Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00049 006708 20284990 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Zachowania ryzykowne i uzależnienia - ebook/pdf
Zachowania ryzykowne i uzależnienia - ebook/pdf
Autor: , , Liczba stron:
Wydawca: Aspra Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7545-418-5 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> naukowe i akademickie >> socjologia
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Atutem podręcznika jest lokalizacja tematyki zachowań ryzykownych i uzależnień w szerokim kontekście antropologiczno-kulturowym. Jak trafnie podkreślają autorzy, zaburzenia i uzależnienia oraz sytuacje ryzyka są cechą immanentną współczesnych czasów, wielkiego przyspieszenia, nieustannej zmiany, ciągłego ruchu, presji mediów i ogromnych wpływów rynku konsumpcji, zwłaszcza wszechobecnej reklamy. Publikacja zawierając w sobie pedagogiczne, psychologiczne oraz socjologiczne rozważania nad zachowaniami problemowymi i uzależnieniami młodego pokolenia opisuje uwarunkowania zjawisk z całą gamą ich kontekstów. Opisuje także fenomen patologii społecznych oraz uzależnień z ich specyfiką, a także, co istotne, koncentruje swoją uwagę nie tylko na czynnikach ryzyka, ale przede wszystkim na czynnikach ochronnych, różnych strategiach ukierunkowanych na dobrostan.

ks. dr hab. Roman Bogusław Sieroń, prof. KUL

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Z ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Z Risk-taking Behaviors and Addiction: The Phenomenon, Its Context and Determinants Warszawa–Dąbrowa Górnicza 2013 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Recenzent naukowy: dr hab. prof. KUL Roman B. Sieroń – Katolicki Uniwersytet Lubelski © Copyright by Mariusz Jędrzejko © Copyright by Ofi cyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2013 Projekt okładki Zbigniew Pindor Wydawcy: Ofi cyna Wydawnicza ASPRA-JR 03-982 Warszawa, ul. Dedala 8/44 www.aspra.pl, e-mail: ofi cyna@aspra.pl Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej 41-300 Dąbrowa Górnicza, ul. Cieplaka 1C www.wsb.edu.pl Mazowieckie Centrum Profi laktyki Uzależnień 05-822 Milanówek, ul. Staszica 21B e-mail: edu@mcpu.edu.pl Opracowanie grafi czne Anna Chaberska Skład i łamanie OFI ISBN 978-83-7545-418-5 ISBN 978-83-934554-9-8 Wszelkie prawa zastrzeżone – praca w całości ani w żadnej części nie może być powielana, przetwarzana oraz udostępniana w formie papierowej lub elektronicznej bez pisemnej zgody Wydawców i Autorów. ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== SPIS TREŚCI Wstęp Mariusz Jędrzejko, Małgorzata Janusz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Introduction Mariusz Jędrzejko, Małgorzata Janusz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 Część I Mariusz Jędrzejko, Marek Walancik Człowiek i uzależnienia – uwarunkowania zjawiska . . . . . . . . . . . . 13 Część II Mariusz Jędrzejko, Marek Walancik, Małgorzata Janusz Patologie – uzależnienia: zjawisko i jego implikacje . . . . . . . . . . . . 31 2.1. Przyczyny i uwarunkowania uzależnień – patologii społecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 2.2. Uzależnienia – zjawisko i jego specyfi ka . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Część III Mariusz Jędrzejko, Małgorzata Janusz, Marek Walancik Czynniki ochronne i ryzyka w uzależnieniach oraz zachowaniach ryzykownych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 3.1. Czynniki ryzyka. Czynniki ochronne – różne strategie ukierunkowane na dobrostan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 3.2. Nowe spektrum zaburzeń, zachowań i uzależnień. . . . . . . . . . . 65 3.3. Zjawisko w kontekście przyspieszonej adolescencji . . . . . . . . . 68 3.4. „Motory napędowe” zmian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 3.5. Co to są zachowanie problemowe – ryzykowne? . . . . . . . . . . . 88 3.5.1 Wybrane modele teoretyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 3.5.2 Czynniki ryzyka i chroniące zachowań ryzykownych – przegląd problemu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113 Kluczowe wnioski Mariusz Jędrzejko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Key fi ndings Mariusz Jędrzejko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Bibliografi a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 5 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== CONTENTS Introduction Mariusz Jędrzejko, Małgorzata Janusz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 Chapter I Mariusz Jędrzejko, Marek Walancik Addiction in Human Development and Its Determinants . . . . . . . . .13 Chapter II Mariusz Jędrzejko, Marek Walancik, Małgorzata Janusz Anti-social Behaviour: The Phenomenon of Addiction and Its Consequences. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 Chapter III Mariusz Jędrzejko, Małgorzata Janusz, Marek Walancik Risk and Protective Factors in Addiction and Risk-taking Behaviours . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 Key fi ndings Mariusz Jędrzejko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 Bibliography . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== WSTĘP Mariusz Jędrzejko, Małgorzata Janusz Przedkładane opracowanie – w naszym zamyśle interdyscyplinarne – jest wynikiem studiów stu kilkudziesięciu polskich i zagranicznych rozpraw na- ukowych, wielu artykułów, komunikatów z badań, rozmów z psychiatrami, pedagogami i psychologami, udziału w konferencjach naukowych w latach 2010–2012, dyskusji ze specjalistami terapii uzależnień i zaburzeń. Przygo- towano je z myślą wykorzystania nie tylko w procesie kształcenia studen- tów – przyszłych pedagogów, psychologów, socjologów oraz uczestników studiów podyplomowych pragnących poszerzyć swoją wiedzę nt. etiologii i przebiegu zachowań problemowych nieletnich, lecz także jako pracę po- szerzającą i systematyzującą problematykę etiologii i przebiegu zachowań ryzykownych wśród dzieci i młodzieży. W publikacji szczególny nacisk położyliśmy na przedstawienie znanych teorii wyjaśniających to zjawisko, konteksty ich powstawania oraz możliwe konsekwencje w wymiarze zdro- wotnym, psychicznym i moralnym. Po każdym z rozdziałów zamieszcza- my wykaz literatury, która naszym zdaniem poszerzy wiedzę Czytelnika w omawianym zakresie, a tym samym pozwoli na lepsze zrozumienie oma- wianych zjawisk i problemów. Mamy nadzieję, że praca będzie przydatna pedagogom i psychologom, zwłaszcza szkolnym, analizującym na co dzień coraz bardziej „dziwne” zachowania i czyny uczniów oraz znajdzie zasto- sowanie w praktyce pedagogicznej placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych. Myśl przygotowania prezentowanej Czytelnikowi publikacji wypływa wprost z wniosków praktycznych związanych z diagnozą zaburzeń u dzie- ci i młodzieży, raz eksperymentujących z narkotykami lub substancjami podobnymi, innym razem podejmujących wczesną inicjację seksualną lub przesiadujących całymi wieczorami przed ekranem komputera. Zauważa- my nie tylko wzrost liczby nastolatków z takimi problemami, lecz także 7 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Wstęp zmianę jakościową. Polega ona na coraz liczniejszym występowaniu sil- nych zaburzeń, często o charakterze krzyżowym, osłabieniu oddziaływania wychowawczego ze strony rodziców, które często jest zastępowane „kupo- waniem” dzieci (spełnianiem ich wszystkich zachcianek materialnych bez wiązania tego z wypełnianiem obowiązków, wynikami w nauce, wspiera- niem rodziców etc.) coraz to nowymi gadżetami, oraz zmniejszaniu się wie- ku pierwszych eksperymentów z substancjami psychoaktywnymi (tytoń, al- kohol, narkotyki, inne środki psychoaktywne). Opracowanie jest pierwszym z trzech tworzących „tryptyk pedagogiczny” na temat zaburzeń i patologii społecznych w młodym pokoleniu. W kolejnych (Narkotyki i substancje działające podobnie – zjawisko i profi laktyka; Nowe uzależnienia) przedsta- wimy szerzej zjawiskowe formy patologii społecznej, ich uwarunkowania, następstwa zdrowotne, społeczne i moralne. Na formułowane w pracy oceny i wnioski silny wpływ ma nasza prak- tyka zawodowa w pracy z osobami z zaburzeniami, co pozwoliło nam – przez studia przypadków oraz dogłębną analizę literatury tematu (jej wykaz znajdzie Czytelnik w bibliografi i) – lepiej zrozumieć drogę prowadzącą do zachowań problemowych, jak i siłę działania czynników ochronnych. W tej perspektywie lepiej widać całą ścieżkę destrukcji, w której dziecko jest ni- kim innym, jak tylko ofi arą naszych zaniedbań oraz nieustannych „starań”, aby szybko „dorosło”. Podkreślmy już na wstępie, że jakiekolwiek próby obarczania młodych ludzi winą za ich destrukcyjne zachowania są błędem analitycznym, to wszystko, co robią, jest bowiem naśladownictwem doro- słych lub wypełnianiem pustki wychowawczej (aksjologicznej). Prezentowana perspektywa socjopedagogicznego spojrzenia na etiologię zachowań problemowych (w tym zwłaszcza uzależnień) jest wspierana – nieprzypadkowo – podejściem antropologicznym i etycznym. Bliskie na- szemu spojrzeniu na wychowanie są bowiem tezy pedagogiczne i społeczne polskich badaczy tych problemów: Stanisława Kawuli, Czesława Cekiery, Krystyny Marzec-Holki, Franciszka Adamskiego, Krystyny Chałas, Jana Śledzianowskiego, Zbigniewa Gasia, Jana Papieża, Marka Dziewieckiego, Wiesława Bożejewicza, Urszuli Dudziak, Iwony Niewiadomskiej, Mariana Nowaka, Henryka Kieresia, które znajdzie Czytelnik wielokrotnie w ko- mentarzach do podejmowanych problemów. Zatem już we wprowadzeniu uznajemy za zasadne podkreślenie, iż w przeciwdziałaniu zagrożeniom związanym z uzależnieniami i zachowa- niami ryzykownymi doniosłą rolę spełnia wychowanie moralne człowieka, płaszczyzna wychowania, która jest we współczesnej Polsce konsekwentnie podważana i rugowana. Nie podejmujemy tej kwestii szerzej, pozostawiając 8 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Wstęp ją dalszym studiom, ale z wiedzą, że w świecie silnych zaburzeń, dysfunkcji, uzależnień, zależności, sieci (bo wszystkie one należą do tego samego krę- gu problemów współczesnego człowieka) łatwiej upowszechnia się płynne nowoczesności, dehumanizujące oblicze człowieka, sprowadzając go do uczestnika rynku pędzącego życia i nieustannej konsumpcji, nierzadko pod postacią avatara. O ile nam – starszym łatwiej przychodzi odróżniać dobro od zła, o tyle młodzi ludzie wychowywani w przestrzeni, gdzie „małe” zła (kłamstwa, arogancja, wulgaryzm, nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, eksperymenty z marihuaną, opuszczanie zajęć szkolnych, ściąganie na lek- cjach, ciągłe naruszanie przepisów prawa o ruchu drogowym) są codzien- nością, nierzadko traktują je jako coś normalnego, przez co sami postępują podobnie. Stąd uznajemy, że w pracy wychowawczej, kształtowaniu postaw młodych ludzi, tworzeniu im takich warunków socjalizacji, w których będą mogli szeroko czerpać z kultury rozumianej przez duże K, kultury osadzo- nej w tradycji łacińskiej – z należnym szacunkiem dla innych – istnieje kluczowy potencjał ograniczania zachowań problemowych i ryzykownych młodych ludzi. Prezentowana Czytelnikowi praca jest w pewnym sensie książką o gra- nicach wolności młodego pokolenia, rozumianych jako przestrzenie po- znania, których ze względu na swój potencjał intelektualny i emocjonalny jeszcze poznawać nie powinni. Uważamy zatem, że miłość do dziecka nie polega na tym, aby miało to wszystko, co chce mieć, lecz to, co będzie słu- żyło jego rozwojowi. Stąd jednym z kluczowych sposobów kształtowania młodego człowieka sprzyjających jego wrastaniu w dorosłość, rozumieniu społecznego sensu życia człowieka jest wychowanie moralne – dziedzina coraz bardziej w Polsce zapomniana i coraz częściej wyśmiewana. *** Pytania o źródła „pędzących i poszukujących” nowych wrażeń dzieci, o przyczyny, dla których podejmują się czynów do tej pory zastrzeżonych dla dorosłych, o źródła tak szybkiego rozprzestrzeniania się problemów nar- kotykowych, promocji zachowań nienormatywnych, a często dewiacyjnych, o to, dlaczego na oddziały toksykologii trafi a tak wielu nastolatków, a dopa- lacze poprzez sklepy internetowe znowu wracają na polski rynek substancji nielegalnych, są w gruncie rzeczy pytaniami natury cywilizacyjnej, pytania- mi z wyraźnym tłem antropologiczno-aksjologicznym. Takie postawienie sprawy jest w naszym kraju często odrzucane, także przez wielu pracow- ników instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem uzależnieniom. Uwa- żamy zatem, że kluczowych przyczyn opisywanych w pracy problemów 9 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Wstęp poszukiwać należy także w procesach określanych jako „zderzenia cywi- lizacyjne”, jak bowiem pisze F. Koneczny „[…] dzieje ludzkości są areną śmiertelnych zapasów pomiędzy cywilizacjami. Każda z nich jest z istoty ekspansywna i dąży do wyłączności, a jeśli tak to dlatego, że cywilizacje różnią się pomiędzy sobą, a człowiek nie może być cywilizowany na dwa czy trzy sposoby jednocześnie”1. Jednak zderzenia, o których piszemy, nie mają współcześnie tylko wymiaru „krwawych wojen” (takimi będą jednak narkotykowe wojny w Meksyku, bezwzględność mafi jnych bossów, ofi ary handlu ludźmi, śmiertelne przypadki przedawkowania narkotyków), choć skutkują dramatycznymi ofi arami, lecz częściej posiadają formę „bitew” prowadzonych w sposób utajony, często z przypisaniem im demokratycz- nych intencji oraz prawa ludzi do korzystania z wolności. *** Pragniemy serdecznie podziękować tym wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej pracy, zwłaszcza jej Wydawcom oraz naszym współ- pracownikom z Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej. Składamy także najserdeczniejsze podziękowania recenzentowi tej pra- cy, profesorowi Romanowi B. Sieroniowi, którego uwagi poszerzyły nasze spojrzenie na zachowania ryzykowne młodego pokolenia, zwłaszcza ich wielopłaszczyznowe konsekwencje. Radzi jesteśmy z podpowiedzianych wskazówek poszerzających perspektywę analityczną opisywanych proble- mów. 1 Za: H. Kiereś, Człowiek i cywilizacja, Instytut Edukacji Narodowej, Lublin 2007, s. 5. 10 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== INTRODUCTION Mariusz Jędrzejko, Małgorzata Janusz The last several years has shown a substantial increase in various addictive behaviors in Poland. It includes substance dependence (drugs and newly introduced psychoactive substance, alcohol, tobacco – more than 24 of polish women, including signifi cant number of pregnant women, regularly smoke cigarettes) as well as behavioral dependence (gambling, disorders connected to overuse of digital media, workaholism, shopaholism). These problems have an evident impact on a society and may cause a variety of diffi culties like dysfunctions within the family and its disintegration, disorders among children who have to cope with an addict in a family, economic consequences including frequent sick leaves, costs of medical treatment, necessity to increase the number of medical and rehabilitation centres. Addiction may also be followed or accompanied by criminal activity (trying to fi nd a way to get money for drugs, being forced towards prostitution or to act in pornographic fi lms). In the past two years in Poland there has been an ongoing campaign to decriminalise the use of marijuana, supported by marijuana activists, certain policy makers and popular celebrities. A marijuana legalisation offensive has been followed by an increasing number of young people who choose to experiment with the drug. This indulgence has brought on an intense growth of criminal activity, including drug possession and its cultivation as well as illegal traffi cking. Current research fi ndings (2012) show that 25 of 15–16 year olds have been in contact with cannabis compared to just 16 in 2007. Poland is in a group of European Union countries where use of marijuana and hashish is on the rise. According to EMCDA (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction) over the last year 9.6 of young people have been using these drugs. Our country is also facing a serious problem of a growing supply of stimulants (these give a similar ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 11 Introduction effect like illegal drugs), a surge in cocaine use and a rising number of users addicted to more than one substance. Poland is experiencing a new high in the availability of drugs, which poses a challenge to its social, medical and legal departments. The book examines possible causes of risk-taking behaviors among children and young adults, which may lead to drug use and other social problems. The authors present their opinions on the issue through well-known theories and conceptions which indicate that the failure of parental style is one of the key reasons for the drug problems. Adolescents have now been gifted an opportunity in life to participate in areas once reserved for adults. One of the main risk factors here may be lack of ethical behaviour in a large number of Polish families and increasing amount of divorces. Other factors include rising poverty, migrations for work, growing unemployment among youth, inequality and discrimination in the job market (strong nepotism, corruption, using unoffi cial connections in local business networking, shadow economy). Other reasons for a development of drug dependency and dangerous behaviors among adolescents can be: • reckless behaviour of celebrities who ridicule traditional values, tend to promote behaviors like drug use, careless sexual behaviour and a materialistic attitude; • poorly organised preventive actions, especially among the age group 14–16. • development of organised crime. The book is composed of three parts: I. Addiction in Human Development and Its Determinants; II. Anti-social Behaviors: The Phenomenon of Addiction and Its Consequences; III. Risk and Protective Factors in Addiction and Risk-taking Behaviors. They are addressed to teachers, psychologists and counsellors working at schools, as well as trainee teachers. Authors of the book are: an educator, a sociologist, and a cultural studies graduate. Therefore, the subject of social dysfunctions in an environment of adolescents is analysed from different perspectives. *** 12 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== CZĘŚĆ I CZŁOWIEK I UZALEŻNIENIA – UWARUNKOWANIA ZJAWISKA Addiction in Human Development and Its Determinants Mariusz Jędrzejko, Marek Walancik Jak wskazują najnowsze statystki, na świecie ponad 500 milionów lu- dzi jest uzależnionych od czegoś (substancji lub/i zachowania), w stopniu, który prowadzi do zaburzenia ich społecznego i zdrowotnego funkcjono- wania. Być może liczba ta jest daleko wyższa, bowiem wiele krajów nie uczestniczy w badaniach takich problemów, jak nikotynizm i alkoholizm, a w niektórych nie istnieją instytucje zajmujące się przeciwdziałaniem pro- blemowi narkomanii. Podobnie jest z diagnozą tzw. nowych zaburzeń, do których zalicza się zakupoholizm, hazard, seksoholizm czy pracoholizm. W opinii wielu badaczy dopiero na odpowiednim etapie rozwoju społeczno- ekonomicznego, z konieczną zdolnością do refl eksji moralnej, pojawiają się studia nad problemami natury społecznej i zdrowotnej. Podkreślenia wyma- ga także, że w niektórych silnie zliberalizowanych społeczeństwach – vide Holandia – nawet świadomość wielkich kosztów uzależnień nie zmienia de- cyzji o legalizacji narkotyków. Można też założyć, że problemy mieszczą- ce się w pojęciach zaburzenia i uzależnienia będą rosły, bowiem sprzyjają temu „klimat społeczny” oraz upowszechniane modele życia. Pojęcia, takie jak alkoholizm, narkomania, pracoholizm czy lekomania, są coraz częściej używane w codziennym życiu, coraz częściej pojawiają się w mediach, a liczba konferencji naukowych i sympozjów poruszających te problemy nieustannie rośnie. Najbardziej popularne nałogi dotyczą zaży- wania substancji chemicznych, takich jak alkohol, narkotyki, nikotyna, leki, 13 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Człowiek i uzależnienia – uwarunkowania zjawiska które wpływają na stany psychiczne, powodując rozliczne szkody zdrowot- ne – tak somatyczne, jak i psychiczne. Jest także prawdopodobne, że za- burzenia i uzależnienia oraz sytuacje ryzyka są cechą immanentną współ- czesnych czasów, wielkiego przyspieszenia, nieustannej zmiany, ciągłego ruchu, presji mediów i ogromnych wpływów rynku konsumpcji, zwłaszcza wszechobecnej reklamy. Czasów, w których rynki fi nansowe i generowany przez nie cel zasadniczy – zysk – stawiany jest przed osobowym wymiarem człowieka, ochroną jego środowiska, zdrowiem. Podkreślmy w tym miej- scu, że to sam człowiek generuje kluczowe problemy skutkujące chorobami, zaburzeniami i uzależnieniami – czyni to coraz intensywniej i skuteczniej. W takiej perspektywie widzieć należy masową promocję leków bezrecepto- wych, różne sposoby omijania zakazu reklamy tytoniu i alkoholu, wchodze- nie koncernów piwnych w wielkie imprezy sportowe czy ogromne kampa- nie promujące napoje energetyzujące. Mając na względzie zdrowie, warto – za M. Kowalskim – podkreślić, iż „wartość zdrowia uaktywnia sposoby poznawania siebie i innych, a także oceniania otaczającej rzeczywistości”1. Jednocześnie zdrowie jest wartością służącą osiąganiu celów życiowych, warunkiem jakości życia, wartością ściśle powiązaną z całym obszarem ak- sjologicznym jednostki. Znaczenie wartości zdrowia jest elementem pod- stawowym w obszarach dotyczących stwarzania możliwości dokonywania odpowiedzialnych wyborów. Przecież problematyka świadomości zdrowot- nej człowieka „bezpośrednio odnosi się do relacji z drugim człowiekiem, często wpływając na jego działania w sferze zdrowotnej”2. Niektórzy autorzy mówią wręcz o zaburzonej i uzależnionej osobowo- ści naszych czasów3 – raz od kluczowych dla tej pracy narkotyków (oraz substancji działających podobnie), innym razem od zakupów, pracy, seksu, samokreacji w sieci czy wizualizacji. Jeśli w takiej perspektywie patrzeć będziemy na zjawiska dezorganizujące życie indywidualne i społeczne, do- strzeżemy, że część z tych procesów jest swoiście planowana, jako element wielkiego rynku, na którym klient jest nieustannie epatowany nowymi le- galnymi i nielegalnymi ofertami. 1 M. Kowalski, A. Gaweł, Zdrowie – wartość – edukacja, Ofi cyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006, s. 61. 2 M. Kowalski, M. Drożdż, Przemoc i zdrowie w obrazach telewizyjnych. Edukacja przez codzienność telewizyjną, Ofi cyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008, s. 89. 3 Niezwykle interesująco jeden z aspektów tych zagrożeń porusza Lee Jampolsky w pra- cy Leczenie osoby uzależnionej osobowości. Autor ten, poszukując źródeł samodestrukcyjnych zachowań człowieka, pisze m.in. tak: „Niezadowolenie, poczucie beznadziei, frustracja i przy- gnębienie zdają się wślizgiwać do naszego życia tylnymi drzwiami […]. I chociaż najczęściej nie jesteśmy w stanie stwierdzić, dlaczego tak się dzieje, faktem jest, że jesteśmy nieszczęśliwi. Staramy się wówczas na różne sposoby szukać szczęścia poza sobą (L. Jampolsky, Leczenie oso- by uzależnionej osobowości, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2011, s. 19). 14 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Grafi ka 1. Generowane procesy i zjawiska oraz ich wynik Człowiek i uzależnienia – uwarunkowania zjawiska Dostępność Zaburzona socjalizacja MOŻLIWOŚCI: - spójność - zróżnicowanie - sprzeczność Czynniki socjalizacji – środowisko Proces wychowania Źródło: opracowanie własne. Dezorganizacja Zanik kryterium moralnego Waga podejmowanego tu problemu wynika przede wszystkim z siły me- chanizmu uzależniającego, który „wyłącza” niemal wszystkie mechanizmy ochronne. Jak zauważają badacze tej problematyki J. Mellibruda i Z. Sobo- lewska-Mellibruda, specyfi czne dla nałogu jest trwanie w nim niezależnie od skutków ubocznych, a chęć powstrzymania się od zażywania szkodli- wych substancji czy zachowań często kończy się niepowodzeniem. Nato- miast przerwa w zażywaniu substancji lub zaprzestaniu nałogowych zacho- wań wpływa na zaburzenia stanu psychicznego i fi zycznego4. W wyniku rosnącej promocji różnych produktów i zachowań, zwięk- szenia ich dostępności, modelowania zachowań np. poprzez zachowania celebrytów, wejścia na rynek wielu nowych nielegalnych dystrybutorów (narkotyki, dopalacze, substancje zwieszające masę mięśniową) liczba za- burzeń nieustannie wzrasta, generując potrzeby natury organizacyjnej (licz- ba i dostępność placówek diagnostycznych, terapeutycznych i leczniczych), badawczych (analiza nowych substancji, kształcenie kadr), jak i fi nanso- wych (koszty utrzymania systemu profi laktycznego i leczniczego). Opisywane tu kwestie mają swoje źródła w wielu zjawiskach natury spo- łecznej, ekonomicznej, kulturowej. Badacze tej problematyki wskazują, że cechą ostatnich 2–3 dekad jest nieustanna płynność prowadząca do zmiany systemu wartości, jednak nie w kategorii zamiany na coś lepszego, bardziej konstruktywnego i sensownego, lecz usunięcia wartości uznawanych do tej 4 Zob. J. Mellibrud, Z. Sobolewska-Mellibruda, Integracyjna terapia uzależnień. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Instytutu Psychologii Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 2006. 15 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Zachowania ryzykowne i uzależnienia
Autor: , ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: