Darmowy fragment publikacji:
B o ż e n a L e n a r t
E m i l i a Wa w r z y s z c z u k
N o w a u s t a w a
a n t y k r y z y s o w a
z ko m e n t a r z e m
Autorzy:
Bożena Lenart
prawnik, specjalista prawa pracy, doświadczony autor licznych publikacji z zakresu prawa pracy,
w tym m.in. Komentarza do ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników
i przedsiębiorców, wydanego w 2009 roku
Emilia Wawrzyszczuk
specjalista prawa pracy, autor oraz redaktor licznych publikacji z zakresu prawa pracy
Redaktor naczelna grupy czasopism: Małgorzata Jankowska
Wydawca: Agnieszka Gorczyca
Redaktor prowadząca: Emilia Wawrzyszczuk
ISBN 978-83-269-2774-4
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2013
Skład i łamanie: Raster studio
05-071 Sulejówek, ul. Konopnickiej 46, tel. 603 59 59 71
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa
tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10
Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim.
Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się
na źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich za-
stosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania
nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych.
W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku
wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.
Spis treści
1. Wstęp
2. Komentarz do ustawy z 11 października 2013 r.
o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną
miejsc pracy (Dz.U. z 2013 r. poz. 1291)
3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z 14 listopada 2013 r. w sprawie dofinansowania
z Funduszu Pracy kosztów szkolenia pracowników
objętych szczególnymi rozwiązaniami na rzecz
ochrony miejsc pracy (Dz.U. z 2013 r. poz. 1348)
4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z 14 listopada 2013 r. w sprawie przyznawania
świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy
(Dz.U. z 2013 r. poz. 1349)
3
4
47
59
3
NOWA USTAWA ANTYKRYZYSOWA Z KOMENTARZEM WSTĘP
Ustawa z 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc
pracy to druga specustawa mająca na celu pomoc przedsiębiorcom dotkniętym kryzysem go-
spodarczym oraz pracownikom zagrożonym utratą miejsc pracy. Pierwsza tego typu inicjatywa
– ustawa z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników
i przedsiębiorców, zwana również ustawą antykryzysową – obowiązywała od 22 sierpnia
2009 r. do 31 grudnia 2011 r.
Przepisy niniejszej ustawy są w dużym stopniu wzorowane na rozwiązaniach sprawdzonych
pod rządami pierwszej ustawy antykryzysowej. Od 21 listopada 2013 r. przedsiębiorcy mogą
zatem ponownie korzystać z instytucji przestoju ekonomicznego oraz obniżonego wymiaru
czasu pracy (który, po spełnieniu określonych w ustawie warunków oraz dochowaniu odpo-
wiedniego trybu wprowadzenia, może być stosowany wobec pracowników bez konieczności
stosowania indywidualnych wypowiedzeń zmieniających). Mogą także uzyskać pomoc finan-
sową dla pracowników w postaci subsydiów płacowych oraz środków na opłacenie składek
ZUS – z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a także dofinansowania do
szkoleń – z Funduszu Pracy.
W obecnej ustawie brak jest natomiast szczególnych rozwiązań z zakresu czasu pracy (tj. prze-
dłużone nawet do 12 miesięcy okresy rozliczeniowe czy ruchome rozkłady czasu pracy), które
można było stosować na mocy jej poprzedniczki. Zostały one bowiem na trwałe wprowadzone
do Kodeksu pracy na podstawie nowelizacji, która obowiązuje od 23 sierpnia 2013 r.
4
NOWA USTAWA ANTYKRYZYSOWA Z KOMENTARZEM o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy
Komentarz do ustawy
z 11 października 2013 r.
(Dz.U. z 2013 r. poz. 1291)
Art. 1. Ustawa określa zasady:
1) przyznawania i wypłaty świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy finansowanych
z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, zwanego dalej „Fundu-
szem”, przysługujących w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru
czasu pracy;
2) dofinansowywania z Funduszu Pracy kosztów szkolenia pracowników objętych prze-
stojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy;
3) zwrotu świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy w przypadku niespełnienia wa-
runków umowy o wypłatę świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, zawartej przez
przedsiębiorcę z marszałkiem województwa, zwanej dalej „umową o wypłatę świad-
czeń”;
4) zwrotu dofinansowania z Funduszu Pracy kosztów szkolenia pracowników objętych
przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy w przypadku
niespełnienia warunków umowy o dofinansowanie kosztów szkolenia.
KOMENTARZ
Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy wprowadza roz-
wiązania mające na celu wspieranie zatrudnienia u przedsiębiorców, u których przejściowo
pogorszyły się warunki prowadzenia działalności gospodarczej.
Na mocy ustawy przedsiębiorcy mogą stosować dwa szczególne rozwiązania z zakresu pra-
wa pracy, w okresie których otrzymywać będą bezpośrednią pomoc finansową na dopłaty do
wynagrodzeń oraz dofinansowanie szkoleń pracowników:
``
``
przestój ekonomiczny oraz
czasowe obniżenie wymiaru czasu pracy pracowników.
Regulacje zawarte w omawianej ustawie są wzorowane na wcześniejszej ustawie antykry-
zysowej, tj. ustawie z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pra-
cowników i przedsiębiorców (Dz.U. nr 125, poz. 1035 ze zm.). Jednak zakres przedmiotowy
nowej ustawy jest węższy. Możliwość przedłużania okresów rozliczeniowych czasu pracy do
12 miesięcy i stosowania ruchomego czasu pracy została już bowiem wprowadzona do Kodeksu
pracy. W obecnej ustawie został także uproszczony tryb przyznawania świadczeń z Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej: FGŚP) oraz dofinansowywania szkoleń
z Funduszu Pracy (dalej: FP).
Rozwiązania przewidziane w ustawie leżą w interesie zarówno pracodawców-przedsiębiorców,
pracowników, jak i budżetu państwa. Przy spadku obrotów gospodarczych przedsiębiorca
5
NOWA USTAWA ANTYKRYZYSOWA Z KOMENTARZEM ponosi koszty zatrudnienia pracowników, nawet jeżeli nie wytwarza w tym okresie żadnych
dóbr czy usług bądź wytwarza je na mniejszą skalę. W takim przypadku przedsiębiorca zwy-
kle decyduje się zredukować zatrudnienie, co związane jest z dodatkowymi kosztami i może
nawet doprowadzić go do upadłości.
Utrata pracy jest oczywiście niekorzystna także dla pracowników, którzy tracą środki do ży-
cia. Ponadto zwolnienia pracowników powodują wzrost bezrobocia, a to generuje dodatkowe
koszty budżetu państwa, FGŚP i FP.
Dzięki zastosowaniu rozwiązań przewidzianych w tej ustawie oraz przyznanym przedsiębiorcy
świadczeniom na częściowe dopłaty do wynagrodzeń dla pracowników zagrożonych zwol-
nieniami z pracy koszty pracy mogą ulec obniżeniu, a przez to może poprawić się sytuacja
finansowa przedsiębiorcy; utrzymane zostaną także poziom zatrudnienia i konkurencyjność
prowadzonej działalności.
Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) przestój ekonomiczny – okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn
niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy;
2) obniżony wymiar czasu pracy – obniżony przez przedsiębiorcę wymiar czasu pracy
pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika, jednak nie więcej niż do połowy
wymiaru czasu pracy;
3) pomoc de minimis – pomoc spełniającą przesłanki określone we właściwych prze-
pisach prawa Unii Europejskiej dotyczących pomocy de minimis oraz pomocy
de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.
KOMENTARZ
Artykuł 2 ustawy zawiera słowniczek, tj. definicje pojęć używanych w ustawie, koniecznych
do właściwego odczytania jej przepisów. W słowniczku tym zdefiniowano pojęcia przestoju
ekonomicznego oraz obniżonego wymiaru czasu pracy.
Pojęcie przestoju ekonomicznego nie funkcjonuje w ogóle w Kodeksie pracy. Przestój, o któ-
rym mowa w art. 81 § 2–4 Kodeksu pracy, jest bowiem rozumiany jako:
``
``
„przerwa w wykonywaniu pracy, do której pracownik był gotów, spowodowana za-
burzeniami w funkcjonowaniu zakładu pracy, wynikającymi z przyczyn dotyczących
podmiotu zatrudniającego (...), lub
jako niemożliwość wykonywania umówionej pracy przez pracownika, który stawił
się do pracy, lecz nie może jej świadczyć z powodu zakłóceń normalnego toku pracy
z przyczyn związanych z ruchem zakładu (...).
Jeżeli pominąć przypadek wywołania przerwy w wykonywaniu pracy spowodowany warun-
kami atmosferycznymi (art. 81 § 4 Kodeksu pracy), a także szczególną sytuacją, gdy u jej
źródła leży wina pracownika, o przestoju w literaturze prawniczej mówi się tylko wtedy, gdy
przyczyny zaburzeń w funkcjonowaniu zakładu pracy mają charakter techniczny lub organi-
6
NOWA USTAWA ANTYKRYZYSOWA Z KOMENTARZEM zacyjny” (z uzasadnienia do uchwały Sądu Najwyższego z 16 października 1992 r., sygn. akt
I PZP 58/92, OSNC 1993/6/95).
PRZYKŁAD:
Do zakładu pracy nie zostały na czas dostarczone przez kontrahenta materiały do pro-
dukcji. Nastąpiło to z powodu opóźnień w odprawie samochodów na granicy. Tym sa-
mym pracownicy nie mogą wykonywać swojej pracy. Okres, w którym nie świadczą pracy
z powodu braku niezbędnych do tego materiałów, jest przestojem w rozumieniu art. 81
Kodeksu pracy.
Przestoju w rozumieniu art. 81 Kodeksu pracy nie stanowi natomiast ograniczenie produkcji
wywołane zmniejszeniem popytu na wyroby danej firmy (patrz: powołana wcześniej uchwała
Sądu Najwyższego z 16 października 1992 r., sygn. akt I PZP 58/92, OSNC 1993/6/95). A zatem
na podstawie przepisów Kodeksu pracy żaden pracodawca nie może wprowadzić przestoju
wówczas, gdy ma przejściowe problemy finansowe.
Wobec powyższego powstała konieczność precyzyjnego zdefiniowania pojęcia przestoju eko-
nomicznego w ustawie. Zgodnie z art. 2 ustawy jest nim okres niewykonywania pracy przez
pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy.
Natomiast do obniżenia pracownikowi wymiaru czasu pracy może dojść, zgodnie z przepisami
Kodeksu pracy, na trzy sposoby:
na mocy porozumienia stron,
``
`` w drodze wypowiedzenia zmieniającego oraz
``
na podstawie porozumienia z przedstawicielami pracowników na zasadach określonych
w art. 231a Kodeksu pracy.
Ustawa przewiduje, że obniżenia wymiaru czasu pracy można dokonać także w układzie
zbiorowym pracy albo porozumieniu ze związkami zawodowymi (a przy ich braku – z przed-
stawicielem pracowników). Wówczas nie wymaga to stosowania art. 42 § 1–3 Kodeksu pracy.
A zatem pracodawca nie ma obowiązku dokonywania pracownikom wypowiedzeń zmienia-
jących warunki pracy lub płacy. Nie musi też uzyskiwać na takie obniżenie zgody każdego
zatrudnionego (art. 4 ust. 4 nowej ustawy antykryzysowej). Przy czym nie każdy pracodawca
może te nowe regulacje zastosować. Ponadto w trybie określonym nową ustawą antykryzysową
można zmniejszyć wielkość etatu od razu całej załodze (chyba że inaczej zostanie to ustalone
w układzie zbiorowym pracy lub porozumieniu ze związkami czy reprezentacją pracowników).
W rozumieniu tej ustawy chodzi o obniżony przez przedsiębiorcę wymiar czasu pracy pracow-
nika z przyczyn jego niedotyczących, jednak nie więcej niż do połowy pełnego etatu. Wpraw-
dzie użyte w ustawie sformułowanie „nie więcej niż do połowy wymiaru czasu pracy” może
7
NOWA USTAWA ANTYKRYZYSOWA Z KOMENTARZEM
Pobierz darmowy fragment (pdf)
