Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00233 003469 24078428 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego i wybrane powieści XX wieku (Fowles - Rosendorfer - Gretkowska) - ebook/pdf
Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego i wybrane powieści XX wieku (Fowles - Rosendorfer - Gretkowska) - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 356
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-226-3336-6 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> naukowe i akademickie >> literaturoznawstwo, językoznawstwo
Porównaj ceny (książka, ebook (-20%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Praca, adresowana przede wszystkim do literaturoznawców i miłośników twórczości Jana Potockiego, podejmuje próbę ukazania niezwykłej nowoczesności Rękopisu znalezionego w Saragossie poprzez analizę relacji intertekstualnych między dziełem hrabiego a wybranymi powieściami autorów wymienionych w tytule. Zbieżności i podobieństwa można wskazać przede wszystkim w zakresie kompozycji utworów, wykorzystywanych konwencji gatunkowych i literackich, konstrukcji bohatera oraz powieściowych przestrzeni. Powieści te łączy także zróżnicowanie gatunkowe, polifoniczność kompozycyjna i ideowa, problematyka filozoficzna, epistemologiczna i metaliteracka, teatralizacja świata przedstawionego, żywioł ironii i parodii, motywy lustrzane czy eksploracja zróżnicowanych obszarów kultury śródziemnomorskiej. W tej perspektywie Rękopis jawi się jako dzieło niezwykle bliskie świadomości współczesnej, niejako prekursorskie wobec powieści XX-wiecznych.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego i wybrane powieści XX wieku (Fowles – Rosendorfer – Gretkowska) Maria Janoszka Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego i wybrane powieści XX wieku (Fowles – Rosendorfer – Gretkowska) Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego  •  Katowice 2018 Redaktor serii: Historia Literatury Polskiej Marek Piechota Recenzent Danuta Kowalewska Spis treści Wprowadzenie    7 Rozdział I Między językami. Przekłady Rękopisu znalezionego w Saragossie, Maga i Budowniczego ruin   13 Translatio, czyli inter esse   15 „Sensacyjny” Rękopis…   17 Dwaj Magowie   28 Dwaj Budowniczowie ruin   32 Rozdział II Powroty wampira. O bezpośrednich aluzjach do Rękopisu zna­ lezionego w Saragossie   39 Podświadoma inspiracja?   41 Demoniczna lektura   48 Rękopis nieodnaleziony, czyli zalety szubienic Manueli Gretkow­ skiej   60 Rozdział III Wewnątrz ramy. Konstrukcja szkatułkowa i zróżnicowanie geno­ logiczne powieści   77 Zawikłane struktury   79 Polifonia narracyjnych głosów  103 Katalog gatunków  110 Metaliteratura  124 6 Spis treści Rozdział IV Teatr fantastyki  139 Iluzja grozy  141 Grecki teatr totalny  166 Sny w snach  187 Rozdział V Kreacje bohatera  209 Kostium postaci  211 Dzielny oficer gwardii walońskiej  211 L’Homme „révolté”  231 Ja, Europejczyk  249 Podwojenia  258 Rozdział VI Miejsca akcji  265 Atlas Potockiego  267 Greckie lustro  290 „Aria rejestrowa” Rosendorfera  304 Zakończenie  323 Bibliografia  327 Indeks osobowy  343 Summary Résumé  351  353 Wprowadzenie O wyjątkowości postaci Jana Potockiego i jego twórczości literac­ kiej pisano już wielokrotnie. Zdanie to podzielają nie tylko uczeni polscy, dobrze zaznajomieni z obecnym w kulturze narodowej od blisko dwóch wieków Rękopisem znalezionym w Saragossie, lecz także badacze literatury i jej miłośnicy z całego świata, w których oczach dzieło to charakteryzuje się niezwykłą wprost nowoczesno­ ścią. Wydaje się, że wśród „rówieśników” Rękopisu… niewiele jest takich utworów, które odznaczałyby się dziś podobną aktualnością i zdolnością aktywnego kształtowania wyobraźni oraz wyborów artystycznych twórców współczesnych. Niniejsza rozprawa powstała jako wyraz zainteresowania ową „aktywnością” i „reaktywnością” dzieła Potockiego jako źródła inspiracji dla wybranych utworów XX­wiecznych i jednocześnie powieści poddającej się interpretacjom wykorzystującym koncepcje teoretyczne powstałe w ostatnim – z okładem – półwieczu. Jest również przejawem zaciekawienia ową wyjątkową nowoczesnością opus hrabiego, która sprawia, że Rękopis… mógłby ujść za utwór któregoś z najsłynniejszych twórców postmodernizmu. Tę jego właściwość celnie skomentował François Rosset: […] w otaczającej nas postmodernistycznej aurze stało się czymś naturalnym podejrzenie, że Jan Potocki czytał Jorge Luisa Bor­ gesa, Italo Calvina, Johna Bartha czy Salmana Rushdiego, jak też naturalne jest doszukiwanie się w jego dziele reminiscencji 8 Shakespeare’a, Cervantesa, Sterne’a, Voltaire’a i wszystkich tych, o których jest w utworze mowa1 Do tego rejestru „potencjalnych lektur” Potockiego można dołą­ czyć nazwiska dwóch pisarzy, których dzieła staną się w niniejszej pracy podstawą porównania z Rękopisem… Utworami tymi będą Mag Johna Fowlesa oraz Budowniczy ruin Herberta Rosendorfera. Analizie poddany zostanie także Rękopis nieodnaleziony, czyli zalety szubienic Manueli Gretkowskiej, zamieszczony w jej Podręczniku do ludzi Związki bądź analogie między tymi powieściami i utworem Potockiego nie są zagadnieniem, które pozostawało do tej pory całkowicie poza obszarem zainteresowań badawczych – relacjom Maga i Budowniczego ruin z Rękopisem… poświęcono już pojedyncze artykuły, powstałe na gruncie polonistyki, anglistyki i germanisty­ ki, stanowiące jednak tylko rodzaj wprowadzenia do omawianej tematyki2. Także pastisz Gretkowskiej nie był analizowany dokład­ niej – badacze i krytycy nie wyszli poza dość ogólne konstatacje. Można więc dostrzec potrzebę pracy pogłębiającej tę problematykę, ukazującej prekursorstwo powieści Potockiego wobec dzieł powsta­ łych w latach sześćdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku, które – choć aktualizują nie zawsze identyczne tradycje – należą 1 F. Rosset: „Rękopis znaleziony w Saragossie” – protokół intertekstualny. W: F. Rosset, D Triaire: Z Warszawy do Saragossy. Jan Potocki i jego dzieło. Przeł. A Wasilewska. Warszawa 2005, s. 270. 2 Zob. E. Reckwitz: Fantastic Constructions of the Contingent – Some Generic Remarks about Jan Potocki’s „The Manuscript Found in Saragossa” and John Fowles’ „The Magus”. In: Under the Gallows of Zoto’s Brothers: Essays on „The Manuscript Found in Saragossa”. Ed. by Z. Białas. Katowice 2001, s. 149–187; R. Kozicka: „Mag” Johna Fowlesa współczesnym „Rękopisem znalezionym w Saragossie”?. W: Od oświecenia ku romantyzmowi i dalej… Autorzy – dzieła – czytelnicy. Cz. 2. Red M Piechota, J Ryba. Katowice 2007, s. 215–232; A. Warakomska: „Lügen kann ich schon gar nicht, ich könnte höchstens erzählen”. Die Erzählweise in Herbert Rosendorfers „Der Ruinenbaumeister” und Jan Graf Potockis „Die Handschrift von Saragossa”. „Studia Niemcoznawcze” 2006, t. 31, s. 389–406; M. Janoszka: „Rę­ kopis” znaleziony w „Budowniczym ruin”. Kilka uwag o relacjach intertekstualnych między powieściami Jana Potockiego i Herberta Rosendorfera. W: Literatura polska w świecie. T. 4: Oblicza światowości Red R Cudak. Katowice 2012, s. 183–198. Wprowadzenie 9 do tego samego obszaru kultury śródziemnomorskiej, nowatorsko korzystając z jej obfitych źródeł. Celowo ograniczono obszar badań nad recepcją Potockiego w polskiej literaturze tylko do pastiszu Gretkowskiej, mimo że można wskazać kilka innych utworów eksplicytnie nawiązujących do Rękopisu… (bądź sylwetki samego Potockiego), powstałych w ostatnich kilkudziesięciu latach3. Wybór dzieł angielskich i nie­ mieckich podyktowany został chęcią zarysowania szerszej per­ spektywy, wykraczającej poza zjawiska rodzime. Spóźniony akces Potockiego do literatury światowej nosi cechy ewenementu, dlatego tym bardziej warty refleksji wydaje się fakt istnienia bezpośrednich nawiązań bądź analogii do jego utworu w wybranych powieściach angielskich i niemieckich. One też będą stanowić główny obiekt zainteresowania badawczego, pastisz Gretkowskiej stanie się zaś przedmiotem analizy tylko w jednym rozdziale. Kluczową motywację doboru omawianych utworów stanowi pojęcie różnorodności, bliskie samemu Potockiemu. Fowles, Ro­ sendorfer i Gretkowska są przedstawicielami rozmaitych kultur i języków narodowych. Ich dzieła prezentują odmienny stopień relacji z Rękopisem…: cechują się znacznym podobieństwem w za­ kresie budowy czy przywoływanych motywów literackich, ewo­ kują powieść hrabiego bezpośrednio lub wykazują tylko pewne powinowactwa; nie zawsze też jednoznacznie można określić in­ tencjonalność tych analogii. Ponieważ eksplicytnych przywołań nie jest wiele, poza nimi analizie poddane zostaną przede wszystkim bardziej ogólne zależności bądź podobieństwa, odkrywane na po­ ziomie struktur głębokich, takich jak kompozycja utworu, wyko­ rzystywane konwencje gatunkowe i literackie, sposób konstrukcji 3 To przede wszystkim Pamiętnik znaleziony w wannie (1961) Stanisława Lema, Rozkosze nocy, czyli ostatnia podróż Jana hr. Potockiego (1997) Tomasza Jurasza, Rękopis zapodziany w Saragossie (2009) Krzysztofa Rudowskiego oraz Solfatara (2015) Macieja Hena. Postać hrabiego pojawia się również w polskiej poezji – w wierszach Jan Potocki Jana Lechonia, Gołąb ostatni Antoniego Słonim­ skiego i Poker Stanisława Stabry. Katalog utworów przywołujących sylwetkę autora Rękopisu…, powstałych od czasów Sejmu Czteroletniego do końca XX wieku, przedstawia Wojciech Piotrowski w artykule Jan Potocki jako bohater literacki („Studia i Materiały Polonistyczne” 2000, t. 5, s. 37–60). Wprowadzenie 10 bohatera i ukształtowanie powieściowych przestrzeni. Te ogólne płaszczyzny porównania, związane z elementarnymi kategoriami budowy dzieła literackiego, staną się podstawą refleksji nad dal­ szymi analogiami: zróżnicowaniem gatunkowym i polifonicznością powieści, metaliterackością, problematyką filozoficzną, rolą rozma­ itych kodów i narzędzi percepcji w procesie poznania, teatraliza­ cją świata przedstawionego, labiryntowością struktur literackich i przestrzennych czy innymi zbieżnymi tematami i motywami. Nie będzie to więc praca spod znaku „wpływologii”, ujmująca dostrzeżone podobieństwa w kategoriach oczywistego wpływu, lecz rozprawa inspirowana szerokim rozumieniem kategorii inter­ tekstualności, wychodzącym poza nawiązania intencjonalne w stro­ nę wizji kultury jako uniwersum dialogujących ze sobą tekstów i wspólnoty słowa4. Praca ta wyrasta także z ducha komparatystyki pojmowanej jako przestrzeń badania tego, co wspólne odmiennym literaturom narodowym, poszukująca zależności, ale z pełną świa­ domością, że analogie te nie muszą być zamierzone przez samych twórców, a w wielu wypadkach stają się kwestią czytelniczego odbioru danego dzieła. Kategoria intertekstualności nie będzie tu jednak traktowana jako źródło konkretnych narzędzi badawczych (ich precyzacja jest utrudniona wobec ogromnego zróżnicowania koncepcji i poszczególnych klasyfikacji), lecz właśnie jako inspiracja. Zbiór prac poświęconych Potockiemu z roku na rok staje się coraz obszerniejszy i bogatszy o nowe, cenne obserwacje. Badania te rozwijają się szczególnie dynamicznie w Szwajcarii i we Francji – aktualnie to właśnie w języku francuskim ukazuje się najwięcej 4 Emblematem owej wielogłosowości jest sam Rękopis…: „Od samego po­ czątku – piszą François Rosset i Dominique Triaire – jest jasne, że powieść będzie opowiadała tylko o jednym, lecz nieskończenie obszernym i różnorod­ nym obszarze: o literaturze. Nie tylko o tej, która jest powierzona material­ nym przedmiotom pozornie pozbawionym duszy, jakimi są książki, ale także o literaturze jako trybie przekazywania myśli i zasobów wiedzy, realizującej się w wymianie, która dokonuje się między ludźmi, autorami i czytelnika­ mi, wymianie nie wolnej od ich przekonań i wątpliwości, od ich mniej lub bardziej rozwiniętej wiedzy, ich pragnień i przywidzeń, ich uczuć, kruchości i błądzenia” (F. Rosset, D Triaire: Jan Potocki. Biografia. Przeł. A. Wasilewska Warszawa 2006, s. 318). Wprowadzenie 11 publikacji dotyczących spuścizny (nie tylko literackiej) autora Rę­ kopisu… Wydaje się, że wobec tej „polaryzacji” geograficznej, by­ najmniej niezaskakującej, jeśli wziąć pod uwagę związki hrabiego z kulturą francuską, warto poświęcić uwagę dziełom wywodzącym się z literatur narodowych, gdzie ani recepcja twórczości Potoc­ kiego, ani poświęcona mu refleksja naukowa nie są zbyt rozległe. Dostrzeżone podobieństwa przywołują zaś – nie po raz pierwszy – obraz hrabiego jako postaci, w której biografii i dziełach dochodzi do symbolicznego pojednania różnych przestrzeni, języków, świa­ topoglądów i tradycji. * Książka ta jest nieco zmodyfikowaną wersją rozprawy dok­ torskiej napisanej pod kierunkiem Pana Profesora Janusza Ryby, któremu w tym miejscu pragnę złożyć serdeczne podziękowania za inspirację, opiekę naukową, życzliwość i poświęcony mi czas. Wyrazy wdzięczności kieruję także do Recenzentów rozprawy, Pana Profesora Marka Piechoty i Pana Profesora Jerzego Snopka, oraz Recenzentki wydawniczej monografii, Pani Profesor Danuty Kowalewskiej, za wnikliwą lekturę pracy i wszystkie cenne uwagi, które umożliwiły mi nadanie jej ostatecznego kształtu. Wprowadzenie Indeks osobowy 329 Abulafia Abraham 64, 66, 73, 74 Achtelik Aleksandra 311, 312, 314, Adelung Friedrich 22 Alain-Fournier (właśc. Fournier Henri Alban) 43, 45, 118, 327 Albani Matthias 251, 334 Alembert Jean le Rond d’ 224 Anna Stuart 132 Argens Jean-Baptiste d’ 120 Ariès Philippe 196, 329 Artaud Antonin 169, 170, 329 Auden Wystan Hugh 95, 184 Aulnoy Marie Catherine d’ 270 Austen Jane 115 Austria Juan d’ 311 Aymard Maurice 275, 309, 330 Bach Johann Sebastian 107, 109 Bachtin Michaił 103–106, 329 Balbus Stanisław 104, 147, 341 Balcerzan Edward 16, 335 Baliński Michał 141 Balzac Honoré de 104, 165 Bałutowa Bronisława 167, 182, 236, 329 Bartelski Lesław Marian 30, 32, 329 329 329 Barth John 7 Barthes Roland 42, 47, 329 Bartoszyński Kazimierz 81, 83, 89, Baudelaire Charles 165 Bąkowska Eligia 196, 329 Beaumarchais Pierre Augustin Caron de 22 Bełz-Kaczmarek Izabela 119, 183, Bereś Stanisław 75, 328 Białas Zbigniew 8, 45, 85, 157, 220, 273, 331, 337, 339 Białek Edward 131, 195, 260, 307, 332, 334 Bieńczyk Marek 278, 282, 329 Bilińska Jolanta 262, 329 Bloom Harold 121 Błoński Jan 22, 57, 143, 169, 170, Boccaccio Giovanni 79, 93, 329 Boccia Michael 29, 330 Boduszyńska-Borowikowa Maria 329, 330 275, 330 344 330 Bolda Luiza 278, 330 Bonnard Pierre 241 Borges Jorge Luis 7, 127, 175 Borkowska Ewa 294, 295, 330 Boryszewski Wojciech 173, 234, Botasis, rodzina 180 Boyé Edward 93, 329 Brahmer Mieczysław 93, 329 Branny Andrzej 182, 186, 242, 301, 302, 330 Braudel Fernand 275, 308, 309, 330 Braunstein Maria 48, 330 Brecht Bertold 169 Brückner Aleksander 112, 145 Buffon George-Louis 148 Bukowski Ignacy 283, 339 Buñuel Luis 48, 330 Cagliostro Alessandro di (właśc. Balsamo Giuseppe) 120, 260, 261, 332 Caillois Roger 18, 22, 25, 26, 28, 37, 47, 56, 57, 59, 89, 112, 143– 145, 154, 162, 168, 169, 185, 194, 197, 328, 330 Calderón de la Barca Pedro 190 Calvino Italo 7, 127, 128, 289, 335 Casanova Giacomo 120 Cazotte Jacques 71, 105, 145, 160, 161, 165, 217, 230, 332 82, 126, 193, 216, 229, 289, 328, 334, 335, 341 Chołoniewski Stanisław 23, 59 Churchill Winston 206 Cichoń Anna 95, 167, 169, 171, 177, 178, 239, 293, 299, 331 Cieśla-Korytowska Maria 16, 71, 85, 113, 114, 119, 120, 145, 149, 199, 214, 224, 260, 261, 271, 277, 331, 339 Citton Yves 105, 164, 213, 331 Conradi Peter 90, 109, 118, 167, 168, 172, 173, 234, 235, 241, 245, 302, 331 Coppola Francis Ford 48 Cortés Hernán 277 Cousin de Courchamps Maurice Crébillon Claude Prosper 223 Creutziger Werner 37, 328 Cudak Romuald 8, 333 Czapkiewicz Andrzej 80, 335 Czaplejewicz Eugeniusz 103, 329 Czapliński Przemysław 61, 64, 67, 71, 331 Czuang-tsy (Czuang Czou) 190 Da Ponte Lorenzo 116, 262, 329 Dällenbach Lucien 86, 331 Debord Guy 164 Decottignies Jean 104, 105, 216, 22 Cervantes Miguel de Saavedra 8, 331 104, 119, 280, 289, 290 Chateubriand François-René de 46 Chawziuk Tadeusz 28, 43, 180, 244, 291, 327, 328, 337 Chevalier Jacques 191, 336 Chojecki Edmund (pseud. Charles- -Edmond) 18, 19, 22–27, 36, 37, Deleuze Gilles 128 Derrida Jacques 42, 47, 121 Descartes René (Kartezjusz) 101 Deszcz Justyna 220, 331 Dębowski Marek 146, 331 Dickens Charles 44, 118 Diderot Denis 124, 223, 224, 330 Indeks osobowy 345 Frühwald Wolfgang 115 Fryderyk II Wielki Hohenzollern 116 Frye Northrop 132, 332 120 Dom Calmet Antoine Augustin Dostojewski Fiodor 104–106, 329 Drong Leszek 273, 331 Duduleus Chryzostom 260 Dumas Alexandre, ojciec 22 Duras Claire de 46 Dürer Albrecht 278, 333 Dybizbański Marek 278, 333 Dziębowska Elżbieta 109, 251, 262, 329, 334 Eco Umberto 73, 125, 260, 261, 287, 331, 332 Eisler-Fischer Louise 37, 59, 328, 330 Eliade Mircea 300, 332 Eliot Thomas Stearns 95, 184 Engelhardt Dirk 107 Fabre Jean 71, 105, 112, 117, 118, 145, 160, 161, 217, 230, 332 Fiszer Ewa 29, 30, 43, 175, 327 Fleishman Avrom 123, 332 Forneret Xavier 165 Fowles John 8, 9, 28–31, 36, 37, 41–48, 84, 85, 87, 89, 90, 108, 109, 118, 119, 121, 123, 134–136, 157, 166–168, 170, 172–176, 180– 184, 186, 232, 234–236, 238, 239, 241–249, 290–292, 294–304, 322, 324, 326–331, 334–337, 341 Fraisse Luc 83, 105, 127, 332 France Marie de 46 Frazer James 243 Freud Sigmund 66, 173, 332 Freund Winfried 259, 260, 307, 320, 332 Frischknecht Lorenz 270, 332 79 Galland Antoine 80 Galsworthy John 316 Gautier Théophile 165 Gazda Grzegorz 117, 288, 333, 341 Genette Gérard 111 Genlis Stéphanie Félicité de 79 Gide André 26 Gide Théophile-Étienne 22 Głowiński Michał 84, 86, 110, 111, 119, 132, 171, 188, 189, 285, 286, 289, 318, 332, 333, 339 Gomez Madeleine-Angélique de Gotfryd z Bouillon 272 Górski Konrad 55, 333 Grabbe Christian Dietrich 137 Gretkowska Manuela 8, 9, 37, 41, 58, 60–67, 69–75, 323, 326, 328, 331, 335 Grzywka Katarzyna 314, 333 Guattari Felix 128 Gutowski Wojciech 230, 339 Hanuschek Sven 96, 188, 333 Happel Eberhard (Happelius) 156, 160 Harrer Kurt 37, 328 Has Wojciech Jerzy 48, 283 Haugen Marius Warholm 122, 215, 226, 287, 333 Heine Heinrich 165, 166 Hejmej Andrzej 104, 147, 341 Hen Maciej 9 Herbert Edwin 32–35, 328, 329 Indeks osobowy 346 Herman Jan 225, 333 Herodot z Halikarnasu 272, 288 Hoffmann Ernst Theodor Ama- deus 22, 52, 141, 142, 154, 175 Hosp Inga 256 Howard Richard 144, 339 Hugo Victor 165 Imandes, architekt egipski 288 Inglot Jacek 61, 72, 333 Irving Washington 22, 26 Izdebska Agnieszka 288, 333 Jabłkowska Joanna 117, 333 Janin Jules 165 Janion Maria 52, 53, 58–60, 68, 151, 154, 165, 333 Janoszka Maria 8, 146, 278, 333 Jarzębska Alicja 109, 334 Jean Paul (właśc. Richter Jean Paul) 115 Jefferies Richard 43, 118 Jens Walter 96, 188, 333 Jung Carl Gustav 43, 175, 243, 295, 336 Jurasz Tomasz 9 Jurgensen Manfred 131, 137, 195, 204, 318, 334 Kadulska Irena 277 Kalinowska Maria 203, 341 Kaliska Maria 315, 335 Kamiński Włodzimierz 251, 334 Kański Józef 251, 334 Karol V Habsburg 311 Karr Alphonse 165 Kasprzyk Krystyna 71, 105, 145, 217, 332 Katarzyna Medycejska 223 Kawafis Konstandinos 297 Kębłowska-Ławniczak Ewa 167, 171, 178, 293, 331 Kierkegaard Søren 15 Kiślak Elżbieta 203, 341 Kleiner Juliusz 112 Klene Émilie 105, 270, 332, 336 Kołakowski Leszek 315, 335 Kopaliński Władysław 334 Kostkiewiczowa Teresa 86, 110, 171, 189, 212, 333, 339 Kowalczykowa Alina 115, 334 Kowalewska Danuta 11 Kowalska Magdalena 164, 331 Kowalska Małgorzata 179, 339 Kozak Jolanta 15, 16, 334 Kozicka Romana 8, 232, 334 Koziełek Gerard 141, 334 Krajewski Janusz 179, 339 Kraklowska-Gątkowska Krystyna 74, 334 142 Krasińska Elżbieta (z d. Branicka) Krasiński Zygmunt 22, 23, 142, Krejči Karel 106, 112, 226, 257, 190, 334, 337 331, 334 Krzyżanowski Julian 112, 153, 334 Kukulski Leszek 18, 20, 22, 25, 36, 37, 57, 82, 112, 113, 124, 144, 145, 193, 216, 222, 229, 275, 288, 328, 330, 334, 335 Labuda Aleksander Wit 134, 335 Lacan Jacques 47, 170, 299, 336 Las Casas Bartolomé de 276 Lautréamont (właśc. Ducasse Isidore Lucien) 165 Lavater Johann Caspar 120 Indeks osobowy Lechoń Jan (właśc. Serafinowicz Leszek) 9 Leeuwen Richard van 81, 82, 335 Legeżyńska Anna 15, 16, 335 Lejeune Philippe 134, 335 Lem Stanisław 9, 285 Lenz Brooke 238, 244, 248, 335 Lesage Alain René 112 Lewicki Tadeusz 80, 335 Lewis Matthew Gregory 70, 112, 277 Ligocki Roman 119 Linné Carl von (Linneusz) 148 Lipszyc Adam 35, 329 Locke John 213 Lorentowicz Jan 24, 335 Lorenz Paul H. 242, 296, 335 Lowry Malcolm 175 Ludorowski Lech 55, 79, 146, 269, 338 Luria Izaak 71 Łyś Waldemar 28, 43, 180, 244, 291, 327, 328, 337 Magryś Roman 268, 269, 335 Mainardi Enrico 251, 334 Maksimović Desanka 315 Malicki Jan 230, 270, 338, 341 Małgorzata z Nawarry 79 Marina (właśc. Malintzin) 277 Markiewicz Henryk 42, 55, 104, 132, 329, 332, 333, 335 Markiewicz Jarosław 61, 335 Martinez de Pasqually Jacques 119 Mattazzi Isabella 128, 289, 335 Maturin Charles Robert 80 Mazur Aneta 278, 333 McDaniel Ellen 121, 335 347 Mérimée Prosper 165 Mesmer Franz Anton 120 Meyrink Gustav 175 Michelet Jules 315, 335 Mickiewicz Adam 190, 337 Mikołejko Zbigniew 152, 335 Milecki Aleksander 42, 329 Miszczak Magdalena 69, 335 Modigliani Amadeo 241 Modzelewska Natalia 106, 329 Montesquieu Charles Louis de Secondat (Monteskiusz) 320 Montfaucon de Villars Nicolas - Pierre-Henri 120 Mozart Wolfgang Amadeus 50, 116, 120, 262, 311 Muskat-Tabakowska Elżbieta 16, 132, 332, 339 Nacher Anna 65, 66, 75, 335 Nadeau Robert L. 239, 336 Nerval Gérard de 165, 175 Newton Isaac 148 Nichols Sallie 175, 176, 336 Nicolas Claire 113, 120, 152, 164, 212, 284, 336 Niedźwiedź Jakub 104, 147, 341 Niemcewicz Julian Ursyn 281, 328 Niewiara Aleksandra 272, 336 Nodier Charles 22, 26, 165 Nycz Ryszard 42, 336 Oates Joyce Carol 29 Ochab Maryna 213, 225, 331, 333 Okopień-Sławińska Aleksandra 86, 110, 171, 189, 333, 339 Olak Zuzanna 278, 330 Olędzka-Frybesowa Aleksandra 287, 336 Indeks osobowy 348 Olivier Bert 170, 299, 336 Olkiewicz Joanna 20, 222, 275, 328 Oramus Dominika 186, 189, 336 Oślizło Ryszard 152, 340 Otorowski Michał 19, 23, 27, 71, 113, 336, 337 Owczarz Ewa 230, 339 338 Pachniak Katarzyna 222, 336 Parvi Jerzy 283, 336 Pascal Blaise 147, 190, 191, 336, Pelckmans Paul 276, 336 Pergolesi Giovanni Battista 309 Piasecka Maria 190, 337 Piechota Marek 8, 11, 146, 232, 333, 334 260, 337 Pirandello Luigi 169 Pisarski Mariusz 18, 337 Platt Julian 147, 338 Płuciennik Jarosław 288, 333 Polidori John William 55 Potocka Konstancja (z d. Potocka, 2º voto Raczyńska) 24 Potocki Andrzej Bernard 23, 24 Potocki Jan 7–11, 17–28, 36, 37, 41, 45, 47, 48, 50, 54–60, 62–66, 69–75, 79, 81–83, 85, 87–89, 91, 92, 94, 100, 104–106, 108, 112– 114, 119, 120, 122, 124–128, 133, 141–149, 154, 157, 160–166, 175, 180, 184, 186, 188, 193, 194, 197, 199, 206, 214–217, 219–222, 225– 227, 229–231, 246, 247, 249, 251, 253–255, 257, 260, 261, 267–282, 285–290, 301, 304, 306, 308–310, 314, 316, 321–326, 328, 330–341 Piotrowski Wojciech 9, 69, 75, 119, 135, 157, 167, 337 Pound Ezra 95, 184 Przewłocki Grzegorz 146, 341 Puchalska Iwona 16, 339 Pustowaruk Marek 143, 174, 337 Pynchon Thomas 175 Rabelais François 104 Rabizo-Birek Magdalena 64, 69, Raczyński Roger 24 Radcliffe Ann 145, 272 Radrizzani René 26–28, 37, 144, Rameau Jean-Philippe 109, 334 Ranocchi Emiliano 105, 270, 332, Reckwitz Erhard 8, 45, 85, 90, 118, 337 337 336 Reich-Ranicki Marcel 187 Reifenberg Maryla 37, 59, 328, 330 Rejman Zofia 19, 337 Relf Jan 28, 43, 44, 180, 244, 291, 327, 328, 337 Rembrandt van Rijn 73 Reszke Robert 66, 332 Rétif de La Bretonne Louis 284 Reychman Jan 223, 337 Rice Anne 60 Riffaterre Michel 42 Robbe-Grillet Alain 47 Roger z Wendover 260 Rogoziński Julian 281, 341 Rosendorfer Herbert 8, 9, 32–37, 41, 51, 53–55, 57–60, 65, 90–93, 96, 100–102, 106–108, 115, 129, 131, 133, 134, 136–138, 187–189, 191–198, 200, 204–207, 249–252, 254–256, 258–260, 262, 263, 304– Indeks osobowy 308, 310–314, 316–322, 325, 328, 332–334, 339, 340 Rosset François 7, 8, 10, 17–21, 23, 24, 27, 28, 36, 58, 59, 81, 82, 85, 89, 91, 100, 106, 113, 114, 118, 120, 121, 124, 126, 127, 130, 146, 148–150, 154, 156, 159, 160, 206, 214–216, 219, 221, 229–231, 259, 261, 267, 268, 272–274, 280, 282, 289, 290, 297, 328, 337–340 Rostworowski Emanuel 118, 331 Rudnicka Jadwiga 80, 338 Rudowski Krzysztof 9 Rushdie Salman 7 Ryba Janusz 8, 11, 17, 22, 55, 79, 82, 88, 94, 112, 113, 145–147, 160, 163, 225, 229, 230, 232, 241, 269, 270, 287, 333, 334, 338, 339 Rzeszotnik Jacek 131, 195, 260, 307, 332, 334 Sade Donatien-Alphonse-François Said Edward 222, 339 Saint-Germain, hrabia 120, 260, 314 Santarcangeli Paolo 283, 285, 286, de 165 339 Sant-Martin Louis-Claude de 120 Sartre Jean-Paul 96, 179, 339 Saumont Annie 30 Scarlatti Alessandro 309 Schlegel Friedrich 115, 334 Scholes Robert 294 Scorsese Martin 48 Shakespeare William, zob. Szek- spir William Sidi Mohammed Bin Otman 20 Siemieński Lucjan 82, 83, 89, 90, 141, 142, 339 349 Sinko Tadeusz 112 Sinko Zofia 114, 212, 339 Siwiec Magdalena 15, 16, 339 Sławek Tadeusz 287, 339 Sławiński Janusz 84, 86, 110, 171, 189, 332, 333, 339 Słonimski Antoni 9 Słowacki Juliusz 65, 190, 337 Snopek Jerzy 11, 80 Sobolewska Anna 121, 123, 152, 175, 176, 283, 339 Stamirowska Krystyna 182, 242, 301, 330 Stabro Stanisław 9 Staël Germaine de 125 Steiner George 121 Sterne Laurence 8, 124 Stoker Bram 59, 315 Strabon 288 Sudolski Zbigniew 23, 142, 334 Swedenborg Emanuel 119 Swoboda Tomasz 42, 329 Szekspir William 8, 104, 176–178 Szynal Edward 95, 169, 177, 178, 239, 299, 331 Światłowski Zbigniew 189, 339 Tabakowska Elżbieta, zob. Mus- kat-Tabakowska Elżbieta Tatarkiewicz Anna 89, 169, 330 Tazbir Mieczysław 191, 336 Terrasson Jean 112, 288 Tieck Ludwig 115 Todorov Tzvetan 83, 100, 143, 144, 149, 153, 161, 174, 189, 190, 339 Tokarski Stanisław 300, 332 Tolkien John Ronald Reuel 143, 174, 337 Indeks osobowy 350 Indeks osobowy Toporowski Marian 25, 112, 145 Triaire Dominique 8, 10, 18–20, 23, 24, 27, 28, 36, 58, 59, 81, 91, 104, 114, 120, 126, 127, 130, 146, 148, 154, 163, 206, 214, 219, 221, 230, 231, 267, 268, 272–274, 280, 282, 297, 328, 337–340 Turczyn Ryszard 35, 320, 329 Tynecka-Makowska Słowinia 117, 333, 341 Ugniewska Joanna 125, 331 Ulicka Danuta 103, 329 Ulrich Leon 177 Urfé Honoré d’ 232 Wilson Angus 29, 90 Witkowski Przemysław B. 105, 146, 270, 332, 336, 341 Witt Piotr 25, 26, 113, 164, 288, 341 Wolfe Peter 29, 90, 109, 167, 172, 235, 238, 241, 245, 291, 294, 297, 341 Wolter (właśc. Arouet François - Marie) 8, 156, 280, 281, 341 Wołk Marcin 285, 341 Woźniak Monika 261, 332 Wydmuch Marek 141, 341 Wyrwas-Wiśniewska Monika 222, 339 Wysłouch Seweryna 16, 335 328 340 Varga Benedek 224, 340 Vipond Dianne 243, 244, 246, 248, Voltaire, zob. Wolter Waite Arthur Edward 152, 175, Walpole Horace 145 Warakomska Anna 8, 32, 33, 51, 91–93, 107, 115, 122, 133, 137, 187, 188, 191, 193, 194, 200, 202, 203, 205–207, 249, 250, 255, 256, 262, 305, 319, 340 Wasilewska Anna 8, 10, 18, 20, 23, 24, 28, 35, 36, 58, 59, 81, 125, 126, 128, 146, 214, 221, 267, 268, 331, 335, 337–341 Wijowski Robert 87, 341 Wilczek Piotr 270, 338 Zagórski Jerzy 143, 330 Zając Grzegorz 104, 147, 341 Zgorzelski Andrzej 143, 341 Zielichowski-Woyniłłowicz deusz 48, 341 Zimand Roman 83, 339 Zybura Marek 189, 339 Zyska Ewa 230, 341 Ta- Żeleński Tadeusz (Boy) 191, 336 Żmigrodzka Maria 203, 341 Żółtowska Maria Ewelina 26, 27, Żurowska Joanna 71, 105, 145, 79, 337, 341 217, 332 Żurowska Maria 89, 169, 330 Żurowski Maciej 22, 57, 113, 143, 215, 226, 330, 341 Żygulski Zdzisław 117, 341 Maria Janoszka The Manuscript Found in Saragossa by Jan Potocki and selected novels from the 20th century (Fowles – Rosendorfer – Gretkowska) S u m m a r y The present study tries to show the unusual modernity of The Manuscript Found in Saragossa by Jan Potocki by analysing the intertextual relations be- tween the work of the Count, written in the first decades of the 19th century, and two 20th-century novels: The Magus by John Fowles and The Architect of Ruins by Herbert Rosendorfer. Another novel subjected to analysis is Manuela Gretkowska’s Rękopis nieodnaleziony, czyli zalety szubienic. Convergences and similarities can be indicated primarily in the scope of the composition of works, genre and literary conventions used, the construction of the protagonist and novel spaces. Their analysis leads to further findings: these novels are linked by genre diversity, compositional and ideological polyphony, philosophical, epistemological, anthropological and metalliterary problems, dramatization of the depicted world, the element of irony and parody, the symbolism of the labirynth and circles, and other, more detailed ties, such as mirror motifs, love triangles or the figure of the Wandering Jew. All these works also highlight the importance of the act of narration and explore vari- ous areas of Mediterranean culture. Among the direct allusions present in the works of Rosendorfer and Gretkowska, there are repeated vampire motives that take up the game with the legend surrounding Potocki’s death, and at the same time draw an image of the „vampirism” of The Manuscript… itself, constructed from recurring, potentially infinite stories. From this perspective, The Manuscript… appears as a work extremely close to contemporary consciousness, pioneering in the face of 20th-century novels on many levels, from artistic solutions to the correlated vision of an unrecog- nisable, changeable and relative world. These numerous analogies, noticeable between works created in different epochs and national literatures, demon- strate the novelty of Potocki’s writing. Maria Janoszka Manuscrit trouvé à Saragosse de Jan Potocki et les romans choisis du XXe siècle (Fowles – Rosendorfer – Gretkowska) R é s u m é La présente dissertation tente de démontrer la modernité insolite de Manuscrit trouvé à Saragosse de Jan Potocki à travers l’analyse des relations intertextuelles entre l’ouvrage du comte, rédigé dans les premières décennies du XIXe siècle, et deux romans qui datent du XXe siècle : Le Mage de John Fowles et L’Architecte des ruines de Herbert Rosendorfer. On soumet également à l’analyse Rękopis nieodnaleziony, czyli zalety szubienic (Manuscrit non retrouvé, ou les avantages des potences) de Manuela Gretkowska. Les convergences et les similitudes se trouvent avant tout au niveau de la composition des ouvrages, des conventions génériques et littéraires employées, de la construction du héros et des espaces romanesques. Leur analyse conduit à d’autres constatations : ce qui unit ces romans, c’est la diversité générique, la polyphonie au niveau idéologique et celui lié à la composition, la problé- matique philosophique, épistémologique, anthropologique et métalittéraire, la théâtralisation de l’univers représenté, la composante ironique et parodique, la symbolique du labyrinthe et du cercle, ainsi que d’autres liens ‒ plus par- ticuliers ‒ tels que les motifs de miroir, les ménages à trois ou le Juif errant. Tous ces ouvrages soulignent aussi l’importance de l’acte de la narration et explorent les territoires diversifiés de la culture méditerranéenne. Parmi les allusions directes, présentes dans les ouvrages de Rosendorfer et Gretkowska, se répètent les motifs vampiriques qui entreprennent un jeu avec la légende entourant la mort de Potocki, et en même temps dessinent l’image du « vam- pirisme » de Manuscrit… même, construit sur la base des histoires potentielle- ment inachevées et éternellement revenantes. Dans cette optique, Manuscrit… apparaît comme un ouvrage remarqua- blement proche de la conscience contemporaine, précurseur par rapport aux romans du XXe siècle à plusieurs niveaux : des solutions artistiques jusqu’à la vision du monde méconnaissable, changeable et relatif qui y est corrélée. 354 Résumé Ces nombreuses analogies, perceptibles entre les ouvrages créés à différentes époques et à l’intérieur des littératures nationales, témoignent de l’esprit nova- teur de l’ouvrage de Potocki. Redaktor  Małgorzata Pogłódek Projektant okładki  Magdalena Starzyk Redaktor techniczny  Małgorzata Pleśniar Korektor  Wiesława Piskor Łamanie  Barbara Wilk Copyright © 2018 by Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wszelkie prawa zastrzeżone ISSN 0208-6336 ISBN 978-83-226-3335-9 (wersja drukowana) ISBN 978-83-226-3336-6 (wersja elektroniczna) Wydawca Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowice www.wydawnictwo.us.edu.pl e-mail: wydawus@us.edu.pl Wydanie I. Ark. druk. 22,25. Ark. wyd. 20,5. Papier offset. kl. III, 90 g.   Cena 24 zł (+ VAT) Druk i oprawa: Volumina.pl Daniel Krzanowski ul. Księcia Witolda 7–9, 71-063 Szczecin
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego i wybrane powieści XX wieku (Fowles - Rosendorfer - Gretkowska)
Autor:
Sklep
Format
Cena
Ebookpoint.pl Ebookpoint.pl
ebook/pdf
20,16 zł
Idź do sklepu »

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: