Praktyczny poradnik w bardzo przystępny sposób przybliża zagadnienia regulowane ustawą z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. W publikacji każdy zainteresowany podmiot – biuro rachunkowe, biegły rewident, dorada podatkowy – znajdzie przykładową procedurę, jaką należy wdrożyć, aby uniknąć odpowiedzialności karnej związanej z praniem pieniędzy przez klientów biura.
Darmowy fragment publikacji:
1. Wstęp
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca
2018 roku (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1115 ze zm.), zwana dalej ustawą, definiuje zasady
oraz tryb przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, dostoso-
wując polski porządek prawny do przepisów dyrektywy 2015/8491 oraz rekomen-
dacji Financial Action Task Force (FATF), w celu zwiększenia efektywności krajowego
systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
System przeciwdziałania praniu pieniędzy został wzbogacony o nowe instytucje obo-
wiązane do stosowania przepisów ustawy, zaś część dotychczasowych zadań niektó-
rych podmiotów, w tym biur rachunkowych i doradców podatkowych, uległa zmianie.
Przepisy poszerzają katalog podmiotów podlegających ustawie, tzw. instytucji obo-
wiązanych, o przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przed-
siębiorców (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.), niebędący innymi instytucjami obo-
wiązanymi, świadczący usługi polegające na:
■■ tworzeniu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości
prawnej,
■■ pełnieniu funkcji członka zarządu lub umożliwianiu innej osobie pełnienia tej funk-
cji lub podobnej funkcji w osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiada-
jącej osobowości prawnej,
■■ zapewnianiu siedziby, adresu prowadzenia działalności lub adresu koresponden-
cyjnego oraz innych pokrewnych usług osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej
nieposiadającej osobowości prawnej,
■■ działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania jako powiernik trustu, który po-
wstał w drodze czynności prawnej,
■■ działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania jako osoba wykonująca prawa
z akcji lub udziałów na rzecz podmiotu innego niż spółka notowana na rynku re-
1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiega-
nia wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmie-
niająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę
Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (zwana dalej
dyrektywą 2015/849).
5
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
NOWOŚĆ!
Biura rachunkowe, spółki księgowe lub doradcze mogą w wielu obszarach pro-
wadzić działalność współistniejącą lub pokrywającą się z działalnością tzw. tru-
stów z uwagi na przedmiot i profesjonalny charakter świadczonych usług wspie-
rających prowadzenie działalności gospodarczej.
gulowanym podlegającym wymogom dotyczącym ujawniania informacji zgodnie
z prawem Unii Europejskiej lub podlegająca równoważnym standardom między-
narodowym.
Ta kategoria instytucji obowiązanych została określona ogólnym pojęciem „trustu”.
Podobnie jak dotąd do grupy instytucji obowiązanych należą doradcy podatkowi,
bieg li rewidenci i podmioty świadczące usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Doradcy podatkowi i biegli rewidenci zostali wskazani jako instytucje obowiąza-
ne w art. 2 ust. 1 pkt 14 i 15. W art. 2 ust. 1 pkt 17 ustawy wskazane zostały pod-
mioty zajmujące się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych. Mając na uwa-
dze art. 76a ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2019 r.
poz. 351 ze zm.), do tej kategorii instytucji obowiązanych wchodzą zarówno księgo-
wi – osoby fizyczne prowadzące działalność polegającą na usługowym prowadzeniu
ksiąg rachunkowych, jak i podmioty gospodarcze (spółki cywilne, spółki prawa hand-
lowego), oferujące takie usługi, które zatrudniają pracowników do usługowego pro-
wadzenia ksiąg.
Z uwagi na charakter usług świadczonych przez księgowych i biura rachunkowe na
rzecz ich klientów, uznać należy, iż rozmiar zadań nałożonych na te podmioty nie sta-
wia ich w pierwszoplanowej roli wśród podmiotów obowiązanych, jak ma to miej-
sce w przypadku instytucji finansowych. Niemniej rola ta w całym systemie przeciw-
działania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu jest z pewnością bardzo istotna
w związku z rodzajem danych finansowych, do których mają dostęp z racji rodzaju
świadczonych usług.
WAŻNE! Za fundamentalne, z punktu widzenia dotychczasowych doświadczeń
obowiązywania systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu
terroryzmu, należy uznać wyraźne ustalenie odpowiedzialności członków or-
ganów zarządzających, wyznaczanych przedstawicieli kadry kierowniczej oraz
poszczególnych pracowników i współpracowników podmiotów usługowo pro-
wadzących księgi rachunkowe za zapewnienie obowiązywania nowych zasad
w ich organizacjach.
Powyższe znajduje odzwierciedlenie zarówno w obowiązku wdrożenia odpowiednich
procedur wewnętrznych, wprowadzania systemu anonimowej sygnalizacji o poten-
6
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
cjalnych naruszeniach przepisów, jak i w systemie szkoleń dla personelu biura rachun-
kowego.
Dodatkowo, aby wzmocnić skuteczność obowiązywania nowych zasad, na wyznaczo-
nych członków organów zarządzających biura rachunkowego oraz przedstawicieli ka-
dry kierowniczej, którzy nie dopełnią obowiązków określonych w ustawie, zostały na-
łożone sankcje pieniężne do wysokości 1 000 000 zł.
Zasadniczo poza przepisami dotyczącymi gromadzenia informacji o beneficjentach
rzeczywistych ustawa weszła w życie w dniu 12 lipca 2018 roku.
Przepisy dotyczące centralnego rejestru beneficjentów rzeczywistych objęte były jesz-
cze dłuższym vocatio legis, weszły bowiem w życie 13 października 2019 roku.
WAŻNE! Minister Finansów wydał nowe rozporządzenie z 4 października 2018 r.
w sprawie przekazywania informacji o transakcjach oraz formularza identyfikują-
cego instytucję obowiązaną.
Informacja o transakcjach oraz formularz identyfikujący są przekazywane zgod-
nie z odpowiadającymi im wzorami dokumentów elektronicznych, opublikowanymi
w centralnym repozytorium wzorów dokumentów elektronicznych. Ustawodawca
przewidział maksymalną elektronizację formy oraz sposobu wysyłki tych dokumen-
tów, uznając formę papierową za wtórną w stosunku do dokumentu elektronicznego
oraz zapewniając instytucji możliwość generowania dokumentu papierowego za po-
średnictwem strony internetowej.
2. Istotne obowiązki biur rachunkowych
w systemie walki z praniem pieniędzy
i finansowaniem terroryzmu
W odniesieniu do podmiotów świadczących usługi księgowe najwięcej zmian w za-
kresie ich udziału w systemie przeciwdziałania praniu pieniędzy w stosunku do stanu
sprzed 12 lipca 2018 roku dotyczy:
■■ wprowadzenia nowych obowiązków, w tym w zakresie stosowania środków bez-
pieczeństwa finansowego,
■■ wprowadzenia Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych,
■■ modyfikacji przepisów dotyczących wstrzymywania transakcji i blokowania ra-
chunków,
■■ zmiany przepisów o kontroli instytucji obowiązanych, a także sankcji administra-
cyjnych nakładanych na instytucje obowiązane nieprzestrzegające obowiązków na-
łożonych na nie ustawą.
7
2.1. Rozszerzenie obowiązku dokonania oceny ryzyka
prania pieniędzy i finansowania terroryzmu
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
Ustawa wpływa na funkcjonowanie podmiotów z szeroko rozumianego rynku usług
profesjonalnych, obejmując przepisami zawody prawnicze, doradców podatkowych,
podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachun-
kowych.
Ustawa z jednej strony zmniejsza liczbę obowiązków spoczywających na instytucjach
obowiązanych, w tym posiadania przez instytucje obowiązane wydzielonego rejestru
transakcji, i usprawnia powinności dotyczące raportowania transakcji do Generalnego
Inspektora Informacji Finansowej (GIIF), w szczególności tzw. transakcji podejrza-
nych. Z drugiej strony precyzuje dodatkowe obowiązki instytucji obowiązanych, które
obecnie są już wykonywane na podstawie przepisów obowiązującej ustawy. Istotne
obowiązki dotyczą:
■■ sporządzania i aktualizowania przez instytucje obowiązane oceny ryzyka prania
pieniędzy oraz finansowania terroryzmu,
■■ konieczności przekazywania do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych
informacji o podejrzanych transakcjach przez spółki prawa handlowego, tj. spółki
jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, z ograniczoną odpowie-
dzialnością i akcyjne.
Próg kwotowy transakcji wymagającej rejestracji w postaci transakcji gotówkowej
przyjmowanej lub dokonywanej przez przedsiębiorców w rozumieniu ustawy – Prawo
przedsiębiorców wynosi 10 000 euro. Ten próg dotyczy zarówno pojedynczej transak-
cji, jak i kilku, jeśli okoliczności wskazują, że są one ze sobą powiązane.
spodarczymi lub transakcją okazjonalną. W celu określenia właściwego dla danej
transakcji zakresu środków bezpieczeństwa finansowego biuro rachunkowe powinno
najpierw rozpoznać związane z nimi ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terro-
ryzmu, a następnie dokonać oceny rozpoznanego ryzyka.
Artykuł 33 ust. 3 ustawy wskazuje otwarty katalog elementów stosunków gospodar-
czych lub transakcji okazjonalnych, które powinny być wzięte pod uwagę w procesach
rozpoznania oraz oceny ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu zwią-
zanych z danymi stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną. Są to:
1) rodzaj klienta;
2) obszar geograficzny;
3) przeznaczenie rachunku;
4) rodzaj produktów, usług i sposobów ich dystrybucji;
Ocena ryzyka dokonywana przez biuro księgowe ma kluczowe znaczenie przy
ustalaniu zakresu stosowanych w danym przypadku środków bezpieczeństwa
finansowego, który jest uzależniony od stopnia rozpoznanego ryzyka prania
pieniędzy lub finansowania terroryzmu związanego z danymi stosunkami go-
8
Pobierz darmowy fragment (pdf)
