Niniejsza publikacja jest jedynym na rynku wydawniczym opracowaniem typu komentarzowego, obejmującym całokształt zbiorowego prawa pracy .
W komentarzu uwzględniono m.in. ustawę o związkach zawodowych, ustawę o organizacjach pracodawców, przepisy Kodeksu Pracy dotyczące układów zbiorowych, ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników oraz ustawę o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Komentarze do poszczególnych ustaw zostały poprzedzone obszernymi wstępami, zawierającymi materiał historyczny i porównawczy z odniesieniami do prawa międzynarodowego i europejskiego oraz zestawieniami bibliograficznymi, zaś integralne teksty powyżej wymienionych ustaw zostały opatrzone szerokimi didaskaliami.
Przedmowa
1. Udostępniane Czytelnikom opracowanie będące efektem pracy zespołu autorów - pracowników nauki i praktyków, specjalizujących się w problematyce zbiorowego prawa pracy, jest przedsięwzięciem nowatorskim w dorobku piśmienniczym poświęconym tej części prawa pracy. Wprawdzie badania nad zbiorowym prawem pracy od momentu, gdy dziedzinę tę w latach następujących po roku 1989 można było uznać za spełniającą kryteria demokratyczne i rynkowe, rozwijane były z powodzeniem w wielu ośrodkach, to jednak nie powstało, jak dotychczas, opracowanie typu komentarzowego obejmującego całokształt tej gałęzi prawa pracy.
W niniejszym komentarzu uwzględniono ustawę o związkach zawodowych oraz ustawę o organizacjach pracodawców, przepisy Kodeksu pracy dotyczące układów zbiorowych pracy, ustawę o rozwiązywaniu sporów zbiorowych oraz ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (zwaną potocznie ustawą o zwolnieniach grupowych), przepisy Kodeksu pracy dotyczące przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę z wyeksponowaniem związanych z transferem aspektów zbiorowych stosunków pracy, ustawę o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustawę o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz ustawę o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji.
Układ komentarza, z jednej strony, odzwierciedla proces nawarstwiania się regulacji z dziedziny zbiorowego prawa pracy w III RP, z drugiej zaś uwzględnia stosowaną zazwyczaj systematykę tego działu prawa, według której status prawny podmiotów zbiorowego prawa pracy poprzedza uregulowane odrębnie formy ich działalności różniące się z kolei zakresem i przedmiotem.
2. Redaktorzy planując taki a nie inny dobór tematyki nie mieli ambicji ustalania, czym jest w istocie zbiorowe prawo pracy i jak dokładnie przebiegają granice między częścią zbiorową a indywidualną prawa pracy. Uwikłanie się w spory doktrynalne groziło zaprzepaszczeniem przede wszystkim celu, jakiemu służy komentowanie wyżej wymienionych ustaw, ponieważ jak trafnie zauważył L. Florek „obydwa działy prawa pracy nie są do końca rozdzielne' (por. tegoż , Indywidualne a zbiorowe prawo pracy - związki i podziały, [w:] pr. zb. pod red. L. Florka , Indywidualne a zbiorowe prawo pracy, Warszawa 2007, s. 18). Kierowanie się „żelazną konsekwencją' wymagałoby selekcjonowania przepisów ustaw, pod kątem przynależności do jednego lub drugiego działu. Przeważyły racje pragmatyczne. Dlatego komentarzem objęto integralne teksty wymienionych wyżej ustaw, zdając sobie sprawę, że zaliczenie w całości danego aktu do zbiorowej części prawa pracy budzić będzie zrozumiałe zastrzeżenia. Powyższa uwaga dotyczy w szczególności ustawy o zwolnieniach grupowych oraz o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Z drugiej strony, widoczne są także pewne pominięcia. Należy do nich w szczególności seria ustawodawcza spowodowana implementacją do polskiego porządku prawnego szeregu dyrektyw Wspólnoty Europejskiej odnoszących się do form zaangażowania pracowników w organizacjach gospodarczych o zasięgu wspólnotowym (europejska rada zakładowa, reprezentacje pracowników w spółce europejskiej, spółdzielni europejskiej, spółce powstałej z transgranicznego łączenia się spółek). Zasady partycypacji pracowniczej w tzw. multinationalach niewątpliwie wchodzą w zakres zbiorowego prawa pracy; uznaliśmy wszelako, że uwzględnienie tych ustaw, opartych zresztą na wspólnym schemacie regulacji, obciążałoby nadmiernie treść komentarza, wziąwszy pod uwagę niewielkie jeszcze znaczenie praktyczne tych ustaw dla stosunków pracy w naszym kraju.
Komentarze do poszczególnych ustaw poprzedzone są wstępami, niekiedy bardzo obszernymi, zawierającymi materiał historyczny i porównawczy z odniesieniami do prawa międzynarodowego i europejskiego oraz rozważania teoretyczno-pojęciowe. Na uwagę zasługują wykonane z pedanterią zestawienia bibliograficzne na początku cząstkowych opracowań, a niekiedy także do poszczególnych części artykułów.
3. Do napisania poszczególnych części komentarza zostali zaproszeni teoretycy i praktycy specjalizujący się w problematyce zbiorowych stosunków pracy. Są nimi (w kolejności omawianych zagadnień): radca prawny Grzegorz Orłowski , dr Aneta Kowalczyk z Katedry Prawa Cywilnego i Prawa PracyWydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego, prof. dr hab. Jerzy Wratny - kierownik wspomnianej wyżej Katedry na Uniwersytecie Rzeszowskim, zatrudniony także w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie oraz członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy w latach 2002-2006, prof. dr hab. Andrzej Marian Świątkowski - kierownik Katedry Prawa Pracy i Polityki Społecznej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Komitetu Praw Społecznych Rady Europy, dr Krzysztof Walczak - adiunkt w Zakładzie Społeczno-Prawnych Problemów Zatrudnienia na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, prof. dr hab. Andrzej Patulski - kierownik wymienionego powyżej Zakładu, Maciej Nałęcz , dr Władysław Patulski - sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, Anna Pabisiak i Marcin Wojewódka - radcy prawni.
Wszystkich autorów, pomimo różnic w ujęciu zagadnień, wynikających ze stylów myślenia, doświadczeń i temperamentów, cechuje dążenie do dokładnego wyjaśnienia treści komentowanych przepisów, przy obfitym wykorzystaniu orzecznictwa oraz literatury przedmiotu. W związku z tym pojawiają się wątki ocenne i polemiczne pod adresem zarówno ustawodawcy, jak i autorów różniących się poglądami. Dzięki inwencji autorów komentarza, stanowi on w moim przekonaniu nie tylko kompendium zastanego stanu wiedzy, ale zarazem przyczynia się on do rozwoju naukowej refleksji nad dziedziną zbiorowego prawa pracy. Przede wszystkim jednak stanowi przewodnik po obowiązującym prawie i jego wykładni, przydatny nie tylko wąskiemu kręgowi specjalistów, ale także szerokiemu gronu „użytkowników' zbiorowego prawa pracy, a więc działaczy związków zawodowych i organizacji pracodawców oraz samych pracodawców, do których w dużej mierze należy stosowanie tego prawa. Z prawdziwą przyjemnością pragnę polecić tę publikację studentom prawa i kierunków pokrewnych, w tym zwłaszcza z wydziałów uniwersyteckich, na których zatrudnieni są autorzy komentarza, a wśród nich moim studentom z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Komentarz uwzględnia stan prawny na koniec października 2008 r.
Jerzy Wratny
Darmowy fragment publikacji:
Komentarze Becka
Zbiorowe prawo pracy
Polecamy nasze publikacje z tego zakresu:
Stanisław Piwnik
PRAWO PRACY MATERIALNE – WZORY PISM
Z OBJAŚNIENIAMI + CD, Tom 7a, wyd. 2
Wielki Zbiór Pism
Małgorzata Barzycka-Banaszczyk
KODEKS PRACY. KOMENTARZ, wyd. 5
Krótkie Komentarze Becka
Małgorzata Barzycka-Banaszczyk
PRAWO PRACY, wyd. 11
Skrypty Becka
Ewa Wronikowska, Paweł Nowik
ZBIOROWE PRAWO PRACY
Skrypty Becka
Ludwik Florek, Tadeusz Zieliński
PRAWO PRACY, wyd. 10
Podręczniki Prawnicze
KODEKS PRACY. PAŃSTWOWA INSPEKCJA
PRACY. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY.
AKTY WYKONAWCZE, wyd. 4
Teksty Ustaw Becka. Edycja Sądowa
www.sklep.beck.pl
Zbiorowe prawo
pracy
Komentarz
R edaktorzy
prof. dr hab. Jerzy Wratny
dr Krzysztof Walczak
Autorzy
dr Aneta Kowalczyk; Maciej Nałęcz; Grzegorz Orłowski;
Anna Pabisiak; prof. dr hab. Andrzej Patulski; dr Władysław
Patulski; prof. dr hab. Andrzej Marian Świątkowski;
dr Krzysztof Walczak; Marcin Wojewódka;
prof. dr hab. Jerzy Wratny
WYDAWNICTWO C. H. BECK
WARSZAWA 2009
A . K owalczyk, [w:] Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, art. 3, Nb 2,
Propozycja cytowania:
Warszawa 2009
Poszczególne części opracowali:
Aneta Kowalczyk – Część II
Maciej Nałęcz – Część VII
Grzegorz Orłowski – Część I
Anna Pabisiak – Część IX
Andrzej Patulski – Część VI
Władysław Patulski – Część VIII
Andrzej Marian Świątkowski – Część IV
Krzysztof Walczak – Część V
Marcin Wojewódka – Część IX
Jerzy Wratny – Część III
Redakcja: Joanna Cybulska
© Wydawnictwo C. H. Beck 2009
Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00–203 Warszawa
Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck
Druk: PERFEKT S.A., Warszawa
ISBN 978-83-255-0328-4
Spis treści
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Ustawa o związkach zawodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Ustawa o organizacjach pracodawców . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Kodeks pracy – układy zbiorowe pracy . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych . . . . . . . . . . .
V. Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracowni-
kami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowni-
ków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. Kodeks pracy – transfer zakładu pracy lub jego części . . . . .
VII. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych . . . . .
VIII. Ustawa o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospo-
darczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego . . .
IX. Ustawa o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
z nimi konsultacji
VII
XI
1
105
137
245
445
595
633
725
769
909
V
Przedmowa
1. Udostępniane Czytelnikom opracowanie będące efektem pracy
zespołu autorów – pracowników nauki i praktyków, specjalizują-
cych się w problematyce zbiorowego prawa pracy, jest przedsię-
wzięciem nowatorskim w dorobku piśmienniczym poświęconym
tej części prawa pracy. Wprawdzie badania nad zbiorowym pra-
wem pracy od momentu, gdy dziedzinę tę w latach następujących
po roku 1989 można było uznać za spełniającą kryteria demokra-
tyczne i rynkowe, rozwijane były z powodzeniem w wielu ośrod-
kach, to jednak nie powstało, jak dotychczas, opracowanie typu
komentarzowego obejmującego całokształt tej gałęzi prawa pracy.
W niniejszym komentarzu uwzględniono ustawę o związkach
zawodowych oraz ustawę o organizacjach pracodawców, przepisy
Kodeksu pracy dotyczące układów zbiorowych pracy, ustawę o roz-
wiązywaniu sporów zbiorowych oraz ustawę o szczególnych zasa-
dach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
niedotyczących pracowników (zwaną potocznie ustawą o zwolnie-
niach grupowych), przepisy Kodeksu pracy dotyczące przejścia za-
kładu pracy lub jego części na innego pracodawcę z wyekspo-
nowaniem związanych z transferem aspektów zbiorowych stosun-
ków pracy, ustawę o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych,
ustawę o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych
i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz ustawę o in-
formowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji.
Układ komentarza, z jednej strony, odzwierciedla proces nawar-
stwiania się regulacji z dziedziny zbiorowego prawa pracy w III RP,
z drugiej zaś uwzględnia stosowaną zazwyczaj systematykę tego
działu prawa, według której status prawny podmiotów zbiorowego
prawa pracy poprzedza uregulowane odrębnie formy ich działalno-
ści różniące się z kolei zakresem i przedmiotem.
VII
Przedmowa
2. Redaktorzy planując taki a nie inny dobór tematyki nie mieli
ambicji ustalania, czym jest w istocie zbiorowe prawo pracy i jak
dokładnie przebiegają granice między częścią zbiorową a indywi-
dualną prawa pracy. Uwikłanie się w spory doktrynalne groziło
zaprzepaszczeniem przede wszystkim celu, jakiemu służy komen-
towanie wyżej wymienionych ustaw, ponieważ jak trafnie zauważył
L. Florek „obydwa działy prawa pracy nie są do końca rozdzielne”
(por. tegoż, Indywidualne a zbiorowe prawo pracy – związki i po-
działy, [w:] pr. zb. pod red. L. Florka, Indywidualne a zbiorowe
prawo pracy, Warszawa 2007, s. 18). Kierowanie się „żelazną kon-
sekwencją” wymagałoby selekcjonowania przepisów ustaw, pod ką-
tem przynależności do jednego lub drugiego działu. Przeważyły
racje pragmatyczne. Dlatego komentarzem objęto integralne tek-
sty wymienionych wyżej ustaw, zdając sobie sprawę, że zaliczenie
w całości danego aktu do zbiorowej części prawa pracy budzić
będzie zrozumiałe zastrzeżenia. Powyższa uwaga dotyczy w szcze-
gólności ustawy o zwolnieniach grupowych oraz o zakładowym
funduszu świadczeń socjalnych.
Z drugiej strony, widoczne są także pewne pominięcia. Należy do
nich w szczególności seria ustawodawcza spowodowana implemen-
tacją do polskiego porządku prawnego szeregu dyrektyw Wspól-
noty Europejskiej odnoszących się do form zaangażowania pracow-
ników w organizacjach gospodarczych o zasięgu wspólnotowym
(europejska rada zakładowa, reprezentacje pracowników w spółce
europejskiej, spółdzielni europejskiej, spółce powstałej z transgra-
nicznego łączenia się spółek). Zasady partycypacji pracowniczej
w tzw. multinationalach niewątpliwie wchodzą w zakres zbioro-
wego prawa pracy; uznaliśmy wszelako, że uwzględnienie tych
ustaw, opartych zresztą na wspólnym schemacie regulacji, obciąża-
łoby nadmiernie treść komentarza, wziąwszy pod uwagę niewielkie
jeszcze znaczenie praktyczne tych ustaw dla stosunków pracy w na-
szym kraju.
Komentarze do poszczególnych ustaw poprzedzone są wstępami,
niekiedy bardzo obszernymi, zawierającymi materiał historyczny
i porównawczy z odniesieniami do prawa międzynarodowego i eu-
ropejskiego oraz rozważania teoretyczno-pojęciowe. Na uwagę za-
VIII
Przedmowa
sługują wykonane z pedanterią zestawienia bibliograficzne na po-
czątku cząstkowych opracowań, a niekiedy także do poszczegól-
nych części artykułów.
3. Do napisania poszczególnych części komentarza zostali za-
proszeni teoretycy i praktycy specjalizujący się w problematyce
zbiorowych stosunków pracy. Są nimi (w kolejności omawianych
zagadnień): radca prawny Grzegorz Orłowski, dr Aneta Kowalczyk
z Katedry Prawa Cywilnego i Prawa Pracy Wydziału Prawa i Admi-
nistracji Uniwersytetu Rzeszowskiego, prof. dr hab. Jerzy Wratny –
kierownik wspomnianej wyżej Katedry na Uniwersytecie Rzeszow-
skim, zatrudniony także w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych
w Warszawie oraz członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy
w latach 2002–2006, prof. dr hab. Andrzej Marian Świątkowski –
kierownik Katedry Prawa Pracy i Polityki Społecznej na Wydziale
Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Ko-
mitetu Praw Społecznych Rady Europy, dr Krzysztof Walczak –
adiunkt w Zakładzie Społeczno-Prawnych Problemów Zatrudnie-
nia na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, prof.
dr hab. Andrzej Patulski – kierownik wymienionego powyżej Za-
kładu, Maciej Nałęcz, dr Władysław Patulski – sędzia Sądu Naj-
wyższego w stanie spoczynku, Anna Pabisiak i Marcin Wojewódka
– radcy prawni.
Wszystkich autorów, pomimo różnic w ujęciu zagadnień, wyni-
kających ze stylów myślenia, doświadczeń i temperamentów, ce-
chuje dążenie do dokładnego wyjaśnienia treści komentowanych
przepisów, przy obfitym wykorzystaniu orzecznictwa oraz litera-
tury przedmiotu. W związku z tym pojawiają się wątki ocenne
i polemiczne pod adresem zarówno ustawodawcy, jak i autorów
różniących się poglądami. Dzięki inwencji autorów komentarza,
stanowi on w moim przekonaniu nie tylko kompendium zastanego
stanu wiedzy, ale zarazem przyczynia się on do rozwoju naukowej
refleksji nad dziedziną zbiorowego prawa pracy. Przede wszyst-
kim jednak stanowi przewodnik po obowiązującym prawie i jego
wykładni, przydatny nie tylko wąskiemu kręgowi specjalistów, ale
także szerokiemu gronu „użytkowników” zbiorowego prawa pracy,
a więc działaczy związków zawodowych i organizacji pracodaw-
IX
Przedmowa
ców oraz samych pracodawców, do których w dużej mierze należy
stosowanie tego prawa. Z prawdziwą przyjemnością pragnę pole-
cić tę publikację studentom prawa i kierunków pokrewnych, w tym
zwłaszcza z wydziałów uniwersyteckich, na których zatrudnieni są
autorzy komentarza, a wśród nich moim studentom z Wydziału
Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Komentarz uwzględnia stan prawny na koniec października
2008 r.
Jerzy Wratny
X
Wykaz skrótów
1. Akty prawne
Dyrektywa . . . . . . . Dyrektywa 2002/14/WE z 11.3.2002 r. ustana-
wiająca ogólne warunki informowania i prze-
prowadzania konsultacji z pracownikami we
Wspólnocie Europejskiej
EuroRZU . . . . . . . . ustawa z 5.4.2002 r. o europejskich radach za-
kładowych (Dz.U. Nr 62, poz. 556 ze zm.)
FinPublU . . . . . . . . ustawa z 30.6.2005 r. o finansach publicznych
(Dz.U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.)
FundŚwSocU . . . . . ustawa z 4.3.1994 r. o zakładowym fundu-
szu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 1996 r.
Nr 70, poz. 335 ze zm.)
IiKPracU . . . . . . . . ustawa z 7.4.2006 r. o informowaniu pracow-
ników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji
(Dz.U. Nr 79, poz. 550 ze zm.)
KC . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny
(Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)
Konstytucja RP . . . ustawa z 2.4.1997 r. – Konstytucja Rzeczy-
pospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483
ze zm.)
KP . . . . . . . . . . . . . ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j.
Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)
KPA . . . . . . . . . . . . ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania
administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98,
poz. 1071 ze zm.)
KPC . . . . . . . . . . . . ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania
cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)
XI
Wykaz skrótów
KPW . . . . . . . . . . . ustawa z 24.8.2001 r. – Kodeks postępowa-
nia w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U.
z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.)
KW . . . . . . . . . . . . . ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń
(t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 ze zm.)
KRSU . . . . . . . . . . . ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Reje-
strze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168,
poz. 1186 ze zm.)
MinWynU . . . . . . . . ustawa z 10.10.2002 r. o minimalnym wyna-
grodzeniu (Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.)
NegWynU . . . . . . . ustawa z 16.12.1994 r. o negocjacyjnym syste-
mie kształtowania przyrostu przeciętnych wy-
nagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2
ze zm.)
OchrKonkU . . . . . . . ustawa o z 16.2.2007 r. ochronie konkurencji
i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.)
OrgPracU . . . . . . . . ustawa z 23.5.1991 r. o organizacjach praco-
dawców (Dz.U. Nr 55, poz. 235 ze zm.)
PodFizU . . . . . . . . . ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym
od osób fizycznych (t.j. Dz. U z 2000 r. Nr 14,
poz. 176 ze zm.)
PodPrU . . . . . . . . . . ustawa z 15.2. 1992 r. o podatku dochodowym
od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 54,
poz. 654 ze zm.)
PPU . . . . . . . . . . . . ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach
państwowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 112,
poz. 981 ze zm.)
PrUpN . . . . . . . . . . ustawa z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe
i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.)
PromZatrU . . . . . . . ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r.
Nr 69, poz. 415 ze zm.)
SamWojU . . . . . . . . ustawa 5.6.1998 r. o samorządzie wojewódz-
twa (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze
zm.)
XII
Wykaz skrótów
SamZPPU . . . . . . . ustawa z 25.9.1981 r. o samorządzie załogi
przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. Nr 24,
poz. 123 ze zm.)
SłCywU . . . . . . . . . . ustawa z 24.8.2006 r. o służbie cywilnej
(Dz.U. Nr 170, poz. 1218 ze zm.)
SpInspU . . . . . . . . . . ustawa z 24.6.1983 r. o społecznej inspekcji
pracy (Dz.U. Nr 35, poz. 163 ze zm.)
SpZbU . . . . . . . . . . ustawa z 23.5.1991 r. o rozwiązywaniu spo-
rów zbiorowych (Dz.U. Nr 55, poz. 236 ze
zm.)
StatU . . . . . . . . . . . . ustawa z 29.6.1995 r. o statystyce publicznej
(Dz.U. Nr 88, poz. 439 ze zm.)
SwobGospU . . . . . . ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalno-
ści gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155,
poz. 1095 ze zm.)
TrójKomSG . . . . . . ustawa z 6.7.2001 r. o Trójstronnej Komisji do
Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódz-
kich komisjach dialogu społecznego (Dz.U.
Nr 100, poz. 1080 ze zm.)
ZwolGrupU . . . . . . ustawa z 13.3.2003 r. o szczególnych zasa-
dach rozwiązywania z pracownikami stosun-
ków pracy z przyczyn niedotyczących pracow-
ników (Dz.U. Nr 80, poz. 844 ze zm.)
ZwolGrupU89 . . . . ustawa z 28.12.1989 r. o szczególnych zasa-
dach rozwiązywania z pracownikami stosun-
ków pracy z przyczyn dotyczących zakładu
pracy (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980
ze zm.)
ZwZawU . . . . . . . . ustawa z 23.5.1991 r. o związkach zawodo-
wych (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze
zm.)
2. Organy orzekające
ETS . . . . . . . . . . . . . Europejski Trybunał Sprawiedliwości
NSA . . . . . . . . . . . . . Naczelny Sąd Administracyjny
SA . . . . . . . . . . . . . . Sąd Apelacyjny
XIII
Wykaz skrótów
SN . . . . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy
SN (7) . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów
TK . . . . . . . . . . . . . . Trybunał Konstytucyjny
3. Czasopisma
. . . . . . . . . . . Dziennik Ustaw
Dz.U.
Dz.Urz. . . . . . . . . . . Dziennik Urzędowy
. . . . . . . . . . . Monitor Prawniczy
MoPr
M.P.
. . . . . . . . . . . . Monitor Polski
MPP . . . . . . . . . . . . Monitor Prawa Pracy
NP . . . . . . . . . . . . . Nowe Prawo
OSN . . . . . . . . . . . . Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższzego
OSP . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich
OTK . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
Pal.
PiP . . . . . . . . . . . . . Państwo i Prawo
PiZS . . . . . . . . . . . . Praca i Zabezpieczenie Społeczne
Prok. i Pr.
Pr.Pracy . . . . . . . . . Prawo Pracy
PS . . . . . . . . . . . . . . Prawo Spółek
PUG . . . . . . . . . . . . Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego
Rej.
RPEiS . . . . . . . . . . Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjolo-
. . . . . . . Prokuratura i Prawo
. . . . . . . . . . . . . Palestra
. . . . . . . . . . . . . Rejent
giczny
Sł.Prac. . . . . . . . . . . Służba Pracownicza
SP . . . . . . . . . . . . . . Studia Prawnicze
2. Inne skróty
. . . . . . . . . . . . . artykuł
. . . . . . . . . . . . . cytowana (-e, -y)
art.
bhp . . . . . . . . . . . . . bezpieczeństwo i higiena pracy
cyt.
ETS . . . . . . . . . . . . Europejski Trybunał Sprawiedliwości
MF . . . . . . . . . . . . . . Minister Finansów
m.in.
MPiPS . . . . . . . . . . Minister Pracy i Polityki Społecznej
. . . . . . . . . . . . między innymi
XIV
Wykaz skrótów
. . . . . . . . . . . . następna (-e, -y)
. . . . . . . . . . . . . numer
. . . . . . . . . . . . . orzeczenie
MON . . . . . . . . . . . Minister Obrony Narodowej
MOP . . . . . . . . . . . . Międzynarodowa Organizacja Pracy
mozw . . . . . . . . . . . . międzyzakładowa organizacja związkowa
MS . . . . . . . . . . . . . Minister Sprawiedliwości
MSWiA . . . . . . . . . Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
nast.
Nr
orz.
ODDK . . . . . . . . . . Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr
PKD . . . . . . . . . . . . Polska Klasyfikacja Działalności
pkt
por.
post.
poz.
pozw . . . . . . . . . . . . ponadzakładowa organizacja związkowa
pr. zb.
puzp . . . . . . . . . . . . . ponadzakładowy układ zbiorowy pracy
RM . . . . . . . . . . . . . Rada Ministrów
s. . . . . . . . . . . . . . . . strona
t.
tj.
t.j.
TKSG . . . . . . . . . . . Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Go-
. . . . . . . . . . . . . punkt
. . . . . . . . . . . . . porównaj
. . . . . . . . . . . . postanowienie
. . . . . . . . . . . . pozycja
. . . . . . . . . . . . . . . tom
. . . . . . . . . . . . . . to jest
. . . . . . . . . . . . . . tekst jednolity
. . . . . . . . . . . praca zbiorowa
spodarczych
. . . . . . . . . . . uchwała
. . . . . . . . . . . . ustęp
. . . . . . . . . . . . . to znaczy
tzn.
uchw.
UE . . . . . . . . . . . . . Unia Europejska
ust.
uzp . . . . . . . . . . . . . układ zbiorowy pracy
WE . . . . . . . . . . . . . Wspólnota Europejska
w zw.
wyr.
ze zm.
ZFŚS . . . . . . . . . . . Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
zozw . . . . . . . . . . . . zakładowa organizacja związkowa
zuzp . . . . . . . . . . . . zakładowy układ zbiorowy pracy
. . . . . . . . . . . w związku
. . . . . . . . . . . . wyrok
. . . . . . . . . . ze zmianami
XV
I. Ustawa o związkach zawodowych
z dnia 23 maja 1991 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 234)
Tekst jednolity z dnia 31 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 79, poz. 854)1
(zm.: Dz.U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1080, Nr 128, poz. 1405; z 2002 r. Nr 135,
poz. 1146, Nr 240, poz. 2052; z 2003 r. Nr 63, poz. 590, Nr 213, poz. 2081; z 2004 r.
Nr 240, poz. 2407; z 2008 r. Nr 90, poz. 562)
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Literatura: K. W. Baran, Wolności związkowe i ich gwarancje w sys-
temie ustawodawstwa polskiego, Bydgoszcz–Kraków 2001; K. W. Ba-
ran, Zbiorowe prawo pracy, Kraków 2002; K. W. Baran, Komentarz do
ustaw: o związkach zawodowych, organizacjach pracodawców, o rozwią-
zywaniu sporów zbiorowych, o zwolnieniach grupowych, Gdańsk 2004;
K. W. Baran, Szczególna ochrona działaczy związkowych, MPP 2004,
Nr 3; G. Bieniek, J. Brol, Z. Salwa, Prawo związkowe z komentarzem,
Warszawa 1992; S. Borkowska, Kształtowanie zbiorowych stosunków pracy
w Polsce, PiZS 1991, Nr 8–9; J. Boruta, Z. Góral, Komentarz do ustaw
o związkach zawodowych, organizacjach pracodawców, zbiorowych spo-
rach pracy, Łódź 1992; B. Cudowski, Uprawnienia związków zawodowych
przy rozwiązywaniu umów o pracę, PP 1998, Nr 5; B. Cudowski, Zgoda na
rozwiązanie stosunku pracy z działaczem związkowym, PiP 1998, Nr 8;
B. Cudowski, Spory zbiorowe w polskim prawie pracy, Białystok 1998;
A. Dral, Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy pracowników peł-
niących funkcje społeczne i obywatelskie, próba oceny obecnych rozwią-
1 Tekst jednolity ogłoszono dnia 31.07.2001 r.
G. Orłowski
1
Przed Art. 1
I. ZwZawU
zań i wnioski de lege ferenda, PiZS 1996, Nr 11; A. Dubownik, Prawo
zrzeszania się w związki zawodowe pracowników sektora publicznego,
PiZS 2002, Nr 6; A. Dubownik, Zakładowa organizacja związkowa po no-
welizacji ustawy o związkach zawodowych, PiZS 2003, Nr 9; L. Florek,
Ochrona praw i interesów pracownika, Warszawa 1990; E. Gienieczko,
J. Marczak, Nowe prawo związkowe, Warszawa 1991; G. Goździewicz,
Udział związków zawodowych i organów samorządu załogi w stanowieniu
norm prawa pracy, [w:] Z problematyki prawa pracy i polityki socjalnej,
pod red. T. Zielińskiego, t. 8, Katowice 1987; G. Goździewicz, Reprezen-
tacja praw i interesów pracowniczych (ogólna charakterystyka), [w:] pod
red. G. Goździewicza, Reprezentacja praw i interesów pracowników, Toruń
2001; G. Goździewicz, Z. Myszka, J. Piatkowski, Uprawnienia związków
zawodowych w stosunkach pracy, Toruń 1991; Z. Hajn, Skutki prawne re-
jestracji związków zawodowych organizacji pracodawców, PS 1993, Nr 5;
Z. Hajn, Związkowa reprezentacja praw i interesów pracowniczych a za-
sada negatywnej wolności związkowej, [w:] Reprezentacja praw i interesów
pracowniczych, pod red. G. Goździewicza, Toruń 2001; J. Iwulski, Dyle-
maty ochrony działaczy związkowych przed zwolnieniem z pracy, PiZS
1993, Nr 1; M. Latos-Miłkowska, Konsekwencje utraty uprawnień przez
zakładową organizację związkową, MPP 1995, Nr 10; T. Liszcz, Związki
zawodowe po nowemu, PiZS 1992, Nr 1; W. Majewicz, Związki zawodowe
a system polityczny, Warszawa 1986; W. Masewicz, Nowe prawo o związ-
kach zawodowych, PiZS 1991, Nr 10; W. Majewicz, Reprezentatywność
jako cecha związku zawodowego (na przykładzie NSZZ Solidarność 80),
PiZS 1993, Nr 5–6; M. Matey, Związkowa kontrola rozwiązywania umów
o pracę w prawie pracy, Wrocław 1975; A. Michalska, Międzynarodowa
ochrona wolności związkowej, RPEiS 1982, Nr 1; J. Oniszczuk, Poję-
cie reprezentatywności organizacji związkowej w orzecznictwie Trybunału
Konstytucyjnego, PiZS 1997, Nr 7–8; J. Piątkowski, Uprawnienia zakła-
dowej organizacji związkowej, Toruń 1999; K. Rączka, Współdziałanie
pracodawcy ze związkami zawodowymi w indywidualnych sprawach pra-
cowniczych po nowelizacji Kodeksu pracy, PiZS 1996, Nr 8–9; Z. Salwa,
Szczególna ochrona stosunku pracy działaczy związkowych, PiZS 1997,
Nr 5; Z. Salwa, Uprawnienia związków zawodowych, Bydgoszcz 1998;
W. Sanetra, Wolności związkowe w świetle nowej ustawy o związkach za-
wodowych, PS 1991, Nr 5–6; W. Sanetra, W kwestii rejestracji związków
zawodowych, PS 1992, Nr 1; W. Sanetra, Prawa (wolności) pracownicze
w konstytucji, PiZS 1997, Nr 11; W. Sanetra, Reprezentacja związkowa
praw i interesów pracowniczych w sporach z zakresu prawa pracy, [w:] pod
red. G. Goździewicza, Reprezentacja praw i interesów pracowniczych, To-
ruń 2001; M. Seweryński, Problemy statusu prawnego związków zawo-
dowych, [w:] pod red. G. Goździewicza, Zbiorowe prawo pracy w spo-
2
G. Orłowski
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Przed Art. 1
łecznej gospodarce rynkowej, Toruń 2000; J. Stelina, Związkowa ochrona
indywidualnych praw pracowników nie zrzeszonych w związkach zawo-
dowych, PiZS 1994, Nr 6; J. Stelina, Pojęcie reprezentatywności związku
zawodowego, PiZS 1995, Nr 4; J. Stelina, Przywrócenie do pracy chro-
nionego działacza związkowego w orzecznictwie Sądu Najwyższego, PiZS
2005, Nr 1; J. Skoczyński, Kompetencje zakładowej organizacji związko-
wej w zakresie stosowania prawa pracy indywidualnych stosunkach pracy,
PIZS 1993, Nr 2 i 3; A. Sobczyk, Współdziałanie pracodawcy ze związ-
kami zawodowymi w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, PS
1998, Nr 9; A. Świątkowski, Uprawnienia, wolności, przywileje, obowiązki
i immunitety w prawie związkowym, Studia Iuridica 1992, t. 23; A. Świąt-
kowski, Organizacje reprezentujące interesy zawodowe, Studia z zakresu
prawa pracy i polityki społecznej, t. 1, Kraków 1994; J. Wratny, Ewolucja
zbiorowego prawa pracy w Polsce w latach 1980–1991, Warszawa 1991;
E. Wronikowska, Prawo pracy w procesie przemian ustrojowych od tota-
litaryzmu do demokracji, [w:] pod red. G. Goździewicza, Reprezentacja
praw i interesów pracowniczych, Toruń 2000; T. Zieliński, Pojęcie i przed-
miot zbiorowego prawa pracy, [w:] pod red. G. Goździewicza, Zbiorowe
prawo pracy w społecznej gospodarce rynkowej, Toruń 2000.
Wprowadzenie
Proces transformacji ustrojowej przełomu lat 80. i 90. ubie-
głego wieku, a w szczególności przekształcenia strukturalne
i własnościowe gospodarki, reaktywowały konkurencyjny rynek
pracy z wszelkimi charakterystycznymi dla niego konsekwencjami,
kształtującymi sytuację indywidualnego pracownika i całych grup
społecznych. Obok zjawisk pozytywnych, wystąpiły (i to w dużym
nasileniu) problemy znane skądinąd nawet w najwyżej rozwiniętych
gospodarkach rynkowych, ale po kilkudziesięciu latach realnego
socjalizmu mające w naszych warunkach wiele znamion nowości.
Reaktywowany pod koniec lat 80. autentyczny, oddolny ruch związ-
kowy zaczął działać w całkowicie odmiennym, nieznanym sobie
otoczeniu. To już nie państwo wyposażone we wszelkie omnipo-
tencje na rynku pracy, ale w znacznym stopniu niezależny od niego
prywatny pracodawca zaczął kształtować sytuację na rynku pracy
i sytuację indywidualnych pracowników.
Organizacje związkowe „weszły” w rynek niejako „w biegu”,
korzystając z uprawnień przewidzianych uchwaloną w stanie wo-
G. Orłowski
3
Pobierz darmowy fragment (pdf)