Darmowy fragment publikacji:
Opracowanie: Katarzyna Wojsław (na podstawie tekstów Natalii Figiel, Pawła Klimka,
Krzysztofa Mazurskiego, Krzysztofa Rostka oraz własnych)
Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel
Redakcja i korekta: Edytorka.eu | Justyna Mroczkowska
Zdjęcie na okładce: © CCat82 | Fotolia.com
Opracowanie kartograficzne: Maciej Drzniewicz, Katarzyna Głuc, Grzegorz
Marchut, Szymon Markowicz, Szymon Pernal
Koncepcja graficzna serii: PANCZAKIEWICZ ART.DESIGN | Paweł Panczakiewicz
Projekt okładki i strony tytułowej: MAZAKI STUDIO | Konrad Rządowski
Skład: Małgorzata Czoch
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu
niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą
kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycz-
nym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towa-
rowymi ich właścicieli.
Autor oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce infor-
macje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wy-
korzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autor-
skich. Autor oraz wydawnictwo Helion nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za
ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Wydawnictwo Helion
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel.: 32 2309863
e-mail: redakcja@bezdroza.pl
księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
http://bezdroza.pl/user/opinie/?besud1
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydanie I
ISBN: 978-83-246-6156-5
Copyright © Helion, 2013
SPIS TREŚCI
4
Indeks atrakcji turystycznych
5
Atlas Sudetów
63
Sudeckie ABC
85
Atrakcje Sudetów
177
Informacje praktyczne
•
•
•
Kup książkę
Poleć książkę
Oceń książkę
Księgarnia internetowa
•
Lubię to!
•
Nasza społeczność
Kup książkę
Poleć książkę
A
Głuszec
2
B
C
A
1
B
Kopań
4
1
2
3
3
i
c
e
n
S
i
Rozdroże
Pod Kopą
Rozdroze
Izerskie
Piaszczysta
Wądolno
788
G r z b i e t
Świerkowiec
K a m i e n i c k i
742
Sine Skałki
1122
Złote Jamy
888
Wysoka Kopa
1126
Rez.
Rez.
Torfowiska
Torfowiska
Doliny Izery
Doliny Izery
Izerskie
Garby
1084
Wysoki Grzbiet
Zwalisko
1047
Czerwone
Skałki
952
y
n
o
rw
e
z
C
Kamienna
404
1058
Szlifiers
Ściernisko
839
Krogulec
988
Cicha Równia
1001
JAKUSZYCE
14
3
Kamienna
P ł o nka
Dział
Izerski
904
Babiniec
998
Kamienna
886
Przeł.
Szklarska
Przedział
1063
Mrtvý Vrch
1059
KRKONOŠSKÝ
KRKONOŠSKÝ
Mumlawski
1217
897
e
c
i
n
l
Mi
Kamenice
NÁRODNĺ
NÁRODNĺ
Jakšín
1115
PARK
PARK
Kamanec
1233
Kamiennik
1294
Luboch
1295
HARRACHOV
Nad Mytem
743
A
Munilava
Placiniec
950
B
976
C
Jastrzębiec
792
G r z b i e t
751
Gaik
782
K a m i e n i c k i
748
Kozia Szyja
Ciemniak
698
Przeł. Babia
647
Kamienna
Mały
Ciemniak
578
Mały Ciemniak
Górzyniec
C
Tekst
5
1
6
Rez.
Krokusy w Górzyńcu
Górzyniec
Szklarska
Poręba
Dolna
3
Piechowice
Piechowice
Michałowice
Piechowiecka Góra
608
Szklarska
Poręba
Średnia
Dom Hofmana
Sowiniec
96
Muzeum
Ziemi
Muzeum Energetyki
Wodospad
Szklarki
KPN
MARYSIN SZKLARSKA
PORĘBA
79
Bogatka
576
Grzybowiec
750
2
Płoszczan
747
404
Czarna Góra
965
99
Wysoki
Kamień
1058
BIAŁA DOLINA
Hutnicza Górka
774
Szklarska
Poręba
Górna
Danek
755
Kamieńczyk
Schronisko
Kamieńczyk
95
Wodospad
Kamieńczyka
k
zy
c
ń
e
m
a
K
i
Złoty
KARKONOSKI
i
k
c
ni
Szre
Schronisko PTTK
Na Hali Szrenickiej
62
80
Szrenica
1362
Hala
Szrenicka
Kocioł Szrenicki
Schronisko PTTK
Na Szrenicy
Mokra Przeł.
1290
Vosecka Bouda
PARK
60
Schronisko PTTK
Pod Łabskim Szczytem
Łabski Szczyt
Sokolnik
1384
1472
Labská Louka
1387
Łaba
Labská Bouda
P
ł
ó
c
z
n
i
k
lnik
e
i
B
Góra Pracka
696
S
z
k
l
a
r
k
a
Wężówka
781
Leśniak
808
d
wia
ź
d
e
N
i
1090
Ostroga
NARODOWY
Śnieżne
Stawki
Śmielec
86
1424
Śnieżne
Kotły
Wielki
Szyszak
1509
Przeł.
Pod Śmielcem
Czarna
Przeł.
1349
Martinova Bouda
3
10
Dziób
1416
Divci
Kameny
1413
A
B
C
Kup książkę
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
Sudeckie ABC
Sudety w liczbach
Powierzchnia: w granicach Polski ok. 9,3 tys. km2 (sudety Zachodnie, Środkowe
i Wschodnie wraz z Przedgórzem sudeckim i Pogórzem Zachodniosudeckim);
ok. 3 powierzchni Polski
Najwyższe pasmo górskie: Karkonosze
Najwyższy szczyt: Śnieżka (sněžka, 1602 m n.p.m.) w Karkonoszach
Największe jezioro zaporowe: Jezioro Pilchowickie, 2,4 km2 (całkowita po-
jemność 50 mln m3)
Najdłuższa jaskinia: Jaskinia Niedźwiedzia w Masywie Śnieżnika (długość
3300 m, deniwelacja 69 m)
Najwyższy wodospad: Wodospad Kamieńczyka, 27 m
Najgłębszy kocioł polodowcowy: Kocioł Łomniczki (ok. 300 m), Karkonosze
Największy rezerwat przyrody: Torfowiska doliny Izery (485 ha)
Najwyżej położona miejscowość: Zieleniec (800–960 m n.p.m., na wschod-
nich zboczach Gór Orlickich)
Najniższa zanotowana temperatura: -36,6°C (1996 r., Izerska Łąka)
Topografia
sudety położone są w południowo-zachodniej części Polski – zamykają od po-
łudnia rozległą Nizinę Śląską. Jednak z geograficznego punktu widzenia stano-
wią północne ograniczenie Masywu Czeskiego i są traktowane jako jego część.
są to góry uformowane ze starych skał, sfałdowanych jeszcze w orogenezie
hercyńskiej, a później jedynie pociętych uskokami i podnoszonych (lub obni-
żanych) w sztywnych blokach. Razem z górami o podobnym charakterze, do
których należą Masyw Centralny, Harz, Wogezy, schwarzwald czy szumawa,
stanowią część rozległego terenu wyżynno-górskiego, nazywanego Średnio-
górzem. Geografowie toczą spory co do zasięgu i granic całego Pasma sudec-
kiego. Ze względu na ukształtowanie powierzchni, a także budowę geologicz-
ną, która wywarła decydujący wpływ na obecne środowisko tych gór, sudety
zazwyczaj jednak dzieli się na trzy części: sudety Zachodnie, sudety Środkowe
i sudety Wschodnie.
sudety Zachodnie ciągną się od Bramy Łużyckiej (240 m n.p.m.) i doliny Nysy
Łużyckiej na zachodzie, po Bramę Lubawską (516 m n.p.m.), dolinę górnego
Bobru i dolinę Nysy szalonej na wschodzie. W ich skład wchodzą następujące
Widok z Wysokiego
Kamienia
fot. Piotr Pyrzanowski
Topografia
regiony geograficzne: Góry Izerskie wraz z Pogórzem Izerskim, Karkonosze, Ko-
tlina Jeleniogórska, Góry Kaczawskie wraz z Pogórzem Kaczawskim oraz Ruda-
wy Janowickie.
sudety Środkowe są najbardziej rozczłonkowaną, a zarazem najniższą częścią
całych sudetów. Pasma górskie przeplatają się tu z szerokimi kotlinami i obniże-
niami o skomplikowanym układzie topograficznym. Na zachodzie ogranicza je
Brama Lubawska, górny Bóbr i Nysa szalona, natomiast na wschodzie sięgają po
dolinę Nysy Kłodzkiej i Przełęcz Międzyleską (534 m n.p.m.). Można tu wyróżnić
następujące mniejsze regiony – Kotlinę Kamiennogórską, Góry Kamienne, Góry
Wałbrzyskie, Góry sowie, Wzgórza Włodzickie, Góry Bardzkie, Góry stołowe, Góry
Orlickie, Góry Bystrzyckie, Kotlinę Kłodzką i Rów Górnej Nysy.
Na wschód od doliny Nysy Łużyckiej i Gór Bardzkich rozciągają się sudety
Wschodnie – najbardziej zwarta część bloku sudeckiego. W Polsce leży tylko nie-
wielka, zachodnia część tego regionu, w skład którego wchodzi Masyw Śnież-
nika, Góry Bialskie, Góry Złote i fragmentarycznie Góry Opawskie. Natomiast
po czeskiej stronie rozciąga się wysoki masyw Wysokiego i Niskiego Jesionika
(Jeseníky).
Góry Izerskie
Graniczące z terenami dolnych Łużyc Góry Izerskie przecinają w poprzek grani-
cę polsko-czeską. Gęsta sieć szlaków turystycznych, przepiękne panoramy i uro-
kliwe torfowiska sprawiają, że to najdalej na zachód wysunięte pasmo polskich
gór stanowi atrakcję zarówno dla turystów pieszych i rowerzystów, jak i dla mi-
łośników sportów zimowych. Osadnictwo skupia się na obrzeżach Gór Izerskich,
w głąb masywów po polskiej stronie (Grzbietów Wysokiego i Kamienickiego)
wciska się jedynie Świeradów-Zdrój – nic więc nie zmąci nam widoków z par-
tii szczytowych. Najwyższym szczytem jest tu Wysoka Kopa (1126 m n.p.m.);
inne wyróżniające się wzniesienia to: Wysoki Kamień (1058 m n.p.m.), Zwaliska
(1047 m n.p.m.), Izerskie Garby (1086 m n.p.m.) z głębokim wąwozem kopalni
kwarcu „stanisław”, Krogulec (1001 m n.p.m.) i Kozi Grzbiet (945 m n.p.m.).
Wzdłuż położonej u stóp masywu doliny meandrującej leniwie Izery rozciągają
się ogromne połacie charakterystycznych dla tego rejonu torfowisk. Niedocenia-
ne, urokliwe i godne polecenia szlaki wiodą na górujące nad szklarską Porębą
Hutniczą Górkę i Wysoki Kamień oraz przez Halę Izerską i Chatkę Górzystów do
Świeradowa-Zdroju. spokój i cisza, zaprawione szczyptą mgły i torfowym aroma-
tem – oto co w pierwszym rzędzie mają nam do zaoferowania Góry Izerskie. dla
zmęczonych tłumami w Karkonoszach miłośników wędrówek zarówno pieszych,
jak i rowerowych czy narciarskich (zwłaszcza na nartach biegowych – pobliskie
Jakuszyce noszą nieformalne miano polskiej stolicy tego sportu) te wyludnione
tereny mogą stanowić prawdziwe objawienie.
Kup książkę
64
Poleć książkę
Kup książkę
65
Poleć książkę
sudeTy
Sudeckie ABC
Topografia
Karkonosze
Najwyższe góry sudetów, sięgające na Śnieżce 1602 m n.p.m. i wyrastające
kilometr ponad Kotlinę Jeleniogórską, rozciągają się równoleżnikowo wzdłuż
granicy polsko-czeskiej od Przełęczy szklarskiej (886 m n.p.m.) na zachodzie
po Przełęcz Lubawską (516 m n.p.m.). Polskie Karkonosze dzielą się na kilka
mniejszych grzbietów: Śląski, Czarny, Kowarski i Lasocki. Pasmo tych gór zo-
stało wypiętrzone podczas ostatnich alpejskich ruchów górotwórczych z frag-
mentu rozległego granitowego masywu izersko-karkonoskiego, otoczonego
skałami przeobrażonymi. W rejonie Karkonoszy występuje unikatowa inwersja
rzeźby (najwyższe wzniesienia zbudowane są nie z najmłodszych, ale z najstar-
szych skał). erozja i wtargnięcie magmy na te tereny spowodowały odsłonięcie
charakterystycznego, różowawo-czerwonawego granitu. W związku z wyjąt-
kowością statusu geologicznego masywu podjęto starania o utworzenie na
jego terenie geoparku.
Karkonosze stanowią jeden z najchętniej odwiedzanych regionów turystycz-
nych Polski i królestwo legendarnego ducha Gór. Oferują wędrowcom cie-
kawe szlaki (najbardziej uczęszczane – m.in.: na Śnieżkę, szrenicę i do Kotła
Jagniątkowskiego) oraz niezapomniane szczytowe panoramy, a miłośnikom
sportów zimowych – prawdziwe białe szaleństwo. Niezaprzeczalny, surowy
urok tych gór oraz liczne atrakcje turystyczne zwabiają do leżących u stóp
masywu miejscowości (Karpacza, szklarskiej Poręby i Kowar) prawdziwe rze-
sze turystów.
Na północ od Karkonoszy rozciąga się Kotlina Jeleniogórska, której dno,
choć znacznie obniżone, nie przypomina bynajmniej równiny. Wyróżnić tu
można kilka pagórkowatych podregionów, lecz najwybitniejsze wzniesienia
znajdują się w obrębie Wzgórz Łomnickich i Wzgórz Karpnickich.
Góry Kaczawskie
stosunkowo niskie pasmo Gór Kaczawskich leży między doliną Bobru na za-
chodzie a Przełęczą domanowską (498 m n.p.m.) i doliną Nysy szalonej na
wschodzie. Najwyższe wzniesienia to: Góra szybowcowa (561 m n.p.m.), Łysa
Góra (707 m n.p.m.), Okole (714 m n.p.m.), Poręba (671 m n.p.m.), Lubrza
(666 m n.p.m.) i Żeleźniak (664 m n.p.m.).
Góry Kaczawskie wraz z Pogórzem Kaczawskim to tzw. Kraina Wygasłych
Wulkanów. Kilkanaście milionów lat temu okolice te spowijały bowiem kłę-
by dymów wulkanicznych, a w kraterach na wpół zastygłych, stożkowa-
tych szczytów bulgotała lawa. stopniowo jednak tereny te przeradzały się
w przyjazną człowiekowi, obfitującą w bogactwa naturalne krainę. Górni-
czo-hutnicze tradycje kultywuje się do dziś przy produkcji ceramiki w Bole-
sławcu i dobkowie czy w czasie „dymarek Kaczawskich” w Leszczynie. Warto
też odwiedzić dawną kopalnię złota w Złotoryi – jedno z miejskich centrów
regionu.
W okolicy znajdziemy wiele niebanalnych atrakcji historycznych, ale rejony te
obfitują przede wszystkim w atrakcje przyrodnicze. Niesamowite Organy Wie-
lisławskie z pozostałościami grodziska na szczycie, widok ze „śląskiej Fudżijamy”
(objętego ochroną rezerwatową stożka wulkanicznego Ostrzycy Proboszczo-
wickiej), paprociowe gaje i ukwiecone łąki w Wąwozie Myśliborskim – to tylko
niektóre ze skarbów tej przyjaznej turystom krainy.
Śnieżka łączy Polaków
i Czechów
fot. Piotr Pyrzanowski
Kup książkę
66
Poleć książkę
Kup książkę
67
Poleć książkę
sudeTy
Sudeckie ABC
Topografia
Rudawy Janowickie
Kotlinę Jeleniogórską od wschodu zamyka wyniosły, chociaż niewielki po-
wierzchniowo masyw Rudaw Janowickich, górujących nad Karpnikami, Ko-
warami i Janowicami Wielkimi. są to góry silnie rozczłonkowane – ich topo-
grafia jest dosyć skomplikowana. Najwyższe i najbardziej znane wzniesienia
tego pasma to: skalnik (945 m n.p.m.), Lwia Góra (718 m n.p.m.), bliźniacze ko-
puły Krzyżnej Góry (654 m n.p.m.) i sokolika (623 m n.p.m.) oraz Wielka Kopa
(871 m n.p.m.).
To jeden z najciekawszych i najbardziej urokliwych zakątków sudetów; leżą-
ce w cieniu Karkonoszy Rudawy wciąż sprawiają wrażenie nieodkrytych przez
współczesną turystykę.
Oddzielające dwie kotliny: Kamiennogórską i Jeleniogórską, sąsiadujące z ob-
leganymi przez turystów Karkonoszami Rudawy Janowickie obfitują w cieka-
wie poprowadzone szlaki turystyczne, skałki z punktami widokowymi i ruiny
starych budowli; znajduje się tu też słynne na całą Polskę centrum wspinacz-
kowe w sokolikach. Choć w okolicy brak wyciągów narciarskich, zwolennicy
wędrówek na „deskach” odnajdą tu dobre trasy w partiach szczytowych i na
przełęczach. Rudawy stanowią również nie lada atrakcję dla rowerzystów; dro-
gi wiodące od wsi podchodzą wysoko w głąb masywu, a malowniczy stary
Trakt Kamiennogórski dostarcza niezapomnianych wrażeń.
Góry Kamienne
dwa ramiona głęboko wciętej Kotliny Kamiennogórskiej, leżącej na wschód od
Rudaw Janowickich, rozdziela wyniosły wał Gór Kruczych; to jedno z pasm Gór
Kamiennych. Pozostałe to: masyw Czarnego Lasu (660 m n.p.m.), Pasmo Lesistej
(z najwyższym szczytem Wielkiej Lesistej – 853 m n.p.m.) i położonym na północ
od niej masywem dzikowca (836 m n.p.m.). Za głęboką doliną Ścinawki wznosi
się najwyższa część Gór Kamiennych – Góry Suche z Ruprechtickim szpicza-
kiem (880 m n.p.m.), Kościelcem (802 m n.p.m.), Waligórą (934 m n.p.m.), sucha-
wą (928 m n.p.m.) i Jeleńcem (901 m n.p.m.).
Rudawy Janowickie –
charakterystyczne
Sokoliki
fot. Piotr Pyrzanowski
W nieco dziś zapomnianych Górach Kamiennych odnaleźć można spokojne,
rzadko penetrowane przez turystów szlaki i ostępy, niezwykle malownicze kra-
jobrazy i rozległe szczytowe panoramy. Nietrudno natknąć się tu na dawne
kamieniołomy i ciekawe wychodnie skalne, a dzika przyroda masywu została
w dużej części objęta ochroną rezerwatową.
Góry Wałbrzyskie
Na północ od Gór Kamiennych, pomiędzy Przełęczą domanowską i doliną
Nysy szalonej na zachodzie a doliną Bystrzycy na wschodzie ciągną się Góry
Wałbrzyskie. składają się one z kilkunastu luźno ze sobą połączonych masy-
wów górskich, rozdzielonych szerokimi dolinami i obniżeniami – w ich cen-
trum leży silnie zagospodarowana i zmieniona przez działalność człowieka
Kotlina Wałbrzyska. Najbardziej na zachód położony jest masyw Krąglaka
(692 m n.p.m.) i Borowca (645 m n.p.m.), dalej na wschód wznosi się kształt-
ny grzbiet Trójgarbu (778 m n.p.m.). W centrum gór wyrasta kopulasty masyw
Chełmca (851 m n.p.m.), opadający stromo ku Kotlinie Wałbrzyskiej. Południo-
wo-wschodnie zakończenie Gór Wałbrzyskich stanowi zwarty masyw Wołowca
(776 m n.p.m.) i Borowej (853 m n.p.m.), będący przedłużeniem geologicznych
struktur Gór suchych. Najbardziej na wschodzie rozciągają się Góry Czarne ze
szczytem Klasztorzyska (631 m n.p.m.).
Na terenie Gór Wałbrzyskich odnaleźć można zarówno spokojne, zalesione oko-
lice o rolniczym charakterze (np. w rejonie Trójgarbu), jak i rozwinięte, bogate
w atrakcje miasta przemysłowe w otoczeniu szybko odradzającej się przyrody.
Pomiędzy Nysą szaloną na północnym wschodzie a Obniżeniem Górnej By-
strzycy na południowym wschodzie rozciąga się Pogórze Bolkowsko-Wał-
brzyskie. Od głównego masywu sudetów oddziela je na południowym
wschodzie sudecki uskok brzeżny, którego wysokość w punkcie kulminacyj-
nym osiąga nawet 300 m przewyższenia. Pośród łagodnych wzgórz kryją się
tu prawdziwe perełki: skaliste doliny i wąwozy, piastowskie warownie Bolkowa,
Książa i Cisy oraz rejony uzdrowiskowe.
Kup książkę
68
Poleć książkę
Kup książkę
69
Poleć książkę
sudeTy
K Krzyżna Góra
Kudowa-Zdrój
L
Lasówka
Atrakcje Sudetów
33
Krzyżna Góra
8 B2
Szczyt (654 m n.p.m.) w Sokolikach z charakterystycznym,
7-metrowym, metalowym krzyżem i platformą widokową,
z której roztaczają się rozległe widoki na okolicę. Poniżej wierz-
chołka na północno-zachodnim stoku można dostrzec niewiel-
kie wypłaszczenie – pozostałości dziedzińca średniowiecznego
zamku Sokolec (spłonął w XV w.). Na Krzyżnej Górze miał mieć
swą siedzibę miejscowy zbójnik Proćko.
Ze szczytu prowadzą liczne ścieżki i szlaki turystyczne do okolicz-
nych grup skalnych i 66 Schroniska PTTK „Szwajcarka”.
34
Kudowa-Zdrój
25 B2
duża miejscowość uzdrowiskowa w Górach Stołowych. W par-
ku zdrojowym wznosi się tu zabytkowa pijalnia wód mineral-
nych. Najstarszym budynkiem miasta jest szpital uzdrowisko-
wy, zwany Zameczkiem. Można tu także zwiedzić Muzeum Żaby
pełne „żabich” eksponatów (od zabawek po preparaty), Muzeum
Dawnego Rzemiosła czy Muzeum Zabawek „Bajka”, w któ-
rym znajdziemy również kolekcję starych pozytywek. Na uwagę
zasługuje też Szlak Ginących Zawodów oraz kudowska Rucho-
ma Szopka.
Czermna (dziś dzielnica Kudowy-Zdroju) zawdzięcza swoją sławę
jednej z trzech w europie kaplic czaszek, zbudowanej w 1776 r.
przez miejscowego proboszcza. Zgromadzono w niej czaszki
i kości ofiar śląskich wojen i epidemii (3 tys. osób w samej kaplicy,
21 tys. w krypcie). Obok wznoszą się ciekawa dzwonnica z 1603 r.
oraz kościół św. Bartłomieja z 1384 r. We wsi odsłonięto także
pomnik Trzech Kultur, symbolizujący trzy narodowości związa-
ne z historią dawnej wsi: czeską, niemiecką i polską.
Coraz popularniejsza staje się Pstrążna (część Kudowy od 1973 r.)
ze skansenem ludowego budownictwa sudeckiego.
35
Lasówka
39 B2
Miejscowość, dzisiaj głównie o charakterze wypoczynkowym,
była dawniej ośrodkiem przemysłowym – istniały tu huta szkła
wraz ze szlifiernią (zamknięte w latach 50. XX w.), browar, fabry-
ka zapałek i warsztaty tkackie. Pozostałości po hucie w postaci
fragmentów pieców szklarskich i fundamentów szlifierni oraz
ruiny fabryki można oglądać przy drodze. Znajduje się tu sym-
patyczne schronisko „Szarotka”, w którym można przenoco-
wać lub zjeść posiłek.
Kup książkę
114
Poleć książkę
Krzyżna Góra w Sokolikach
fot. Piotr Pyrzanowski
Kudowa-Zdrój, popularny sudecki kurort
Kup książkę
115
© jestmaj | Fotolia.com
Poleć książkę
Sudety
S
Schronisko PTTK „Na Hali Szrenickiej”
Schronisko „Na Stogu Izerskim”
Schronisko PTTK „Samotnia”
Atrakcje Sudetów
62
Schronisko PTTK „Na Hali Szrenickiej”
5 A3
Jest to jeden z wyżej położonych obiektów noclegowych w pol
skich Sudetach, a przy tym mający jeszcze górską, nie do końca
skomercjalizowaną atmosferę. Oferuje 110 miejsc noclegowych
o zróżnicowanym komforcie. Przy schronisku znajdują się dwa
wyciągi i węzeł szlaków turystycznych. Z prawej strony docho
dzą tu zielone znaki z 14 Jakuszyc (ok. 2 godz.), które dalej
prowadzą trawersem 80 Szrenicy do górnej stacji kolejki krze
sełkowej (ok. 20 min).
63
Schronisko „Na Stogu Izerskim”
2 B2
Schronisko powstało w 1924 r. z inicjatywy Riesengebirgsve
rein (towarzystwa Karkonoskiego), a głównym inicjatorem jego
powstania był świeradowski lekarz Józef Siebelt. Po drugiej woj
nie światowej zostało ono przejęte przez PttK i służy turystom do
dnia dzisiejszego. Pojawia się tutaj szlak zielony idący ze Smreka
(40 min) do Czerniawy (50 min). Natomiast szlak czerwony scho
dzi w tym miejscu bezpośrednio do 89 Świeradowa-Zdroju
(45 min), gdzie znajduje się początek Głównego Szlaku Sudec
kiego. Sprzed schroniska rozpościerają się przepiękne panoramy
na znajdujący się poniżej ŚwieradówZdrój i całe Pogórze Izer
skie. Przy dobrej widoczności można zobaczyć rejon Legnicy
i 108 Zgorzelca.
64
Schronisko PTTK „Samotnia”
10 C2
Jest jednym z najstarszych i najpiękniej położonych schronisk
w Polsce; pierwsze wzmianki o „budzie” nad Małym Stawem w Kar
konoszach pochodzą już z 1670 r. dziś obiekt nosi legendarne już
imię Waldemara Siemaszki – swojego wieloletniego gospodarza
i modernizatora. Znajduje się tu 49 miejsc noclegowych, a tury
ści oprócz noclegu i wyżywienia mogą korzystać m.in. z dostę
pu do internetu i ścianki wspinaczkowej. Bryłę schroniska zdobi
charakterystyczna wieżyczka z dzwonem z sygnaturką, odlanym
w 1861 r. dojście do obiektu: szlakami z 25 Karpacza, od lata
do jesieni także drogą nad kotłem od położonego 15 min drogi
stąd 65 Schroniska PTTK „Strzecha Akademicka”.
Na Hali Szrenickiej udało się uniknąć komercji
fot. Piotr Pyrzanowski
Kup książkę
134
Poleć książkę
Schronisko „Samotnia” nad Małym Stawem
Kup książkę
135
© Kamila Cyganek | Fotolia.com
Poleć książkę
Sudety
S
Szklarska Poręba
Atrakcje Sudetów
79
Szklarska Poręba
5 B2
Miejscowość wypoczynkowa mająca prawa miejskie, będąca
jednocześnie siedzibą gminy, leży na zboczach Karkonoszy i Gór
Izerskich. Jej początki związane są z hutnictwem szkła w dobrach
joannitów, a późniejszy rozwój zawdzięcza osadnikom czeskim –
uchodźcom religijnym. W XVIII w. Szklarska Poręba zaczęła rozwi-
jać się jako ośrodek wypoczynkowy, a okres największej prosperity
przypadł na przełom XIX i XX w. doprowadzono wtedy linię kole-
jową (w XX w. została ona zelektryfikowana) i wybudowano nową
drogę. Podczas II wojny światowej miejscowość nie doznała żad-
nych zniszczeń, dzięki czemu mogła od razu funkcjonować jako
ośrodek wczasowy. Obecnie miasto w okresie zimowym stanowi
centrum narciarstwa zjazdowego i biegowego ( 14 Jakuszyce),
a latem proponuje olbrzymią liczbę tras pieszych i rowerowych.
W luźno jeszcze zabudowanej Szklarskiej Porębie Dolnej przy
ul. Piastowskiej warta obejrzenia jest dawna karczma sądo-
wa z XVIII w. (dziś dom wczasowy) z okazałą Grubą Lipą. Obok
wybudowano dwie świątynie: niżej wznosi się nieduży, otoczo-
ny murkiem kościół cmentarny z ok. 1650 r., przebudowany na
neogotycki w 1818 r., z wieżą o masywnym przyziemiu i drewnia-
nej górze. W prostokątnym prezbiterium znajduje się późnore-
nesansowy ołtarz z obrazem Wlastimila Hofmana. Na cmentarzu
zachowało się kilka starych płyt nagrobnych, w tym K.Ch. Preus-
slera (6 XII 1728–7 IV 1804). Nieco dalej barokowy kościół Nie-
pokalanego Serca NMP z lat 1755–86 projektu Ch. Feistera, ze
smukłą wieżą od zachodu. Ponieważ pierwotnie był użytkowany
przez ewangelików, salowe wnętrze z balkonami jest skromnie
wyposażone (koniec XVIII w.). Wyróżniają się piękne kryształowe
żyrandole miejscowego wyrobu z XVIII–XIX w. oraz kilka obrazów
Wlastimila Hofmana.
Na południe stąd, na krawędzi doliny Kamiennej, znajduje się
kilka interesujących formacji skalnych. tuż przy szlaku niebieskim
jest skałka granitowa Chybotek, znana turystom od dwóch stu-
leci z tego, że jej fragment daje się lekko rozkołysać. Nieco dalej
mamy inny głaz – Grób Karkonosza, do którego przylgnęło wie-
le legend. W bok od niego – Złoty Widok, skąd niegdyś rozciąga-
ła się rozległa panorama Karkonoszy, dziś znacznie przesłonięta
koronami drzew. Kilka kroków prowadzi do stylowego domku,
w którym mieszkał malarz Wlastimil Hofman (1881–1970), uczeń
i przyjaciel Jacka Malczewskiego, z pochodzenia Czech, ale uzna-
jący Polskę za swoją ojczyznę.
Po drugiej stronie rzeki, u samego wjazdu w granice miasta, znaj-
duje się 97 wodospad Szklarki, a w jego sąsiedztwie – schro-
nisko PttK „Kochanówka”, do którego prowadzi utwardzona dróż-
ka, dostępna dla osób niepełnosprawnych fizycznie. Czarnym
szlakiem osiąga się stąd Starą Chatę Walońską.
Kup książkę
146
Poleć książkę
Szklarska Poręba – na głównej ulicy miasteczka
fot. Piotr Pyrzanowski
Młyn św. Łukasza
Kup książkę
147
fot. Piotr Pyrzanowski
Poleć książkę
Sudety
Z Zamek Bolczów
Zamek Chojnik
Zamek Czocha
Atrakcje Sudetów
101
Zamek Bolczów
8 C2
to jedna z ciekawszych sudeckich budowli średniowiecznych,
stanowiąca przykład harmonii działań człowieka z tworami natu-
ry. Wkomponowana w północno-zachodni kraniec Grzbietu
Zamkowego obok urwiska Suchej Góry (600 m n.p.m.) warownia
została wzniesiona w XIV w. przez członków świdnicko-jaworskie-
go rodu Bolczów. Kilkakrotnie rozbudowywana, zmieniała wła-
ścicieli i była tłem wielu bitew i kampanii wojennych. Legendy
mówią o Szwedach poszukujących w zamku husyckich skarbów.
Na początku XX w. w obrębie murów powstała gospoda-schroni-
sko, która funkcjonowała do lat 30. dziś zamek stanowi popularny
cel wycieczek z 15 Janowic Wielkich.
102
Zamek Chojnik
6 B3
tuż nad Sobieszowem, dzielnicą 18 Jeleniej Góry, znajdu-
je się wzniesienie o nazwie Chojnik. Na jego szczycie wznoszą
się ruiny potężnego zamku, zachowane w dobrym stanie do
dnia dzisiejszego. Pierwsza warownia stanęła w tym miejscu już
w połowie wieku XIV, potem była wielokrotnie rozbudowywa-
na – ostatni raz w XVII w. Wówczas też twierdza spłonęła i nie
została już odbudowana.
Ruiny znajdują się na terenie Rezerwatu Przyrody „Góra Chojnik”,
stanowiącego enklawę Karkonoskiego Parku Narodowego. Na
szczyt prowadzi kilka szlaków turystycznych, m.in. z Podgórzyna
dolnego, Sobieszowa i 13 Jagniątkowa.
103
Zamek Czocha
W miejscowości Caychow (później: tzschocha, nieopodal dzi-
siejszej 37 Leśnej) nad Jeziorem Leśniańskim wybudowa-
no w XIII w. ogromny zamek. twierdzę w późniejszych czasach
rozbudowywano, swój dzisiejszy kształt uzyskała w pierwszych
latach XX w., kiedy to przebudowano ją zgodnie z rycinami
pochodzącymi z początku XVIII w. W czasie II wojny światowej
mieściła się tutaj szkoła szyfrantów Abwehry. Istnieje prawdo-
podobieństwo, że właśnie w zamku Czocha przechowywano
maszynę do dekryptażu depesz radzieckich.
dzięki swojej urodzie obiekt został wykorzystany jako plener
dla kilku filmów i seriali. dziś zamek stanowi własność prywatną
(znajduje się tu ośrodek wypoczynkowo-szkoleniowy), udostęp-
nioną zwiedzającym.
Ruiny zamku Bolczów w pobliżu
Janowic Wielkich
© LianeM | Shutterstock.com
Zamek Chojnik
m
o
c
.
k
c
o
t
s
r
e
utt
h
© Dariush M. | S
Kup książkę
168
Poleć książkę
Bajkowy zamek Czocha
Kup książkę
169
© Slawomir Kruz | Dreamstime.com
Poleć książkę
Sudety
Pobierz darmowy fragment (pdf)