Klasyczny przewodnik doktora Christophera Greena po latach wczesnodziecięcych pomógł milionom rodziców przejść przez pełny wyzwań etap dzieciństwa. Ostatnie wydanie tego międzynarodowego bestselleru zostało poprawione i uaktualnione, aby zaoferować przyjazną i praktyczną pomoc zupełnie nowemu pokoleniu rodziców i dzieci. W epoce ciążącej na rodzicach coraz większej presji na osiągnięcie sukcesu zarówno w pracy, jak i w domu, dr Green wysyła do nas krzepiący przekaz głoszący, że wymagającymi latami wczesnego dzieciństwa można się cieszyć. Kluczem do skutecznego wychowania, jak mówi, jest posiadanie rozsądnych oczekiwań, świadomość tego, co jest normalne, oraz zrozumienie, co kieruje działaniami dziecka. Oparte na ponad dwudziestopięcioletnim praktycznym doświadczeniu rady dr. Greena rzucą światło na zachowanie waszych dzieci, a jego wypróbowane i sprawdzone techniki rozwiną waszą pewność siebie jako rodziców, pomagając wam delektować się tym magicznym okresem w życiu waszych pociech. Ze stanowiącym jego znak firmowy humorem oraz zdrowym rozsądkiem dr Green uprzystępnia tajniki opieki nad dzieckiem oraz przywraca zabawę – i miłość – procesowi wychowania. Poza słynnymi na całym świecie sposobami na problemy ze snem dr. Greena, które pomogły tak wielu umęczonym rodzinom, niniejsze wydanie zawiera również:
* Co jest ważne – przesłanie Poskromienie małego dziecka
* Pozytywne i skuteczne metody dyscyplinowania
* Sekrety skutecznej nauki korzystania z toalety
* Porady dotyczące zdrowego żywienia dziecka
* Sposoby radzenia sobie z histeriami i innymi dziecięcymi sztuczkami
* Zasady wczesnej edukacji
* Praktyczne rady dla pracujących lub samotnych rodziców
* I dużo, dużo więcej
O AUTORZE
Dr Christopher Green jest najbardziej znanym australijskim autorem książek o wychowaniu. Przez ponad dwadzieścia pięć lat służył rodzicom radami dotyczącymi opieki nad niemowlętami, małymi oraz starszymi dziećmi. Pediatra i honorowy konsultant Szpitala Dziecięcego w Westmead w Sydney. Do innych jego bestsellerowych książek należą: Babies!, Beyond Toddlerdom oraz Understanding ADHD.
Darmowy fragment publikacji:
Kieszonkowy poradnik
dla rodziców
Tytuł oryginału:
TODDLER TAMING TIPS
A DOUBLEDAY BOOK
Przekład: Katarzyna Sobiepanek-Szczęsna
Redakcja: Milena Schefs
Projekt okładki: Highway 51
Ilustracje na okładce: Roger Roberts
Adaptacja okładki: Amadeusz Targoński
Skład: Shift-Enter
Text copyright © 2003 by Dr Christopher Green and Dr Hilary Green
Illustrations copyright © 1990, 2003 by Roger Roberts
All rights reserved.
First published Random House Australia Pty Limited, Sydney, Australia.
This edition published by arrangement with Random House Australia
Copyright © 2010 for the Polish edition by MT Biznes Ltd.
All rights reserved.
Warszawa 2011
MT Biznes sp. z o.o.
ul. Oksywska 32, 01-694 Warszawa
tel./faks (22) 632 64 20
www.mtbiznes.pl
e-mail: info@mtbiznes.pl
ISBN 978-83-7746-088-7
Spis treści
4
Wstęp .........................................................................
Rozdział 1. Co to jest małe dziecko? .............................
7
Rozdział 2. Pewność siebie w wychowaniu ................... 15
Rozdział 3. Rozumienie dziecięcego zachowania ........... 22
Rozdział 4. Dyscyplina ................................................. 34
Rozdział 5. Techniki dyscyplinowania .......................... 42
Rozdział 6. Zabezpieczanie domu przed dzieckiem ....... 56
Rozdział 7. Histerie ..................................................... 62
Rozdział 8. Trening toaletowy ..................................... 69
Rozdział 9. Sen ............................................................ 77
Rozdział 10. Jedzenie ................................................... 90
Rozdział 11. Brzydkie zwyczaje .................................... 103
Rozdział 12. Lęki, uspokajacze i napięcia rodzinne ....... 113
Rozdział 13. Rywalizacja między rodzeństwem ............ 123
Rozdział 14. Pracujący rodzice, opieka nad dzieckiem
i przedszkole ............................................ 133
Rozdział 15. Choroby .................................................. 143
Dodatek I. Lista kontrolna bezpieczeństwa domowego . 155
Dodatek II. Kalendarz szczepień .................................. 159
3
www.laurum.pl
Wstęp
Mija właśnie osiemnaście lat od czasu, kiedy napisałem
Poskramianie małego dziecka, a koncepcje zawarte w tej
książce są wciąż trafne. Chciałbym podkreślić jednak, że nigdy
nie „poskramiałem” dzieci.
Kieszonkowe wydanie Poskramiania małego dziecka w dużej
części traktuje o dyscyplinie. Ale w dyscyplinowaniu nie cho-
dzi o karanie. Chodzi o nagradzanie i zachęcanie: przekazy-
wanie miłości i akceptacji poprzez ton głosu; pozwalanie, aby
maluchy zobaczyły radość w naszych oczach. Na ogół uwa-
żam, że dyscyplina jest czymś bardzo pozytywnym. Chodzi
w niej o oczekiwania, wzmacnianie, przyjemność i poczucie
humoru.
Kiedy mówię o oczekiwaniach, mam na myśli to, że rodzi-
ce powinni wiedzieć, co jest normalne w zachowaniu dzieci.
Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę z tego, że dzieci to nie
dorośli. To może wydawać się oczywiste, a jednak niektórzy
rodzice często robią wielką sprawę z niczego.
Poprzez wzmacnianie rozumiem to, że wychowywanie
dzieci zależy całkowicie od tego, co jest właściwe dla ciebie
i działa w twoim przypadku. Nie daj sobie zrobić prania móz-
gu przez innych rodziców – to, co jest dobre dla nich, nieko-
niecznie musi być odpowiednie dla ciebie i twojego dziecka.
4
www.laurum.pl
WSTĘP
Mówiąc o przyjemności, chcę podkreślić, że dzieciństwo
to wspaniały czas zabawy. Wielu rodziców wydaje się jedynie
radzić sobie ze swoimi dziećmi, zamiast czerpać przyjemność
z przebywania z nimi, a przecież ty tego nie chcesz. Nie prze-
gap magii – to tylko parę lat w ich życiu.
Nie da się powiedzieć za dużo o znaczeniu rodziny. To
w niej uczymy się fundamentalnych zasad: przynależności,
bezpieczeństwa i miłości.
Dwadzieścia dwa lata temu wraz z żoną zostawiliśmy Bel-
fast w Irlandii Północnej i z dwójką małych dzieci wyjechali-
śmy do najpiękniejszego miasta na świecie – Sydney w Au-
stralii. Przeprowadzka dała nam wielkie możliwości.
Ale kiedy o tym myślę, czuję również żal.
Chociaż odniosłem sukces dzięki mojej książce, żałuję,
ponieważ z powodu przeprowadzki do Australii najbardziej
ucierpieli moi chłopcy. Zadało im to cios i przyjście do sie-
bie zajęło im dużo czasu. Chodzi mi o to, że dorastali daleko
od dziadków, cioć, wujków i kuzynów – grupy ludzi, która
sprawia, że czujemy się bezpieczni, i która daje nam poczucie
przynależności.
Żałuję również, że nie spędzałem z moimi dziećmi więcej
czasu. Chociaż dzięki napisaniu książek i podzieleniu się swo-
ją wiedzą zdobyłem sławę i fortunę, czuję, że straciłem wiele
chwil, które mógłbym spędzić z rodziną – chwil nauki i miło-
ści, czyli tego, o co chodzi w rodzinie.
5
www.laurum.pl
POSKRAMIANIE MAŁEGO DZIECKA
Nie da się cofnąć czasu, ale gdybym mógł odzyskać tam-
ten okres, wiele rzeczy zrobiłbym zupełnie inaczej.
Niniejsza książka jest o rodzicach, którzy starają się zro-
zumieć dziecko, czerpać przyjemność z przebywania z nim,
dostrzegać magię w wychowywaniu, zwalniać i przywracać
rodzicielstwu zabawę. I nie zapominaj o poczuciu humoru!
Christopher Green
Sydney 2003
6
www.laurum.pl
Rozdział 1
Co to jest małe dziecko?
POSKRAMIANIE MAŁEGO DZIECKA
Małe dziecko to interesująca młoda osoba od momentu
ukończenia roku do czterech lat. Niektórzy nazywają
ten okres „etapem strasznego dwulatka”, jednak on wcale nie
jest straszny – tak naprawdę jest to czas słodkiej niewinności,
zaufania i niezwykłego umysłu. Dzieci są skonstruowane we-
dług projektu perfekcyjnego w każdym calu, poza jednym ma-
łym szczegółem: ich umysły przypominają międzynarodowe
lotnisko w godzinach szczytu, z niedziałającą wieżą kontrolną.
Okres wczesnodziecięcy zaczyna się mniej więcej w okoli-
cach pierwszych urodzin. W tym wieku maluchy odkrywają,
że mają mięśnie do sprawdzenia, i są szybkie w ich wykorzy-
stywaniu. W wieku półtora roku zaczynają się pojawiać bez-
sensowne i bezmyślne zachowania, które osiągają swój szczyt
około dwóch lat, a następnie, mniej więcej w wieku dwóch
i pół lat, stopniowo ustępują.
Na świecie by-
łoby dużo mniej
zestresowanych
rodziców, gdyby
powszechnie ro-
zumiano, że mło-
dzi ludzie nie są
gotowi na logikę
dorosłych.
Niektórzy rodzice oczekują od
swoich dwulatków dorosłych zacho-
wań, jednak w tym wieku „ośrod-
ki rozumienia” jeszcze nie działają.
Nieświadomi tego rodzice prowadzą
długie i pozbawione sensu dyskusje
ze swoimi dziećmi. Dzieci mogą wy-
glądać na zainteresowane, jednak jest
to niemal równie użyteczne, jak oma-
wianie pozytywnych cech listonoszy
z rott weilerem.
8
www.laurum.pl
CO TO JEST MAŁE DZIECKO?
Podczas zabaw grupowych rodzice są zakłopotani, kiedy
ich dwulatek jest niegrzeczny w stosunku do innych dzieci,
zabiera im zabawki i nie chce się nimi dzielić. Dla maluchów
w tym wieku pojęcie czekania nie istnieje – przeszkadzają, nie
chcą czekać na swoją kolej, a kiedy chcą zrobić siusiu, to ko-
niecznie do tej doniczki.
Trzeba mieć świadomość, że w tak zachowującym się
dziecku nie ma złośliwości czy agresji – ono nie jest złe z na-
tury. Problemem najmłodszych dzieci jest prosty i nierozwi-
nięty system kontroli. Mnie łatwo jest nazywać to zachowanie
normalnym, ale rodzicom, którzy walczą na froncie, łatwo nie
jest. Aspołeczne dziecko jest krytykowane przez ekspertów,
którzy nigdy nie mieli dzieci albo mieli szczęście doczekać się
aniołka. Nie pozwól, aby ktokolwiek wpędził cię w poczucie
winy. Uwierz mi: najbardziej samolubny, odpychający dwula-
tek zmieni się w uprzejmego, kochającego dorosłego.
Podczas tych lat naszym celem jest trzymanie dzieci z da-
leka od problemów, przeżywanie z nimi magii nowych do-
świadczeń i zapoznawanie ich z dorosłymi postawami, kiedy
ich umysł jest na to gotowy.
Co kieruje małym dzieckiem?
Niezależnie od tego, czy naszą pociechę postrzegamy jako
„mały skarb”, „małe dziecko”, „małego mafioso” czy „straszne-
go dwulatka”, wszystkie maluchy mają wspólny interesujący
9
www.laurum.pl
POSKRAMIANIE MAŁEGO DZIECKA
zbiór charakterystycznych zachowań, które są ich znakiem
firmowym.
Dzieciństwo – cele
Dla rodziców dzieciństwo jest czasem:
utrzymywania kontroli;
delikatnego prowadzenia;
wyznaczania granic;
unikania konfrontacji;
bycia w 100 twardym, jeśli to konieczne.
Dla dzieci dzieciństwo jest czasem:
uczenia się kontrolowania ciała i zachowania;
treningu toaletowego;
kontrolowania impulsów – nauki czekania;
uczenia się, że histerie nie zawsze prowadzą do osią-
gnięcia celu;
nauki rozdzielania się z rodzicami;
dzielenia się i uświadamiania, że inni też mają swoje
prawa.
Mnóstwo władzy
Małe dzieci potrafią mieć zdumiewającą władzę nad doro-
słymi. Jeśli nie dostaną tego, czego chcą, ich protest jest tak
10
www.laurum.pl
CO TO JEST MAŁE DZIECKO?
silny, że często rodzice ustępują pod jego naciskiem. Wczesne
dzieciństwo może być wiekiem, w którym małe dzieci prze-
jawiają niską samokontrolę, jednak nie przeszkadza im to
w próbach przejęcia kontroli nad otoczeniem.
Problemem nie jest siła, lecz to, czy jest używana dobrze,
czy źle. Małe dzieci są przekorne, przejawiają mało rozsądku
i zupełny brak poszanowania praw innych. Przy takiej sile wy-
starczy przeciwstawiać się i krzyczeć, a dorosły natychmiast
zaczyna zwracać na nie uwagę.
Brak rozumienia
Najbardziej
charakterystyczną
cechą małego dziecka jest brak ro-
zumienia. Mam zamiar powtarzać to
do znudzenia, ponieważ zrozumienie
tej kwestii jest bardzo ważne.
Kiedy ludzie mówią o „strasz-
nych dwulatkach”, wydaje mi się,
że mają na myśli również „strasz-
nych półtoraroczniaków i dwuipół-
latków”. Ten krótki okres jest cza-
sem minimalnego rozumienia przy
maksymalnej mobilności.
Jest to okres bezmyślnych za-
jak gwałtowne
chowań (takich
W moim przekona-
niu większość dzieci
pomiędzy pierw-
szym a drugim ro-
kiem życia nie po-
siada umiejętności
rozumienia w ogó-
le. Na szczęście
od tego momentu
zaczyna się ona roz-
wijać i do trzeciego
roku życia osiąga
wysoki poziom.
11
www.laurum.pl
POSKRAMIANIE MAŁEGO DZIECKA
histerie). Dzieci przejawiają również całkowite lekceważenie
dla niebezpieczeństw.
Małe dzieci mogą kłócić się, walczyć i doprowadzać do
sytuacji bez wyjścia, jednak nie wystarcza im rozsądku, aby
wiedzieć, kiedy przestać. Jeśli dyscyplina ma być skuteczna,
rodzice muszą z kolei wiedzieć, kiedy się wycofać.
Niektórzy rodzice kiepsko radzą sobie z wychowywaniem
dzieci. Błędnie odczytują ich zachowanie i uważają, że maluch
celowo stara się ich zdenerwować. Zaczynają wierzyć, że jest
złośliwy – niemal, że jest ich wrogiem. Zapominają, że wycho-
wywanie dziecka ma być przyjemnością.
Rodzice myślą, że mają „straszne dwulatki”, a w większo-
ści przypadków są to po prostu normalne dorastające dzieci.
Domaganie się uwagi dwadzieścia pięć
godzin na dobę
Dzieci uwielbiają być wciąż w centrum uwagi. Pragną
jej przez dwadzieścia cztery godziny na dobę, a jeśli im ją
damy, będą domagać się dwudziestu pięciu godzin. Uwaga
jest ważna, ale jej nadmiar daje się we znaki. Po całym dniu
zabaw, odpowiadania na nieustające pytania i dotrzymywania
kroku pomysłowemu oraz obdarzonemu niezwykłą wyobraź-
nią dziecku rodzice są wyczerpani – i nic w tym dziwnego.
Nie jest to tylko wyczerpanie fizyczne, lecz szczególny rodzaj
12
www.laurum.pl
CO TO JEST MAŁE DZIECKO?
zmęczenia, który sprawia, że stajesz się sztywny od karku
w górę.
Egocentryzm
Większość małych dzieci posiada ograniczone pole wi-
dzenia, skoncentrowane tylko na ich własnych potrzebach
i szczęściu. Kiedy dziecko podczas zabawy chce jakiejś szcze-
gólnej zabawki, raczej nie należy się spodziewać, że poprosi
grzecznie jak dorosły, skoro metoda „uderz i zabierz” jest dużo
skuteczniejsza. Czekanie na swoją kolej nie jest mocną stroną
maluchów, a dzielenie się to dla nich zupełnie niedorzeczny
pomysł. Najmniejsze lubią przebywać w towarzystwie innych
dzieci, jednak bawią się raczej obok nich niż z nimi. To skon-
centrowane na sobie zachowanie jest normalne dla większości
maluchów.
Dziesięciominutowe ramy czasowe
Dzieci żyją wyłącznie tu i teraz. W tym wieku nagrody
i pochwały muszą być natychmiastowe, zaś kary powinny na-
stępować od razu lub nie następować w ogóle. Nie ma sensu
karać dwuletniego dziecka wiele godzin po wydarzeniu. Rów-
nie niemądre jest oczekiwanie, że zrozumie, iż za bycie grzecz-
nym dzisiaj zostanie nagrodzone pójściem do zoo w przyszłym
tygodniu.
13
www.laurum.pl
POSKRAMIANIE MAŁEGO DZIECKA
Znaki firmowe małego dziecka
Większość dzieci:
ma więcej władzy niż rozsądku;
oczekuje uwagi dwadzieścia pięć godzin na dobę;
jest egocentryczna;
żyje chwilą.
Rodzice powinni wiedzieć, że to normalne, nie obwiniać
się i płynąć z prądem.
14
www.laurum.pl
Rozdział 2
Pewność siebie
w wychowaniu
POSKRAMIANIE MAŁEGO DZIECKA
Parę lat temu na spotkaniu sporej grupy dobrych rodziców
zadałem jedno proste pytanie: „W jakim stopniu jesteście
pewni swoich umiejętności rodzicielskich?”. Siedemdziesiąt sie-
dem procent osób, które wzięły udział w tym tajnym sondażu,
stwierdziło, że ma poważne wątpliwości co do swoich działań.
Wydaje się, że im bardziej skomplikowaną teorią wycho-
wania dzieci staramy się posługiwać, tym gorzej przychodzi
nam zaufanie naturalnemu instynktowi. To zwiększa naszą
podatność na zewnętrzne wpływy, które jeszcze bardziej pod-
kopują naszą pewność siebie. Oto czynniki, które mogą mieć
znaczenie.
Wiedzieć, co jest normalne
Często wydaje nam się, że jesteśmy jedynymi osobami,
które mają kłopoty, a tymczasem wszyscy pozostali jadą na
tym samym wózku. Niektóre pro-
blemy związane z zachowaniem są
tak powszechne, że powinny być po-
strzegane jako normalna część dzie-
ciństwa. Pamiętaj, większość dzieci
ma manipulujące paluszki, nie myśli
o przyszłości, nie ma wyczucia, lubi
dysponować twoją nieograniczoną
uwagą i często ignoruje to, co masz
do powiedzenia.
Wiele zachowań
w ogóle nie stano-
wiłoby problemu,
gdyby rodzice mie-
li większą pewność
w kwestii tego, co
jest normalnym
zachowaniem.
16
www.laurum.pl
Pobierz darmowy fragment (pdf)