Darmowy fragment publikacji:
Andrzela Gawrońska-Baran,
Agata Hryc-Ląd, Klaudyna Saja,
Małgorzata Śledziewska
Zamówienia publiczne
w orzecznictwie
Wybrane zagadnienia
Agata Hryc-Ląd
Wieloletni praktyk w dziedzinie zamówień publicznych, do-
radca, autor komentarzy i publikacji w tematyce zamówień
publicznych, obecnie główny specjalista w dużej instytucji za-
mawiającej.
Andrzela Gawrońska-Baran
Prawnik, ma wieloletnie doświadczenie w zamówieniach pub-
licznych. Była wiceprezes Urzędu Zamówień Publicznych.
Doświadczony trener i wykładowca z zakresu zamówień pub-
licznych, w tym na studiach podyplomowych. Autorka wielu
publikacji praktycznych z zakresu zamówień publicznych.
Klaudyna Saja
Prawnik, redaktor naczelna publikacji o tematyce związanej
z zamówieniami publicznymi, doradca. Autor publikacji z za-
kresu zamówień publicznych.
Małgorzata Śledziewska
Prawnik, doświadczony wykładowca, doradca zarówno zama-
wiających, jak i wykonawców. Były atestator oraz członek komisji
orzekającej w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicz-
nych. Autorka wielu publikacji z zakresu zamówień publicznych.
Cena 129 zł
2
0
X
O
U
Z
a
m
ó
w
i
e
n
a
p
u
b
i
l
i
c
z
n
e
w
o
r
z
e
c
z
n
i
c
t
w
i
e
.
W
y
b
r
a
n
e
z
a
g
a
d
n
i
e
n
a
i
Zamówienia publiczne
w orzecznictwie
Wybrane zagadnienia
Andrzela Gawrońska-Baran,
Agata Hryc-Ląd, Klaudyna Saja,
Małgorzata Śledziewska
Zamówienia publiczne
w orzecznictwie
Wybrane zagadnienia
Autorzy:
Agata Hryc-Ląd – Rozdział I. § 1
Andrzela Gawrońska-Baran – Rozdział II. § 1, Rozdział III. § 1
Klaudyna Saja – Rozdział I. § 2, Rozdział II. § 2, Rozdział III. § 2, Rozdział IV. § 2, Rozdział V. § 1 i § 2
Małgorzata Śledziewska – Rozdział IV. § 1
Redaktor prowadząca:
Klaudyna Saja
Wydawca:
Katarzyna Czech
Korekta:
Zespół
Projekt okładki: Ireneusz Gawliński
Skład i łamanie: IGAWA Ireneusz Gawliński
Druk:
Drukarnia Sowa sp. z o.o., ul. Hrubieszowska 6a, 01-20 Warszawa
ISBN 978-83-269-0788-3
Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2011
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9A
tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10
Publikacja „Zamówienia publiczne w orzecznictwie. Wybrane zagadnienia” chroniona jest prawem
autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w książce – bez zgody wydawcy – jest zabroniony.
Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejsza publikacja została przy-
gotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy
i doświadczenia autorów. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji
typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych
konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów
i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności
prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji wskazówek, przykładów, informacji itp. do kon-
kretnych przypadków.
Spis treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Agata Hryc-Ląd, Klaudyna Saja
Rozdział I. Omyłki w ofertach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
§ 1 . Ogólna charakterystyka omyłek w ofertach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
I . Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
15
II . Omyłki pisarskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
III . Omyłki rachunkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV . Inne omyłki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
V . Powiadomienie wykonawcy o poprawieniu omyłki . . . . . . . . . . . . . . 26
§ 2 . Omyłki w ofertach w orzecznictwie KIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
28
Jak ocenić, czy poprawienie omyłki doprowadzi do istotnej zmiany
w treści oferty? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Poprawienie omyłki a ustalona przez zamawiającego forma
wynagrodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Oczywista omyłka pisarska w orzeczeniach KIO . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Błąd w obliczeniu ceny a oczywista omyłka rachunkowa
popełniona przy obliczeniu ceny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Sprawdź, kiedy zamawiający ma obowiązek poprawienia omyłki
rachunkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Poprawianie omyłki w ofercie krok po kroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Kiedy uznać, że błąd nie powoduje istotnych zmian w treści oferty . . . 40
Czy można poprawić błąd, który ma wpływ na wysokość ceny? . . .
42
Kiedy zamawiający ma prawo odrzucić ofertę wykonawcy? . . . . . . . 44
Andrzela Gawrońska-Baran, Klaudyna Saja
Rozdział II. Warunki udziału w postępowaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
§ 1 . Warunki udziału w postępowaniu – ogólna charakterystyka . . . . . . . . .
I . Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II . Opis sposobu dokonywania oceny spełniania warunku . . . . . . . . . .
III . Podmiotowe warunki udziału w postępowaniu . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV . Negatywne warunki udziału w postępowaniu – wykazanie braku
podstaw do wykluczenia z postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
47
47
51
1 . Posiadanie uprawnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
2 . Wiedza i doświadczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
3 . Potencjał techniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
4 . Potencjał kadrowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
5 . Zdolność finansowa i ekonomiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
59
5
V . Warunki udziału w postępowaniu wobec konsorcjum . . . . . . . . . . .
60
VI . Poleganie na zasobach podmiotu trzeciego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
§ 2 . Warunki udziału w orzecznictwie KIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Jak poprawnie powołać się na doświadczenie podmiotów trzecich? . . . 64
Nie można rozszerzać wymagań określonych w siwz! . . . . . . . . . . . .
65
Zobowiązanie podmiotu trzeciego do udostępnienia doświadczenia
w postępowaniu na roboty budowlane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Na jaki okres wykonawca powinien zawrzeć wymaganą
w warunkach udziału polisę ubezpieczeniową? . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Jeśli usługa trwa, to nie można podawać jej pełnej wartości w celu
wykazania się wymaganym doświadczeniem! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Uzupełnione dokumenty muszą potwierdzać w sposób niebudzący
wątpliwości, że warunki udziału były spełnione najpóźniej
w dniu składania ofert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
W jaki sposób wykonawca może wykazać swoje doświadczenie? . .
74
KIO o spełnieniu warunku udziału przy pomocy podmiotów trzecich . . 77
Jak bardzo mogą być wygórowane warunki doświadczenia
stawiane przez zamawiających? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Fakt, że podmiot udostępniający zasób nie uczestniczy
81
w wykonaniu zamówienia, nie zagraża bezpieczeństwu umowy . . .
Zamawiający jest zakładnikiem postanowień siwz . . . . . . . . . . . . . . . 83
W jaki sposób wykonawca powinien wykazać swoje doświadczenie? . . . 84
Jakie problemy mogą wiązać się z postawieniem warunku
zdolności kredytowej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Problemy z polisą ubezpieczeniową? Poznaj wskazówki KIO . . . . . . 90
Treść referencji nie musi ściśle odzwierciedlać wszystkich
wymogów co do konkretnego warunku udziału w postępowaniu! . . . 91
Czy na potwierdzenie doświadczenia można wykazać się usługami
będącymi w toku realizacji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
Andrzela Gawrońska-Baran, Klaudyna Saja
97
Rozdział III. Wadium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 1 . Charakterystyka instytucji wadium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
97
Formy wnoszenia wadium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
1 . Wadium w pieniądzu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
100
2 . Wadium wnoszone w formie gwarancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
3 . Brak podpisu na gwarancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
103
105
106
107
107
108
§ 2 . Problematyka wadium w orzecznictwie KIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
I . Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II .
III . Termin wniesienia wadium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV . Wadium składane przez konsorcjum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V .
Przedłużenie terminu związania ofertą a wadium . . . . . . . . . . . . .
VI . Wykluczenie z powodu braku wadium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII . Zwrot wadium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII . Zatrzymanie wadium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
Spis treści
113
KIO o możliwości zatrzymania wadium w sytuacji, gdy
zamawiający podał niepełny katalog okoliczności uprawniających
go do jego zatrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Wykonawca wpłacił wadi um w kasie banku – czy można uznać
takie wadium za skutecznie wniesione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ocena skuteczności złożenia kopii gwarancji ubezpieczeniowej
nie może być rozpatrywana w oderwaniu od treści gwarancji . . . . . 114
Kiedy wadium zabezpiecza ofertę na przedłużony termin
związania ofertą? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W jaki sposób poinformować zamawiającego o przedłużeniu
gwarancji wadialnej, aby zachować ciągłość oferty? . . . . . . . . . . . . . . 118
Zatrzymanie wadium – problemów interpretacyjnych ciąg dalszy . . . 120
Jak skutecznie złożyć wadium, aby zamawiający nie miał
wątpliwości, że będzie mógł zaspokoić swoje roszczenia? . . . . . . . . . 122
Okres ważności wadium nie obejmuje całego okresu związania
124
ofertą – co zrobić . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Krajowa Izba Odwoławcza o skuteczności złożonego wadium . . . . . 126
116
§ 1 . Opis przedmiotu zamówienia – zagadnienia wstępne . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IV. Opis przedmiotu zamówienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
129
I . Pojęcie i funkcja opisu przedmiotu zamówienia . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
130
II . Wyczerpujący i jednoznaczny opis przedmiotu zamówienia . . . . . .
III . Uczciwa konkurencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
131
132
IV . Ograniczenie kręgu wykonawców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V . Rozwiązania równoważne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
134
VI . Normy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
140
§ 2 . Opis przedmiotu zamówienia w orzecznictwie KIO . . . . . . . . . . . . . . . .
Małgorzata Śledziewska, Klaudyna Saja
129
Zamawiający zawsze musi mieć uzasadnienie dla nietypowych
parametrów zamawianego przedmiotu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Jak zamawiający może udowodnić, że opis przedmiotu zamówienia
nie narusza zasady uczciwej konkurencji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Kiedy opis przedmiotu zamówienia nie narusza zasady uczciwej
konkurencji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Zamawiający powinien precyzyjnie określać przedmiot zamówienia . . . 146
Czy zamawiający może żądać oznaczenia wymaganego wyrobu
w sposób bardziej szczegółowy, niż wymaga tego polska norma? . .
Jak wykonawca może udowodnić niespełnienie wymogów
przedmiotu zamówienia przez konkurenta? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Problemy związane z równoważnym przedmiotem zamówienia . . .
151
Czy zamawiający może wymagać w jednym zamówieniu dostawy
rzeczy i praw? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Czy wykonawca może dowolnie formułować opis przedmiotu
zamówienia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
148
7
Spis treści
Kiedy wyjaśnienia zamawiającego będą wystarczająco uzasadniały
wymogi przedmiotu zamówienia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Sprawdź, kiedy opis przedmiotu zamówienia narusza zasady
równego traktowania wykonawców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Kiedy ograniczenie udziału w postępowaniu oferentom narusza
zasady równego taktowania wykonawców? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Klaudyna Saja
165
§ 1 . Wprowadzenie do problematyki rażąco niskiej ceny . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział V. Rażąco niska cena w zamówieniach publicznych . . . . . . . . . .
165
I . Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
II . Kwalifikacja ceny jako rażąco niskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
166
1 . Ustalona należycie przez zamawiającego wartość zamówienia . .
167
2 . Ceny zaoferowane przez innych wykonawców . . . . . . . . . . . . . . . . 168
169
3 . Ceny rynkowe przedmiotu zamówienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III . Postępowanie wyjaśniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
170
1 . Zwrócenie się do wykonawcy o udzielenie wyjaśnień . . . . . . . . . . 170
2 . Ocena wyjaśnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
IV . Odrzucenie oferty zawierającej rażąco niską cenę . . . . . . . . . . . . . . .
174
V . Obowiązek informacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
§ 2 . Rażąco niska cena w orzecznictwie KIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
175
177
Wyjaśnienie dotyczące rażąco niskiej ceny – na jakie okoliczności
może się powołać wykonawca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W jaki sposób zamawiający powinien oceniać . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kiedy może zachodzić obawa, że wykonawca zaoferował
za wykonanie zamówienia rażąco niską cenę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
KIO o wyjaśnieniach dotyczących rażąco niskiej ceny . . . . . . . . . . . . . 180
Niska cena nie zawsze obliguje do wezwania wykonawcy
do złożenia wyjaśnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Co może być wskazówką dla zamawiającego, że cena jest rażąco niska? . . . 185
Sprawdź, kiedy uznać, że cena jest rażąco niska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Sprawdzając, czy cena jest rażąco niska, nie ocenia się
poszczególnych cen jednostkowych, lecz cenę całej oferty! . . . . . . . . 189
Jak interpretować pojęcie „rażąco niskiej ceny”? . . . . . . . . . . . . . . . .
195
Rozdział VI. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
199
§ 1 . Najważniejsze tezy orzecznictwa KIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
I . Omyłki w ofertach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
II . Warunki udziału w postępowaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
201
202
III . Wadium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
204
IV . Opis przedmiotu zamówienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V . Rażąco niska cena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
205
Indeks orzeczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
8
Spis treści Wykaz skrótów
Akty normatywne
kc .............................................. ustawa Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93
ze zm.)
nowelizacji ustawy Prawo zamówień publiczny
z 4 września 2008 r ................ nowelizacji ustawy Prawo zamówień publiczny z 4
września 2008 r. (Dz.U. z 2008 r. nr 171, poz. 1058)
rozporządzenie w sprawie rodzajów
dokumentów ........................... rozporządzenia z 30 grudnia 2009 r. w sprawie ro-
dzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiają-
cy od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty
mogą być składane(Dz.U. nr 226, poz. 1817).
rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu
i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych
wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu
funkcjonalno-użytkowego .... rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 2 wrześ-
nia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy
dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych
wykonania i odbioru robót budowlanych oraz pro-
gramu funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. Nr 202,
poz. 2072 ze zm.)
ustawa Prawo Bankowe ......... ustawy Prawo Bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72,
poz. 665 ze zm.)
ustawa o podatku
od towarów i usług ................. ustawa o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r.
nr 54, poz. 535)
ustawy Prawo budowlane ..... ustawy Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 roku nr 156,
poz. 1118 ze zm.)
ustawa Pzp ............................... ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2010 r.
nr 113, poz. 759 ze zm.)
Inne skróty
art ............................................. artykuł
ETS ........................................... Europejski Trybunał sprawiedliwości
KIO ........................................... Krajowa Izba Odwoławcza
9
pkt ............................................ punkt
siwz ........................................... specyfikacja istotnych warunków zamówienia
ust ............................................. ustęp
UZP .......................................... Urząd Zamówień publicznych
VAT ..........................................podatek od towarów i usług
ze zm ........................................ ze zmianami
zob ............................................ zobacz
10
Wykaz skrótów Wstęp
W polskim systemie prawnym orzecznictwo nie stanowi źródła po-
wszechnie obowiązującego prawa. Jednak tezy rozstrzygnięć sądów są często
uznawane przez sądy niższej instancji lub urzędy, do których kompeten-
cji należy wydawanie opinii prawnych – tak jak jest w przypadku Urzę-
du Zamówień Publicznych. Kolejne rozstrzygnięcia, w których ten sam
sąd powraca do zajętego wcześniej stanowiska, tworzą linie orzecznicze,
które wskazują, jak stosować prawo. Często na przestrzeni lat sądy odstępują
od przyjętego wcześniej poglądu ze względu na zmiany stanu prawnego
lub stosunków społeczno-gospodarczych. Dlatego nie można wykluczyć
równoległego funkcjonowania sprzecznych linii orzeczniczych.
W dziedzinie zamówień publicznych, tak jak w innych dziedzinach
prawa, orzecznictwo odgrywa bardzo istotną rolę. Instytucją powołana
w celu rozpoznawania odwołań wnoszonych w toku postępowań o udzie-
lenie zamówień publicznych jest Krajowa Izba Odwoławcza. Postępowa-
nie przed Izbą ma charakter postępowania przed sądem polubownym,
a od orzeczenia składu orzekającego Izby przysługuje skarga do sądu okrę-
gowego. Ugruntowane linie orzecznicze Krajowej Izby Odwoławczej oraz
sądów okręgowych pomagają w interpretowaniu często zmieniających się
przepisów ustawy Pzp i rozstrzygają problematyczne kwestie.
Publikacja „Zamówienia publiczne w orzecznictwie. Wybrane zagad-
nienia” zawiera zbiór omówień wyroków Krajowej Izby Odwoławczej oraz
komentarze ekspertów do pięciu problematycznych zagadnień, jakimi są:
y omyłki w ofertach,
y warunki udziału w postępowaniu,
y wadium,
y wpis przedmiotu zamówienia,
y rażąco niska cena.
Bogate orzecznictwo KIO oraz sądów okręgowych, dotyczące wska-
zanej wyżej tematyki, pozwala na dokładne i wyczerpujące omówienie
problemów, które mogą się pojawić podczas postępowania o zamówienie
publiczne.
Klaudyna Saja
Redaktor prowadząca
11
Rozdział I. Omyłki w ofertach
§ 1. Ogólna charakterystyka omyłek w ofertach
I. Wprowadzenie
Obecnie zamawiający dysponują bardzo istotnym narzędziem, którego
umiejętne stosowanie w efekcie przekłada się na wybór faktycznie najko-
rzystniejszej oferty, a co za tym idzie – racjonalne i oszczędne gospoda-
rowanie środkami publicznymi. Mowa tu o art. 87 ust. 2 ustawy Prawo
zamówień publicznych (Dz.U. z 2010 r. nr 113, poz. 75 ze zm.), który ob-
liguje zamawiających do poprawy różnego rodzaju omyłek w ofertach. Nie
chodzi przy tym o korygowanie omyłek wynikających z celowego działa-
nia wykonawcy lub jego rażącego niedbalstwa, ale głównie o omyłki spo-
wodowane niezawinionym błędem osoby lub programu komputerowego.
W kategorii omyłek rozróżnia się:
y oczywiste omyłki pisarskie (art. 87 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp),
y oczywiste omyłki rachunkowe (art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp),
y inne omyłki, polegające na niezgodności oferty z treścią specyfikacji
istotnych warunków zamówienia, niepowodujące istotnych zmian
w treści oferty (art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp).
Pomimo upływu prawie 3 lat od wejścia w życie nowelizacji ustawy
Prawo zamówień publicznych z 4 września 2008 r., dotyczącej m.in. obo-
wiązku dokonywania przez zamawiającego poprawy omyłek w ofertach,
ich stosowanie wciąż budzi wątpliwości. Aby przybliżyć tematykę doko-
nywania korekt w ofertach, warto ponownie sięgnąć do źródła, a więc
uzasadnienia do projektu ustawy wprowadzającej przedmiotową zmianę:
W projekcie wprowadza się istotne zmiany dotyczące sposobu poprawiania
oczywistych omyłek pisarskich i rachunkowych (art. 87 ust. 2). Rezygnuje się
z zamkniętego katalogu sposobu poprawiania omyłek rachunkowych, pozo-
stawiając jednocześnie zamawiającemu uprawnienie do poprawiania oczy-
wistych omyłek pisarskich, rachunkowych oraz innych omyłek polegających
na niezgodności oferty ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia.
Proponowane rozwiązanie przyczyni się do usprawnienia procedury udzie-
lania zamówienia publicznego oraz do zmniejszenia liczby odrzucanych
13
ofert i unieważnianych postępowań. Ogranicza się sytuacje, w których oferty
uznane za najkorzystniejsze podlegają odrzuceniu ze względu na błędy ra-
chunkowe w obliczeniu ceny, które nie są możliwe do poprawienia w myśl
ustawowo określonych reguł. Jest to szczególnie istotne w kontekście zamó-
wień na roboty budowlane, w których oferty wykonawców, niezwykle ob-
szerne i szczegółowe, liczące nieraz po kilkadziesiąt tomów, często podlegają
odrzuceniu ze względu na drobne błędy w ich treści. Proponowany przepis
art. 87 ust. 2 pkt 3 w szczególności ma na celu umożliwienie poprawiania
tego rodzaju błędów, które mogą pojawić się w trakcie sporządzania kosz-
torysu ofertowego. Należy również podkreślić, że proponowane rozwiązanie
nie stoi na przeszkodzie temu, aby zamawiający samodzielnie precyzował
w specyfikacji istotnych warunków zamówienia przykładowe okoliczności,
w których będzie dokonywał poprawy omyłek w ofertach w trybie art. 87
ust. 2. Powyższe prowadzi do przejrzystości postępowania, ogranicza kazu-
istykę ustawy i może ograniczyć ewentualne spory z wykonawcami. Ulega
skróceniu termin, w jakim wykonawca może nie zgodzić się na poprawie-
nie oczywistej omyłki pisarskiej, rachunkowej oraz innej omyłki w ofercie
(art. 89 ust. 1 pkt 7). Uznano, że termin 3 dni (obecnie 7 dni) stanowi
wystarczające zabezpieczenie interesów wykonawcy, gdyż pozostawia mu
możliwość zajęcia stanowiska w kwestii wprowadzanych poprawek także
w sytuacji, gdy obejmuje dni ustawowo wolne od pracy.
Koncepcję ustawodawcy należy uznać za trafioną. Jednak, jak pokazuje
praktyka, wielu zamawiających nie jest gotowych na tak liberalną zmianę
i niezmiennie odrzuca oferty wykonawców, zapominając o wypełnianiu
obowiązków narzuconych im przez ustawę Pzp. Zacytować należy w tym
miejscu fragment jednego z wyroków Krajowej Izby Odwoławczej
z 5 sierpnia 2009 r., sygn. akt KIO/UZP 949/09, która upomniała
pewnego zamawiającego w kwestii stosowania przepisów Prawa zamó-
wień publicznych: Zamawiający nie zauważył zmiany przepisów Prawa
zamówień publicznych, dokonanej ustawą z 4 września 2008 r., gdzie
przepis 87 ust. 2 zezwala na poprawianie omyłek w zakresie podanych
punków 1−3. Przepis ten ma charakter kategoryczny „zamawiający po-
prawia”, zatem zanim zamawiający odrzuci ofertę, zarzucając jej nie-
zgodność z siwz, zobligowany jest wyczerpać procedurę podaną w art. 87
ust. 2 i dokonać poprawy omyłek. Odnosi się to także do kosztorysów.
Skoro zamawiający wie i potrafił w rozstrzygnięciu protestu podać, jakie
omyłki popełnił odwołujący w swoim kosztorysie, zatem mógł także je
poprawić, co nie oznacza, że wykonawca ma obowiązek przyjąć takie
poprawki bez zastrzeżeń, gdyż na tę czynność przysługują również środki
ochrony prawnej.
14
Rozdział I. Omyłki w ofertach § 1. Ogólna charakterystyka omyłek w ofertach
Śledząc orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej, jak również sądów
okręgowych, można wysnuć wniosek, że nadzwyczaj często przedmio-
tem sporu pomiędzy zamawiającym a wykonawcą jest nie tyle sposób
dokonania poprawy omyłki w ofercie, ile w ogóle zaniechanie wypełnienia
tego obowiązku przez zamawiającego i w konsekwencji odrzucenie oferty,
co bez względu na próg wartościowy postępowania uprawnia wykonawcę
do korzystania ze środków ochrony prawnej, czyli wniesienia odwołania
do Krajowej Izby Odwoławczej.
Należy pamiętać, że dokonanie korekty omyłek jest obowiązkiem,
a nie uprawnieniem zamawiającego, o czym przypomniała Krajowa Izba
Odwoławcza w wyroku z 10 grudnia 2010 r., sygn. akt KIO 2593/10:
ze względu na użyty w przepisie tryb oznajmujący nie jest to możliwość,
jaka stoi przed zamawiającym, ale obowiązek.
II. Omyłki pisarskie
Stosunkowo najmniej problemów stwarzają omyłki pisarskie. W utrwa-
lonej już linii orzeczniczej wielokrotnie podkreślano, że omyłką pisarską
jest omyłka widoczna, niezamierzona niedokładność, błąd pisarski lub inna
podobna usterka w tekście (np. wyrok KIO z 6 marca 2009 r., sygn. akt
KIO/UZP 215/09, wyrok KIO z 7 lipca 2010 r., sygn. akt KIO 1257/10).
Oczywista omyłka pisarska dotyczy takich błędów, które są łatwe do zauwa-
żenia, a „oczywistość” omyłki, rozumianej jako określona niedokładność,
nasuwa się każdemu, bez potrzeby przeprowadzania dodatkowych badań
czy ustaleń. Może to być błąd pisarski, logiczny, przypadkowe przeoczenie
lub inna niedokładność, która nasuwa się sama przez się każdemu, a w wy-
niku poprawki tej omyłki właściwy sens oświadczenia pozostaje bez zmian.
Aby uznać omyłkę za oczywistą omyłkę pisarską, nie zachodzi potrzeba
sięgania do innych dokumentów ani nawet do innej części oferty. Jed-
nakże, jak podkreśliła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 6 marca
2009 r., sygn. akt KIO/UZP 215/09, za oczywistą omyłkę pisarską uznaje
się również omyłkę, która nie jest widoczna w treści samego formularza
ofertowego, jest jednak omyłką wynikającą z porównania treści pozosta-
łych dokumentów, stanowiących zawartość treści oferty.
Przykład
Przykładem oczywistej omyłki pisarskiej może być podanie rozbieżnie
ceny oferty liczbowo i słownie. Omyłka taka kwalifikuje się jako pisarska
15
i zobowiązuje zamawiającego do dokonania poprawy w sytuacji, gdy
cena wyrażona słownie powinna odpowiadać cenie, która została okre-
ślona liczbowo, a ta wynika z mnożenia cen jednostkowych oraz liczby
jednostek miar, a także uwzględnia VAT i nie budzi wątpliwości co do jej
prawidłowej kalkulacji. Oczywistą omyłką pisarską będzie również wpi-
sanie wartości brutto za wykonanie przedmiotu zamówienia w niepra-
widłową rubrykę albo błąd w dacie sporządzenia oferty.
III. Omyłki rachunkowe
Więcej wątpliwości wśród zamawiających pojawia się przy poprawianiu
omyłek rachunkowych i konsekwencjach ich korekty. Ustawodawca pozo-
stawił otwarty katalog w zakresie dokonywania poprawy omyłek rachun-
kowych, jednakże spotykane są jeszcze praktyki, wynikające z uchylonego
art. 88 ustawy Pzp, polegające na precyzowaniu w specyfikacji istotnych
warunków zamówienia okoliczności, w których zamawiający dokonywał
będzie poprawy omyłek. Tego rodzaju działania zdecydowanie uznać na-
leży za niewłaściwe, ponieważ prowadzą do samoistnego ograniczenia
zamawiającego w zakresie dokonywania korekty w ofercie. Nie można
bowiem wykluczyć, że wystąpią omyłki, które nie zostały sprecyzowane
w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Zachodzi w takiej sytua-
cji wątpliwość, czy zamawiający będzie uprawniony do dokonania korekty
omyłki wykraczającej poza zamknięty przez niego katalog.
Wydaje się, że skoro zamawiający sam określił katalog omyłek zobo-
wiązujących go do dokonania poprawy, niemożliwe staje się poprawienie
omyłki wykraczającej poza ten katalog. Należy jednak wziąć pod uwa-
gę, że ustawodawca zobowiązuje zamawiającego do dokonania korekty
wszystkich oczywistych omyłek rachunkowych w ofercie, a nie tylko wy-
branych. Z tego względu zamawiający nie powinien tego zakresu zawężać,
ponieważ będzie działał w sprzeczności z postanowieniami ustawodawcy.
Istotna w tej kwestii jest również zasada równego traktowania wykonaw-
ców, wynikająca z art. 7 ustawy Pzp, którzy są jednakowo związani zapisa-
mi specyfikacji istotnych warunków zamówienia, w stosunku do których
zamawiający powinien stosować jednolite zasady, które sam wcześniej
określił w siwz.
Powyższe rozważanie prowadzi zatem do wniosku, że zawężanie ka-
talogu omyłek podlegających poprawie jest praktyką niepożądaną i po-
winno zostać wyeliminowane. Dopuszczalne jest co prawda określenie
sytuacji, w których zamawiający dokona poprawy omyłek rachunkowych,
16
Rozdział I. Omyłki w ofertach § 1. Ogólna charakterystyka omyłek w ofertach
jeżeli sytuacje te podane będą jako przykładowe, co zresztą wskazał usta-
wodawca w przywołanym na wstępnie uzasadnieniu do projektu ustawy.
Potwierdziła to stanowisko również Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku
z 5 maja 2010 r., sygn. akt KIO 636/10: Ponadto katalog omyłek rachun-
kowych, które może poprawić zamawiający w myśl znowelizowanej ustawy
Pzp, jest otwarty. Ustawodawca odmiennie niż w poprzednim stanie praw-
nym, który w uchylonym art. 88 ustawy Pzp określał zamknięty katalog
omyłek rachunkowych podlegających poprawieniu przez zamawiającego,
nie wskazuje zamawiającemu, które omyłki rachunkowe może poprawić,
lecz poprzestaje na wskazaniu zasad postępowania. Uchylone przepisy
art. 88 ustawy Pzp mogą stanowić dyrektywę w zakresie możliwych sposo-
bów poprawiania omyłek rachunkowych (wyrok z 16 stycznia 2009 r. KIO/
UZP 1/09), lecz nie mogą być traktowane jako wyłączny katalog oczywistych
omyłek rachunkowych w rozumieniu obecnego art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy
Pzp.
WAŻNE!
Gdy zamawiający ma do czynienia w ofercie z pomyłką w rachunkach,
w pierwszej kolejności powinien dokonać jej kwalifikacji albo jako oczywistej
omyłki rachunkowej, albo błędu w obliczeniu ceny, skutkującego odrzuce-
niem oferty wykonawcy.
Pod pojęciem błędu w obliczeniu ceny, w związku z art. 84 Kodeksu
cywilnego oraz z art. 14 ustawy Pzp, rozumieć należy błąd w oświadczeniu
woli, a zatem taki sposób obliczenia ceny, który został dokonany meryto-
rycznie niezgodnie z wymogami zamawiającego określonymi w specyfika-
cji istotnych warunków zamówienia lub też niezgodnie z obowiązującymi
przepisami prawa, na przykład ustawą o podatku od towarów i usług (wy-
rok KIO z 22 grudnia 2010 r., sygn. akt KIO 2695/10).
Faktem jest, że najczęściej pojawiającym się błędem w obliczeniu ceny
jest podanie nieprawidłowej stawki VAT (wyrok Sądu Okręgowego w Po-
znaniu z 8 marca 2007 r., sygn. akt X Ga 41/07, oraz wyrok Sądu Okrę-
gowego w Poznaniu z 30 września 2005 r., sygn. akt II Ca 1063/05).
O ile niewłaściwe wyliczenie kwoty podatku, ale na podstawie prawid-
łowej stawki, za błąd uważane być nie może (jest oczywistą omyłką ra-
chunkową), o tyle przyjęcie do kalkulacji ceny oferty złej stawki podatku
od towarów i usług musi być uznane za błąd w obliczeniu ceny i obliguje
zamawiającego do odrzucenia oferty. Jak podkreśliła Izba w wskazanym
wyżej wyroku o sygn. akt KIO 2695/10: Za taki błąd nie może być uznana
sytuacja, w której pomimo zastosowania prawidłowej stawki VAT (7 ) oraz
17
podania prawidłowej kwoty ceny netto obliczonej zgodnie z wymaganiami
siwz, obliczona kwota podatku VAT, stanowiąca wynik działania arytme-
tycznego (iloczynu ceny netto i stawki podatku VAT), jest nieprawidłowa,
co w konsekwencji prowadzi do błędnego obliczenia ceny brutto. W ocenie
Izby, powyższy błąd stanowi oczywistą omyłkę rachunkową w rozumieniu
art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp, popełnioną przy obliczeniu ceny. Podobnie
stwierdziła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 15 stycznia 2010 r.,
sygn. akt KIO/UZP 1685/09: Za błąd w obliczeniu ceny nie może być bo-
wiem uznana sytuacja, w której po podanej cenie netto – co do której pra-
widłowości brak było jakichkolwiek wątpliwości – obliczony jest podatek
w stawce 22 z błędem wynoszącym 2 grosze. Błąd ten nie mógł być potrak-
towany jak błąd w obliczeniu ceny, a jedynie jako omyłka rachunkowa. Przez
błąd w obliczeniu ceny należy rozumieć sposób obliczenia ceny dokonany
merytorycznie w sposób niezgodny ze szczególnymi wymogami zamawia-
jącego określonymi w postanowieniach siwz oraz ewentualnie w odrębnych
przepisach prawa. Najczęstszym w praktyce przykładem błędu w obliczeniu
ceny jest określenie w ofercie VAT w sposób niezgodny z ustawą o VAT, czy
też odmienny od przewidzianego przez zamawiającego. W przedmiotowym
postępowaniu nie zaistniała taka sytuacja. A zatem wykonawca popełnił
omyłkę rachunkową w sposobie wyliczenia kwoty podatku, a konsekwencją
tego błędu było podanie niewłaściwej ceny brutto. Powinna ona podlegać
poprawieniu przez zamawiającego.
Podkreślenia wymaga fakt, że oczywistość omyłki rachunkowej na-
leży odnosić do logiki matematycznej, a fakt zaistnienia omyłki musi
być jednoznaczny dla każdego. Oczywistość omyłek rachunkowych
polega na popełnieniu błędów w działaniach matematycznych, które
w praktyce najczęściej występują w kosztorysach ofertowych w postę-
powaniach, których przedmiotem jest wykonanie robót budowlanych
(wyrok KIO z 10 grudnia 2010 r., sygn. akt KIO 2593/10). Tematy-
kę omyłek rachunkowych w kosztorysach, ze względu na przyjęty ro-
dzaj wynagrodzenia (kosztorysowe albo ryczałtowe), podzielić można
na dwie części.
Jeżeli zamawiający określił charakter wynagrodzenia jako kosztory-
sowe, to cechuje się ono tym, że stanowi zestawienie planowanych oraz
przewidywanych kosztów robót budowlanych (art. 629 kc). Wynagrodze-
nie to ma charakter wstępny i jest wyliczane na podstawie przekazane-
go przez zamawiającego przedmiaru robót. Zgodnie z definicją zawartą
w rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji
projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budow-
lanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego przez przedmiar robót
18
Rozdział I. Omyłki w ofertach § 1. Ogólna charakterystyka omyłek w ofertach
należy rozumieć opracowanie zawierające zestawienie przewidywanych
do wykonania robót w ich kolejności technologicznej wraz ze szczegó-
łowym opisem, miejscem wykonania, z wyliczeniem ilości jednostek
miar robót oraz wskazaniem podstaw do wyliczenia cen jednostkowych
lub jednostkowych nakładów rzeczowych.
Przedmiar robót uzupełniony przez wykonawcę o ceny realiza-
cji poszczególnych robót, z uwzględnieniem ilości tych robót, staje się
kosztorysem ofertowym. Ostateczne wynagrodzenie wykonawcy, w prze-
ciwieństwie do wynagrodzenia ryczałtowego, zostanie wyliczone na pod-
stawie rzeczywistego wykonania prac i zużycia materiałów. Będzie mogło
zatem ulec zmianie w stosunku do wyliczonej ceny oferty. W takiej sytua-
cji, aby zachować porównywalność ofert, każdy z wykonawców powinien
przyjąć do wyceny identyczne podstawy, wynikające z przekazanego przez
zamawiającego przedmiaru robót. Zamawiający natomiast jest zobowiąza-
ny do dokonania korekty wszystkich oczywistych omyłek rachunkowych,
jakie wystąpią w przedłożonych kosztorysach ofertowych.
Za niedopuszczalne należy uznać na przykład odrzucanie ofert,
ze względu na przyjęcie w kosztorysie ofertowym cen jednostkowych
podanych z dokładnością do trzech miejsc po przecinku, jeśli cena jed-
nostkowa przemnożona przez ilość, stanowiąca wartość pozycji, podana
została z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku. W przeciwnym wy-
padku zamawiający powinien dokonać poprawy oczywistych omyłek ra-
chunkowych wraz z uwzględnieniem ich konsekwencji w cenie ofertowej
(wyrok KIO z 25 marca 2009 r., sygn. akt 294/09).
W przypadku natomiast wynagrodzenia ryczałtowego zbędne jest
żądanie przez zamawiającego przedłożenia szczegółowego kosztorysu
ofertowego, ponieważ przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyż-
szenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można
było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac (art. 632 kc). Co więcej,
zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szczegółowego zakresu i formy
dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i od-
bioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego,
jeżeli w istotnych postanowieniach umowy przyjęto zasadę wynagro-
dzenia ryczałtowego, dokumentacja projektowa może nie obejmować
przedmiaru robót. Żądanie złożenia kosztorysu ofertowego nie pozosta-
je co prawda w sprzeczności z charakterem ryczałtowym rozliczenia, ma
on wówczas charakter pomocniczy i uzasadnia jedynie wysokość ceny
podanej w ofercie (wyrok KIO z 5 sierpnia 2009 r., sygn. akt. KIO/
UZP 949/09).
19
Przykład
W praktyce można się spotkać z przypadkami, gdy przy ryczałtowym
charakterze wynagrodzenia zamawiający żąda złożenia szczegółowe-
go kosztorysu ofertowego, zastrzegając jednocześnie, że cena ofertowa
powinna wynikać ze złożonego kosztorysu. W konsekwencji złożony
kosztorys ofertowy może zawierać omyłki rachunkowe. W poprzednim
stanie prawnym w przypadku ceny ryczałtowej zamawiający zobligo-
wany był przyjąć, że prawidłowo podano cenę ryczałtową, bez wzglę-
du na sposób jej obliczenia, a jeżeli w ofercie określono poszczególne
ceny ryczałtowe – uznawano, że są one podane prawidłowo. W obecnym
stanie prawnym ustawodawca zobowiązuje zamawiającego do dokona-
nia poprawy oczywistych omyłek rachunkowych w ofercie, bez względu
na rodzaj przewidzianego w umowie wynagrodzenia.
Nasuwa się więc wniosek, że jeżeli zamawiający żądał złożenia kosztory-
su ofertowego, uzasadniającego zaoferowaną cenę, wówczas powinien do-
konać korekty omyłek w kosztorysie i uwzględnić ich konsekwencje w cenie
oferty. Tak też wskazuje Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 4 listopada
2009 r., sygn. akt KIO/UZP 1386/09: Zdaniem składu orzekającego, usta-
wodawca w art. 87 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy Pzp, nie ograniczył konieczności
poprawy wskazanych w przepisie omyłek, wyłącznie do tych postępowań,
w których ustalone zostało wynagrodzenie kosztorysowe. Oczywistym jest,
iż w przypadku kiedy zamawiający wymaga jedynie podania ceny ryczałtowej
– za całość zamówienia, wyłącznie na formularzu ofertowym, bez koniecz-
ności sporządzania kosztorysu, w zasadzie niemożliwe będzie stwierdze-
nie ewentualnych omyłek popełnionych przez wykonawcę przy kalkulacji
ceny. Natomiast jeżeli zamawiający wymaga sporządzenia kosztorysów,
czy to przy założeniu ceny kosztorysowej, czy też ryczałtowej, to wszelkie
ewentualne niezgodności w nich występujące, możliwe do poprawienia przez
zamawiającego w trybie art. 87 ust. 2 Pzp, muszą być przez niego poprawione,
zgodnie z dyspozycją przepisu. Faktycznie rodzaj ustalonego wynagrodzenia
ma znaczenie przy rozliczeniu wykonanego zamówienia, poprzez możliwość
zmiany ceny podanej w ofercie (w przypadku wynagrodzenia kosztorysowego,
ostatecznie ustalanego w oparciu o rzeczywisty zakres wykonanych świadczeń
na podstawie cen jednostkowych z kosztorysu ofertowego), czy też wyłą-
czenie takiej możliwości (w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego, którego
wielkość pozostaje bez zmiany, niezależnie od zakresu wykonanego świad-
czenia). Ryczałt jedynie zabezpiecza zamawiającego przed podwyższeniem
ustalonego wynagrodzenia (…). Zatem, nawet w przypadku ustalenia wy-
nagrodzenia ryczałtowego, mogą w ofercie wykonawcy występować omyłki
pisarskie, rachunkowe czy też inne niepowodujące istotnej zmiany w treści
oferty, podlegające poprawieniu przez zamawiającego.
20
Rozdział I. Omyłki w ofertach
Pobierz darmowy fragment (pdf)
