Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00020 005270 22581589 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Zarządzanie marketingowe - ebook/pdf
Zarządzanie marketingowe - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 324
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-255-4392-1 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> naukowe i akademickie >> zarządzanie
Porównaj ceny (książka, ebook (-67%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Publikacja jest zbiorem najważniejszych i najbardziej aktualnych zagadnień z zakresu zarządzania marketingowego. Zawiera nowe spojrzenie na problematykę, zarówno od strony zarządzania, jak i marketingu.

Książka składa się z czterech części.

Każdy rozdział kończą pytania problemowe, które mogą być wykorzystane przez wykładowców jako punkt wyjścia do ćwiczeń lub warsztatów.

Opracowanie kierowane jest do:

Zespół autorski tworzą pracownicy naukowo-dydaktyczni Katedry Marketingu Usług i Katedry Organizacji i Zarządzania Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Zarządzanie marketingowe Redakcja naukowa Grażyna Rosa Wydawnictwo C.H. Beck Zarządzanie marketingowe Autorzy Wojciech Downar Włodzimierz Durka Magdalena Małachowska Izabela Ostrowska Józef Perenc Kamila Peszko Grażyna Rosa Agmieszka Smalec Małgorzata Smolska Anna Szwajlik Katarzyna Zioło Zarządzanie marketingowe Redakcja naukowa Grażyna Rosa Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2012 Wydawca: Dorota Ostrowska-Furmanek Redakcja merytoryczna: Barbara Wardein Projekt okładki i stron tytułowych: Ireneusz Gawliński Ilustracja na okładce: Ireneusz Gawliński Recenzent: prof. dr hab. Zdzisław Knecht Seria: Zarządzanie – Marketing Publikacja dofinansowana przez Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego © Wydawnictwo C.H. Beck 2012 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o., ul. Bonifraterska 17 00-203 Warszawa, tel. (22) 33 77 600 Skład i łamanie: IDENTIA Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-4391-4 ISBN ebook 978-83-255-4392-1 Spis treści Wstęp ........................................................................................................................................... 7 Część pierwsza. Podstawy zarządzania marketingowego ................................. Rozdział 1. Miejsce marketingu w naukach o zarządzaniu (Wojciech Downar) ...... 1.1. Nauki o zarządzaniu jako część nauk ekonomicznych .......................................... 1.2. Przedmiot zarządzania ............................................................................................... 1.3. System zarządzania i jego elementy ......................................................................... 1.4. Miejsce i rola marketingu w systemie zarządzania................................................ Rozdział 2. Koncepcja zarządzania marketingowego (Grażyna Rosa) ....................... 2.1. Etapy rozwoju marketingu ......................................................................................... 2.2. Przedmiot i zakres zarządzania marketingowego ................................................. 2.3. Zarządzanie instrumentami marketingowymi ...................................................... Część druga. Marketing w przedsiębiorstwie ...................................................... Rozdział 3. Marketing w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa (Włodzimierz Durka) ............................................................................................................... 3.1. Organizacja formalna przedsiębiorstwa .................................................................. 3.2. Rodzaje schematów organizacyjnych ....................................................................... 3.3. Struktury nieformalne w organizacji ....................................................................... 3.4. Organizacja działu marketingu ................................................................................. Rozdział 4. Misja przedsiębiorstwa i planowanie marketingowe (Anna Szwajlik) .... 4.1. Misja przedsiębiorstwa – istota i sposoby kształtowania oraz przykłady .......... 4.2. Planowanie marketingowe – istota i zakres ............................................................ 4.3. Przykładowe propozycje kompozycji planu marketingowego ............................ Rozdział 5. Analiza sytuacji marketingowej przedsiębiorstwa na rynku (Izabela Ostrowska) ................................................................................................................ 5.1. Przedmiot i zakres analizy sytuacji marketingowej .............................................. 5.2. Pojęcie rynku przedsiębiorstwa ................................................................................. 5.3. Zdefiniowanie pojęć: pole rynkowe i SJB ................................................................. 5.4. Analiza rynku ............................................................................................................... 5.5. Analiza tendencji zmian w otoczeniu przedsiębiorstwa ...................................... 5.6. Analiza aktywów rynkowych przedsiębiorstwa.................................................... 5.7. Analiza obecnej struktury działalności i perspektyw rozwoju firmy ................ Rozdział 6. System informacji marketingowej (Magdalena Małachowska).............. 6.1. Informacja w marketingu ........................................................................................... 6.2. Istota i zadania SIM .................................................................................................... 6.3. Składowe systemu, sposoby pozyskiwania danych do systemu informacji marketingowej ............................................................................................................... 6.4. SIM w nowoczesnej firmie .......................................................................................... 9 11 11 18 25 33 38 38 42 46 57 59 60 70 80 83 87 87 91 99 103 103 104 105 106 111 117 122 129 129 130 131 135 6 Spis treści Część trzecia. Strategie marketingowe ................................................................... 137 139 Rozdział 7. Strategie przedsiębiorstw (Agnieszka Smalec) ............................................ 139 7.1. Istota strategii przedsiębiorstwa ................................................................................ 145 7.2. Poziomy strategii przedsiębiorstw ............................................................................ 7.3. Wybrane rodzaje strategii przedsiębiorstw ............................................................. 148 155 Rozdział 8. Strategia marketingowa (Józef Perenc) .......................................................... 155 8.1. Istota, rodzaje, funkcje strategii marketingowych.................................................. 161 8.2. Proces kształtowania i wdrażania strategii marketingowej ................................. 8.3. Strategia marketingowa a innowacyjność produktów .......................................... 164 169 Rozdział 9. Strategie marketingowe − klasyfikacje (Kamila Peszko) .......................... 169 9.1. Uwarunkowania i celowość klasyfikacji strategii marketingowych ................... 170 9.2. Strategie instrumentów marketingowych ............................................................... Rozdział 10. Strategie konkurencyjne (Agnieszka Smalec) ........................................... 184 184 10.1. Przewaga konkurencyjna i wybrane strategie konkurencyjne........................... 189 10.2. Strategie konkurencyjne według Portera ............................................................... 195 10.3. Strategie konkurencyjne według Kotlera ............................................................... 198 Rozdział 11. Strategie zarządzania zasobami ludzkimi (Agnieszka Smalec) ............ 11.1. Istota i modele zarządzania zasobami ludzkimi ................................................... 198 207 11.2. Funkcje i wymiary zarządzania zasobami ludzkimi ........................................... 11.3. Wybrane strategie zarządzania personelem .......................................................... 214 Rozdział 12. Wdrażanie strategii i kontrola strategiczna (Małgorzata Smolska, Katarzyna Zioło) ........................................................................................................................... 12.1. Proces wdrażania strategii ........................................................................................ 12.2. Rola świadomości i zaangażowania kierownictwa w proces wdrażania strategii marketingowej ............................................................................................ 12.3. Uwarunkowania procesu wdrażania strategii marketingowej .......................... 12.4. Strategia marketingowa a struktura organizacyjna ............................................. 12.5. Strategia marketingowa a kultura organizacyjna ................................................ 12.6. Kontrola strategiczna ................................................................................................. 220 220 222 224 227 231 233 Część czwarta. Zarządzanie marketingowe w perspektywie ............................ 247 249 Rozdział 13. Nowoczesne trendy w zarządzaniu marketingowym (Grażyna Rosa) ... 249 13.1. Charakterystyka i nowe kierunki zachowań współczesnych konsumentów ... 251 13.2. Trendy w zarządzaniu marketingowym ................................................................ 254 13.3. Kierunki rozwoju zarządzania marketingowego ................................................. 13.4. Nowe technologie w zarządzaniu marketingowym ............................................ 266 269 Rozdział 14. Strategie na rynkach globalnych (Agnieszka Smalec) ............................. 269 14.1. Ogólne strategie działania na rynkach globalnych .............................................. 14.2. Strategie wejścia na rynek globalny ........................................................................ 275 14.3. Wybrane strategie na rynkach globalnych dotyczące instrumentów marketingowych ........................................................................................................ 279 Rozdział 15. Wykorzystanie Internetu w zarządzaniu marketingowym (Agnieszka Smalec) .................................................................................................................. 15.1. Istota i cechy Internetu .............................................................................................. 15.2. Charakterystyka użytkowników Internetu ........................................................... 15.3. Wybrane narzędzia marketingowe wykorzystywane w zarządzaniu marketingowym w Internecie .................................................................................. Bibliografia ................................................................................................................................ Indeks rzeczowy ....................................................................................................................... 286 286 294 299 311 319 Wstęp W warunkach współczesnych przemian zachodzących w gospodarce świa- towej i gospodarkach narodowych należy mieć strategię i konsekwentnie ją realizować, działać zgodnie z planem, uwzględniać nowe trendy zachodzące w otoczeniu, wprowadzać nowe pomysły z wykorzystaniem nowych technologii. Należy badać i analizować zarówno otoczenie, jak i własne działania. Koncepcja zarządzania marketingowego stanowi jedną z wielu możliwych form zarządzania przedsiębiorstwem. Jest to myślenie i działanie ukierunkowane na strategię w dłuższym czasie, konieczne wobec coraz silniejszych wymogów konkurencyjnych otoczenia. Istotne jest zachowanie równowagi między intere- sami firmy, konsumenta oraz środowiska, w którym przedsiębiorstwo działa. Zarządzanie marketingowe jest docelową fazą marketingu, warunkującą przed- siębiorstwu osiąganie zamierzonych celów. Celem opracowania jest przybliżenie odbiorcom problematyki zarządzania marketingowego zarówno w ujęciu tradycyjnym, jak i dotyczącym specyfiki no- woczesnych działań marketingowych. Podręcznik składający się z kilkunastu rozdziałów podzielono na cztery części: I. Podstawy zarządzania marketingowego. II. Marketing w przedsiębiorstwie. III. Strategie marketingowe. IV. Zarządzanie marketingowe w perspektywie. Część pierwsza omawia umiejscowienie marketingu w naukach o zarządza- niu oraz istotę, zakres i koncepcje zarządzania marketingowego. W części drugiej wskazano możliwości umiejscowienia marketingu w struk- turze organizacyjnej przedsiębiorstwa, omówiono znaczenie misji i planowania marketingowego, analizę sytuacji marketingowej przedsiębiorstwa na rynku oraz system informacji marketingowej. Część trzecią poświęcono strategiom marketingowym. W kolejnych rozdzia- łach przedstawiono strategie przedsiębiorstw, pojęcie i klasyfikacje strategii marketingowych, strategie konkurencyjne i personalne oraz wdrażanie strategii i kontrolę strategiczną. W części czwartej opisano nowoczesne trendy w zarządzaniu marketin- gowym, strategie na rynkach globalnych, zastosowanie nowych technologii w zarządzaniu marketingowym. Niniejsze opracowanie jest przeznaczone dla wielu środowisk, przede wszyst- kim dla menedżerów zarządzających zarówno przedsiębiorstwami, jak i innymi 8 Wstęp instytucjami, dla których istotna jest problematyka zarządzania marketingowego, oraz studentów uczelni i kierunków ekonomicznych. W każdym rozdziale zawarto omówienie podstawowych kategorii i pojęć od- noszących się do tytułu danego rozdziału oraz przykładowe pytania. Praca została przygotowana przez pracowników Katedry Marketingu Usług i Katedry Organizacji i Zarządzania Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Grażyna Rosa Redaktor naukowy CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy zarządzania marketingowego Wojciech Downar Miejsce marketingu w naukach Rozdział 1. o zarządzaniu 1.1. Nauki o zarządzaniu jako część nauk ekonomicznych Od zarania dziejów człowiek dążył do poznania otaczającej go rzeczywi- stości. Zjawiska występujące w przyrodzie, ale również zjawiska społeczne i gospodarcze wzbudzały ciekawość i dociekliwość, powodowały chęć poznania przyczyn oraz natury i mechanizmów ich funkcjonowania. Historia człowieka to poszukiwanie prawidłowości funkcjonowania całej gospodarki, organizacji, gospodarstwa domowego, po to aby zobiektywizować dotychczasową wiedzę i zaspokoić potrzebę rozumienia świata, ale również racjonalnie wykorzystać ograniczone zasoby do zaspokajania indywidualnych i grupowych potrzeb. Jedną z nauk, która od stuleci była przedmiotem poznania człowieka, jest ekonomia. Początkowo zainteresowanie ekonomią koncentrowało się na pro- dukcji pierwotnej i umiejętności zdobywania środków potrzebnych człowiekowi do życia. Wiedza z tej dziedziny już w starożytności była potrzebna do prowa- dzenia gospodarstwa domowego. Ekonomia w szerszym znaczeniu to także część zagadnień polityczno-etycznych, to poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jak powinno być urządzone państwo, jak dostarczyć dochodów państwu i obywate- lowi. Pomimo ewolucji przedmiotu zainteresowania ekonomii, zawsze dotyczyła ona szeroko rozumianego procesu gospodarowania, podporządkowanego i słu- żącego człowiekowi [Adamkiewicz-Drwiłło, 2008, s. 115]. Współcześnie przez ekonomię rozumie się naukę o tym, jak jednostki i spo- łeczeństwa wykorzystują rzadkie zasoby – które mogą mieć inne, alternatywne zastosowanie – w celu wytworzenia różnych dóbr i rozdzielenia ich na kon- sumpcję, obecną lub przyszłą, między różne osoby i różne grupy w danym społeczeństwie [Samuelson, Nordhaus, 2009, s. 15]. Ekonomia jako nauka tworzy wiedzę teoretyczną (formułuje teorie i prawa), ale ma również swój aspekt empi- ryczny, oparty na doświadczeniu jako metodzie zdobywania wiedzy o zjawiskach. Ekonomię jako naukę można rozpatrywać w trzech aspektach: treściowym, czynnościowym i instytucjonalnym. W aspekcie treściowym ekonomia stanowi 12 Wojciech Downar system należycie uzasadnionych teorii, praw, twierdzeń i hipotez zawierających możliwie obiektywną i adekwatną na danym etapie rozwoju poznania naukowe- go i praktyki społecznej wiedzę o zjawiskach i prawidłowościach, jakie rządzą gospodarką. Ekonomia w tym znaczeniu zajmuje się formułowaniem teorii, twierdzeń, hipotez, które służą poznaniu i wyjaśnianiu zjawisk ekonomicznych. W aspekcie czynnościowym ekonomia obejmuje ogół działań składających się na działalność naukowo-badawczą, a więc prowadzenie badań, przekazywanie i wdrażanie ich wyników, prowadzoną zgodnie z metodami mającymi zapewnić prawdziwie zasadne i uporządkowane poznanie zjawisk ekonomicznych. Jest to wiedza poddana ustalonym wymaganiom treściowym i metodycznym, zorga- nizowana i uprawiana w dydaktyczno-naukowych jednostkach organizacyjnych. Z instytucjonalnego punktu widzenia ekonomia jest częścią przyjętego i obo- wiązującego dla celów formalnych systemu dziedzin, dyscyplin i specjalności naukowych, jak również jest zespołem instytucji, w których prowadzona jest działalność naukowo-badawcza oraz dydaktyczna [Apanowicz, 2000, s. 11 i nast.]. Zakres znaczeń pojęcia „nauka” w kontekście nauk ekonomicznych przedstawia rysunek 1.1. Rysunek 1.1 Ekonomia jako nauka Źródło: na podstawie: [Czermiński i in., 2002, s. 20, 86]. System dyscyplin naukowych Ekonomia jako nauka Wiedza o rzeczywistości Aspekt treściowy Aspekt czynnościowy Aspekt instytucjonalny system twierdzeń i hipotez działalność naukowo-badawcza jednostki naukowo-badawcze Nauki ekonomiczne są obszerną dziedziną wiedzy, która ma swoje miejsce w systemie nauk nie tylko z punktu widzenia treściowego, ale również formalne- go. Duży stopień skomplikowania systemu nauki, ich niejednorodność z punktu widzenia metod badawczych, sposobów formułowania twierdzeń, sposobów poznania naukowego, spowodowały wyodrębnienie się szeregu dziedzin, dys- cyplin i specjalności naukowych. Dziedzina nauki to trwale ukształtowana i wyodrębniona – ze względu na po- trzeby kierowania badaniami podstawowymi, kształceniem kadr naukowych i szkolnictwem wyższym – grupa dyscyplin naukowych, w ramach której nada- wane są stopnie i tytuły naukowe. Z kolei dyscyplina naukowa to część nauki, jaką na danym szczeblu jej rozwoju, w danym miejscu i czasie pracownik nauki Rozdział 1. Miejsce marketingu w naukach o zarządzaniu 13 może jeszcze skutecznie opanować w zakresie twórczych badań i dydaktyki [Zieleniewski, 1981, s. 48]. Z punktu widzenia praktycznego, aby lepiej zgłębić i poznać dany obszar, istnieje potrzeba zawężenia dyscyplin do obszarów (spe- cjalności), które stanowią osobny przedmiot pracy badawczej, ze specyficznymi procedurami i technikami badawczymi. Obowiązująca w Polsce systematyzacja nauk, przyjęta przez Centralną Komisję do spraw Stopni i Tytułów na potrzeby badań, rozwoju kadr oraz szkolnictwa wyższego, dzieli wiedzę na 21 dziedzin oraz 88 dyscyplin nauko- wych, w których szkoły wyższe i instytuty naukowe mogą nadawać stopnie naukowe1. Według tej klasyfikacji jedną z dziedzin są nauki ekonomiczne, któ- re dzielą się na cztery dyscypliny, tj. ekonomię, finanse, nauki o zarządzaniu oraz towaroznawstwo. Nauki o zarządzaniu to dyscyplina wiedzy zajmująca się powstaniem, funkcjonowaniem, przekształcaniem, rozwojem oraz współ- działaniem organizacji gospodarczych, przede wszystkim przedsiębiorstw, lecz również organizacji należących do sektora publicznego (administracji rządowej i samorządowej, instytucji naukowych, oświatowo-wychowawczych, służby zdrowia, instytucji kulturalnych i innych)2. Charakter współczesnego zarządza- nia jako dyscypliny czerpiącej z wielu innych nauk i dyscyplin wiedzy o dużym udziale takich obszarów, jak psychologia czy socjologia, spowodował, że nauki o zarządzaniu są formalnie częścią nie tylko nauk ekonomicznych, ale również nauk humanistycznych. W kontekście rozważań o miejscu nauk o zarządzaniu oraz marketingu w systemie wiedzy warto przytoczyć systematykę obszarów nauki i techniki za- wartą w podręczniku Frascati3. Według tej systematyki, strukturę nauki tworzy 6 dziedzin oraz 42 dyscypliny. Nauki ekonomiczne oraz zarządzanie występują w grupie nauk społecznych, we wspólnym obszarze „ekonomia i biznes” (eco- nomics and business). W ramach ekonomii systematyka uwzględnia ekonomię, ekonometrię oraz stosunki przemysłowe (industrial relations), natomiast w ramach biznesu – biznes oraz zarządzanie. Umieszczenie zarządzania w grupie biznesu dobrze oddaje jego charakter, a jeśli przyjmiemy, że marketing jest częścią zarzą- dzania, to równie dobrze oddana jest w tej klasyfikacji specyfika marketingu. Zarządzanie postawione jest na równi z biznesem, co z założenia samej klasyfika- cji podkreśla jego praktyczny charakter, nawiązujący do skutecznej i efektywnej realizacji celów, oraz zawiera w sobie pewien element przedsiębiorczości i przed- 1 Uchwała Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów z dnia 24 października 2005 r. w sprawie określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (MP z 2005 r. Nr 79, poz. 1120 z późn. zm.). 2 Z dokumentu Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów pt. Zakres dyscyplin „Ekonomia”, „Finanse” i „Nauki o zarządzaniu” w ramach dziedziny „Nauki ekonomiczne”, http://www.ck.gov.pl/. 3 Aktualna systematyka została zawarta w osobnym dokumencie „Revised Field of Science and Technology (FOS) classification in the Frascati Manual”, 26.02.2007. Podręcznik Frascati poświęcony jest zagadnieniom statystyki działalności badawczo-rozwojowej. Klasyfikację opracowała Grupa Zadaniowa ekspertów OECD z wielu krajów, również z udziałem EUROSTAT oraz UNESCO. 14 Wojciech Downar siębiorczego, nastawionego na efekt działania. W tym kontekście również marketing, jako część zarządzania, ma charakter działalności praktycznej, biz- nesowej, nastawionej na zaspokojenie potrzeb klienta. Podział na ekonomię oraz biznes tworzy pewną umowną linię demarkacyjną pomiędzy teorią a praktyką. Nauki o zarządzaniu są w ramach biznesu bardziej pragmatyczne i praktyczne, a w mniejszym stopniu zorientowane na tworzenie teorii i praw oraz formuło- wanie uogólnień. Obecnie zarządzanie jest samodzielną dyscypliną naukową, która posługu- je się własnymi metodami badawczymi, jest wyodrębniona z punktu widzenia instytucjonalnego. Współczesna teoria organizacji i zarządzania zaleca trzy spo- soby postępowania badawczego [Czermiński i in., 2002, s. 40]: ƒƒ podejście strukturalne, dążące do wzrostu sprawności samej instytucji (struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa) i koncentrujące się na stronie formal- nej funkcjonowania organizacji (podział zadań i odpowiedzialności, procedury formalne itp.), ƒƒ podejście humanistyczne, koncentrujące się na uczestnikach organizacji i traktujące organizację jako system społeczny, ƒƒ podejście kompleksowe, polegające na łączeniu właściwości organizacyjnych (strukturalnych) oraz społecznych. Aby zarządzanie miało cechy naukowości, musi się rządzić prawami poznania naukowego. Zasady procesu poznania naukowego (również w zarządzaniu oraz marketingu) przedstawiają się następująco [Apanowicz, 2000]: ƒƒ postępowanie badawcze musi być zgodne z metodami naukowymi, ƒƒ język powinien pozwalać na ścisłe, jednoznaczne, komunikatywne formu- łowanie słowne wyników poznania, ƒƒ musi być zachowana spójność zbioru twierdzeń dotyczących przedmiotu ƒƒ obowiązuje krytycyzm wobec wszelkich tez, przeprowadzanie ich wery- badań, fikacji, ƒƒ rezultaty poznania naukowego muszą wykazywać twórczy charakter oraz możliwości ich praktycznego zastosowania. Podstawowe różnice między poznaniem naukowym i nienaukowym przed- stawia tabela 1.1. Niewątpliwie sposób podejścia, analizy i diagnozy zjawisk zarządzania świad- czy, że posiada ono wszystkie istotne cechy poznania naukowego. Analogicznie, odnosząc te cechy do marketingu, zauważymy, że stanowią one immanentną część pracy naukowca (jak i praktyka) zajmującego się marketingiem. Jednak badanie zjawisk w zarządzaniu (w grupie nauk społecznych i hu- manistycznych, również w marketingu) jest odmienne od innych dyscyplin naukowych i nauk. W takich naukach jak chemia czy fizyka obserwator przeprowadzający badanie (eksperyment) jest zewnętrznym, obiektywnym obserwatorem. W zarządzaniu obserwator uczestniczy w badaniu (obserwacja uczestnicząca), wnosząc do niego swój punkt widzenia. Ponadto przedmiotem Rozdział 1. Miejsce marketingu w naukach o zarządzaniu 15 Tabela 1.1. Różnice między poznaniem naukowym a nienaukowym Poznanie nienaukowe Poznanie naukowe Okazjonalne, niemetodyczne Brak warunków otrzymania ścisłej i pewnej wiedzy Powierzchowne Bezinstrumentalne, intuicyjne Oparte na pojęciach potocznych Wyniki są kumulowane w naturalnej pamięci Podporządkowane celowi, metodzie Istnieją warunki otrzymania ścisłej i pewnej wiedzy Zmierza do wykrywania ukrytych zjawisk i rzeczy Instrumentalne, oparte na własnych metodach i technikach badawczych Przykłada dużą wagę do precyzji pojęć i aparatu pojęciowego Wyniki są utrwalane w formie pisemnej Źródło: na podstawie: [Stachak, 1997, s. 28]. badań są jednostki i grupy, a one mogą się zmieniać pod wpływem przeprowa- dzonego badania. Zatem eksperymentowanie w zarządzaniu i marketingu wiąże się z określonymi problemami, które wymienimy poniżej [Webber, 1996, s. 27]. ƒƒ Czy mierzone zmienne nie są zbyt ograniczone (złożoność przedmiotu badań, wzajemne powiązanie, trudność w wydzieleniu części rzeczywistości i jej zobiektywizowaniu)? ƒƒ Czy na wyniki nie wpłynęły czynniki nieobjęte obserwacją? ƒƒ Czy sam proces badawczy nie wpłynął na wyniki? ƒƒ Czy wyniki można przenieść do innej sytuacji? Przyjmując za celowe i świadome rozwiązywanie problemów badawczych w zarządzaniu i marketingu, można wyróżnić trzy podstawowe funkcje badań naukowych [Czermiński i in., 2002, s. 45]: ƒƒ teoretyczną, polegającą na konfrontowaniu aktualnie funkcjonujących teorii, ich korygowaniu oraz próbie konstruowania na ich podstawie nowych praw (teorii) naukowych, ƒƒ metodologiczną, polegającą na rozwijaniu procedur badawczych przy tworzeniu śmiałych tez i hipotez, ich empirycznej weryfikacji, doszukiwaniu się istotnych zmiennych i ich wskaźników, a także na analizie tych zmiennych oraz ustalaniu związków i zależności w badanych zjawiskach, procesach i strukturach, ƒƒ praktyczną, polegającą na budowie modeli weryfikowanych empirycznie i w konsekwencji wdrażanych do praktyki. Trzy aspekty, w których rozpatrujemy naukę (treściowy, czynnościowy i in- stytucjonalny), mogą również posłużyć do oceny naukowego charakteru danej dyscypliny, a nawet specjalności naukowej. W obowiązującej klasyfikacji nauk wśród dziedzin i dyscyplin naukowych bezpośrednio marketing nie występuje. Marketing, choć nie jest uważany 16 Wojciech Downar za naukę4, ma swoje miejsce w systemie wiedzy, a niektóre jego cechy są charak- terystyczne dla nauki. Aspekt treściowy wydaje się być najsłabszym elementem naukowego charakteru marketingu. Marketing jako praktyczna dziedzina wiedzy w większym stopniu wykorzystuje i koncentruje się na konkretnych problemach organizacji (szczególnie w aspekcie rynkowym, konkurencyjności, zaspokajania potrzeb klienta) niż na teoretycznych uogólnieniach. Daleko idący pragmatyzm marketingu przejawia się w bogatym instrumentarium badaw- czym. Marketing, jako że sam nie formułuje teorii podstawowych, w szerokim zakresie korzysta z innych dyscyplin naukowych, m.in. z ekonomii, socjologii, psychologii, antropologii kulturowej, statystyki itp. Nauki psychologiczne i socjo- logiczne dostarczają wiedzy o zespołach ludzkich i zachowaniu się konsumentów na rynku. Ponadto marketing korzysta z jakościowych metod badań wypracowa- nych przez psychologię i socjologię. Z kolei statystyka służy do analizy zjawisk marketingowych dających się skwantyfikować oraz do analizy i interpretacji materiału badawczego. Szczególnie ścisłe związki łączą marketing z ekonomią i zarządzaniem. Obszary badawcze marketingu stanowią jeden z aspektów podstawowych kategorii ekonomicznych. Marketing zajmuje się takimi zagadnie- niami, jak kształtowanie konkurencji (m.in. poprzez instrumenty marketingowe), badanie rynku i zachowań nabywców, analiza źródeł przewagi konkurencyj- nej, badanie procesów tworzenia wartości dla klienta itp. [Białecki, Gołębiowski, 2004, s. 21 i nast.]. Marketing bazuje zarówno na wiedzy z dziedziny mikro-, jak i makroekonomii. W aspekcie czynnościowym marketing zajmuje się procesami badawczymi, wykorzystując system specyficznych procedur badawczych, metod i technik ba- dania, często wypracowanych przez inne nauki. Marketing stosuje te procedury i instrumenty, nadając im pragmatyczny charakter. Badania marketingowe mają bardzo rozbudowany zakres. Mogą być prowadzone przez praktyków przede wszystkim na własne potrzeby przedsiębiorstwa, mogą przybierać charakter badań komercyjnych prowadzonych przez wyspecjalizowane agencje i firmy konsultingowe oraz badań naukowych prowadzonych w środowiskach akade- mickich w celu analizy i wzbogacenia wiedzy marketingowej [Rutkowski, 2009, s. 122 i nast.]. Marketing jest również obszarem wiedzy, która jest przedmiotem działal- ności wielu instytucji naukowych, badawczych, dydaktycznych i społecznych. Marketing z punktu widzenia instytucjonalnego ma bardzo dobrze ugruntowa- ną pozycję, jako obszar wiedzy szczególnie praktycznej. Aspekt czynnościowy i instytucjonalny nadają marketingowi naukowego charakteru i ugruntowu- ją jego miejsce w systemie nauk, jednak aspekt treściowy stanowi o pewnej słabości naukowej marketingu. Ł. Sułkowski określa to zjawisko jako „metodo- 4 Są również inne poglądy: przez niektórych marketing uważany jest za naukę (w zależności od zastosowanych kryteriów wyodrębniania nauk), inni zaś definiują marketing jako samodzielną dyscyplinę naukową występującą na równi z zarządzaniem, stanowiącą część nauk o zarządzaniu. Rozdział 1. Miejsce marketingu w naukach o zarządzaniu 17 logiczny niedorozwój” i „metodyczny przerost” marketingu [Sułkowski, 2009, s. 159]. Merytoryczne rozgraniczenie i określenie wzajemnych relacji pomiędzy eko- nomią, zarządzaniem oraz marketingiem jest zadaniem skomplikowanym i nie zawsze celowym. Z jednej strony rozgraniczenie takie musi wystąpić z punk- tu widzenia formalnego, z drugiej jednak szukanie linii podziału przeczy współczesnej potrzebie interdyscyplinarności nauk i dyscyplin naukowych. Ekonomia zajmuje się gospodarowaniem ograniczonymi zasobami w celu za- spokojenia potrzeb. Ekonomia ma charakter w znacznym stopniu teoretyczny i dąży do wysokich uogólnień (skala makroekonomiczna) oraz formułowania prawidłowości dotyczących gospodarki jako całości. Nauki o zarządzaniu zaj- mują się powstawaniem, funkcjonowaniem, przekształcaniem, rozwojem oraz współdziałaniem organizacji gospodarczych (poziom mikroekonomiczny). Na- uki o zarządzaniu, dążąc do uogólnień teoretycznych dotyczących organizacji, mają charakter aplikacyjny i dążą do formułowania dyrektyw praktycznych5. Marketing z kolei, co wynika z jego nazwy, jest formą aktywności na rynku. Marketing skupiony jest na efektywnym zaspokajaniu potrzeb klienta, stając się odpowiedzialny za najważniejszy proces zarządczy, a mianowicie, dostarczanie wartości dla klienta. W tym sensie marketing jest częścią zarządzania, stanowi pewien sposób przedsiębiorczego działania zorientowanego na klienta i osiąga- nia celów organizacji. Istnieją dające się zidentyfikować odrębności w zakresie ogólnej metodolo- gii i przedmiocie badań między ekonomią i naukami o zarządzaniu, przy czym ta pierwsza dyscyplina ma zasadniczo w większym stopniu charakter nomolo- giczny i pozytywny, druga zaś deskryptywny i normatywno-projektowy. Jednak sprowadzanie ekonomii i zarządzania do aspektów stopnia prak- tyczności oraz poziomu przedmiotu badania jest uproszczeniem. Ekonomia zajmuje się również przedsiębiorstwem, choć, jak zauważa T. Gruszecki [2002, s. 41 i nast.], utraciła w tym zakresie swój monopol. Powrót do monopolu ekono- mii na zajmowanie się przedsiębiorstwem jest już niemożliwy, m.in. ze względu na potrzebę wiedzy praktycznej, w której od początku potrzebne były wska- zówki skutecznego działania. W ten sposób, głównie z nauk o zarządzaniu, zrodził się szeroki nurt praktycznej ekonomii menedżerskiej (business econo- mics), poruszającej takie zagadnienia, jak m.in. planowanie strategiczne, wiedza o strukturach organizacyjnych, marketingu, polityce kadrowej, analiza finanso- wa i rachunkowość zarządcza. Ekonomia menedżerska jest wspólnym obszarem ekonomii i zarządzania, ukształtowanym na gruncie pewnej praktyczności obu dyscyplin. Stosunek ekonomii i teorii zarządzania nie jest stosunkiem równo- rzędnym. To co jest wspólne dla wszystkich organizacji, to działanie na rynku. Bycie organizacją jest cechą dodatkową i niekonieczną – nie wszystkie firmy 5 Komunikat nr 7/2010 Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów dotyczący zakresu dyscy- plin „Ekonomia”, „Finanse” i „Nauki o zarządzaniu” w ramach dziedziny „Nauki ekonomiczne”. 18 Wojciech Downar są organizacjami, są też firmy jednoosobowe. Dlatego bazą podstawową teorii firmy musi być ujęcie firmy jako podmiotu ekonomicznego. To przedsiębiorca wynajduje lukę na rynku, opracowuje koncepcję działania, analizuje przyszły popyt i podejmuje ryzyko, powołując przedsiębiorstwo do życia [ibidem]. Podział w naukach ekonomicznych na ekonomię i zarządzanie ma swoje od- zwierciedlenie w dwóch podejściach do uprawiania nauki. Pierwsze to podejście teoretyczno-nomologiczne, wychodzące implicite z założenia, że w gospodarowa- niu istnieją obiektywne prawidłowości, co oznacza konieczność formułowania teoretycznych kategorii, określania zachodzących między nimi związków, a tak- że budowy modeli i teorii, czy też innych uogólnień naukowych opisujących zjawiska i procesy gospodarcze. Temu podejściu w znacznej mierze odpowiada ekonomia. Z kolei drugie podejście – utylitarne, podkreślające fakt, że w na- ukach ekonomicznych, w tym nawet w wąsko rozumianej teorii ekonomii, chodzi głównie (choć nie wyłącznie) o poszukiwanie instrumentów i metod, które pozwalają skuteczniej – w stosunku do dotychczas znanych i stosowanych – sterować, zwłaszcza na poziomie makroekonomicznym, przebiegiem procesów gospodarczych, tak aby maksymalizować szeroko rozumiany dobrobyt społecz- ny oraz dawać możliwość lepszej predykcji zjawisk i procesów gospodarczych [Fiedor, http://www.wiedzainfo.pl/]. W skali mikro podejście utylitarne można zastosować w naukach o zarządzaniu oraz w marketingu, gdzie skuteczność ste- rowania procesami na poziomie organizacji oraz predykcja zjawisk i procesów determinujących funkcjonowanie organizacji są zagadnieniem kluczowym. 1.2. Przedmiot zarządzania Początki zarządzania jako dyscypliny, która towarzyszyła człowiekowi w co- dziennej aktywności, sięgają czasów prehistorycznych. Działalność człowieka od zarania dziejów posiadała cechy pracy zorganizowanej, co miało w dużej mierze charakter obiektywny (organizowanie odbywało się niezależnie od świa- domości człowieka). Uprawa roli, myślistwo, budowa piramid – to wszystko miało cechy działalności zorganizowanej. Człowiek od samego początku istnienia wy- tyczał sobie (grupie) cele, dążył do ich osiągnięcia, był nastawiony na skuteczność działania. W istocie w sposób nieuświadomiony realizował proces zarządzania. Dopiero przełom XIX i XX wieku był okresem, w którym zarządzanie zaczęło się krystalizować jako dyscyplina naukowa nazywana przez samego F.W. Taylora naukowym zarządzaniem (scientific management). Współcześnie przez zarządzanie rozumie się proces, który jest realizowa- ny przez ludzi w konkretnych warunkach instytucjonalnych, które tworzą organizację. Organizacja i zarządzanie to dwa aspekty tego samego obszaru wiedzy – jeden statyczny, a drugi dynamiczny. W ujęciu statycznym przedmio- tem zarządzania jest organizacja w znaczeniu rzeczowym, natomiast w ujęciu dynamicznym zarządzanie jest rozumiane jako proces, który realizowany jest Rozdział 1. Miejsce marketingu w naukach o zarządzaniu 19 w organizacji. W znaczeniu rzeczowym (przedmiotowym) organizacja to zespół ludzi, którzy są wyposażeni w zasoby (środki) i którzy dążą do osiągnięcia okre- ślonego celu. Z tym znaczeniem spotykamy się na co dzień, każdy jest bowiem uczestnikiem jakiejś organizacji, bierze udział w jej życiu (przedsiębiorstwo, szkoła, uczelnia, urząd itp.). Znaczenie to jest najbardziej intuicyjne i właśnie to przychodzi nam na myśl, kiedy mówimy o organizacji6. Zarządzanie jest to rozporządzanie zasobami organizacji poprzez działanie z ludźmi i poprzez ludzi, w zakresie określonym przez właściciela tych zasobów [Czermiński i in., 2002, s. 86]. Zarządzanie wiąże się nieodłącznie z wykorzysta- niem zasobów i może być rozumiane jako oddziaływanie na zasoby organizacji i wykonywane z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny [Griffin, 2004, s. 6]. Podstawowym atrybutem zarządzania jest oddziaływanie, które polega na wywieraniu wpływu, definiowaniu i realizacji relacji w procesie zarządza- nia, na który składają się: planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, motywowanie i przewodzenie oraz kontrolowanie. Przedmiotem oddziaływania w procesie zarządzania są zasoby ludzkie, informacyjne, finansowe oraz rzeczo- we, tworzące grupę zasobów niematerialnych (wiedza, technologia, know-how) i materialnych (zasoby rzeczowe). Współczesne zarządzanie zasobami organizacji charakteryzuje się dużym udziałem zasobów niematerialnych, jako kluczowych w procesie tworzenia wartości dla klientów. Wartościotwórcza rola zasobów i ich niezbędność w procesie zarządzania są różne. W rzeczywistości każda organiza- cja funkcjonuje w „dwóch światach”: fizycznym – materialnych i namacalnych zasobów (marketplace), oraz w wirtualnym świecie informacji i wiedzy (market- space) [Rayport, Sviokla, 1994, s. 141–150]. Ten niematerialny, wirtualny świat informacji i wiedzy będzie w coraz większym stopniu decydował o sukcesie organizacji, szczególnie z punktu widzenia zarządzania relacjami z klientem. Współczesne transakcje zawierane w wirtualnej przestrzeni rynkowej (market- space) znacznie się różnią od tradycyjnych: informacja o produkcie zastępuje potrzebę bezpośredniego kontaktu z produktem, transakcje mogą być zawierane w systemach elektronicznych (komputerowych), bez potrzeby bezpośredniego kontaktu sprzedawca – nabywca. Mniejsze jest też zapotrzebowanie na fizyczną infrastrukturę (tradycyjne sklepy, magazyny). Przypisując szczególną rolę do zasobów niematerialnych, nie można zlekcewa- żyć zasobów materialnych. Można się jednak spodziewać, że będzie następował dalszy, relatywny wzrost znaczenia zasobów niematerialnych i „rozwieranie się 6 W literaturze oprócz ujęcia rzeczowego organizacji wyróżnia się znaczenie atrybutowe i czyn- nościowe. Znaczenie atrybutowe nawiązuje do stopnia zorganizowania jako pewnej cechy przed- miotów. W tym znaczeniu mówimy, że coś jest lepiej albo gorzej zorganizowane. W znaczeniu czynnościowym organizacja może być utożsamiana z pojęciem organizowania i oznacza proces, w którym menedżerowie poprzez realizację funkcji kierowniczych osiągają cele w sposób sprawny i skuteczny [Koźmiński, Piotrowski (red.), 2005, s. 29].
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Zarządzanie marketingowe
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: