Autorka przygląda się społecznej funkcji dziewictwa i defloracji i dowodzi, że są one elementem procesu wytwarzania płci i cielesności, konstytuują podmiotowość kobiecą i doświadczenie bycia kobietą. Analizowane są zarówno pogłębione wywiady z kobietami, jak i dzieła literackie, filmy, audycje radiowe, kampanie reklamowe czy artykuły prasowe. Pozwala to pokazać siatkę dyskursów koncentrujących się wokół problemów seksualności, cielesności, fizjologii i anatomii kobiecego ciała, a także sprecyzować, w jaki sposób zagadnienie dziewictwa i defloracji służy społeczeństwu jako narzędzie kontroli kobiet.
Darmowy fragment publikacji:
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 1
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 1
2017-09-07 14:58:44
2017-09-07 14:58:44
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 2
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 2
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 3
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 3
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
Jerzy Różański – Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania
Katedra Finansów i Strategii Przedsiębiorstwa, 90-237 Łódź, ul. Matejki 22/26
RECENZENT
Marek Jabłoński
REDAKTOR INICJUJĄCY
Monika Borowczyk
REDAKTOR WYDAWNICTWA UŁ
Bogusław Pielat
SKŁAD I ŁAMANIE
AGENT PR
PROJEKT OKŁADKI
Katarzyna Turkowska
Zdjęcie wykorzystane na okładce: © Depositphotos.com/Lenorlux
© Copyright by Jerzy Różański, Łódź 2016
© Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2016
Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Wydanie I. W.07909.17.0.M
Ark. wyd. 7,5; ark. druk. 11,625
ISBN 978-83-8088-570-7
e-ISBN 978-83-8088-571-4
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
90-131 Łódź, ul. Lindleya 8
www.wydawnictwo.uni.lodz.pl
e-mail: ksiegarnia@uni.lodz.pl
tel. (42) 665 58 63
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 4
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 4
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
SPIS TREŚCI
Wstęp
1
Zmiany w gospodarce światowej, kryzys gospodarczy
i finansowy a inwestycje zagraniczne
1.1. Ogólne tendencje zmian w gospodarce światowej
1.2. Wpływ kryzysu gospodarczego i finansowego na
formy ekspansji – podstawowe kierunki zmian
gospodarkę krajów Unii Europejskiej, w tym i Polski
1.3. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne i niekapitałowe
1.4. Możliwości zwiększenia udziału Polski w kształtowaniu
bezpośrednich inwestycji zagranicznych – inwestycje
polskich przedsiębiorstw
7
11
11
15
22
32
2
Dylematy rozwojowe współczesnych przedsiębiorstw
2.1. Podstawowe kierunki przeobrażeń współczesnych
41
przedsiębiorstw
2.2. Pułapki polityki wzrostu przedsiębiorstw
2.3. Praktyczne aspekty restrukturyzacji przedsiębiorstw
2.4. Wzrastająca rola innowacji we współczesnych przed-
siębiorstwach
2.5. Współpraca przedsiębiorstw, kooperencja, układy
sieciowe i outsourcing
41
43
56
63
87
5
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 5
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 5
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
2.6. Inwestycje i dezinwestycje – metody mierzenia
efektów
2.7. Dylematy związane z metodami oceny działalności
przedsiębiorstw
3
Tradycyjne i nowoczesne źródła finansowania
przedsiębiorstwa – zmiany w strukturze finansowania
przedsiębiorstw
3.1. Fundusze podwyższonego ryzyka
3.2. Instrumenty hybrydowe
3.3. Pozostałe alternatywne źródła finansowania
przedsiębiorstwa
3.4. Finansowanie przedsiębiorstw z funduszy Unii
Europejskiej
3.5. Dobór źródeł finansowania a decyzje podejmowane
w przedsiębiorstwach
Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
103
123
133
136
149
152
158
161
171
175
185
186
6
Spis treści
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 6
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 6
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
WSTĘP
Kilkanaście pierwszych lat XXI wieku upłynęło pod znakiem
dość istotnych zmian w gospodarce światowej, na co wpływ mia-
ły nie tylko procesy globalizacji w owej gospodarce i związane
z nimi procesy internacjonalizacji przedsiębiorstw, ale również
kryzys gospodarczy i finansowy, zapoczątkowany (umownie)
upadkiem banku Lehman Brothers w roku 2008.
Należy też zwrócić uwagę na rekonfigurację znaczenia wie-
lu krajów w światowym systemie gospodarczym – wzrastającą
rolę Chin i państw azjatyckich, symptomy kryzysu w gospodarce
amerykańskiej i gospodarce wielu krajów europejskich.
Wymogi konkurencyjności skłaniają współczesne przedsię-
biorstwa do wielu działań, które pozwolą im na dalszy rozwój,
a przynajmniej utrzymanie dotychczasowej pozycji rynkowej.
Wzrasta znaczenie innowacyjności, porozumień między przed-
siębiorstwami, poszukiwania rynków zbytu poza krajem macie-
rzystym. Zmienia się samo przedsiębiorstwo, coraz większa jest
rola kapitału intelektualnego, nowe przedsiębiorstwa zaczynają
często mieć charakter wirtualny, wykazują wielką elastyczność
działania, zakres ich funkcjonowania jest bardzo płynny.
Zmieniają się formy finansowania przedsiębiorstw, w co-
raz większym stopniu wykorzystywane są alternatywne źródła
tego finansowania oraz montaż finansowy, umożliwiający po-
zyskanie kapitału z różnych źródeł, w możliwie najlepszych dla
przedsiębiorstwa proporcjach (project finance). W wielu krajach
istotną rolę w finansowaniu przedsięwzięć rozwojowych odgrywa
7
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 7
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 7
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
współpraca sektora publicznego z sektorem prywatnym (partner-
stwo publiczno-prywatne).
Dlatego też w niniejszej monografii podjęta zostaje próba po-
kazania, jakich działań dokonują współczesne przedsiębiorstwa
w odpowiedzi na zmiany zachodzące w ich globalnym czy krajo-
wym otoczeniu, ale właśnie z uwzględnieniem tych problemów,
które mają szczególnie dyskusyjny, a może nawet nieco kontro-
wersyjny charakter. Tam, gdzie było to możliwe, wykorzystano
prowadzone przez autora monografii badania empiryczne, syn-
tetyzując ich wyniki. Należy zastrzec, że autor wykorzystywał
w swoich rozważaniach te źródła literaturowe, które uznał za
najbardziej wiarygodne, nie sugerując się tym, czy dane źródło
jest wcześniejsze, czy późniejsze. Dlatego też wykorzystana zo-
stała literatura z bardzo różnych okresów, w których powstawały
cytowane dzieła.
Jednocześnie zwrócono uwagę na praktyczne aspekty po-
dejmowanych zagadnień. Chodzi bowiem o to, gdzie występują
rzeczywiste problemy związane z funkcjonowaniem przedsię-
biorstw, jakie dylematy i kwestie, do rozwiązania rzeczywiście się
pojawiają i na ile koncepcje teoretyczne są w stanie odpowiedzieć
na trudności, wymagające rozwiązania.
Niestety, wiele zjawisk zachodzących we współczesnej gospo-
darce umyka nieco uwadze badaczy. Zapomina się, że nie każdy
wzrost przedsiębiorstwa prowadzi do wzrostu jego rentowności,
że koszty ekspansji mogą skutecznie zmniejszyć tę rentowność,
a osiągnięcie progu rentowności nie gwarantuje nieprzerwanych
przyszłych zysków.
Zapomina się, że maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa
nie dla wszystkich przedsiębiorstw, działających w różnych for-
mach organizacyjno-prawnych, może być podstawowym celem
działania lub też kryterium oceny.
Zapomina się, że systemy oceny przedsiębiorstwa, bazujące
wyłącznie na wskaźnikach o charakterze finansowym, nie mogą
we współczesnej gospodarce odgrywać dobrze swojej roli, podob-
nie jak metody oceny opłacalności inwestycji, które – uznając za
jedyny tylko finansowy aspekt oceny – mogą prowadzić do błęd-
nych decyzji inwestycyjnych.
8
Wstęp
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 8
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 8
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
Pierwszy rozdział pracy zawiera rozważania dotyczące zmian,
jakie występują w gospodarce światowej pod wpływem globali-
zacji i procesów internacjonalizacji przedsiębiorstw, kryzysu go-
spodarczego i finansowego oraz jego skutków, to znaczy zmian
w znaczeniu poszczególnych państw w gospodarce światowej.
Drugi rozdział przedstawia najważniejsze zmiany, które wy-
stępują w działalności współczesnych przedsiębiorstw, gdzie
konieczność ciągłego konkurowania w coraz większym stopniu
wiąże się obecnie z potrzebą współdziałania oraz wprowadzenia
innowacji.
A także o tym, że mierniki określające efekty uzyskane w wy-
niku wprowadzenia innowacji do przedsiębiorstwa nie mogą
bazować wyłącznie na kosztach ponoszonych na działalność ba-
dawczo-rozwojową, a nawet – należy to podkreślić – w ogóle nie
powinny brać pod uwagę kosztów jako kryterium oceny innowa-
cyjności przedsiębiorstwa.
Zapomina się, że formalna dostępność określonych źródeł
finansowania dla potencjalnego kapitałobiorcy nie oznacza rze-
czywistej dostępności, ponieważ zależy to w dużym stopniu od
prowadzonej przez poszczególnych kapitałodawców polityki. Jed-
nocześnie uciążliwość procedur związanych z pozyskaniem kapi-
tału może być czynnikiem bardziej branym pod uwagę przez ka-
pitałobiorców niż koszt kapitału czy efekt dźwigni finansowej.
Powstanie przedsiębiorstw wirtualnych powoduje, że zacierają
się granice przedsiębiorstwa, wzrost znaczenia kapitału intelek-
tualnego zmienia warunki wyceny przedsiębiorstwa, trzeba bo-
wiem oszacować wartość nie tylko majątku o charakterze mate-
rialnym, ale również tego o charakterze niematerialnym. Wzrasta
znaczenie procesów restrukturyzacyjnych i nowoczesnych metod
oceny przedsiębiorstwa i jego rozwoju, w tym działań dezinwe-
stycyjnych.
Trzeci rozdział w całości poświęcony jest problematyce fi-
nansowania przedsiębiorstwa ze źródeł, których znaczenie dla
współczesnych finansów przedsiębiorstwa jest coraz większe
i które stwarzają, z punktu widzenia ich atrakcyjności, pewną
konkurencję w stosunku do finansowania tradycyjnego i finanso-
wania ze środków UE. Podobne w wielu wypadkach są warunki,
Wstęp
9
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 9
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 9
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
które muszą być spełnione, aby pozyskać środki z alternatywnych
źródeł finansowania przedsiębiorstwa i z funduszy oferowanych
przez UE.
Zakończenie zawiera syntetyczne podsumowanie całości roz-
ważań oraz wnioski wynikające ze zgromadzonego materiału te-
oretycznego i empirycznego.
10
Wstęp
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 10
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 10
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
1ZMIANY W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ,
KRYZYS GOSPODARCZY I FINANSOWY
A INWESTYCJE ZAGRANICZNE
1.1.
Ogólne tendencje zmian w gospodarce
światowej
Światowa gospodarka jako całość przechodzi dość istotną ewo-
lucję. Przemiany mają charakter wielokierunkowy. Jednak dość
popularny jest pogląd, że najbardziej istotną cechą gospodarki
światowej staje się, tak twierdzi np. W. Szymański, „wchodzenie
w erę trwałego trendu destabilizacji. Decyduje o tym mnogość
czynników destabilizacji i duże prawdopodobieństwo nasilenia
się wielu takich czynników w miarę upływu czasu”1. Wiąże się to
z tendencjami liberalizacyjnymi i, co za tym idzie, z
osłabieniem roli państwa w gospodarce i ograniczeniem ta-
kich działań regulujących, które zmniejszają naturalną chęć
przerzucenia przez kapitał kosztów na innych uczestników
gry rynkowej […] Konsekwencją jest również osłabienie
zdolności państwa do przeciwdziałania skutkom krótko-
wzroczności rynku i kapitału2.
Jednocześnie, istotne trendy w gospodarce światowej mają
swoje źródła w procesach występujących zarówno na poziomie
1 W. Szymański, Niepewność i niestabilność gospodarcza, Difi n, War-
szawa 2011, s. 12.
2 Ibidem, s. 14.
11
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 11
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 11
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
makroekonomicznym, jak i mikroekonomicznym, których
wpływ na gospodarkę światową wzajemnie się przeplata. Skala
wpływu poszczególnych czynników nie jest przy tym jednakowa.
Wyraźnie można określić czynniki silniej i słabiej oddziałujące na
przemiany w gospodarce światowej, jakkolwiek zdania na temat
tego, które czynniki oddziałują silniej, a które słabiej, są w litera-
turze przedmiotu podzielone.
Do najczęściej wymienianych przyczyn, z powodu których
zmiany w gospodarce światowej przyjmują taką, a nie inną po-
stać, zalicza się m.in.:
1. Internacjonalizację, rozumianą jako sposób umiędzyna-
rodowienia struktur, procesów, podmiotów gospodarczych
i politycznych.
2. Globalizację rynków (strona popytowa) i globalizację
sektorów (strona podażowa), rozumianych jako zwiększanie
się poziomu otwartości granic, swobody przepływu towa-
rów, usług, ludzi i kapitałów […].
3. Zmiany u klientów tak indywidualnych (konsumentów),
jak i instytucjonalnych, rozumiane zarówno jako nowy spo-
sób ich funkcjonowania na rynku, jak i kształtowanie się
nowych gustów, nowych upodobań, nowych potrzeb indy-
widualnych i grupowych uwarunkowanych często efektem
demonstracji […].
4. Network economy, rozumiana jako zdolność do bycia
w sieci i posługiwania się osiągnięciami nowej techniki in-
formacyjnej […] wykorzystania sieci do prowadzenia bizne-
su […]3.
Można więc przyjąć, że na obecny kształt gospodarki świa-
towej wpływają z jednej strony procesy globalizacyjne i zwią-
zana z tym internacjonalizacja działalności, przede wszystkim
3 K. Duczkowska-Małysz, M. Duczkowska-Piasecka, Przyszłość kon-
kurencji wobec niestabilności globalnej, [w:] R. Sobiecki (red.), Nara-
stająca niestabilność gospodarki, a konkurencyjność przedsiębiorcy,
Ofi cyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2014, s. 14.
12
Zmiany w gospodarce światowej, kryzys gospodarczy i fi nansowy…
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 12
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 12
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
przedsiębiorstw, ale również i wzrost znaczenia technik informa-
tycznych oraz zmiany popytu rynkowego w skali całej gospodarki
światowej, związane z zupełnie innymi potrzebami nowych poko-
leń nie tylko w krajach wysoko rozwiniętych, ale również w kra-
jach emerging markets, a nawet w krajach słabiej rozwiniętych.
Oczywiście, można brać pod uwagę też inne czynniki, wśród
których wymienia się zdolność reagowania gospodarki na różne-
go typu zagrożenia występujące na świecie, jako zagrożenia glo-
balne (np. terroryzm) lub zagrożenia regionalne (np. korupcja).
R. Oczkowska zwraca uwagę na fakt, że globalizacja
jako proces ekonomiczny ma miejsce równocześnie na
trzech poziomach: przedsiębiorstw, rynków/sektorów oraz
gospodarki światowej. Zasadniczą cechą globalizacji jest in-
tegrowanie działań, procesów i podmiotów w ogólnoświa-
towy (globalny) system funkcjonujący na jednym z trzech
poziomów, ale powiązany z innymi4.
Autorka zwraca uwagę, w ślad za innymi autorami, na zmiany
otoczenia globalnego przedsiębiorstw. Zmiany te kształtowane są
przez:
– czynniki polityczno-prawne, decydujące o stopniu liberaliza-
cji stosunków polityczno-gospodarczych,
– postęp naukowo-techniczny (rozwój technologii, wzrost zna-
czenia kapitału intelektualnego),
– czynniki ekonomiczne, w szczególności z zakresu konkuren-
cji międzynarodowej,
– czynniki społeczne (ujednolicenie upodobań konsumentów,
edukacja)5.
Zmiany występujące w otoczeniu przedsiębiorstw skłaniają
je do internacjonalizacji działań. We współczesnych warunkach
4 R. Oczkowska, Międzynarodowa ekspansja przedsiębiorstw w wa-
runkach globalizacji, Difi n, Warszawa 2013, s. 18.
5 Ibidem, s. 24.
Ogólne tendencje zmian w gospodarce światowej
13
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 13
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 13
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
rozwoju gospodarki światowej internacjonalizację należy rozu-
mieć jako:
a) proces polegający na rozwoju międzynarodowego za-
angażowania, następujący dzięki elastycznym strukturom
organizacyjnym, innowacyjności, współpracy w sieci oraz
realizacji zróżnicowanych w zależności od rynku i produk-
tów modeli biznesu.
b) sposób myślenia.
W warunkach nowej gospodarki oznacza to myślenie
o organizacji przez pryzmat konkurencji międzynarodowej
lub globalnej, niezależnie od miejsca prowadzonej działal-
ności gospodarczej6.
Zmiany otoczenia gospodarczego przedsiębiorstw są zarów-
no przyczyną, jak i skutkiem internacjonalizacji przedsiębiorstw.
Z jednej strony bowiem globalizacja nie pozwala przedsiębior-
stwom działać w dotychczasowy sposób, skoro w rodzinnym
kraju są one zmuszone do konkurowania z przedsiębiorstwami
zagranicznymi, które już w nim działają, i to (oraz szereg innych
czynników) może skłaniać je do podejmowania działalności
poza granicami kraju macierzystego. Z drugiej zaś umiędzyna-
rodowienie działalności przedsiębiorstw zmienia środowisko
gospodarcze w wielu krajach, przyczyniając się do postępów glo-
balizacji.
Na te procesy (globalizacji, internacjonalizacji) nakładają się
też coraz szybsze zmiany upodobań konsumentów indywidu-
alnych i grupowych. Jednakże chyba ważniejszym czynnikiem,
przesądzającym o zmianach w gospodarce światowej, jest rewo-
lucja informatyczna.
Rosnąca rola informatyki w działalności gospodarczej przed-
siębiorstw spowodowała, że wiele transakcji może być przeprowa-
dzonych w przestrzeni elektronicznej.
6 M. Poniatowska-Jaksch, Nowe myślenie strategiczne a internacjo-
nalizacja polskich przedsiębiorstw, [w:] R. Sobiecki, J. Pietrewicz
(red.), Wymogi globalnej konkurencyjności przedsiębiorstw, Ofi cy-
na Wydawnicza SGH, Warszawa 2014, s. 17.
14
Zmiany w gospodarce światowej, kryzys gospodarczy i fi nansowy…
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 14
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 14
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
1.2.
Wpływ kryzysu gospodarczego
i fi nansowego na gospodarkę krajów Unii
Europejskiej, w tym i Polski
Jednym z istotnych czynników, kształtujących współczesną go-
spodarkę, jest kryzys gospodarczy i finansowy, umownie zapo-
czątkowany upadkiem banku inwestycyjnego Lehman Brothers
w USA w roku 2008, jakkolwiek symptomy tego kryzysu były
widoczne już rok wcześniej. Od roku 2012 zjawiska kryzysowe
stopniowo ulegają osłabieniu, chociaż nie ustąpiły całkowicie.
Stawiane są hipotezy, że destabilizacja będzie coraz bardziej cha-
rakterystyczną cechą współczesnej gospodarki światowej. W. Szy-
mański pisze, że
następuje stopniowe przejście od stosunkowo długich pro-
cesów stabilizacji przerywanych co jakiś czas zjawiskami
destabilizacji – do stosunkowo trwałych długich okresów
niestabilności i kryzysów przerywanych niekiedy krótkimi
okresami stabilności i spokoju. Kumulują się systemowe,
ustrojowe, strukturalne, finansowe i społeczno-polityczne
źródła niestabilności7.
Charakterystyczną cechą kryzysu lat 2008–2012 było przej-
ście zjawisk kryzysowych ze sfery finansowej na sferę realną, co
doprowadziło do takich zjawisk w sferze realnej, jak „spadek pro-
dukcji, inwestycji (rzeczowych i finansowych), zatrudnienia, kon-
sumpcji czy osłabienia międzynarodowej wymiany handlowej”8.
Jednym z ważniejszych skutków kryzysu jest spadek zaufania
7 W. Szymański, Niestabilność gospodarcza a szanse przedsiębiorstw,
[w:] R. Sobiecki, J. Pietrewicz (red.), Przedsiębiorstwo, a narastają-
ca niestabilność otoczenia, Ofi cyna Wydawnicza SGH, Warszawa
2012, s. 11.
8 K. Mitręga-Niestrój, Kanały transmisji kryzysu fi nansowego na sfe-
rę realną na przykładzie kryzysu subprime, „Annales Universitatis
Mariae Curie-Skłodowska” [Lublin] 2011, Sectio H, Oeconomia
45/2 [red. J. Węcławski], s. 34.
Wpływ kryzysu gospodarczego i fi nansowego na gospodarkę…
15
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 15
168_Rozanski_WspołczesneOK.indd 15
2017-09-07 14:58:48
2017-09-07 14:58:48
Pobierz darmowy fragment (pdf)
