Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00117 004837 22576757 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Wykroczenia przeciwko prawom pracownika - ebook/pdf
Wykroczenia przeciwko prawom pracownika - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 209
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-255-3790-6 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> pracy i ubezpieczeń społecznych
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Niniejszy poradnik adresowany jest przede wszystkim do pracodawców oraz podmiotów działających w imieniu pracodawców. Dzięki poradom w nim zawartym podmioty te będą mogły unikać popełniania wykroczeń na szkodę pracowników. Jednocześnie książka może być ciekawą lekturą dla pracowników, którzy dzięki informacjom w niej zamieszczonym będą potrafi li w pełniejszy sposób chronić swoje prawa i o nie walczyć. Publikacja może zainteresować również inspektorów pracy, którzy na co dzień podczas kontroli spotykają się z przypadkami naruszeń prawa pracy. Dzięki wiadomościom w niej zawartym będą mogli bardziej precyzyjnie rozróżnić przypadek „zwykłego” naruszenia prawa pracy od wykroczenia czy przestępstwa godzącego w uprawnienia pracownicze.

Wykroczenia przeciwko prawom pracownika to istotny problem w kontekście interakcji zachodzących pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. W opracowaniu przeanalizowano powyższe zagadnienie, szczególną uwagę przywiązując do wykroczeń przeciwko prawom pracownika uregulowanym w Kodeksie pracy. Wspomniane wykroczenia należą do częstych naruszeń zapisów kodeksowych i dotykają wszystkich pracowników. Publikacja w sposób wyczerpujący identyfikuje mechanizmy działania kodeksowych norm wykroczeniowych prawa pracy, przede wszystkim od strony praktycznej. Autorka oparła swoje rozważania na badaniach przeprowadzonych w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Krakowie. Przedmiotem jej zainteresowania były kontrole pracodawców dokonane przez inspektorów pracy krakowskiego okręgu PIP w latach 2000–2008.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Praktyczny poradnik Wykroczenia przeciwko prawom pracownika Edyta Wiszowata • Czym jest wykroczenie przeciwko prawom pracownika? • Jakie są zasady odpowiedzialności za kodeksowe wykroczenia przeciwko prawom pracownika? • Kto może być pociągnięty do odpowiedzialności za popełnienie kodeksowego wykroczenia przeciwko prawom pracownika? BIBLIOTEKA MONITORA PRAWA PRACY Edyta Wiszowata • Wykroczenia przeciwko prawom pracownika Polecamy nasze publikacje z zakresu prawa pracy: MONITOR PRAWA PRACY Miesięcznik Andrzej Marian Świątkowski KODEKS PRACY. KOMENTARZ, wyd. 1 Komentarze kodeksowe Pod red. Wojciecha Muszalskiego KODEKS PRACY. KOMENTARZ, wyd. 8 Duże Komentarze Becka Jerzy Wratny, Krzysztof Walczak ZBIOROWE PRAWO PRACY. KOMENTARZ Komentarze kodeksowe Ludwik Florek PRAWO PRACY. ORZECZNICTWO, wyd. 2 Zbiory orzecznictwa Becka Piotr Korzuch, Piotr Grzebyk ZBIOROWE PRAWO PRACY. ORZECZNICTWO Zbiory orzecznictwa Becka KODEKS PRACY. PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY. AKTY WYKONAWCZE. wyd. 8 Edycja Sądowa www.sklep.beck.pl Edyta Wiszowata Wykroczenia przeciwko prawom pracownika Redakcja: Anna Kamińska Stan prawny: styczeń 2012 roku Wydawnictwo C.H. Beck 2012 Wydawnictwo C.H. Beck ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: PanDawer Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN 978-83-255-3789-0 ISBN e-book 978-83-255-3790-6 Spis treści Wykaz skrótów ............................................................................................................ VII Wstęp ............................................................................................................................ XIII Rozdział I. Pojęcie wykroczenia przeciwko prawom pracownika i usytuowanie tej kwestii w systemie prawnym .......................................................................... 1 Rozdział II. Wykroczenia przeciwko prawom pracowniczym a przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową .............................. § 1. Kryteria rozgraniczające przestępstwa popełnione przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową od wykroczeń antypracowniczych ............. § 2. Zbieg znamion przestępstwa przeciw prawom osób wykonujących pracę zarobkową i wykroczenia przeciw prawom pracowniczym .......................... Rozdział III. Przedmiot wykroczeń przeciwko prawom pracowniczym a strona przedmiotowa tych wykroczeń ............................................................................ § 1. Przedmiot wykroczenia godzącego w prawa pracownika .............................. § 2. Strona przedmiotowa wykroczenia przeciwko uprawnieniom pracowniczym ................................................................................................ A. Czyn .......................................................................................................... B. Związek przyczynowy .............................................................................. C. Bezprawność i okoliczności uchylające bezprawność czynu .................. D. Znamiona czynów stypizowanych w dziale trzynastym KP .................... Rozdział IV. Podmiot wykroczeń antypracowniczych a strona podmiotowa tych wykroczeń .............................................................................................................. § 1. Podmiot wykroczeń godzących w uprawnienia pracowników ...................... § 2. Strona podmiotowa wykroczeń przeciwko prawom pracowniczym .............. Rozdział V. Prawna jedność wykroczenia i zbieg przepisów wykroczeniowych z kodeksowymi wykroczeniami przeciwko prawom pracownika .................... Rozdział VI. Formy zjawiskowe i stadialne wykroczeń przeciwko prawom pracownika ............................................................................................................ Rozdział VII. Przedawnienie i zatarcie ukarania w tematyce wykroczeń popełnionych przeciwko prawom pracowniczym ............................................. Rozdział VIII. Sposób realizacji funkcji prawa pracy i prawa wykroczeń przez kodeksowe wykroczenia przeciwko prawom pracownika ................................ 9 9 16 26 26 41 42 45 46 47 106 106 151 161 173 180 186 V Wykaz skrótów Wykaz skrótów 1. Akty prawne ChemMieszU ...................... EuroRadyZakł ..................... EuroSpółdzU ....................... EuroZgrupU ........................ FundŚwSocU ...................... InfKonsU ............................. KC ....................................... KK ....................................... KN ....................................... Konstytucja ......................... KP ........................................ KPA ..................................... KPC ..................................... ustawa z 25.2.2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U. Nr 63, poz. 322) ustawa z 5.4.2002 r. o europejskich radach zakładowych (Dz.U. Nr 62, poz. 556 ze zm.) ustawa z 22.7.2006 r. o spółdzielni europejskiej (Dz.U. Nr 149, poz. 1077 ze zm.) ustawa z 4.3.2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz.U. Nr 62, poz. 551 ze zm.) ustawa z 4.3.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.jedn.: Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) ustawa z 7.4.2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. Nr 79, poz. 550 ze zm.) ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) ustawa z 26.1.1982 r. – Karta Nauczyciela (t.jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) ustawa z 2.4.1997 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 141 ze zm.) ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.jedn.: Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) VII Wykaz skrótów ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) ustawa z 24.8.2001 r – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.jedn.: Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848) ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) ustawa z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.) ustawa z 14.7.1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (t.jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr123, poz. 698) ustawa z 21.8.1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (t.jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584 ze zm.) ustawa z 14.3.1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263) ustawa z 17.10.2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz.U. Nr 199, poz. 1936 ze zm.) ustawa z 23.5.1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych (Dz.U. Nr 61, poz. 258 ze zm.) ustawa z 25.4.2008 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek (Dz.U. Nr 86, poz. 525) ustawa z 9.7.2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. Nr 166, poz. 1608 ze zm.) ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.jedn.: Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.) ustawa z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 ze zm.) rozporządzenie z 30.6.2009 r. Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28.5.1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, poz. 286) KPK ..................................... KPW .................................... KW ...................................... MinWynagU ........................ NarZasóbArchU .................. OgrSwobDziałU ................. PańInsSanU ......................... PracPodwU ......................... PracStatkiU ......................... PracTranSpółU .................... PracTymU ........................... PromocZatrudU ................... RehNiepłU .......................... RozpChorZaw ..................... RozpDokPrac ...................... VIII Wykaz skrótów Wykaz skrótów rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 129, poz. 844) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15.5.1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. Nr 60, poz. 282) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8.1.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14) ustawa z 24.6.1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. Nr 35, poz. 163 ze zm.) ustawa z z 23.5.1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. Nr 55, poz. 236 ze zm.) ustawa z 30.8.2002 r. o systemie oceny zgodności (t.jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935 ze zm.) ustawa z 13.4.2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589 ze zm.) ustawa z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.jedn.: Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.) ustawa z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.) ustawa z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych (t.jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) RozpOgólBHP ...................... RozpŚwiadPrac ................... RozpUrlopWyp ..................... SpołInsPracU ...................... SporyzbiorU ........................ SysOcenZgodU ................... UoPIP .................................. WypadChorU ...................... ZwolGrupU ......................... ZwZawU ............................. 2. Organy orzekające SN ....................................... Sąd Najwyższy TK ....................................... Trybunał Konstytucyjny 3. Publikatory Legalis ................................. System Informacji Prawnej MoP ..................................... Monitor Prawniczy IX Wykaz skrótów OSN ..................................... Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNAPiUS ......................... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNC .................................. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSNCP ................................ Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Izba Pracy OSNK .................................. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna OSNKW .............................. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa OSNP .................................. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych PiP ....................................... Państwo i Prawo PiZS ..................................... Praca i Zabezpieczenie Społeczne PP ........................................ Prawo Pracy SP ........................................ Studia Prawnicze 4. Inne procent paragraf artykuł bezpieczeństwo i higiena pracy ......................................... § ........................................... art. ....................................... BHP ..................................... Dz.U. ................................... Dziennik Ustaw Dz.Urz. ................................ Dziennik Urzędowy GIP ...................................... Główny Inspektor Pracy itd. ....................................... itp. ....................................... KWPPP ............................... i tak dalej i tym podobne kodeksowe wykroczenia przeciwko prawom pracownika lit. ........................................ litera mln ...................................... milion nast. ..................................... np. ........................................ Nr, nr ................................... OIP ...................................... Okręgowy Inspektorat Pracy op.cit. ................................... PIP ....................................... Państwowa Inspekcja Pracy pkt ....................................... następne na przykład numer opus citatum punkt X Wykaz skrótów por. ...................................... poz. ...................................... PPPOWPZ ........................... porównaj pozycja przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową rok redakcja strona tom tekst jednolity to jest tysiąc r. .......................................... red. ...................................... s. .......................................... T., t. ..................................... t.jedn. ................................... tj. ......................................... tys. ....................................... UE ....................................... Unia Europejska ust. ....................................... w zw. ................................... w związku WPPP .................................. wykroczenia przeciwko prawom pracownika z. .......................................... zd. ........................................ zł .......................................... zob. ...................................... ustęp zeszyt zdanie złoty zobacz XI Wstęp Wstęp Prawo pracy to gałąź prawa powstała wskutek działania ustawodawcy ukie- runkowanego na zniwelowanie dysproporcji, jaka istnieje między stronami sto- sunku pracy – pracownikiem i pracodawcą. Pracownik ma tu zasadniczo słabszą pozycję. Pracodawca, będąc świadomym tego faktu, może mieć skłonność do naruszania uprawnień pracowniczych. By temu zapobiec, ustawodawca wpro- wadził przepisy wykroczeniowe, typizujące czyny łamiące prawa pracownicze. Znalazły się one w KP w dziale trzynastym. Wykroczenia tego typu ujęto też w innych aktach prawnych1. Wykroczenia przeciwko prawom pracownika (dalej WPPP) są istotnym problemem na linii pracownik – pracodawca. Wskazuje na to fragment spra- wozdania Głównego Inspektora Pracy (dalej: GIP), w którym stwierdzono, że „w wyniku przeprowadzonych kontroli w 2008 r. inspektorzy Państwowej In- spekcji Pracy (dalej PIP) ujawnili 79 161 WPPP, tj. o 2,6 tys. (3 ) więcej niż w 2007 r.2”. Te informacje dotyczą tylko czynów wykrytych. Nie odzwiercie- dla to jednak rzeczywistości – popełnionych wykroczeń może być kilkakrotnie więcej niż wykroczeń ujawnianych. Wynika to z faktu, że wielu pracowników, uważając się za słabszych od pracodawców, nie podejmuje prób zgłoszenia do organów ścigania czynów zabronionych. Na taki krok decydują się dopiero, gdy wykroczenie jest poważne i dotyczy ważnych dla nich uprawnień (np. wyna- grodzenia). Ustawodawca, zauważając problem wynikający z dysproporcji między pod- miotami stosunku pracy, stworzył dział trzynasty KP. Motywy działania prawo- dawcy w kierunku karania niektórych naruszeń prawa pracy i traktowania ich jako wykroczeń leżą też u podstaw funkcji ochronnej prawa pracy3. Funkcję tę 1 Niniejsza praca będzie jednak poruszała tylko temat wykroczeń przeciwko prawom pracow- nika (które niżej będą zwane też wykroczeniami antypracowniczymi, godzącymi w prawa pracow- nika, bądź przeciwpracowniczymi) umieszczonych w KP. Należą one bowiem do najczęstszych na- ruszeń prawa pracy. W dodatku dotykają wszystkich rodzajów pracowników. Rozważania na temat kary wyłączono z wywodu, gdyż według niektórych autorów kara należy do kwestii procesowych, które nie są przedmiotem opracowania. 2 http://www.pip.gov.pl/html/pl/sprawozd/08/pdf/r02/s_08_02_10.pdf . 3 M. Roman, Wykroczenia przeciwko prawom pracownika (art. 281 KP), MoP Nr 11/2000, s. 736. XIII Wstęp realizują normy, które zostały ustanowione, by chronić interes pracowników1, a w tym właśnie celu stworzono art. 281–283 KP. Nie jest to jednak jedyna funk- cja, jaką spełniają kodeksowe wykroczenia przeciwko prawom pracownika (da- lej: KWPPP). Normy te, jak również inne normy prawa pracy, cechują się mul- tifunkcjonalnością2. W ramach analizy dokonywanej w niniejszej pracy podjęta zostanie próba odpowiedzenia na pytanie, jakie funkcje pełnią KWPPP. Mówiąc o funkcjach prawa pracy, które odnoszą się do KWPPP, nie sposób nie wspomnieć, że przepisy ustanawiające te wykroczenia należą też do prawa wykroczeń. Spełniają one zatem funkcje charakterystyczne dla materialnych przepisów wykroczeniowych. Jedną z nich jest funkcja ochronna WPPP, która przejawia się w ochronie stosunku pracy przed naruszeniami porządku prawnego, głównie prawa pracy. Inną funkcją prawa wykroczeń, którą odnosić należy do prze- pisów działu trzynastego KP, jest funkcja prewencyjno-wychowawcza. Działa ona w dwóch sferach – ogólnej i indywidualnej. Pierwsza z tych płaszczyzn polega na oddziaływaniu na ogół pracodawców, by nie dopuszczali się naruszeń prawa pracy, oraz na próbie pokazania im, że nakazy i zakazy ustanowione w dziale trzynastym KP są słuszne. Druga sfera polega na wywieraniu wychowawczego wpływu (głów- nie przez sprawiedliwe karanie) na pracodawców, którzy dopuścili się już wykro- czenia. Normy wykroczeniowe mogą spełniać też funkcję gwarancyjną. Funkcja ta jest spełniana także przez KWPPP. Wynika ona z oparcia odpowiedzialności wy- kroczeniowej na zasadach: nulla contraventio et nulla poena sine lege (ustawowego określenia czynu zabronionego i kary), nulla poena sine culpa (braku możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności bez zaistnienia winy) i zasadzie stosowania ustawy obowiązującej w momencie orzekania, chyba że wcześniejsze przepisy są korzystniejsze dla sprawcy (art. 2 KW). Podmioty WPPP mogą się zatem nie oba- wiać odpowiedzialności za czyny nieuznane za wykroczenia czy w sytuacji braku zawinienia. Mają też pewność, jakiego rodzaju represja karna grozi im za popełnie- nie KWPPP (grzywna od 1000 do 30 000 zł) i że nie będą oni karani za czyny, które w chwili ich popełnienia nie były penalizowane. Znajomość funkcji, jakie pełnią dane przepisy, pomaga przy ich interpreta- cji. Jest to tym istotniejsze, że WPPP są położone na granicy dwóch gałęzi pra- wa, co może wzmagać problemy przy ich stosowaniu. Warto wówczas sięgnąć do funkcji obu gałęzi prawa i dokonać wykładni za ich pomocą. Innym powo- dem, dla którego poruszyłam kwestię funkcji prawa pracy i prawa wykroczeń, jest chęć pokazania, że KWPPP prawidłowo spełniają niektóre wyżej wskazane funkcje i jednocześnie niewłaściwie realizują inne z nich. 1 A.M. Świątkowski, Polskie prawo pracy, Warszawa 2010, s. 31–34. 2 K.W. Baran, [w:] K.W. Baran, B. Ćwiertniak, D. Dörre-Nowak, K. Walczak, Prawo pracy, Warszawa 2009, s. 42. XIV Wstęp Problemy interpretacyjne przy stosowaniu KWPPP mogą pomóc rozwiązywać także zasady prawa pracy i zasady prawa wykroczeń. Warto w szczególności wspomnieć o tego rodzaju zasadach prawa pracy, które konotują z przepisa- mi wykroczeniowymi z działu trzynastego KP. Jedną z takich zasad ustanawia art. 24 Konstytucji, według którego państwo ma obowiązek ochraniania pracy i sprawowania nadzoru nad warunkami jej wykonywania. Przejawem realizacji tego obowiązku jest stypizowanie czynów zabronionych stanowiących KWPPP. Inną zasadą pomocną przy interpretowaniu norm działu trzynastego KP jest za- sada z art. 30 Konstytucji, który nakazuje szanować i chronić godność człowieka i obywatela. Z zasady tej można wywieść zasadę poszanowania godności pracow- niczej, której ochronie służyć mają przepisy działu trzynastego KP. Artykuł 47 Konstytucji wprowadzający prawo do ochrony życia rodzinnego może stanowić podstawę interpretacyjną przepisu wykroczeniowego z art. 281 pkt 5 KP. Nie da się bowiem chronić życia rodzinnego pracowników bez zapewnienia im ochrony uprawnień związanych z rodzicielstwem. Kolejną zasadą pomocną przy wykład- ni KWPPP jest art. 65 ust. 3 Konstytucji, przewidujący zakaz zbyt wczesnego zatrudniania dzieci. Konkretyzacją tej zasady jest art. 283 § 2 pkt 9 KP. Z kolei art. 65 ust. 4 Konstytucji wskazuje na istnienie minimalnej wysokości wynagro- dzenia za pracę. Przepis ten może korespondować z art. 282 § 1 pkt 1 KP. Warto wspomnieć też o art. 66 ust. 1 Konstytucji, który wprowadza prawo do bezpiecz- nych i higienicznych warunków pracy (zasadę ochrony życia i zdrowia w stosun- kach pracy). Przepis ten może stanowić pomoc w egzegezie art. 283 § 1 i 2 pkt 1–5 KP. Zasady wprowadzone przez art. 66 ust. 2 Konstytucji (prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów) korespondują z treścią art. 281 pkt 5 i art. 282 § 1 pkt 2 KP. Przepisy działu trzynastego KP korespondują także z zasadami wprowadzo- nymi przez KP. Głównie chodzi tu o art. 11 KP chroniący godność pracownika, art. 13 KP wprowadzający prawo co najmniej do minimalnego wynagrodze- nia, art. 14 KP stanowiący o prawie do wypoczynku i art. 15 KP stanowiący o ochronie życia i zdrowia pracowników poprzez zapewnianie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Również i te zasady mogą być wykorzystane w egzegezie przepisów działu trzynastego KP. Do WPPP mają zastosowanie także zasady prawa wykroczeń. Część z nich przytoczono przy omawianiu funkcji gwarancyjnej. Innymi zasadami są: zakaz stosowania analogii, zasada terytorialności (art. 3 KW), zasada równowartości działania i skutku (art. 4 § 2 KW). Zasady te, z uwagi na omówienie ich w lite- raturze dotyczącej prawa wykroczeń i brak modyfi kacji w przypadku WPPP, nie będą bliżej analizowane. Założeniem niniejszej pracy było wskazanie sposobu działania norm wy- kroczeniowych zamieszczonych w KP nie tylko od strony teoretycznej, lecz też XV Wstęp od strony praktycznej. Kierując się chęcią zdobycia informacji potrzebnych do kompleksowego ujęcia tematu KWPPP, przeprowadziłam badania w Okręgo- wym Inspektoracie Pracy (dalej: OIP) w Krakowie. Przedmiotem zaintereso- wania były kontrole dokonane w krakowskim okręgu PIP (inspektoraty w Kra- kowie, Tarnowie i Nowym Sączu) w latach 2000–2008. Z uwagi na znaczną ilość kontroli, w których stwierdzono WPPP w każdym z roczników, analizie poddano tylko 1 kontroli przeprowadzonych w danym roku. Poniższa tabela obrazuje liczbę kontroli w poszczególnych latach, w których wykryto WPPP, i liczbę zbadanych kontroli. 2000 2496 25 2001 2986 30 2002 2663 27 2003 2393 24 2004 2169 21 2005 1927 20 2006 1683 17 2007 1812 18 2008 1702 17 Poniżej problemy teoretyczne zostaną zilustrowane wynikami analiz. W czasie badań odkryto kilka ciekawych przypadków prawnych, które zostaną przytoczone w celu zobrazowania kwestii wyłaniających się przy dokonywaniu kwalifi kacji prawnych zdarzeń godzących w uprawnienia pracownicze. XVI Zapamiętaj Rozdział I. Pojęcie wykroczenia przeciwko prawom pracownika... Rozdział I. Pojęcie wykroczenia przeciwko prawom pracownika i usytuowanie tej kwestii w systemie prawnym Ustawodawca w KW nie zawarł defi nicji legalnej terminu wykroczenie. W art. 1 § 1 KW stwierdzono tylko, kto podlega odpowiedzialności za wykro- czenie („ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ogra- niczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany”). W § 2 dodano, że „nie popełnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przy- pisać winy w czasie czynu”. Doktryna podkreśla, że wymienione przepisy spe- cyfi kują wszystkie elementy, jakimi powinien cechować się czyn, by stanowił wykroczenie. Jest to zatem: 1) czyn człowieka, 2) bezprawny (zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie popełnienia czynu), 3) karygodny (społecznie szkodliwy), 4) karalny (zabroniony pod groźbą kary), 5) zawiniony. Dla zaistnienia wykroczenia elementy te muszą wystąpić łącznie. Brak któregokolwiek będzie oznaczał brak wykroczenia1 i dlatego są nazywane pod- stawowymi zasadami odpowiedzialności za wykroczenia2. W niniejszej pracy (w rozdziałach II–IV) scharakteryzowano te elementy. Wraz z wyjaśnianiem ich znaczenia przybliżono termin „wykroczenie przeciwpracownicze”. Ono bo- wiem zawiera się w pojęciu wykroczenia i ma wszystkie ze wspomnianych ele- mentów określających pojęcie „wykroczenia”. Poza tym ma jednak dodatkowe cechy, które powodują, że WPPP wyróżniane są z innych rodzajów wykroczeń. Poniżej zostaną przedstawione cechy, które są charakterystyczne tylko dla wy- kroczeń antypracowniczych. 1 W. Kotowski, Kodeks wykroczeń – komentarz, Warszawa 2009, s. 24. 2 P. Kozłowska-Kalisz, [w:] M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, Ko- deks wykroczeń – komentarz, pod red. M. Mozgawy, Warszawa 2009, s. 18. 1 Rozdział I. Pojęcie wykroczenia przeciwko prawom pracownika... Podstawową cechą WPPP jest ich przedmiot, którym co do zasady są uprawnienia pracowników, głównie z zakresu indywidualnego prawa pra- cy. Wyjątkiem jest ochrona prawa do partycypacji pracowniczej (prawo z zakre- su zbiorowego prawa pracy)1. Zbiorowe prawa pracownicze ustawodawca wziął pod ochronę w inny sposób – przez stworzenie w ustawach z zakresu zbio- rowego prawa pracy odpowiednich typów przestępstw. Chodzi tu o ZwZawU (art. 35) i SporyZbiorU (art. 26), gdzie przedmiotem ochrony są m.in. wolności związkowe i prawo do prowadzenia i rozwiązywania sporów zbiorowych (zbio- rowe prawa pracownicze)2. Można zatem przyjąć, że WPPP mają za przedmiot ochrony indywidualne prawa pracownicze. Bez żadnych wyjątków można to stwierdzenie odnieść do KWPPP. Kwestia przedmiotu wykroczeń godzących w uprawnienia pracownicze będzie bliżej scharakteryzowana w rozdziale III. Inną cechą identyfi kującą WPPP jest to, że w zasadzie odpowiedzialność mogą ponosić tylko określone podmioty (jest to konsekwencją przedmiotu wykroczeń), czyli osoby, które są uprawnione do ingerencji w prawa pracow- nika lub do określania kształtu tych praw. Z tego powodu WPPP generalnie są wykroczeniami indywidualnymi: ich sprawcą nie może być każdy podmiot, lecz taki, który spełnia określone wymagania. Analiza podmiotów WPPP zostanie przeprowadzona w dalszej części opracowania (rozdział IV). WPPP odróżniają się od innych rodzajów wykroczeń postępowaniem w sprawach o wykroczenia. Mimo że postępowanie w sprawach o WPPP to- czy się według ogólnych reguł KPW, to pojawiają się tu pewne odrębności. Przede wszystkim wniosek o ukaranie przez sąd (którym w I instancji jest sąd rejonowy) może wnosić tylko państwowy inspektor pracy lub – według zasad ogólnych – prokurator. Organem powołanym do ścigania tych wykroczeń jest PIP (art. 10 ust. 1 pkt 15 UoPIP). Na zasadach ogólnych (powołanie do strzeże- nia praworządności) ścigać te czyny może też prokuratura. Postępowanie wy- jaśniające, służące stwierdzeniu okoliczności popełnienia wykroczenia, może przeprowadzać w tych sprawach inspektor pracy, prokurator bądź na zlecenie prokuratora – policja (art. 54 KPW). Następną wyróżniającą cechą jest to, że w sprawach mniejszej wagi inspektor pracy, zamiast złożyć wniosek o ukaranie do sądu, sam może ukarać sprawcę. Czyni to w trybie mandatowym grzywną od 20 do 2000 zł lub do 5000 zł w warunkach recydywy3. Wskazane wyżej odrębności postępowania wydają się najistotniejsze. Obok nich istnieją jeszcze inne specyfi czne cechy, wynikające m.in. z Konwencji 1 Przewidziana: w EuroRadyZakł (art. 39); w EuroZgrupU (art. 133); w InfKonsU (art. 19); w EuroSpółdzU (art. 111). 2 W. Radecki, Granice ingerencji prawa karnego w stosunki pracy, Prok. i Pr. Nr 6/2005, s. 14. 3 T. Liszcz, Prawo pracy, Warszawa 2009, s. 485; J. Iwulski, W. Sanetra, Komentarz do Kodeksu pracy, Warszawa 2009, s. 1305 i nast. 2 Rozdział I. Pojęcie wykroczenia przeciwko prawom pracownika... Nr 81 Międzynarodowej Organizacji Pracy1 oraz UoPIP. Ze względu na fakt, że przedmiotem niniejszej analizy jest tylko aspekt materialnoprawny WPPP, w dalszej części wywodu niuanse te zostaną pominięte. Inną cechą wyróżniającą WPPP jest ich regulacja poza KW – w wie- lu aktach ustawodawstwa prawa pracy. Wydawać by się mogło, że wy- kroczenia tego typu stanowią wszystkie wykroczenia pojawiające się w: KP (art. 281–283), w przepisach wprowadzających KP (art. XII)2, w SpołInsPracU (art. 22), w PromocZatrudU (art. 119–124), w FudnŚwSocU (art. 12a), w PracStatkiU (art. 92–95), w EuroSpółdzU (art. 111), w PracTymU (art. 27), w EuroRadyZakłU (art. 39), w EuroZgrupU (art. 133), w InfKonsU (art. 19), w PracTranSpółU (art. 52), w PracPodwU (art. 30) czy w OgrSwobDziałU (art. 15). Warto jednak wskazać, że ustawodawca oprócz pojęcia „WPPP”, używanego w tytule działu trzynastego KP, wprowadza do ustawodawstwa pojęcie „wykroczenia związanego z wykonywaniem pracy zarobkowej”3 (tytuł działu VII KPW). Wyodrębnienie tego pojęcia i nieposługiwanie się określeniem „WPPP” wynika z tego, że nie wszystkie czyny stanowiące wy- kroczenia związane z wykonywaniem pracy zarobkowej godzą w uprawnie- nia pracownicze i dlatego nie wszystkie z nich można nazwać WPPP4. Część z nich narusza inne niż prawa pracownicze dobra i wartości chronione przez ustawodawstwo pracy. Na podstawie powyższego można skonstruować na- stępujący podział wykroczeń pojawiających się w ramach ustaw prawa pracy. W podziale tym, w celu zobrazowania otoczenia prawnego omawianych wy- kroczeń, uwzględniono też inne niż wykroczenia czyny o charakterze karnym odnoszące się do stosunków prawnych związanych z wykonywaniem pracy o charakterze zarobkowym – przestępstwa przeciwko prawom osób wykonu- jących pracę zarobkową (dalej: PPPOWPZ). 1 Konwencja Nr 81 dotycząca inspekcji pracy w przemyśle i handlu z 11.7.1947 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 72, poz. 450); L. Florek, Zakres kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, PiZS Nr 3/2008, s. 18–20. 2 Ustawa z 26.6.1974 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz.U. z 1974 r. Nr 24, poz. 142). 3 To określenie nawiązuje brzmieniem do tytułu rozdziału XVIII KK: „Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową”; zauważa to też T.M. Nycz, wskazując, że wynika to z chęci ustawodawcy ujednolicenia nazewnictwa przestępstw i wykroczeń w sprawach pracow- niczych z uwagi na chronienie przez te przepisy tego samego dobra prawnego (T.M. Nycz, Kodeks pracy z komentarzem, Kraków–Tarnobrzeg 2009, s. 799 i nast.). 4 T.M. Nycz, Kodeks pracy..., s. 799 i nast. 3
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Wykroczenia przeciwko prawom pracownika
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: