolice
Mandre«
17 km na północny zachód od miasta Pag.
Miłośnicy małych, spokojnych portów nie mogą pominąć tego miasteczka, które ochro-
niło się przed zalewem turystów. Znajduje się tu tylko kilka domów wśród pinii, przystań,
gdzie kołyszą się łodzie, i nabrzeże, gdzie można napić się kawy.
Novalja
23 km na północny zachód od miasta Pag.
Ten nadmorski kurort jest bardzo dobrze utrzymany i ze względu na swoje restauracje,
hotele i piękne wille przyjmuje turystów raczej zasobnych.
Uvala zrće – Ta wielka plaża, znajdująca się tuż za wejściem do Novalja, jest świetnie zago-
spodarowana, a delikatny piasek i bufety sprawiają, że jest najbardziej popularna na wyspie.
Wyspa Pag – informator
Informacja turystyczna
Biura turystyczne: w Pag – Ulica od Špitala 2,
tel. (023) 611 286, www.pag-tourism.hr.
W Novalja – tel. (053) 661 404, www.tz-novalja.hr.
Transport
Samochodem – Można wjechać na wyspę
przez most, 30 km na północ od Zadaru.
Promy (samochodowe) – Z Pizna
(wybrzeże Velebit) do Žigljen. Jadrolinija, tel.
098 299 133, www.jadrolinija.hr.
Statki (pasażerskie) – Katamaran Jadro-
linija zapewnia codzienne połączenie
między Novalją i Rijeką, przez Rab. Braće
Radić, tel. (053) 662 174, chery@vip.hr.
Autobus – Połączenia między Pag i Novalją.
Kursy do Zadaru, Splitu, Zagrzebia.
40
Zakupy
Koronki – Prawdziwe koronki z Pag
robi się za pomocą igły i potrzeba
długich godzin na wykonanie najmniejszej
nawet podstawki pod szklankę. Ceny są
odpowiednie do wykonanej pracy. Można
je kupić w muzeo-sklepikach, a nawet
bezpośrednio u mieszkańców, którzy
sprzedają je na placu.
Sery – Choć sprzedawany wszędzie, ser
prosto z Pag jest najlepszy. Sprzedawany
bezpośrednio w gospodarstwach lub na
targach.
Wina – Boškinac, Stara Novlaja, tel. (053) 663
500, www.boskinac.com. Degustacja wina
z serem Pag, dalmackim prosciutto i mary-
nowanym anchois.
Zadar
Uvala Caska – Znajduje się przed tą poprzednią, miedzy Pag i Novalją, i jest oznaczona
przez tablicę. Ta długa, kamienista plaża jest mniej uczęszczana i jeszcze niezagospodaro-
wana, a niezbyt głęboka woda pozwala na bezpieczną kąpiel.
Lun«
23 km na północny zachód od Novalja.
Znajduje się na zachodnim krańcu wyspy i bez wątpienia jest najbardziej czarującym
miejscem. Dojeżdżamy do niej wąską drogą otoczoną kamiennymi murkami, stulet-
nimi drzewkami oliwnymi i kilkoma winnicami. Zauważymy również ule: miód z Pag jest
bardzo znany. Tuż przy wjeździe do miasta stoi malutka kamienna kapliczka, która wraz
z niewielkimi parcelkami otoczonymi wysokimi murami, tworzy niezakłóconą i całkowi-
cie autentyczna atmosferę.
Tovarnele – 1 km za Lun. Ten mały rybacki port za Lun jest naprawdę uroczy ze swoimi
kilkoma kafejkami, tawernami i pokojami do wynajęcia u mieszkańców. Naprzeciwko
widać wyspę Rab.
Zadar««
MAPA OKŁADKOWA A2
To miasto najbardziej wysunięte na północ spośród wielkich, ufortyfikowanych miast Dalma-
cji. Jest ono również jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Chorwacji. Mimo że bardzo
doświadczone przez II wojnę światową, posiada ciekawe, historyczne centrum, graniczące
z wąskim półwyspem. Z trzech stron otoczone przez morze, zachowało bezcenne pamiątki
po dwóch tysiącleciach historii, od rzymskiego forum do skarbów baroku, przez zachwyca-
jące romańskie kościoły i sporą część fortyfikacji.
Usytuowanie
To miasto na północy Dalmacji otoczone jest przez szeroką równinę przybrzeżną, niesa-
mowicie żyzną, znaną z sadów wiśniowych i uprawy warzyw. Na południu rozciągają
się nieco już zniszczone wzgórza porośnięte drzewkami oliwnymi, figami i bardzo gęstą
makią. Północ, dużo bardziej spektakularna, naznaczona jest wysoką sylwetką masywu
Velebit.
Tło
Historia miasta zawiera się w historii całego wybrzeża dalmatyńskiego: zajęte przez
plemiona iliryjskie miasto podlegało kolejno różnym władzom. Rzymianie zagarnęli je
jako pierwsi, a po nich przyszli najeźdźcy – Słowianie. Po upadku Salony, Zadar stał się
stolicą Dalmacji (był nią aż do 1918 r.). W średniowieczu Zadar był przedmiotem kłótni
między krzyżowcami przybywającymi z zachodu a Ottomanami z Bizancjum. Ale to
Wenecjanie nadali temu miastu charakter twierdzy, ponieważ liczyli, że oprze się ono
natarciu Turków na Dalmację. Cztery wieki dominacji weneckiej pozostawiły wyjątkowe
ślady na dziedzictwie architektonicznym i religijnym miasta. Mimo politycznych zawiro-
wań, Zadar był jednym z najlepiej prosperujących miast w kraju, gdzie już w 1396 r.
założono zalążek uniwersytetu. W 1920 r., po upadku Cesarstwa Austriackiego, miasto
znalazło się pod władzą włoską, co wyjaśnia niezaprzeczalną, łacińską atmosferę, którą
Zadar zachował do dziś, mimo że większość Włochów opuściła miasto zaraz po jego
włączeniu do federacji jugosłowiańskiej w roku 1947.
Spacer
W sercu cytadeli««
Zaczynamy od wschodu, w porcie Foša, przed Bramą Lądową. Spacer zajmie nam 2,5 godz.
Samochód najlepiej zostawić na jednym z parkingów u stóp murów obronnych starego
miasta (10 kn/2h).
Foša A2
Ten mały port w obecnym stanie istnieje dopiero od zlikwidowania mostu zwodzonego,
który prowadził nad kanałem okalającym miasto. Ufortyfikowana budowla, przekształ-
cona na restaurację, zamykająca wejście do kotwicowiska, mieściła posterunek celny
i wartownię. Mocny system murów i bastionów obronnych po drugiej stronie portu został
wzniesiony w XVI w. przez Wenecjan.
41
Wybrzeże Dalmacji
Targ
PLAC
PLAC
NARODOWY
NARODOWY
KOŚĆIÓŁ
KOŚĆIÓŁ
ŚW. SZYMONA
ŚW. SZYMONA
Wydział
Humanistyczny
Brama Lądowa« A2
W XVI w. Wenecjanie zadecydowali o wzmocnieniu obrzeży miasta dla lepszej obrony
przed ewentualnymi atakami tureckimi. Zaprojektowana przez Wenecjanina Michele
Sanmicheli’ego (1543) brama ma trzy wejścia: szerokie w centrum dla zaprzęgów i mniej-
sze po bokach dla pieszych. Na łuku centralnym znajduje się statua św. Chryzogona (Krše-
van), patrona miasta, nad uskrzydlonym lwem weneckim.
Tuż za bramą skręcamy w prawo i wchodzimy po kilku schodkach aż do placu Pięciu Studni.
42
Zadar
Plac Pięciu Studni (trg Pet Bunara)« A-B2
Pięć studni, ustawionych idealnie w centrum placu, w XIX w. zaopatrywało w wodę zbior-
nik zbudowany w XVI w. w miejscu dawnych rowów z wodą.
Wieża Kapitańska
Ma kształt pięciokąta i połączona jest z ruinami murów z blankami (XIII w.). Jest jedynym
ciągle stojącym fragmentem średniowiecznych fortyfikacji, które otaczały całe miasto.
Bastion i park miejski
Przyjemny park wśród drzew, naprzeciw wieży, jest najstarszym parkiem publicznym
w kraju. Aby go utworzyć, w 1890 r. zasypano jeden z bastionów cytadeli, wybudowany
w XVI w. przez Wenecjan.
Schodzimy po schodach na zachód, w stronę innego, niewielkiego placu. Naprzeciw zwróćmy
uwagę na rzymskie ruiny, na wpół pogrzebane w fosie.
Stary port rzymski
Te kilka ruin w fosie to pozostałości bramy do twierdzy zbudowanej przez Rzymian.
Wysoka kolumna stojąca w pobliżu pochodzi z rzymskiej świątyni i została posta-
wiona w tym miejscu dopiero w 1729 r. Wyznacza ona początek głównej osi miasta. Po
lewej stronie wznosi się pałac rektora o jasnożółtych murach, w XIX w. przebudowany
w stylu neoklasycznym. Po prawej znajduje się długa, pomarańczowa fasada kościoła
św. Szymona.
Kościół św. Szymona (Sv. Šimun)« B2
Ta budowla o typowej barokowej fasadzie (XVII w.) została postawiona na miejscu wcze-
snochrześcijańskiej bazyliki z V w., z której przetrwała wewnętrzna część muru południo-
wego i rząd bliźniaczych okien. Kościół został poświęcony św. Szymonowi w 1570 r., gdy
wstawiono tu sarkofag z jego relikwiami.
Sarkofag św. Szymona««« jest głównym celem zwiedzania. Stoi w centrum ołta-
rza podtrzymywany przez dwa barokowe anioły z brązu (pochodzącego z przetopio-
nych armat zabranych Turkom). Został zamówiony w 1377 r. przez Elżbietę Bośniaczkę,
królową Węgier i Chorwacji, żonę Ludwika I Wielkiego. Do jego realizacji mediolań-
ski złotnik Francesco, który przebywał w tym czasie w Zadarze, zużył 250 kg srebra
i ogromną ilość złotych płytek. Sarkofag, ukończony w 1380 r., zrobiony jest z drzewa
cedrowego i cały pokryty jest srebrem i złotem, wewnątrz i na zewnątrz. Na pokrywie
spoczywa statua świętego, a boki zdobi 13 płaskorzeźb z wytłaczanego i złoconego
srebra, przedstawiające legendy związane ze świętym. Motyw centralny na przodzie
przedstawia Dzieciątko Jezus w Świątyni (scenę inspirowaną freskiem Giotta z Padwy).
Po prawej stronie widać wjazd Ludwika Wielkiego do Zadaru, a po lewej mnichów
wykopujących ciało świętego. Wewnątrz, oprócz relikwii, znajdziemy mnóstwo wotów,
wśród których jest korona królowej.
Plac Pięciu Studni
u
o
y
o
v
e
l
x
a
M
/
m
o
c
.
o
t
o
h
p
k
c
o
t
S
i
©
43
Wybrzeże Dalmacji
Święty palec
Wedle legendy, Elżbieta Bośniaczka, która czciła św. Szymona, chciała koniecznie stać się posia-
daczką relikwii. Przedsięwzięła odpowiednie środki, aby oderwać palec świętego i zachować go
dla siebie. Niestety zdobytą w ten sposób relikwię zaatakowało robactwo. Do swojego kształtu
palec powrócił dopiero wtedy, gdy królowa odłożyła go na miejsce. Aby przeprosić za to zbez-
czeszczenie, zdecydowała się na podarowanie relikwiarza w dowód swojego szacunku.
Nawy – W lewej nawie bocznej widać jeszcze ślady fresków na murach z XIV w. W głębi
nawy głównej, po lewej stronie, zwróćmy uwagę na ikonę Matki Boskiej z Dzieciątkiem
ze złoconego marmuru (XIII w.), będącą częścią barokowego retabulum ołtarzowego, i –
po prawej stronie chóru – na ikonę Matki Boskiej z Dzieciątkiem (XV w.), prawie w cało-
ści pokrytą srebrem, na wzór bizantyński.
Wychodzimy z kościoła w prawą stronę i od razu skręcamy w lewo w ulicę Don Ive Prodana.
Pałac Petrizio B2
To fantastyczny przykład XV-wiecznego pałacu, harmonijne połączenie różnych stylów.
Portal i okna są gotyckie, balkon renesansowy, a te dwa style łączą się w pięknym dzie-
dzińcu wewnętrznym.
Wracamy z powrotem i idziemy ulicą Don Ive Prodana wzdłuż fasady bocznej kościoła
św. Szymona aż do narożnika z ulicą Ilije-Smiljanića. Mijamy świetnie odrestaurowany
średniowieczny Pałac Grisogono (B2) i ponownie mijamy kościół św. Szymona. Skręcamy
w prawo, w ulicę Elizabete-Kotromanić, główną oś starego miasta.
Plac Narodowy (Narodni trg)« B2
Jest to jedyny plac w Zadarze, który zachował swoją spuściznę nietkniętą. Również tutaj
znajdziemy najprzyjemniejsze kawiarniane ogródki. W średniowieczu koncentrowało się
tutaj całe miejskie życie. Od strony północnej przylega do niego masywny, neorenesan-
sowy budynek ratusza.
Straż miejska
Ten okratowany budynek po zachodniej stronie placu datuje się na 1562 r., a jego późny
styl renesansowy zapowiada już okres manieryzmu. Jego plan zawdzięczamy architek-
towi Sanmicheli’emu, który w tamtym czasie zaprojektował większość fortyfikacji. Wieżę
nadbudowano w 1798 r., aby umieścić na niej zegar. Okrągłe otwory wzdłuż muru obwo-
dowego służyły do ustawienia armat.
Kościół św. Wawrzyńca (Sv. Lovro)
Aby zobaczyć
jego relikwie, trzeba
wejść do środka kawiarni Lovre (wejście
bezpłatne).
To, co pozostało z sanktuarium, moż-
na zobaczyć na jej tyłach: jest to nie-
wielki kościółek romański z XI w.
o niezwykle harmonijnej architektu-
rze. Widać tu jeszcze wpływ sztuki bi-
zantyńskiej, szczególnie w rzeźbie.
Loggia miejska
Ten renesansowy budynek (Sanmiche-
li, 1565) naprzeciw straży miejskiej,
który dziś gości ekspozycje czasowe,
niegdyś służył jako budynek sądu.
Pałac Ghirardini B2
Ten wysoki, romański budynek na pół-
nocnym wschodzie placu, na rogu ulic
Ive Prodana i Jurja Barakovića, odzna-
cza się swoim rzeźbionym, gotycko-re-
nesansowym balkonem, wykonanym
przez Mikołaja Florentyńczyka (XV).
Opuszczamy plac, kierując się na
północ i idziemy ulicą Jurja-Barakovića
aż do drugiej bramy miejskiej.
Kamienica w Zadarze
i
z
n
e
f
e
/
©
m
o
c
.
o
t
o
h
p
k
c
o
t
S
i
44
Zadar
Brama Nowa B2
Wybita w 1931 r., otwiera się bezpośrednio na port w Zadarze i kładkę dla pieszych, która
zapewnia połączenie z nowoczesnymi dzielnicami na północ od zbiornika wodnego.
Wracamy i wchodzimy w pierwszą ulicę w prawo, Hrvoja Šubića Hrvatinića, aby pomyszkować
po targu.
Targ« B2
Otwarte: 7.00–13.00.
Jeden z najbardziej malowniczych w Dalmacji, znany ze świetnej jakości nowalijek. Możemy
tu spróbować lokalnych produktów, domowej oliwy z oliwek, fig ręcznie nawlekanych na
sznurek, miejscowej szynki, ale przede wszystkim wyrabianych w okolicy serów, poczynając
od tego z Pag. Na północno-wschodniej stronie placu, obok niewielkiej bramy św. Rocha
(sv. Rok), zwróćmy uwagę na pozostałości po średniowiecznych murach.
Wracamy na ulicę Hrvoja Šubića Hrvatinića i idziemy na zachód. Dalej podążamy prosto ulicą
Brne Krnarutića, która prowadzi za kościół św. Chryzogona.
Kościół św. Chryzogona (Sv. Krševan)«« B1
Konsekrowany w 1175 r., jest zachwycającym przykładem włoskiej sztuki romańskiej.
Pierwotnie był on kościołem klasztornym benedyktynów. Absyda i fasada boczna są jego
najbardziej spektakularnymi fragmentami. Rząd ślepych arkadek i cienkich kolumienek
świadczą o wpływie artystów lombardzkich i toskańskich. Ogólna konstrukcja i dekora-
cja przypomina katedrę św. Anastazji, której budowę rozpoczęto w tym samym czasie.
Wnętrze« – Bardzo proste, trójnawowe wnętrze, w części północnej i w bocznej kaplicy
chóru zachowało pozostałości romańskich fresków«« o bizantyńskich wpływach
(XII w.). Na barokowym ołtarzu głównym z białego marmuru (1701) stoją rzeźby czte-
rech świętych protektorów Zadaru: Chryzogona, Szymona, Anastazji i Zoila. Pierwotnie
sklepienie chóru pokrywała ogromna mozaika.
Gdy wyjdziemy z kościoła, skręcamy w prawo w Poljana Pape Aleksandra III, którą dochod-
zimy do Bramy Portowej.
Brama św. Chryzogona (vrata sv. Krševana)«« B1
Zwana także Bramą Portową (1573). Jest połączona z fragmentem murów datowanych
na XVI w. Od strony miasta łączą się z nią pozostałości rzymskiego łuku triumfalnego,
zwieńczone renesansowym frontonem i konnym pomnikiem św. Chryzogona. Od strony
portu zdobi ją herb Wenecji. Z jednej i z drugiej strony biegną schody prowadzące na
szczyt zasypanych i zastąpionych ulicą murów obronnych. Przystanie promowe wzdłuż
wybrzeża umożliwiają dostanie się na wyspy. Wewnątrz murów, w prawo przed bramą,
znajduje się Muzeum Miejskie (zob. Zwiedzanie).
Wracamy z powrotem i idziemy osią biegnącą od bramy na południe, ulicą Šimuna-Kožičića-
Benje, całkowicie odnowioną.
Część rzymska« B1
Ulica Šimuna-Kožičića-Benje prowadzi do dawnego forum, naprzeciw obecnego
Muzeum Archeologicznego (zob. Zwiedzanie).
Forum«
Jego zagospodarowywanie rozpoczęto w I w. p.n.e. i ciągnęło się aż do wieku III. Długie na
95 m, a szerokie na 45 m (największe w Chorwacji), jest częściowo zajęte przez budowle
późniejsze. Z trzech stron (północy, wschodu i południa) forum otacza monumen-
talny portyk zwieńczony galerią. Wschodnią i północną stronę portyku zajmował
rząd sklepików, z których zachowało się
kilka murów. Stronę południową zajęła
bazylika
(sala miejska wykorzysty-
wana do publicznych zebrań i sesji Rady
miejskiej). Na zachodzie, w strefie wyższej
o 2 m, za jedyną ciągle stojącą kolumną,
wznosił się kapitol. Znajdowała się tu
również największa w mieście świąty-
nia, poświęcona
Junonie
i Minerwie. W VI w., po upadku imperium
rzymskiego
trzęsieniu
ziemi, budowle okalające forum zostały
zniszczone. Sporo pozostałych elemen-
tów i kamieni użyto ponownie do różnych
Rzymskie miasto
Urbanistyka rzymska to bardzo dokład-
na geometria, opierająca się na kątach
prostych. Miasto zbudowano na dwóch
głównych osiach: cardo (obecna ulica Ši-
muna Kožičića Benje), dzielącej je na linii
północ–południe, i prostopadłej do niej
decumanus (ulica Široka). Ich przecięcie
znajdowało się na północno-wschodnim
narożniku forum, serca rzymskiego mia-
sta. Wszystkie inne ulice począwszy od
tego głównego skrzyżowania tworzy-
ły kratę.
Jowiszowi,
i gwałtownym
45
Pobierz darmowy fragment (pdf)