Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00086 006358 22594240 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Ziemia Święta. Przewodnik dla pielgrzymów i turystów. Wydanie 1 - książka
Ziemia Święta. Przewodnik dla pielgrzymów i turystów. Wydanie 1 - książka
Autor: Liczba stron: 240
Wydawca: Bezdroża Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-246-6294-4 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> poradniki >> fotografia
Porównaj ceny (książka, ebook (-20%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Ziemia Święta to miejsce szczególne dla dziejów naszej cywilizacji. Tu żył i nauczał Jezus Chrystus, tu Żydzi odnaleźli Ziemię Obiecaną, tu także mają swoje sanktuaria wyznawcy islamu. Kraina, będąca areną wydarzeń opisanych w Starym i Nowym Testamencie obejmuje współcześnie kraje i regiony niezwykle zróżnicowane pod względem geograficznym, kulturowym, cywilizacyjnym i religijnym - Izrael i Autonomię Palestyńską, a także przyległe obszary Jordanii, Egiptu, Syrii i Libanu. Ta część Bliskiego Wschodu, do dziś rozdzierana konfliktami religijnymi i etnicznymi, to teren często niespokojny, ale i niezwykle piękny. Pielgrzymują tu zatem nie tylko wyznawcy różnych konfesji, lecz także zwykli turyści, przyciągani 'pewnym' słońcem, czystymi plażami mórz Śródziemnego i Czerwonego, nimbem orientalnej egzotyki i wspaniałymi zabytkami wszystkich epok. 'Ziemia Święta. Przewodnik dla pielgrzymów i turystów' pomoże Ci dotrzeć do najważniejszych miejsc w historii trzech wielkich religii monoteistycznych, odkryć zabytki starożytnych cywilizacji Bliskiego Wschodu, poznać kulturę i głęboką duchowość mieszkańców regionu, poczuć klimat bazarów Jerozozlimy i Ammanu, zasmakować smakołyków kuchni arabskiej i żydowskiej. Pomoże też odbyć prawdopodobnie najważniejszą dla wielu z nas podróż w życiu - podróż do korzeni chrześcijaństwa.


Krzysztof Bzowski - historyk, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dzięki studiom historycznym jego zainteresowania podróżnicze zwróciły się na wschód, ku dawnym polskim kresom, gdzie odwiedzał nie tylko miejsca związane z polską historią - równie chętnie penetruje też górskie bezdroża Czarnohory i Gorganów oraz innych masywów w Karpatach Wschodnich. Jednocześnie pozostaje wciąż zagorzałym fanem ck monarchii i Galicji, dlatego też często podróżuje ku południowym sąsiadom Polski. Związki rodzinne zaś wielokrotnie zaprowadziły go w innym jeszcze kierunku - do Francji, skąd trafił też na Półwysep Iberyjski. Poza tym zwiedzał Afrykę Północną, kraje Bałkańskie, Turcję i Izrael.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

7 Judea i Morze Martwe Autor przewodnika: Krzysztof Bzowski 159 161 Hebron 163 Jerycho 166 Okolice Jerycha 169 Masada 172 Okolice Masady Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel Redakcja i korekta: Barbara Sikora Opracowanie kartograficzne: DAKA – Studio Graficzne Źródło pochodzenia danych kartograficznych: Skład: Katarzyna Leja © OpenStreetMap contributors www.opendatacommons.org/licenses/odbl 175 Jordania 175 Amman 178 Betania za Jordanem 180 Madaba Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu 183 Okolice Madaby niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą 185 Geraza kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magne- 188 Gadara tycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. 189 Petra Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz wydawnictwo Helion nie ponoszą również żadnej odpowiedzial- ności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. 195 195 Góra Mojżesza i klasztor św. Katarzyny Egipt – półwysep Synaj Syria 198 200 Damaszek 200 Malula Wydawnictwo Helion ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice 202 Przygotowania i podróż tel.: 32 2309863 207 Na miejscu e-mail: redakcja@bezdroza.pl 220 księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl Informacje praktyczne Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres: http://bezdroza.pl/user/opinie/?bezies Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. Wydanie I ISBN: 978-83-246-6294-4 Copyright © Helion, 2013 • • • Kup książkę Poleć książkę Oceń książkę Księgarnia internetowa • Lubię to! • Nasza społeczność Ziemia Święta 7 8 9 12 14 17 22 28 30 33 37 37 41 41 88 SpiS treści Kolebka chrześcijaństwa, kraina biblijnych patriarchów i proroków, miej- sce, gdzie żył i nauczał Jezus Chrystus, Ziemia Obiecana Żydów oraz kraina silnie związana z islamem. To zarazem region rozdzierany gwał- townymi konfliktami religijnymi i etnicznymi, jak i cel pielgrzymek oraz wycieczek niezliczonej rzeszy pielgrzymów i turystów. Chrześcijanie pielgrzymowali do Ziemi Świętej niemal od samych początków chrześci- jaństwa, nie zważając na trudności i niebezpieczeństwa dalekiej drogi. Dzisiaj, kiedy dotarcie do Izraela jest bez porównania łatwiejsze, podróż do Ziemi Świętej wciąż pozostaje niezwykłym przeżyciem. Ziemia Święta Zgodnie z zapisem w czterech Ewangeliach oraz tradycją chrześci- Położenie jańską pielgrzymi odwiedzają sanktuaria i świątynie położone przede Ukształtowanie powierzchni wszystkim na terytorium Izraela oraz Autonomii Palestyńskiej. Kilka czę- Klimat sto odwiedzanych miejsc pielgrzymkowych znajduje się także w Jorda- Przyroda nii. Podróż przez te bliskowschodnie kraje umożliwia poznanie miejsc Palestyna w czasach Jezusa związanych z działalnością Jezusa, ale także tych, które są opisane na Kalendarium historyczne kartach Starego Testamentu. Warto pamiętać, że ziemie te to nie tylko Papieskie pielgrzymki do Ziemi Świętej kolebka trzech wielkich religii monoteistycznych, ale także miejsce, Społeczeństwo i język w którym zrodziła się potężna cywilizacja. Religia Niewielki Izrael to kraj kontrastów, prawdziwy tygiel kultur, religii i na- Obyczaje rodów. To także miejsce trudnego i trwającego od ponad pół wieku kon- fliktu między Izraelczykami a Palestyńczykami. Najważniejszym punk- Kuchnia tem wycieczki do Izraela jest Jerozolima, legendarne miasto trzech Jerozolima i okolice religii, z orientalnym i na wskroś niezwykłym Starym Miastem. Prócz Je- Jerozolima rozolimy warto odwiedzić Betlejem i Nazaret, dwa miasta nierozerwal- Okolice Jerozolimy nie związane z osobą Jezusa Chrystusa. Zabytkami z czasów wypraw krzyżowych szczyci się przede wszystkim Akka. Nie można pominąć starożytnych ruin i wykopalisk archeologicznych – mnogość zabytków z czasów starożytnych przyprawia o zawrót głowy. Zupełnie innego ro- dzaju doznań można szukać w Tel Awiwie, na wskroś nowoczesnej me- tropolii, przypominającej miasta Europy Zachodniej, z bujnym życiem nocnym i bogactwem wydarzeń kulturalnych. 101 Galilea 101 Nazaret 107 Okolice Nazaretu 109 Hajfa 114 Okolice Hajfy 115 Megiddo Na drugim, wschodnim brzegu Jordanu leży Królestwo Jordanii, Cezarea 117 częsty cel zarówno pielgrzymów, jak i turystów. W Jordanii chrześcijań- 119 Akka (Acre) scy pątnicy udają się przede wszystkim do Betanii za Jordanem, w któ- rej działał św. Jan Chrzciciel i gdzie chrzest przyjął Jezus. Niemal każda Tel Awiw 126 pielgrzymka wyrusza też na szczyt góry Nebo, skąd Mojżesz mógł spoj- Jafa 137 rzeć ku Ziemi Obiecanej, do której nie dane mu było dotrzeć. Odwiedza- jąc Jordanię, warto zwiedzić także Madabę, słynącą dzięki mozaikowej Tyberiada mapie Ziemi Świętej z czasów średniowiecza, a także ruiny starożytnych miast, Gerazy, Gadary, Filadelfii, wreszcie tajemniczej, skrytej w skal- Cezarea Filipowa i źródła Jordanu nych labiryntach Petry. 143 Nad Morzem Galilejskim 144 148 Wokół Jeziora Galilejskiego 154 Kup książkę Poleć książkę Ukształtowanie powierzchni 9 ad-Duruz, leżącą na terenie Syrii, i prostą linią przecina Pustynię Syryj- ską. Od wschodu i południa przez pustynię Jordania graniczy z Irakiem oraz Arabią Saudyjską. Powierzchnia kraju jest znacznie większa niż Izraela i wynosi 88 884 km², lecz większa jego część to jałowa i niemal bezludna pustynia. Ukształtowanie Powierzchni Izrael dzieli się na kilka wyraźnie różniących się krain geograficznych, rozciągających się południkowo równolegle do wybrzeża Morza Śród- ziemnego. Brzegi morza i wąski pas lądu zajmuje nadbrzeżna równina, która stopniowo rozszerza się ku południowi, czyli ku granicy z Egip- tem i Strefą Gazy. Od północy nadmorską równinę rozdziela, wyrasta- jący przeszło 500 m ponad morskie wody, poprzeczny do wybrzeża, za- lesiony grzbiet góry Karmel. Za jej pasmem rozciąga się, wzdłuż brzegów morza, teren równinny sięgający niemal do samej granicy z Libanem, do miejsca, w którym do brzegów Morza Śródziemnego opadają potężne kredowe klify Rosh HaNikra. Dalej w głębi lądu rozciąga się pas wyżyn i wzgórz. Od strony północ- nej, przy granicy z Libanem, osiągają one najwyższą wysokość w szczy- cie góry Meron (1208 m n.p.m.), stanowiącym najwyższy szczyt Izraela w granicach uznawanych przez społeczność międzynarodową (tj. bez wzgórz Golan). Góry te są południowym przedłużeniem pasma gór Liban. Tu położone są największe w Izraelu lasy. Dalej na południe teren zde- cydowanie się obniża – tu rozciąga się centralna część Galilei. Pomię- dzy szerokimi, żyznymi kotlinami wznoszą się pasma wzgórz niewiele Pustynia Negew zajmująca ponad połowę powierzchni Izraela 8 Ziemia Święta Położenie Izrael to kraj bliskowschodni, leżący na wąskim skrawku lądu między wybrzeżem Morza Śródziemnego a Rowem Jordanu i Morzem Martwym. Jest to teren o ogromnym znaczeniu strategicznym, ponieważ zajmuje lądowy przesmyk łączący Azję i Afrykę, blokując dostęp do półwyspu Sy- naj, który należy do Egiptu. Prócz Egiptu Izrael graniczy z Jordanią, Syrią i Libanem, a także z terytoriami palestyńskimi, które od 1967 r. znajdują się pod okupacją izraelską (oprócz Strefy Gazy, skąd wojska i osadnicy izraelscy zostali ewakuowani w 2005). Izrael jest niewielkim krajem. Przy powierzchni 22 072 km² (wraz z okupowanymi i formalnie włączonymi w granice kraju wzgórzami Go- lan) rozciąga się z północy na południe na około 400 km, ale ze wschodu na zachód maksymalnie na 70 km. Jordania, czyli Haszymidzkie Królestwo Jordańskie, graniczy od za- chodu z Izraelem oraz terytoriami palestyńskimi. Granica przebiega wzdłuż rzeki Jarmuk (oddzielającej Jordanię od wzgórz Golan oraz Syrii), następnie Jordanem do Morza Martwego i dalej na południe środkiem pustyni Arava (arab. Wadi Araba) aż do zatoki Akaba, tj. Morza Czerwonego. Od północy Jordania graniczy z Syrią. Granica przebiega rzeką Jarmuk, a następnie omija od południa wulkaniczną wyżynę Jabel NajważNiejsze miejsca związaNe z trzema religiami moNoteistyczNymi Bazylika Grobu Pańskiego (lub: Grobu Świę­ tego) w Jerozolimie – święte miejsce wszyst- kich chrześcijan, sanktuarium zmartwychwsta- nia Jezusa, w którym znajduje się skała Golgoty oraz Grób Boży. Ściana Płaczu w Jerozolimie – jedyna pozo- stałość po Świątyni Jerozolimskiej, najświętsze miejsce wszystkich żydów. Przybywają pod nią nie tylko ortodoksyjni wyznawcy judaizmu, ale także niewierzący. Kopuła na Skale w Jerozolimie – obok me- czetów Mekki i Medyny to najświętsze miejsce wyznawców islamu, skąd według ich legend do nieba wzniósł się prorok Mahomet. Meczet do- minuje w panoramie miasta. Bazylika Bożego Narodzenia w Betlejem – prastara, pamiętająca czasy Cesarstwa Bizantyń- skiego bazylika chrześcijańska, wzniesiona po- nad skalną grotą, w której miał się urodzić Jezus. Bazylika Zwiastowania Pańskiego w Naza­ recie – nowoczesna, dwupoziomowa świąty- nia, w której znajdują się fragmenty domu Mat- ki Boskiej. Góra Tabor – miejsce pielgrzymek chrześcijan, którzy wierzą, że w tym miejscu miało miejsce Przemienienie Jezusa. Jest to zarazem jedno z najwyższych wzniesień środkowej części Ga- lilei i fantastyczny punkt widokowy. Kafarnaum i Góra Błogosławieństw nad Je­ ziorem Galilejskim – miejsca związane z dzia- łalnością Jezusa, który w Kafarnaum znalazł swo- ich pierwszych uczniów, m.in. św. Piotra. Betania za Jordanem – miejsce, w którym Je- zus przyjął chrzest z rąk św. Jana Chrzciciela. Góra Nebo – na szczycie góry znajduje się wczesnochrześcijańskie sanktuarium. Ze szczytu tego wzniesienia Mojżesz miał spoglądać przed śmiercią ku Ziemi Obiecanej. Góra Mojżesza – szczyt na półwyspie Synaj, na którym Mojżesz otrzymał od Boga tablice z dzie- sięciorgiem przykazań. Kup książkę Poleć książkę Kup książkę Poleć książkę 10 Ziemia Święta Ukształtowanie powierzchni 11 przekraczające 500 m n.p.m. Wielkie znaczenie strategiczne już od staro- żytności miała Dolina Jizreel, rozciągająca się między górą Karmel a wzgó- rzami Golan i wraz z obniżeniem Bet She’an (Bet Sze’an) stanowiąca bramę do Rowu Jordanu i ziem położonych na wschodzie w głębi lądu. Środkowa część pasma wyżyn to okupowane przez Izrael terytoria palestyńskie, rozdzielone Jerozolimą. Północna część terytoriów pale- styńskich to Samaria, zaś południowa to Judea. Zachodnie stoki wyżyn stopniowo i łagodnie opadają ku nizinie nadmorskiej. Porastają ją lasy piniowe. Tereny te często wykorzystywane są pod uprawę. Środkowa, najwyższa (800-900 m n.p.m.) część jest gęsto zaludniona i w dużm stop- niu zurbanizowana. Wschodnia część wyżyn za najwyższym pasmem jest dużo bardziej sucha – na południe od szosy z Jerozolimy do Jerycha rozciąga się tu Pustynia Judzka. Jeszcze dalej na południe, już poza gra- nicami Terytoriów Okupowanych, pasmo wyżyn rozszerza się w rozległe, jałowe tereny pustyni Negew. Wyżyny ograniczone są od wschodu stromym progiem, opadającym do Rowu Jordanu i Morza Martwego. Ta szeroka dolina stanowi przedłu- żenie wielkiego rowu tektonicznego, w którym leży również Morze Czer- wone, a który dalej na południe ciągnie się przez Etiopię i całą Afrykę Wschodnią jako Wielki Rów Wschodnioafrykański. Przez północną część tego obniżenia płynie najdłuższa w Izraelu rzeka Jordan (251 km), której źródła znajdują się na terenie Libanu w górach Antylibanu. Jordan spływa najpierw ku wodom Jeziora Galilejskiego, które jest największym słodko- wodnym akwenem w Izraelu, a następnie przez coraz dziksze i bardziej suche tereny aż do Morza Martwego. To bezodpływowe, ekstremalnie zasolone jezioro leży w najgłębszej depresji na świecie (418 m p.p.m.). Przedłużeniem Rowu na południe jest dolina Arava, którą zajmuje sucha Dolina Jordanu w okolicy Bet Sze’an Dolina Wadi Rum i jałowa pustynia Arava, rozciągająca się aż do zatoki Akaba, stanowią- cej część Morza Czerwonego. Rów Jordanu, Morza Martwego i Aravy sta- nowi granicę z Syrią i Jordanią – faktycznie jednak do Izraela należy także (jako terytorium okupowane) niewielki region położony na wschód od Jordanu, tj. wzgórza Golan. Stanowią one przedłużenie ku południowi pasma górskiego Antylibanu, którego najwyższy szczyt – góra Hermon (2800 m n.p.m.) leży na granicy Libanu i Syrii. Wzgórza Golan opadają ku dolinie Jordanu stromą krawędzią, pociętą licznymi głębokimi doli- nami i wąwozami, zaś na rozciągającym się w głębi płaskowyżu wyrastają stożki kilku nieczynnych wulkanów. Od południa granicę wzgórz stanowi rzeka Jarmuk, którą przebiega także granica z Jordanią. Jordania podobnie jak Izrael ma południkowy układ krain geograficz- nych. Od zachodu rozciąga się wąski pas równinnej doliny Jordanu. Jego północna część jest dość gęsto zaludniona i wykorzystywana rolniczo, głównie pod uprawy owoców cytrusowych. Jednak na południe od Wadi Zarqa teren staje się coraz bardziej pustynny i już wschodnie brzegi Mo- rza Martwego stanowią dziką, jałową pustynię (podobnie jak ciągnąca się na południe od tego słonego akwenu Wadi Araba). Przebiegająca tędy szosa nr 65 ciągnie się przez niemal zupełnie bezludne tereny. Na wschód od Rowu Jordanu i Morza Martwego wznosi się wysoka krawędź tego ogromnego rowu tektonicznego. W wielu miejscach po- cięte głębokimi dolinami i kanionami wyżyny przypominają wysokie masywy górskie – w okolicy Morza Martwego wysokości względne między brzegiem a grzbietami sięgają nawet 1400 m. Krawędzie wy- żyn tworzą wspaniałe krajobrazy z ciekawymi formacjami skalnymi, jak choćby w okolicy Petry, oraz okazałymi kanionami okresowych rzek, spływających do Jordanu i Morza Martwego. Najwspanialsze krajo- brazy można zobaczyć w dolinie Wadi Mujib między Madabą a miastem Kup książkę Poleć książkę Kup książkę Poleć książkę 463 Ramallah 450 Baytunya 45 436 60 158 Dayr Dibwan Al Birah 457 437 1 449 90 n a d r o J 458 Góra Kuszenia i klasztor Quruntul Jerycho klasztor św. Jerzego Koziby Zajazd miłosiernego Samarytanina 1 przejście graniczne most Allenby/Króla Husajna Qasr al-Yahud (miejsce chrztu nad Jordanem) JEROZOLIMA 386 417 Abu Dis „mur bezpieczeństwa” Betlejem Al `Ubaydiyah klasztor Mar Saba 60 Wadi Rahhal Har Yehuda 356 Herodion Bayt Fajjar Qarn al Hajar 428 m n.p.m. Kalya Qumran Ein Feshkha 65 `Arab ar Rashaydah Micpe Szalem 90 60 Hebron Khallat al Mayyah Ein Gedi Qullat ash Shih 140 m n.p.m. Macheront Hawran 715 m n.p.m. Morze Martwe 65 317 80 Har Hardon 501 m n.p.m. Rekhes Kidod `Arad 31 Bar Yehuda Masada Al Hadithah Hatrurim Rekhes Zohar 31 258 90 Ein Bokek Ein Bokek Neveh Zohar 50 65 Judea i Morze Martwe 0 25 10 km Góra Sodomy (skałka „Żona Lota”) Sedom 90 65 Jibal Judayrah Khirbat Majdalayn Al-Kasr Ar Rabbah Al-Karak Mutah Al Mazar 159 Judea i Morze Martwe Judea obejmuje tereny leżące na wyżynie na południe od Jerozolimy aż po pustynię Negew i rozciągające się między Pustynią Judzką, przyle- gającą do Morza Martwego, a równinami nad Morzem Śródziemnym. Historyczna Judea obfituje w miejsca związane z wydarzeniami biblij- nymi. Obecnie podróżowanie po tych terenach jest mocno utrudnione, ponieważ większa część krainy leży w obrębie Autonomii Palestyńskiej, dawnego jordańskiego Zachodniego Brzegu, okupowanego przez Izrael od 1967 r. Od zakończenia drugiej intifady w 2004 r. na ziemiach Judei panuje względny spokój, stąd pokonanie punktów kontrolnych przezna- czonych dla turystów nie wiąże się z jakimiś uciążliwymi formalnościami (wystarczy paszport). Jednak organizowane co jakiś czas niespodziewane Morze Martwe Morze Martwe to w rzeczywistości bezodpły- wowe jezioro o powierzchni 1020 km², długo- ści 75 km i szerokości 5–16 km, zasilane przez tylko jedną, stale płynącą rzekę Jordan. Akwen powstał w ogromnej rozpadlinie, będącej prze- dłużeniem całego systemu zapadlisk, znanego jako Wielki Rów Afrykański. Rozpadlina Morza Martwego jest zarazem najgłębszą na świecie depresją. Dziś jej głębokość sięga 418 m p.p.m. (licząc do powierzchni lustra wody w morzu), lecz faktycznie jest jeszcze większa, maksymal- na głębokość akwenu dochodzi bowiem do 400 m p.p.m. Przed tysiącami lat Morze Mar- twe było połączone z Morzem Czerwonym, sta- nowiąc przedłużenie zatoki Akaba ku północy aż po Jezioro Galilejskie. Jednak wraz z obniża- niem się poziomu wody w oceanach, połącze- nie zostało przerwane. Gwałtowne parowanie wód w odciętym akwenie powoduje jego bezu- stanne kurczenie się. Niektórzy naukowcy prze- widują, że jeśli nie uda się powstrzymać tego procesu, już za pół wieku Morze Martwe wy- schnie całkowicie! Przyczynia się do tego eks- tremalnie gorący klimat, w którym woda paru- je z ekspresową szybkością, zaś jej dopływ jest coraz mniejszy. Coraz większe potrzeby rolnic- twa oraz powiększającej się stale populacji Izra- ela i Jordanii sprawiają, że z biegiem Jordanu dociera do Morza Martwego coraz mniej wody. Dlatego w obu krajach, w celu ocalenia akwe- nu, rozważa się m.in. budowę kanału dostarcza- jącego wodę morską z Morza Czerwonego lub Śródziemnego. A Morze Martwe warto ocalić ze względu na niezwykły skład jego wód. Żaden inny akwen na świecie nie ma tak wysokiego zasolenia, które sięga tu 28 ! Tak wysoka zawartość soli sprawia, że w wodzie próżno szukać ryb, jedy- ne żywe organizmy, które są w stanie przetrwać w tej solnej zupie to specjalnie przystosowane bakterie. Ogromna zawartość soli (chlorku sodu, wapnia, potasu i magnezu) sprawia, że woda i szlam z dna morza ma właściwości lecznicze, zwłaszcza przy problemach skórnych. Parowa- nie sprawia, że w powietrzu nad wodą znajdu- je się wiele mikroelementów. A w tak głębokiej depresji, w jakiej leży Morze Martwe, wyższa jest także zawartość tlenu w powietrzu (nawet o 10 więcej niż na poziomie morza!), stąd po- byt tu zalecany jest astmatykom i alergikom. W południowej części zbiornika, obecnie od wielu lat odciętej od głównego akwenu, wydo- bywa się asfalt oraz pozyskuje sól. Kup książkę Poleć książkę JORDANIAPALESTYNA(Zachodni Brzeg)IZRAEL Hebron Hebron 161 Ǫ s. 234 To duże miasto, zamieszkałe przez około 183 tysiące mieszkańców, jest jednym z najważniejszych ośrodków Autonomii Palestyńskiej i naj- większym na południe od Jerozolimy, oddalonej o około 35 km na pół- noc. W Hebronie mieści się ważny dla Palestyńczyków ◆ Uniwersytet Hebroński, uczelnia założona w 1971 r. Miasto ma od wieków ogromne znaczenie dla trzech wielkich religii monoteistycznych. Wyznawcy judaizmu, chrześcijaństwa oraz islamu wierzą, że właśnie tu pochowano szczątki Abrahama, jego żony Sary, syna Izaaka z żoną Rebeką oraz Jakuba. Ponadto muzułmanie uważają, że na terenie dzisiejszego Hebronu zamieszkał Adam z Ewą po wygnaniu z raju. Niestety, dziś miasto jest przede wszystkim areną zaognionego konfliktu palestyńsko-izraelskiego. Jak w soczewce skupiają się tu pro- blemy związane z okupacją przez Izrael Zachodniego Brzegu. Historia Hebron (arab. Al-Halil), wymieniany w Torze jako Kirjat Arba, założony został podobno już w 1730 r. p.n.e. Tu właśnie przybył Abraham i kupił grotę Makpela (hebr. Machpela, arab. Al-Haram al-Ibrahim), przezna- czając ją na grobowiec dla swojej rodziny. W Hebronie Dawid został wy- brany królem żydowskim, a miasto było jego stolicą przez siedem lat, aż do zdobycia Jerozolimy. Miasto zostało jednak zdobyte i zniszczone przez legiony rzymskie. Odbudowali je dopiero Arabowie po zajęciu ca- łej Palestyny w VII w. W latach 1100–87 Hebronem władali krzyżowcy. ◆ Uniwersytet Hebroński tel.: +972 (2) 222 0995 www.hebron.edu info@henron.edu Panorama Hebronu 160 Judea i Morze Martwe Morze Martwe – najbardziej zasolony akwen świata rewizje lub protesty palestyńskie powodują ogromne kolejki przy tych punktach, wydłużając w nieskończoność czas jazdy z miasta do mia- sta. Niektóre posterunki można z kolei pokonać tylko pieszo. Brakuje tu sprawnej i wygodnej komunikacji autobusowej, wyjątkiem są miejsco- wości nad Morzem Martwym. Podróż nad Morze Martwe trzeba zaplanować z rozwagą, zwłaszcza latem. Panują tu wówczas naprawdę ekstremalne upały, w dzień tem- peratura nierzadko zbliża się do 50ºC. W takim skwarze wszelki większy wysiłek może być po prostu zabójczy! Zawsze trzeba mieć ze sobą za- pas pitnej wody, nakrycie głowy, luźną, przewiewną odzież osłaniającą całe ciało oraz krem z mocnym filtrem przeciwsłonecznym (choć gęstość powietrza w depresji sprawia, że o opaleniznę trudniej tu niż nad praw- dziwym morzem!). Z kolei zimą temperatura, w dzień często zbliżająca się do 30ºC, w nocy może spadać nawet do 0ºC! Warto też pamiętać, że kąpiel poza miejscami wyznaczonymi jest zabroniona i lepiej nie wcho- dzić do morza tam, gdzie nie mamy dostępu do słodkiej wody. Po kąpieli trzeba spłukać z siebie piekącą sól słodką wodą. Lecz przede wszystkim słodka woda jest niezbędna w razie zachlapania oczu, ponieważ nawet jedna kropla słonej wody, która wpadnie do oka, wywołuje trudny do zniesienia ból. Niezwykle groźne jest połknięcie, a zwłaszcza dostanie się do płuc słonej wody. Ponadto w wielu miejscach (oprócz wyznaczo- nych bezpiecznych kąpielisk) dno niespodziewanie się zapada lub, pod ciężarem człowieka, może nagle się obsunąć. Niebezpieczne bywają też zachodnie wiatry, które mogą znieść kąpiących się na środek akwenu. Kup książkę Poleć książkę Kup książkę Poleć książkę 162 Judea i Morze Martwe Jerycho 163 ◆ Grota Patriarchów nd.–czw. 8.00–16.00, z przerwami na modlitwy Wejście do Groty Patriarchów Co najmniej od XII w. w Hebronie mieszkała niewielka społeczność ży- dowska, ale w 1929 r. w czasie zamieszek antyżydowskich w całej Pale- stynie doszło tu do tragicznego pogromu. Palestyńczycy zamordowali 67 Żydów, pozostałych mandatowe władze brytyjskie ewakuowały do Jerozolimy. Warto jednak pamiętać, że kilkuset Żydów ocalili ich pale- styńscy sąsiedzi. Po 1947 r. i włączeniu Zachodniego Brzegu do Jordanii w mieście nie pozostał ani jeden Żyd. Dwadzieścia lat później, w czasie wojny sześciodniowej, Hebron zajęły wojska izraelskie. Wkrótce potem przybyli tu żydowscy osadnicy, zajmując nielegalnie domy na terenie Starego Miasta. W 1994 r. doszło do tragedii. Modlących się w meczecie przy Grocie Patriarchów muzułmanów zabił uzbrojony w pistolet maszy- nowy fanatyczny osadnik żydowski Baruch Goldstein. Zginęło 29 osób, a prawie 200 było rannych. Do dziś sprawca masakry uznawany jest przez ortodoksyjnych osadników za bohatera walczącego o biblijne zie- mie Izraela. Obecnie w centrum miasta znajduje się kilka enklaw, w któ- rych żyją wyjątkowo fanatycznie nastawieni osadnicy, uznający Hebron za biblijny Kirjat Arba, część ziemi Izraela, na której Palestyńczycy są intruzami. Choć przebywają tu nielegalnie nawet z punktu widzenia prawa izraelskiego, ich domy ochraniane są przez żołnierzy, a wiele ulic w sąsiedztwie ich domostw jest zamkniętych dla Palestyńczyków, któ- rym nakazano opuścić zamieszkałe przez nich wcześniej budynki. W ten sposób dawny gwarny targ na terenie Starego Miasta został zupełnie opuszczony i zamknięty. Niektóre ulice są otwarte dla Palestyńczyków, ale na wyższych piętrach domów miesz- kają osadnicy żydowscy. Aby osłonić prze- chodniów przed zrzucanymi na ich głowy nieczystościami, nad ulicami muszą być rozpięte specjalne siatki… Mur liczy ponad dwa tysiące lat. Wzniesiony został z rozkazu Heroda Wielkiego w I w. p.n.e. Meczety i synagoga w obrębie murów pochodzą z czasów średniowiecza. Główny meczet to XII-wieczny kościół krzyżow- ców przebudowany po odbiciu miasta przez sułtana Saladyna. We wnę- trzu znajdują się nagrobki Abrahama, Sary (pomiędzy nagrobki wsta- wiono małą synagogę) z IX w., a po przeciwnej stronie Jakuba i Lei z XIV stulecia. W nieco młodszym meczecie, przylegającym od wschodu do głównej świątyni, znajdują się XIV-wieczne grobowce Izaaka i Rebeki. JerycHo Ǫ s. 234 Niewielkie miasto (ok. 20 tysięcy mieszkańców) w dolinie Jordanu ucho- dzi za najstarsze na świecie. Nigdy jednak nie było wielkim ośrod- kiem miejskim. Panujące tu ekstremalne warunki klimatyczne sprawiają, że mieszkańcy miasta muszą być przyzwyczajeni do temperatur prze- kraczających niemal przez pół roku 40ºC. Jest to jedno z najniżej poło- żonych osiedli ludzkich na świecie, znajduje się bowiem 270 m p.p.m. Pielgrzymki chrześcijańskie odwiedzają miasto przede wszystkim ze względu na pobliską Górę Kuszenia oraz miejsce nad Jordanem, w któ- rym św. Jan Chrzciciel miał ochrzcić Jezusa. Znajduje się ono naprze- ciwko Betanii leżącej po jordańskiej (tj. wschodniej) stronie rzeki, którą także uznaje się za miejsce chrztu (zob. s. 178). Historia Jerycho (hebr. Yeriho, arab. Arīhā) było zamieszkane już przeszło 11 ty- sięcy lat p.n.e. Ludzie osiedlali się tutaj przez wzgląd na wydajne, cało- roczne źródło na wzgórzu zwanym obecnie Tell es-Sultan. Wykopaliska Ruiny pałacu Hiszama z pięknymi łaźniami z mozaikami, zdobie- niami i kolumnami ZwiedZ anie Zwiedzanie Hebronu jest trudne. Wiele ulic zagrodzonych jest betonowymi barierami i pozostają albo całkowicie zamknięte, albo wstęp na nie jest limitowany. To czy tury- sta zostanie wpuszczony zależy od pełnią- cych straż żołnierzy. Wielu Palestyńczy- ków trudni się oprowadzaniem turystów po Starym Mieście, lecz warto wiedzieć, że nie wolno im wchodzić do enklaw, w któ- rych mieszkają osadnicy żydowscy oraz do przylegających do nich stref bezpieczeń- stwa. To oznacza, że nie mają dostępu do większej części Starego Miasta. Zabudowania ◆ Groty Patriarchów (arab. Haram Al-Chalil) otoczone są mu- rem z ogromnych bloków kamiennych. Kup książkę Poleć książkę Kup książkę Poleć książkę 164 Judea i Morze Martwe Jerycho 165 Pałac HiszaMa Na północ od Jerycha znajdują się ruiny ogrom- nego kompleksu pałacowego, zwane, zdecydo- wanie na wyrost, Wersalem Bliskiego Wschodu. Niezwykła rezydencja powstała zapewne nie dla skąpego i surowego kalifa Hiszama ibn Abd al-Malika, lecz dla jego syna i następcy Jazida ibn al-Walida (panował tylko dwa lata w poł. VIII w.). Kalifowi na pewno nie brakowało środ- ków na budowę wspaniałej siedziby – władał imperium rozciągającym się od Atlantyku i Pire- nejów po Indie. Pałac nie został ukończony i po zamordowaniu kalifa uległ zniszczeniu. Przez stulecia służył mieszkańcom Jerycha jako… ka- mieniołom, skąd czerpano budulec na nowe domy w mieście. archeologiczne odsłoniły wiele warstw osadniczych z różnych kultur. Już w IX w. p.n.e. powstała tu osada, otoczona kamien- nym murem, uznawana za najstarsze mia- sto świata. Tysiąc lat później powstał mur o wysokości 3,5 m z jedną 10-metrową basztą, otaczający osadę o powierzchni przeszło czterech hektarów. Według Sta- rego Testamentu gdy Izraelczycy wkraczali do Ziemi Obiecanej, musieli najpierw zdo- być otoczoną potężnymi murami twier- dzę Jerycho. Gdy okrążali miasto w uroczy- stej procesji niosąc Arkę Przymierza i dmąc w potężne trąby, mury runęły. Badania ar- cheologiczne wykazały, że rzeczywiście około XV w. p.n.e. mury zostały zburzone, a miasto zniszczone. Stało się to zapewne w wyniku jednego z wielu najazdów wojsk egipskich. Odbudowane, zostało jednak opuszczone po najeździe babilońskim w 586 r. p.n.e. Nowe, duże mia- sto wzniósł nieco dalej na południe od Tell es-Sultan Herod Wielki. Je- rycho było kwitnącym ośrodkiem rolniczym i takim pozostało w okresie bizantyńskim oraz po podboju arabskim. W okolicy powstała wówczas zimowa rezydencja kalifów umajjadzkich, zwana Chirbat al-Mefdżar ( ruiny na północ od współczesnego Jerycha, udostępnione obecnie do zwiedzania). Ale po okresie wypraw krzyżowych miasto zostało opusz- czone, a rolnicze okolice na skutek zniszczenia systemów irygacyjnych Góra Kuszenia, zwana też Górą Kwarantanny, czyli Czterdziestu Dni zagarnęła pustynia. Jerycho odrodziło się dopiero w okresie Mandatu Brytyjskiego nad Palestyną po I wojnie światowej. Po 1945 r. znalazło się w granicach Jordanii, ale zostało zajęte przez Izraelczyków w czasie wojny sześciodniowej w 1967 r. Jednak w 1994 r. było pierwszym mia- stem oddanym w wyniku porozumienia w Oslo władzom Autonomii Palestyńskiej. Co prawda na czas drugiej intifady zawieszono autono- mię, lecz przywrócono ją w 2005 r. Targ w Jerychu z lokalnymi specjałami ZwiedZ anie Na północny zachód od centrum współczesnego Jerycha, na wzgó- rzu Tell es-Sultan znajduje się stanowisko archeologiczne (codz. 8.00–17.00, 10 NIS). Można tu zobaczyć prastare kamienne obwarowa- nia, liczące ponad dziesięć tysiącleci! Tuż obok znajduje się dolna sta- cja kolejki linowej jadącej (kursuje codz. w godz. 8.00–21.00, przejazd w obie strony 55 NIS) na Górę Kuszenia. Według tradycji biblijnej na tej właśnie górze szatan kusił Jezusa po 40 dniach postu na pustyni. Na szczycie góry stała przed wiekami forteca władców Syrii, Seleucydów, zajęta następnie przez powstańców żydowskich i włączona do króle- stwa hasmonejskiego. Istniał tu średniowieczny klasztor, którego odbu- dowę podjęto w 1874 r., ale nigdy nie ukończono. Wysoko, na skalnej półce w połowie wysokości urwiska, na Góry Ku- szenia widać uczepione skał zabudowania ortodoksyjnego klasztoru Quruntul. Dwa monastyry, nad urwiskiem oraz na szczycie, powstały tu w XII w., lecz już dwa wieki później znalazły się w ruinie. Obecny klasztor został odbudowany w latach 1874–1904. Pośród jego zabudowań znaj- duje się wejście do pierwotnego kościoła w skalnej pieczarze. Kup książkę Poleć książkę Kup książkę Poleć książkę 166 Judea i Morze Martwe Okolice Jerycha 167 Ǫ s. 234 okolice JerycHa Qasr al-yaHud Na wschód od Jerycha, nad samym Jordanem, korytem którego prze- biega granica z Jordanią, kilka kilometrów na południe od mostu Allenby (punkt kontrolny między okupowanym Zachodnim Brzegiem a Jordanią) znajduje się miejsce chrztu Pana Jezusa. Na trasie pra- dawnego szlaku handlowego z Jerycha za Jordan św. Jan Chrzciciel miał chrzcić wędrowców. Zaadoptował on w ten sposób tradycję żydowskiej rytualnej kąpieli w mykwie (łaźnia), którą należy poprzedzić modlitwę, zamieniając ją w rytuał oczyszczenia niezbędny podczas oczekiwania na bliskie nadejście Mesjasza. Do św. Jana Chrzciciela przybył także Je- zus, który właśnie od chrztu w rzece Jordan rozpoczął swoją publiczną działalność. Choć część odłamów chrześcijaństwa lokuje to wydarze- nie u wylotu Jordanu z Jeziora Galilejskiego (zob. s. 149), to większość, w tym przede wszystkim kościół katolicki, uznaje właśnie to miejsce koło Jerycha za autentyczne. Większość kościołów i kaplic znajduje się jed- nak po jordańskiej stronie rzeki (zob. s. 178). Po zachodniej stronie rzeki, kontrolowanej przez wojsko izraelskie, znajduje się odnowiony w 2011 r. kościół i kilka innych obiektów, otoczonych zamkniętą strefą wojskową. Dla wielu pielgrzymów może być zaskoczeniem widok rzeki Jordan, która w tym miejscu jest znacznie mniejsza niż w górnym biegu, latem ma szerokość zaledwie kilku metrów i gdyby nie graniczny płot, można byłoby łatwo przez nią przejść, brodząc w wodzie. Qasr al-Yahud – miejsce chrztu Jezusa ZaJaZd miłosiernego samarytanina W połowie drogi z Jerozolimy do Jerycha znajdują się ruiny kościoła z czasów bizantyńskich, a także ◆ zajazdu dla podróżnych, wzniesio- nego przez krzyżowców. Od wieków pielgrzymi chrześcijańscy uznają, że tu przy pradawnej drodze z Jerozolimy doszło do zdarzeń opisanych przez Jezusa w przypowieści o miłosiernym Samarytaninie. Choć była to wszak tylko przypowieść, faktem jest, że już w starożytności istniał tu zajazd dla podróżnych, zapewne wzniesiony w I w. przez Heroda Wiel- kiego jako jego niewielka rezydencja. Dziś można tu zwiedzać wykopa- liska z ruinami wspominanych budowli. Warte zobaczenia są zwłaszcza mozaiki z okresu bizantyńskiego. ◆ Zajazd dla podróżnych w drodze do Jerycha IV–X codz. 8.00–17.00, XI–III 8.00–16.00 N 21 NIS, U 9 NIS klasZ tor św. JerZ ego koZiby Na zachód od Jerycha strome urwiska wzgórz wznoszących się nad Ro- wem Jordanu rozcina wąski kanion Wadi Qelt. Mniej więcej półtora ki- lometra od jego wylotu znajduje się klasztor św. Jerzego Koziby, nie- samowicie położony pod skalnymi urwiskami (zazwyczaj otwarte codz. w godz. 8.00–12.00, 15.00–19.00). Dawne tradycje prawosławne wiążą to miejsce z kilkoma wydarzeniami biblijnymi. Miał tu zatrzymać się w cza- sie ucieczki na Synaj prorok Eliasz, zaś ojciec Maryi, św. Joachim, w tym miejscu miał zapłakać nad bezpłodnością żony, św. Anny. Wkrótce po- tem także w tym miejscu anioł miał oznajmić św. Joachimowi, iż Anna jest brzemienna. Monastyr powstał tu jako jeden z wielu klasztorów za- łożonych w V w. na Pustyni Judzkiej. Patron klasztoru był jednym z jego Widok z lotu ptaka na klasztor św. Jerzego Koziby Kup książkę Poleć książkę Kup książkę Poleć książkę
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Ziemia Święta. Przewodnik dla pielgrzymów i turystów. Wydanie 1
Autor:
Sklep
Format
Cena
Helion.pl Helion.pl
książka
23,92 zł
Idź do sklepu »

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: