Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00230 005036 21762264 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Wznowienie postępowania cywilnego - ebook/pdf
Wznowienie postępowania cywilnego - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 294
Wydawca: Lexis Nexis Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-278-0328-3 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> cywilne
Porównaj ceny (książka, ebook (-8%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Publikacja Wznowienie postępowania cywilnego przedstawia instytucję wznowienia postępowania w procesie cywilnym i postępowaniu nieprocesowym w świetle aktualnie funkcjonujących środków odwoławczych, środków zaskarżenia orzeczeń sądu oraz środków prawnych przysługujących od prawomocnych orzeczeń poza tokiem instancji. Uwzględnia również wzajemne relacje wymienionych środków prawnych wnoszonych od tego samego orzeczenia sądu.

W książce omówiono także kwestie wznowienia na podstawie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, w przypadku sprzeczności orzeczenia sądu krajowego z prawem unijnym oraz w razie stwierdzenia w wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka naruszenia praw zawartych w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności lub jej proto-kołach. Dopełnieniem poruszanej problematyki jest omówienie trybu i etapów badania skargi o wznowienie w świetle obowiązujących przepisów prawa.

Publikacja jest adresowana do sędziów, adwokatów, radców prawnych oraz praktyków zainteresowanych na co dzień instytucją wznowienia postępowania.

Małgorzata Manowska jest doktorem hab. nauk prawnych, sędzią Sądu Apelacyjnego w Warszawie, profesorem na Uczelni im. Łazarskiego.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Redaktor prowadzący: Anna Popławska Opracowanie redakcyjne: Hanna Czerniewska Redakcja techniczna: Krzysztof Koziarek Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka © Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2013 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorki i wydawcy. ISBN 978-83-278-0416-7 LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 Infolinia: 22 572 99 99 Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 www.lexisnexis.pl, e-mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl Spis treści Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Słowo wstępne ROZDZIAŁ I. Skarga o wznowienie postępowania w systemie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 9 środków prawnych procesowych . . . . . . . . . . . . . . 11 1. Geneza instytucji wznowienia postępowania . . . . . . . . . . . . . . . 11 2. Charakterystyka instytucji wznowienia postępowania na tle środków zaskarżenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3. Charakterystyka instytucji wznowienia postępowania na tle współczesnego systemu środków zaskarżenia . . . . . . . . . . . . . . 29 4. Wzajemne relacje skargi o wznowienie postępowania, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 ROZDZIAŁ II. Przesłanki wznowienia postępowania . . . . . . . . . . 61 1. Rodzaje przesłanek wznowienia postępowania . . . . . . . . . . . . . . 61 2. Przedmiot wznowienia oraz przedmiot skargi o wznowienie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 3. Podstawy wznowienia – nieważność postępowania . . . . . . . . . . . 88 4. Restytucyjne podstawy wznowienia postępowania . . . . . . . . . . . . 114 5. Termin wniesienia skargi o wznowienie postępowania . . . . . . . . . 171 6. Uprawnienie do żądania wznowienia postępowania . . . . . . . . . . . 192 7. Dopuszczalność dalszego wznowienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 ROZDZIAŁ III. Etapy badania dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 1. Badanie skargi o wznowienie postępowania pod względem formalnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 2. Właściwość sądu w sprawie ze skargi o wznowienie postępowania . . 226 3. Badanie dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania . . . . . 235 4. Badanie dopuszczalności wznowienia postępowania ze względu na istnienie ustawowej podstawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 5 Spis treści ROZDZIAŁ IV. Postępowanie ze skargi o wznowienie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 1. Wpływ postępowania wywołanego wniesieniem skargi na postępowanie podlegające wznowieniu . . . . . . . . . . . . . . . . 249 2. Przebieg postępowania wywołanego wniesieniem skargi o wznowienie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Rodzaje orzeczeń w postępowaniu ze skargi o wznowienie 255 postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 4. Orzeczenie restytucyjne w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 www.lexisnexis.pl Wykaz skrótów Akty prawne d.k.p.c. k.c. k.k. k.k.w. – Kodeks postępowania cywilnego z 1932 r. – ustawa z 23 kwiet nia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) – ustawa z  6  czerw ca 1997  r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr  88, poz. 553 ze zm.) – ustawa z  6  czerw ca 1997  r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) Konstytucja RP – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z  2  kwiet nia 1997  r. Konwencja k.p.c. k.r.o. TFUE TUE TWE (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) – Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wol- ności z  4  lipca 1950  r. (Dz.U. z  1993  r. Nr  61, poz.  284 ze zm.) – ustawa z 17 lis topada 1964 r. – Kodeks postępowania cywil- nego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) – ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.) – Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonso- lidowana Dz.Urz. UE 2012 C 326/1) – Traktat o  Unii Europejskiej (Dz.U. z  2004  r. Nr  90, poz. 864/30 ze zm.) – Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (wersja skon- solidowana Dz.Urz. UE 2006 C 321 E/37) Czasopisma i publikatory Biul. SN GP MoP NP NPC OSNAPiUS – Biuletyn Sądu Najwyższego – „Głos Prawa” – „Monitor Prawniczy” – „Nowe Prawo” – „Nowy Proces Cywilny” – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Administracyjna, OSNC OSNC-ZD Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Zbiór Dodatkowy 7 OSNCP OSNKW OSNP OSP OSPiKA OTK OTK-A Wykaz skrótów – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna oraz Admi- nistracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych – Orzecznictwo Sądów Polskich – Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych – Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego – Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy, seria A – „Palestra” – „Państwo i Prawo” – „Przegląd Prawa Cywilnego” – „Prawo Pracy i Prawo Socjalne” – „Prokuratura i Prawo” – „Prawo Spółek” – „Przegląd Sejmowy” – „Przegląd Sądowy” – „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” – „Radca Prawny” – „Studia Cywilistyczne” – „Studia Prawnicze” – Zbiór Orzeczeń ETS – „Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych” – „Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego” – „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” – „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” Pal. PiP PPC PPiPS Prok. i Pr. Pr.Sp. Przegl. Sejm. PS PUG R.Pr. SC SP Zb.Orz. ZNASW ZNIBPS ZNUJ ZNUŁ Inne Dz.U. EPS ETPCz (lub Trybunał) – Europejski Trybunał Praw Człowieka – Europejski Trybunał Sprawied liwości ETS – system informacji prawnej Wolters Kluwer Lex – Lexis.pl – Serwis Prawniczy Lexis Nexis Polska Lexis Nexis – Rzeczpospolita Polska RP SN – Sąd Najwyższy – Trybunał Sprawied liwości Unii Europejskiej (dawne ETS) TSUE – Dziennik Ustaw – „Europejski Przegląd Sądowy” 8 www.lexisnexis.pl Słowo wstępne Książka, którą oddaję w ręce czytelników, stanowi próbę kompleksowego ujęcia instytucji wznowienia postępowania cywilnego. Zawiera ona omó- wienie zagadnień dotyczących przesłanek wznowienia postępowania pro- cesowego i nieprocesowego, wymagań skargi o wznowienie oraz przebie- gu postępowania wywołanego tą skargą. W książce przestawiono poglądy przedstawicieli nauki, orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszech- nych kształtujące model instytucji wznowienia. Książka nie zawiera odpo- wiedzi na pytanie, jak ma wyglądać kształt instytucji wznowienia postę- powania de lege ferenda, pozostawiając to naukowej dyskusji na łamach innych publikacji. Stanowi ona próbę rozwiązania problemów praktycz- nych, z jakimi prawnik spotyka się na tle instytucji wznowienia postępo- wania obecnie. Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla sędziów oraz adwokatów i radców prawnych występujących przed sądem w postę- powaniu cywilnym. Może być także pomocna dla każdego prawnika, któ- ry zamierza wnieść skargę o wznowienie postępowania. 9 Rozdział I Skarga o wznowienie postępowania w systemie środków prawnych procesowych 1. Geneza instytucji wznowienia postępowania Skarga o wznowienie postępowania wywodzi się z ogólnej instytucji przy- wrócenia do pierwotnego stanu – restitutio in integrum1. Zakładała ona potrzebę uchylenia wyroku opartego na fałszywych danych albo normują- cego po raz drugi unormowany już prawomocnie stosunek prawny. W ten sposób miał zostać przywrócony stan prawny istniejący bezpośrednio przed wydaniem wyroku. Przytaczając J. Taubera, należy wskazać, że in- stytucja restytucji, mająca swe źródło w prawie materialnym, różnie była ujmowana w ustawodawstwie. Artykuł 1313 Kodeksu Napoleona stanowił, że pełnoletnim nie przysługu- je prawo przywrócenia rzeczy do pierwotnego stanu z powodu pokrzyw- dzenia, jak tylko w przypadkach i pod warunkami szczegółowo w Kodek- sie tym wymienionymi. Prawo do żądania restytucji przysługiwało na przykład w  przypadku przyjęcia spadku wskutek podstępu (art.  783), z  przyczyn użytego gwałtu lub podstępu przy działach spadkowych (art. 887) i przy umowach (art. 1109 i n.). 1 S.  Gołąb, Wznowienie postępowania według projektu Kodeksu procedury cywilnej, GP  1928, nr  9–12, s.  369; L.  Peiper, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego (część pierwsza) i przepisów wprowadzających Kodeks postępowania cywilnego, Kraków 1934, s. 909–911; por. także na temat tej instytucji i jej rozwoju w prawie rzymskim: W.  Lisiewski, Rzymski proces cywilny, ZNUJ.  Prace Prawnicze, Warszawa–Kraków 1988, nr 123, s. 113; W. Bojarski, In integrum restitutio w prawie rzymskim, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 1963, t. 10, nr 4, s. 25; F. Zoll, Historia prawodawstwa rzym- skiego, cz. II, Kraków 1902, s. 23 oraz tenże, Pandekta, t. I, Kraków 1913, s. 30 i 553. 11 Rozdział I. Skarga o wznowienie postępowania w systemie środków prawnych procesowych Niemiecki kodeks cywilny stanowił, że nieważne jest oświadczenie woli  złożone wskutek podstępu albo na skutek nieprawnych pogróżek, a oświadczenie takie – samo przez się – nie było nieważne, ale stawało się od początku nieważne, jeżeli dany stosunek prawny został należycie za- czepiony (§ 123 i n., § 143). Pozew czy też skarga restytucyjna okreś lana była w języku niemieckim jako Klage, co należy tłumaczyć zarówno jako pozew, jak i jako skarga (§ 578 i 580). Zgodnie z ustawą postępowania cy- wilnego, jaka obowiązywała w  byłej Kongresówce, istniały trzy rodzaje podań o uchylenie wyroków: skargi kasacyjne, podania o restytucję, skar- gi osób, które nie uczestniczyły w sprawie. Podanie o restytucję było do- puszczalne w  razie wykrycia nowych okoliczności lub ujawnienia fałszu w  aktach, na których wyrok był oparty, jak też w  razie wydania wyroku przeciwko pozwanemu, który nie stawił się na rozprawy i którego miejsce zamieszkania nie było wskazane (art. 792 i 794 ustawy postępowania cy- wilnego). J. Tauber stwierdził, że zarówno Kodeks Napoleona, jak i ustawa postępo- wania cywilnego okreś lały prawo do żądania uchylenia skutków praw- nych pewnych czynności, jak też prawo uchylenia wyroków opierających się na podobnych podstawach – jako restytucję bądź prawo żądania resty- tucji. Ustawa cywilna austriacka nie regulowała wprost prawa do restytucji, od- syłając do ustawy procesowej (§ 1450). Przyznawała natomiast prawo do uchylenia skutków czynności prawnych. Stanowiła także, że w  razie po- krzywdzenia ponad połowę wartości w interesach dwustronnie obowiązu- jących, pokrzywdzony ma prawo żądania rozwiązania umowy i przywró- cenia pierwotnego stanu (§ 934), oraz że odszkodowanie polega na tym, aby wszystko zostało przywrócone do pierwotnego stanu (§ 1323). Z kolei obowiązująca w  chwili wejścia w  życie austriackiego kodeksu cywilnego ustawa sądowa z 1781 r. okreś lała, że o tym, kto może domagać się przy- wrócenia pierwotnego stanu z powodu pokrzywdzenia odniesionego przy jakiejś czynności prawnej, „widocznym jest z  naszych ustaw cywilnych” (§ 371 ustawy). Podobna regulacja znajdowała się w § 489 ustawy sądowej zachodniej Ga- licji z 1796 r., a w § 372 powszechnej ustawy sądowej stwierdzono, że we- dle tej ustawy sądowej przysługuje prawo żądania restytucji w  dwóch przypadkach, tj.  temu, kto utracił termin zawity (terminus peremtorius) bez swej winy, oraz wówczas, gdy zapadł wyrok, a  pokrzywdzony odna- 12 www.lexisnexis.pl 1. Geneza instytucji wznowienia postępowania lazł ważne dowody, o których przedtem nie wiedział lub których poprzed- nio nie mógł znaleźć (podobnie § 489 galicyjskiej ustawy sądowej). Rezo- lucją z  11  wrześ nia 1784  r. (Zb.U. nr  335) zostało stwierdzone, że spory o  przywrócenie sprawy do stanu pierwotnego należy traktować tak, jak każde inne prawo skargi w sprawach prywatnych. Kodeks zobowiązań umożliwiał przywrócenie do pierwotnego stanu w niektórych przypadkach, np. jako sposób odszkodowania przy zaskarża- niu czynności prawnych dłużników zdziałanych ze szkodą dla wierzycieli. J. Tauber uważał, że można przyjąć analogiczny stan prawny w przypad- kach, gdy ktoś został pokrzywdzony przez to, że nie wiedział o istnieniu prawomocnego wyroku, który już unormował dany sporny stosunek praw- ny, lub nie wiedział o  istnieniu pewnych środków dowodowych albo nie mógł z nich skorzystać w procesie, ponieważ nie mógł ich znaleźć, lub też z  innej ważnej przyczyny. Uważał bowiem, że w  takim przypadku, a  co najmniej w przeważających przypadkach, jedna strona wykorzystała nie- świadomość przeciwnika albo niemożność skorzystania z tych dokumen- tów lub innych dowodów, co zobowiązuje do odszkodowania2. W doktrynie wyróżniane były trzy rodzaje środków restytucyjnych. Pierw- szy z nich to przywrócenie zaniedbanej (omieszkanej) czynności proceso- wej. Jego celem było uchylenie skutków tego omieszkania. Kolejny – to skarga nieważności, której przyczyną była okreś lona nieważność postępo- wania, a  celem uchylenie rozstrzyg nięcia ex re tego formalnego braku, tj. bez względu na okoliczność, czy i jaki niekorzystny wpływ wywarł na rozstrzyg nięcie. Ostatni ze środków restytucyjnych to skarga o wznowie- nie. Przyczyną tej skargi była hipotetyczna niesłuszność rozstrzyg nięcia w następstwie faktów, na których wznowienie oparto, a które miały świad- czyć o  tym, że rozstrzyg nięcie nie odpowiada danej sytuacji. Jego celem była zmiana rozstrzyg nięcia z powodu jego niesłuszności3. W Kodeksie postępowania cywilnego z 1932 r. nie wprowadzono osobnej skargi nieważności. Nieważność postępowania została wprowadzona jed- nak jako jedna z podstaw wznowienia. Przyczyny nieważności uzasadnia- jące wznowienie ograniczono do sytuacji, w których orzekał sędzia wyłą- 2 J. Tauber, Kilka uwag na temat wznowienia postępowania z art. 445 k.p.c., GP 1938, s. 517–522. 3 L.  Peiper, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego…, s.  908–910; S.  Gołąb, Z.  Wusatowski, Kodeks postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie sporne, Kraków 1932, s. 481–486. 13 Rozdział I. Skarga o wznowienie postępowania w systemie środków prawnych procesowych czony z  mocy ustawy, a  strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia, oraz w których strona wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania lub – nie mając zdolności procesowej – nie była należycie zastąpiona. Nie można było jed- nak żądać wznowienia, jeżeli brak zastępstwa zarzucano przed uprawo- mocnieniem się wyroku albo jeżeli strona potwierdziła dokonane czynno- ści procesowe (art. 443 d.k.p.c. przed nowelizacją z 1950 r.). Nieważność postępowania mogła być również podstawą kasacji w ramach naruszenia istotnych przepisów postępowania (art. 426 pkt 2 d.k.p.c. przed noweliza- cją z 1950 r.). Mimo to umożliwienie wznowienia postępowania na tej sa- mej podstawie uważane było za uzasadnione. Nieważnością mogło być dotknięte postępowanie zakończone wyrokiem sądu pierwszej instancji, który uprawomocnił się na skutek niezaskarżenia go zwyczajnym środ- kiem zaskarżenia. To samo dotyczyło wyroku sądu drugiej instancji, od którego strona nie wniosła kasacji. Ponadto nieważność mogła dotyczyć postępowania w  sprawie, w  której kasacja w  ogóle nie przysługiwała. Wskazywano wówczas, że nie zachodzi kolizja między kasacją a wznowie- niem, gdyż pierwszy ze środków mógł być wniesiony od nieprawomocnego orzeczenia, natomiast skarga o  wznowienie przysługiwała od wyroków prawomocnych4. 2. Charakterystyka instytucji wznowienia postępowania na tle środków zaskarżenia Pierwszy polski zunifikowany Kodeks postępowania cywilnego, ogłoszony obwieszczeniem Ministra Sprawied liwości z 1 grudnia 1932 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 934), powstał z połączenia rozporządzeń Prezydenta RP z 29 lis topada 1930  r. (Dz.U. Nr  83, poz.  651) i  z  27  października 1932  r. (Dz.U. Nr  93, poz. 803). Zanim wszedł w życie 1 stycznia 1933 r. w ostatecznej wersji, był nowelizowany i uzupełniony o przepisy dotyczące postępowania egzekucyj- nego. Przyjęcie w  nim okreś lonego modelu środków odwoławczych było zdeterminowane obowiązywaniem na terenie Polski różnych systemów pra- wa, wynikających z  ustawodawstwa dzielnicowego. Ogólnie rzecz biorąc, wyróżniano dwa takie systemy: germański i romański. 4 S. Gołąb, Wznowienie postępowania…, s. 369; L. Peiper, Komentarz do Kodeksu postę- powania cywilnego…, s. 909–911; S. Gołąb, Z. Wusatowski, Kodeks postępowania cywil- nego…, s. 481–486. 14 www.lexisnexis.pl 2. Charakterystyka instytucji wznowienia postępowania na tle środków zaskarżenia Model germański zawierał trzy zwyczajne środki prawne służące zaskar- żaniu orzeczeń sądowych – odwołanie, rewizję i  zażalenie (rekurs) oraz nadzwyczajny środek zaskarżenia – wznowienie postępowania (w ustawo- dawstwie austriackim – skarga nieważności i wznowienie postępowania). Według systemu romańskiego, a także w procedurze rosyjskiej – odpowia- dająca rewizji – kasacja zaliczana była do środków nadzwyczajnych. W ustawodawstwie francuskim do zwyczajnych środków zaliczano apela- cję i opozycję przeciwko wyrokowi zaocznemu. Jako środki nadzwyczajne traktowane były (oprócz kasacji) la requete civile (zbliżona do germańskie- go wznowienia postępowania), la tierce opposition i la prise a partie (nie- mające odpowiednika w  systemie germańskim). Z  kolei w  procedurze francuskiej nie było znane jako odrębny środek zażalenie (rekurs, skarga incydentalna), gdyż ten rodzaj zaskarżenia pochłonięty był przez instytu- cję apelacji. W systemie germańskim zaś środki służące zaskarżaniu orze- czeń okreś lane były mianem środków prawnych (Rechtsmittel), a w syste- mie francuskim – środków rekursowych (voies de recours)5. W Kodeksie postępowania cywilnego z 1932 r. przyjęto okreś lenie „środki odwoławcze” (okreś lenie z systemu romańskiego), chociaż w pierwotnych zamierzeniach przychylano się do definicji środków prawnych. Z tego mię- dzy innymi względu w ówczesnej doktrynie uznawano, że Kodeks ten nie- konsekwentnie, formalnie na zewnątrz, przyjął terminologię zaczerpniętą z systemu romańskiego, natomiast wewnątrz był odzwierciedleniem syste- mu germańskiego6. W Kodeksie postępowania cywilnego z 1932 r. nie istniał podział na zwy- czajne i nadzwyczajne środki służące do zaskarżania orzeczeń sądu. Zgod- nie z art. 380 d.k.p.c. orzeczenie sądu stawało się prawomocne, jeżeli stro- nom nie przysługiwał środek odwoławczy albo jeżeli po wydaniu orzeczenia strony w oświadczeniu, skierowanym do sądu, zrzekły się środ- ka odwoławczego. Natomiast w myśl art. 413 § 1 d.k.p.c. (przed noweliza- cją z 1950 r.) wyrok sądu apelacyjnego, jeżeli Kodeks inaczej nie stanowił, był natychmiast wykonalny, jednakże sąd apelacyjny mógł uzależnić jego wykonanie od złożenia przez powoda stosownego zabezpieczenia, a nawet – jeżeli wskutek wykonania wyroku mogłaby wyniknąć dla pozwanego niepowetowana szkoda – wstrzymać wykonanie aż do uprawomocnienia 5 M. Waligórski, Środki odwoławcze kodeksu postępowania cywilnego w oświet leniu ma- teriałów Komisji Kodyfikacyjnej, NPC 1933, nr 12, s. 306–308. 6 Tamże, s. 306, 309. 15 Rozdział I. Skarga o wznowienie postępowania w systemie środków prawnych procesowych się wyroku. Dział VI tytułu trzeciego („Postępowanie”), księgi drugiej („Proces”) zatytułowany „Środki odwoławcze” zawierał przepisy regulują- ce apelację, zażalenie i  kasację. Wznowienie postępowania unormowane było w osobnym tytule czwartym. Z innych środków prawnych Kodeks po- stępowania cywilnego z 1932 r. przewidywał osobno sprzeciw od wyroku zaocznego (art. 363), zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazo- wym (art. 462, 464), sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upomi- nawczym (art.  470–471), skargę o  uchylenie wyroku sądu polubownego (art. 503–505), skargę na czynność komornika (art. 512), zarzuty przeciw- ko opisowi i  oszacowaniu nieruchomości w  postępowaniu egzekucyjnym (art. 675), zarzuty do planu podziału sumy uzys kanej z egzekucji (art. 791; numeracja artykułów pochodzi sprzed nowelizacji w 1950 r.). Na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego z 1932 r., w okresie jego obowiązywania do dnia wprowadzenia rewizji na miejsce apelacji oraz re- wizji nadzwyczajnej na miejsce kasacji, formułowane były różne koncepcje odnoś nie do prawnego charakteru skargi o  wznowienie postępowania. Traktowana ona była jako nadzwyczajny reparacyjny środek odwoławczy skierowany przeciwko prawomocnemu wyrokowi, mimo że sama skarga musiała spełniać warunki formalne pozwu. Wskazywano jednocześ nie, że postępowanie, jakie jest prowadzone po dopuszczeniu wznowienia, nie ma samoistnego charakteru, lecz jest jedynie dalszym ciągiem postępowania pierwotnego7. Instytucja wznowienia była uważana także za odrębny ro- dzaj postępowania wszczę tego na skutek wniesienia skargi odpowiadają- cej warunkom formalnym pozwu, nie zaś jako nadzwyczajny środek praw- ny8. W  nauce prezentowany był również pogląd, że wznowienie jest środkiem łączącym zarówno cechy nadzwyczajnego środka odwoławcze- go, jak i osobnego postępowania wszczy nanego za pomocą skargi9. Wresz- 7 Por. na ten temat: tamże, s.  308; M.  Waligórski, Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1948, s. 635; tenże, Odpowiedź na pytanie praw- ne nr 112, „Jakie środki odwoławcze służą w postępowaniu ze skargi o wznowienie?”, PPC 1934, nr 21–22, s. 692–694; M. Allerhand, Kodeks postępowania cywilnego, cz. I, Kra- ków 1932, uwagi do art. 457; por. także A. Katzner, Uwagi na temat zagadnień związa- nych ze zbiegiem środków prawnych, PPC 1935, s. 463. 8 Z.  Wusatowski, Wznowienie postępowania w  kodeksie postępowania cywilnego, GP 1932, nr 4–5, s. 170; por. na ten temat także S. Gołąb, Wznowienie postępowania…, GP 1928, nr 9–12, s. 366–369. 9 A.  Lutwak, U  podstaw wznowienia według kodeksu postępowania cywilnego, cz.  I, GP 1936, nr 4–6, s. 229. 16 www.lexisnexis.pl 2. Charakterystyka instytucji wznowienia postępowania na tle środków zaskarżenia cie instytucja wznowienia traktowana była jako podmiotowe prawo po- krzywdzonego z rodzaju uchylenia się od skutków prawnych10. Z dniem 2 października 1950 r. – ustawą z 20 lipca 1950 r. o zmianie prze- pisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 38, poz. 349 ze zm.) – dokonano w Kodeksie postępowania cywilnego z 1932 r. zmiany modelu środków prawnych służących wzruszaniu orzeczeń sądu. W  księdze dru- giej („Proces”) tytule III („Postępowanie”), dziale V („Środki odwoław- cze”) wprowadzono rewizję na miejsce apelacji – jako środek odwoławczy od orzeczeń sądu pierwszej instancji kończących postępowanie, jeżeli przepis szczególny nie stanowił inaczej. Rewizja przysługiwała również od postanowień oddalających zarzut niedopuszczalności drogi sądowej oraz zarzut, że rozstrzyg nięcie sprawy należy do sądu polubownego (art.  369 d.k.p.c. po nowelizacji). Oprócz tego w  dziale V („Środki odwoławcze”) uregulowano zażalenie oraz rewizję nadzwyczajną, którą zastąpiono kasa- cję. Jednocześ nie w  art.  365 d.k.p.c. (po nowelizacji) utrzymano zasadę, że orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli stronom nie przysługuje środek odwoławczy. Rewizja nadzwyczajna przysługiwała natomiast od każdego prawomocne- go orzeczenia kończącego postępowanie w  sprawie. Legitymowanym do wniesienia tego środka prawnego nie była strona, ale Minister Sprawied- liwości i  Prokurator Generalny (art.  396 d.k.p.c. po nowelizacji). Strona mogła jedynie złożyć podanie do wymienionych podmiotów o wniesienie rewizji nadzwyczajnej (uprawnienie to wprowadzono zresztą w art. 3961 d.k.p.c. po nowelizacji – dopiero 20 kwiet nia 1958 r. – ustawą z 28 marca 1958 r. o zmianie przepisów postępowania w sprawach cywilnych, Dz.U. Nr 18, poz. 75). Rewizja nadzwyczajna mogła być wniesiona, jeżeli orze- czenie naruszało interes Państwa Ludowego albo powzięte zostało z  po- gwałceniem istotnych przepisów prawa. W  przypadku  złożenia rewizji nadzwyczajnej od orzeczeń powziętych z pogwałceniem istotnych przepi- sów prawa, jeżeli  złożenie rewizji nastąpiło po upływie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, Sąd Najwyższy nie mógł ani zmienić, ani uchylić zaskarżonego orzeczenia. Ograniczał się wówczas do oddale- nia rewizji bądź do stwierdzenia, że zaskarżone orzeczenie zostało wyda- ne z pogwałceniem przepisów prawa. Sąd Najwyższy, bez względu na ter- min  złożenia rewizji, uchylał orzeczenie, jeżeli sprawa ze względu na 10 J. Tauber, Kilka uwag…, s. 522. 17
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Wznowienie postępowania cywilnego
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: