Rozdział 1 zawiera charakterystyczne cechy profesjologii i ich analizę.
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii
Darmowy fragment publikacji:
PROFESJOLOGIAPROFESJOLOGIAOficyna WydawniczaHumanitasul. Kilińskiego 43, 41-200 SosnowiecREDAKCJA:e-mail: wydawnictwo@humanitas.edu.pltel. (32) 3631225DZIAŁ SPRZEDAŻY:e-mail: dystrybucja@humanitas.edu.pltel. (32) 3631219www.humanitas.edu.pl/pl/wydawnictwoSprawdź naszą ofertę naKazimierz M. CZARNECKI jest doktorem habilitowanym nauk psychologicznych; profesorem nadzwyczajnym Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu; autorem, współautorem i reda- ktorem ponad trzydziestu prac zwartych i licznych artykułów naukowych; promotorem sześciu doktorów; recenzentem 25 prac doktorskich. Twórca profesjologii – nauki o profesjonal-nym rozwoju człowieka. ,,Przedmiotem recenzji jest praca o szczególnym znaczeniu dla określenia podstaw i usystematyzowania zagadnień związanych z procesem rozwoju zawodowego człowieka. Autor monografii, wykorzystując źródła historyczne, doświadczenia wielu badaczy, w tym prowadzone przez siebie badania, w sposób konsekwentny od wielu lat rozwijał swoją koncepcję zawodowego rozwoju człowieka. Powstała w ten sposób jednolita, zwarta, systematycznie opisana koncepcja profesjologicznego rozwoju człowieka. Analizując treści monografii, należy podkreślić bogaty materiał źródłowy wykorzystany metodycznie do argumentacji własnych tez. Na podkreślenie zasługuje warsztat badawczy autora, tak w zakresie teoretycznym, jak i praktycznych badań przez siebie prowadzonych. Dobrze przedstawiony aparat naukowy pozwala na wnikliwy odbiór treści pracy. Ważnym elementem recenzowanej monografii są treści dotyczące typów i metod naukowych badań profesjologicznych. Interesującą częścią recenzowanej pracy jest rozdział poświęcony metodom stymulacji profesjonalnego rozwoju człowieka. Ten problem w obecnym okresie nabiera szczególnego znaczenia. ,,Profesjologia” – recenzowana monografia – to fundamentalne dzieło poświęcone problemom teoretycznym i praktycznym kształtowania drogi zawodowej człowieka. Uważam wydanie monografii „Profesjologia” za celowe, niezbędne, wręcz konieczne.”Fragm. recenzji dra hab., prof. nadzw. Bogusława Pietrulewicza, założyciela i przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Profesjologicznego Kazimierz M. Czarnecki
P R O F E S J O L O G I A
WYŻSZA SZKOŁA HUMANITAS W SOSNOWCU
POLSKIE TOWARZYSTWO PROFESJOLOGICZNE
W ZIELONEJ GÓRZE
Kazimierz M. Czarnecki
P R O F E S J O L O G I A
NAUKA O PROFESJONALNYM
ROZWOJU CZŁOWIEKA
WYDANIE DRUGIE
ZMIENIONE I POSZERZONE
A
N
Y
C
I
F
O
“
H
Y DW A
W
N
I
C
Z
A
”
S
A
T
U
M
IA N
W Y Ż S Z A S Z K O Ł A
H U M A N I TA S
Sosnowiec 2016
Recenzent
prof. nadzw. dr hab. Bogusław Pietrulewicz
Redaktor Oficyny Wydawniczej „Humanitas”
Danuta Dziewięcka
Projekt okładki
Bartłomiej Dudek
Copyright by
Oficyna Wydawnicza „Humanitas”
ul. Kilińskiego 43
41-200 Sosnowiec
tel.: 32 363 12 25
e-mail: wydawnictwo@humanitas.edu.pl
dystrybucja@humanitas.edu.pl
ISBN: 978-83-64788-72-7
Sosnowiec 2016
PROFESOR NADZWYCZAJNY
DOKTOR HABILITOWANY NAUK PSYCHOLOGICZNYCH
KAZIMIERZ MARIAN CZARNECKI
TWÓRCA PROFESJOLOGII
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE .......................................................................................15
I. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY PROFESJOLOGII ............................19
1.1. Historyczne źródła profesjonalizmu i profesjologii .................................... 19
1.2. Warunki powstawania i rozwoju nowych dziedzin wiedzy i nauk ............ 31
1.3. Pojęcie „profesjologii” .................................................................................... 35
1.4. Cele profesjologii ............................................................................................ 36
1.5. Funkcje profesjologii ...................................................................................... 37
1.6. Zadania profesjologii ...................................................................................... 37
1.7. Przedmiot badań naukowych profesjologii .................................................. 38
1.8. Podstawowe przesłanki profesjologii ............................................................ 39
1.9. Terminologia naukowa profesjologii ........................................................... 41
1.10. Działy profesjologii .................................................................................... 43
1.11. Związek profesjologii z innymi naukami o człowieku ........................... 44
1.12. Problemy badawcze profesjologii ............................................................. 45
1.13. Metody naukowych badań profesjologii .................................................. 46
1.14. Profesjologia jako nauka społecznie użyteczna....................................... 47
1.15. Profesjoznawstwo jako integralny składnik profesjologii ...................... 48
1.16. Początki i stan rozwoju profesjologii ........................................................ 51
II. ZAWÓD I PRACA JAKO PODSTAWOWE WARUNKI
PROFESJONALNEGO ROZWOJU CZŁOWIEKA ..................................54
1.17.
Podstawowe pojęcia i ich opis ................................................................... 54
1.17.1. Zdrowie człowieka ....................................................................................... 54
1.17.2. Aktywność człowieka .................................................................................. 56
1.17.3. Działanie i działalność człowieka .............................................................. 60
1.17.4. Czynności człowieka ................................................................................... 64
1.17.5. Profesjonalna wiedza człowieka ................................................................. 66
1.17.6. Profesjonalne umiejętności człowieka ...................................................... 70
1.17.7. Zawód człowieka ......................................................................................... 72
1.17.8. Klasyfikacja zawodów i specjalności ......................................................... 80
1.17.9. Model zawodu i jego charakterystyka ....................................................... 85
2.1.10. Profesjonalna praca człowieka ................................................................... 90
2.1.11. Modele pracy ludzkiej ................................................................................. 97
8
2.1.12. Dziedziny pracy ludzkiej ............................................................................ 99
2.1.13. Podział pracy ludzkiej według badań amerykańskich ............................. 99
III. PROFESJONALNA PRACA CZŁOWIEKA .........................................102
3.1. Poradnictwo i doradztwo profesjonalne .......................................................102
3.2. Profesjonalny start absolwentów szkół zawodowych...................................106
3.3. Dobór kadr pracowniczych ............................................................................110
3.4. Wydajność pracy człowieka ............................................................................113
3.5. Profesjonalne zmęczenie i znużenie pracownika .........................................115
3.6. Zmianowość w pracy profesjonalnej .............................................................119
3.7. BHP i wypadkowość w pracy profesjonalnej ................................................121
3.8. Profesjonalne współdziałanie i rywalizacja ..................................................126
3.9. Decyzje życiowe i profesjonalne pracujących ...............................................128
3.10. Kierowanie zespołami pracowniczymi ........................................................131
3.11. Lęki i zagrożenia pracowników ....................................................................135
3.12. Innowacyjność w pracy profesjonalnej .......................................................137
3.13. Zarządzanie zakładem pracy ........................................................................139
3.14. Pracownik w profesjonalnej przestrzeni .....................................................142
3.15. Przedsiębiorczość w pracy profesjonalnej ..................................................145
3.16. Pracownik a marketing .................................................................................147
3.17. Pracownik a reklama jego wytworów ..........................................................148
3.18. Niepełnosprawność i profesjonalna rehabilitacja pracowników ..............150
3.19. Manipulacja człowiekiem pracy ...................................................................154
3.20. Komunikacja interpersonalna pracujących ................................................157
3.21. Różne postacie pracy człowieka ...................................................................160
3.22. Człowiek pracy jako bezrobotny ..................................................................166
IV. TEORETYCZNE PODSTAWY PROFESJOLOGII .................................168
4.1. Podstawowe twierdzenia o profesjonalnym rozwoju człowieka .................168
4.2. Profesjonalny a ogólny rozwój człowieka .....................................................174
4.3. Teoretyczne podstawy profesjonalnego rozwoju człowieka ........................179
4.3.1. Ogólne teorie rozwoju człowieka ................................................................179
4.3.1.1. Teoria energetyzmu życia ludzkiego ........................................................180
4.3.1.2. Teoria potrzeb ludzkich ............................................................................182
4.3.1.3. Teoria czynności ludzkich ........................................................................183
4.3.1.4.Teoria sensu życia ludzkiego .....................................................................185
Kazimierz M. Czarnecki 9
4.3.1.5. Teoria podziału pracy ludzkiej .................................................................186
4.3.2. Szczegółowe teorie profesjonalnego rozwoju człowieka ..........................187
4.3.2.1. Teorie wyboru zawodu ..............................................................................187
4.3.2.2. Teorie uczenia się zawodu ........................................................................191
4.3.2.3. Teorie pracy zawodowej ............................................................................197
4.3.3. Dynamiczne teorie profesjonalnego rozwoju człowieka ..........................200
4.3.3.1. Teoria ciągłości rozwojowej ......................................................................200
4.3.3.2. Teoria miejsca i przestrzeni społeczno-zawodowej człowieka
w podziale zawodów i pracy ludzkiej .......................................................202
4.3.4. Teoria ograniczonego potencjału rozwojowego w profesjonalnym
kształceniu osób niepełnosprawnych (Podstawowe założenia) ..............210
4.3.4.1. Objaśnienia podstawowych terminów ....................................................210
4.3.4.2. Główne twierdzenia teorii ........................................................................211
4.3.5. Teoria profesjonalnych zmian rozwojowych człowieka ...........................213
4.3.5.1. Objaśnienia terminów podstawowych ....................................................214
4.3.5.2. Główne twierdzenia teorii ........................................................................217
V. TYPY I METODY NAUKOWYCH BADAŃ PROFESJOLOGII ..............222
5.1. Objaśnienia pojęć: „typ badań”, „metoda badań” .........................................222
5.2. Typy badań i ich charakterystyka ..................................................................223
5.2.1. Badania opisowe ...........................................................................................223
5.2.2. Badania korelacyjne .....................................................................................223
5.2.3. Badania eksperymentalne ............................................................................224
5.2.4. Badania modelowe .......................................................................................225
5.2.5. Badania monograficzne ...............................................................................226
5.2.6. Badania diagnostyczne .................................................................................226
5.2.7. Badania międzykulturowe ...........................................................................228
5.2.8. Badania porównawcze ..................................................................................228
5.2.9. Badania podłużne .........................................................................................229
5.2.10. Badania poprzeczne ...................................................................................229
5.2.11. Badania podłużno-poprzeczne .................................................................230
5.2.12. Badania biegu życia ....................................................................................230
5.3. Typowe metody profesjologii ............................................................................231
5.3.1. Główne czynności badawcze .......................................................................231
5.3.2. Metoda profesjograficzna ............................................................................233
5.3.3. Metoda analizy, oceny i interpretacji wytworów działania ......................234
5.4. Metody pomocnicze profesjologii .................................................................238
Profesjologia. Nauka o profesjonalnym rozwoju człowieka 10
5.4.1. Metoda obserwacyjna ..................................................................................238
5.4.2. Metoda eksperymentalna ............................................................................243
5.4.3. Metoda testowa .............................................................................................248
5.4.4. Metoda autobiograficzna .............................................................................253
5.4.5. Metoda wywiadu i rozmowy .......................................................................260
5.4.6. Metoda ankietowa ........................................................................................264
5.4.7. Metoda kwestionariuszy i inwentarzy osobowości ...................................267
5.4.8. Metoda socjometryczna ...............................................................................270
5.4.9. Metoda introspekcyjna ................................................................................276
5.4.10. Metoda statystyczna ...................................................................................278
5.5. Kompleksowe stosowanie metod badań .......................................................279
5.6. Poznawcza wartość metod badań ..................................................................279
5.7. Refleksje ogólne o metodach badań ..............................................................281
VI. WARUNKI PROFESJONALNEGO ROZWOJU ....................................282
6.1. Wprowadzenie ..................................................................................................282
6.2. Podmiotowe uwarunkowania rozwoju ..........................................................284
6.2.1. Biologiczne uwarunkowania rozwoju ........................................................284
6.2.2. Fizyczne uwarunkowania rozwoju .............................................................292
6.2.3. Psychiczne uwarunkowania rozwoju ..........................................................294
6.3. Przedmiotowe uwarunkowania rozwoju .......................................................296
6.3.1. Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju .....................................................296
6.3.2. Techniczne uwarunkowania rozwoju .........................................................297
6.3.3. Kulturowe uwarunkowania rozwoju ..........................................................300
6.3.4. Społeczne uwarunkowania rozwoju ...........................................................301
6.3.5. Pedagogiczne uwarunkowania rozwoju .....................................................306
6.3.6. Integracyjny wpływ warunków podmiotowych
i przedmiotowych na profesjonalny rozwój człowieka .............................307
VII. PROCES PROFESJONALNEGO ROZWOJU ......................................309
7.1. Ogólna periodyzacja rozwoju człowieka .......................................................309
7.1.1. Stadia i fazy rozwoju ogólnego ....................................................................309
7.1.2. Narodziny stadialności profesjonalnego rozwoju .....................................312
7.1.2.1. Okresy rozwojowe wyboru zawodu .........................................................312
7.1.2.2. Okresy przebiegu pracy zawodowej ........................................................313
7.1.2.3. Stadia biegu życia zawodowego ...............................................................313
Kazimierz M. Czarnecki 11
7.2. Okresy profesjonalnego rozwoju i ich charakterystyka ...............................314
7.2.1. Charakterystyka okresu profesjonalnej preorientacji dzieci ....................316
7.2.1.1. Ustalenia terminologiczne ........................................................................316
7.2.1.2. Charakterystyka okresu ............................................................................317
7.2.1.3. Właściwości profesjonalnego rozwoju dzieci .........................................318
7.2.2. Charakterystyka okresu profesjonalnej orientacji młodzieży .................328
7.2.2.1. Ustalenia terminologiczne ........................................................................328
7.2.2.2. Charakterystyka okresu ............................................................................330
7.2.2.3. Właściwości profesjonalnego rozwoju młodzieży .................................331
7.2.3. Charakterystyka okresu profesjonalnego uczenia się ...............................332
7.2.3.1. Ustalenia terminologiczne ........................................................................332
7.2.3.2. Charakterystyka okresu ............................................................................333
7.2.3.3. Właściwości profesjonalnego rozwoju uczniów szkół zawodowych ..........335
7.2.4. Charakterystyka okresu profesjonalnej pracy dorosłych .........................352
7.2.4.1. Ustalenia terminologiczne ........................................................................352
7.2.4.2. Charakterystyka okresu ............................................................................352
7.2.4.3. Właściwości profesjonalnego rozwoju pracujących ..............................353
7.2.5. Charakterystyka okresu postprofesjonalnej reminiscencji
i refleksji emerytów i rencistów ..................................................................367
7.2.5.1. Ustalenia terminologiczne ........................................................................367
7.2.5.2. Charakterystyka okresu ............................................................................368
7.2.5.3. Właściwości życia pozawodowego emerytów i rencistów ....................368
VIII. WYNIKI PROFESJONALNEGO ROZWOJU .....................................372
8.1. Wyniki rozwoju i ich charakterystyka ...........................................................372
8.1.1. Ustalenia terminologiczne ..............................................................................372
8.1.2. Główne kategorie wyników profesjonalnego rozwoju ................................373
8.1.3. Dojrzałość psychospołeczna młodzieży do wyboru zawodu .....................374
8.1.3.1. Dojrzałość psychiczna młodzieży ...............................................................374
8.1.3.2. Dorosłość społeczna młodzieży ..................................................................375
8.1.4. Sukcesy szkolno-zawodowe uczących się zawodu .......................................377
8.1.4.1. Sukcesy szkolne .............................................................................................377
8.1.4.2. Sukcesy zawodowe ........................................................................................377
8.1.5. Kwalifikacje społeczno-zawodowe absolwentów szkół zawodowych.............378
8.1.5.1. Ustalenia terminologiczne ...........................................................................378
8.1.5.2. Poziomy kwalifikacji społeczno-zawodowych ..........................................381
8.1.6. Przydatność społeczno-zawodowa absolwentów szkół zawodowych .......383
Profesjologia. Nauka o profesjonalnym rozwoju człowieka 12
8.1.6.1. Ustalenia terminologiczne ...........................................................................383
8.1.6.2. Rodzaje przydatności do pracy absolwentów szkół zawodowych ..........385
8.1.7. Sukcesy społeczno-zawodowe pracujących ..................................................386
8.1.7.1. Ustalenia terminologiczne ...........................................................................386
8.1.7.2. Trudności w osiąganiu sukcesów społeczno-zawodowych .....................387
8.1.7.3. Wartość sukcesów społeczno-zawodowych ..............................................388
8.1.8. Profesjonalna osobowość pracownika ..........................................................389
8.1.8.1. Ustalenia terminologiczne ...........................................................................389
8.1.8.2. Składniki i cechy profesjonalnej osobowości pracownika .......................390
IX. METODY STYMULACJI PROFESJONALNEGO ROZWOJU ..............393
9.1. Objaśnienia wprowadzające ...........................................................................393
9.2. Metody stymulacji profesjonalnego rozwoju dzieci i uczniów klas
początkowych w okresie preorientacji ...........................................................395
9.3. Metody stymulacji profesjonalnego rozwoju uczniów starszych klas
i gimnazjum w okresie orientacji .....................................................................395
9.4. Metody stymulacji profesjonalnego rozwoju uczniów szkół
zawodowych w okresie uczenia się zawodu .................................................396
9.5. Metody stymulacji profesjonalnego rozwoju dorosłych w okresie
kwalifikowanej pracy .....................................................................................397
9.6. Metody stymulacji aktywności życiowej emerytów i rencistów
w okresie reminiscencji i refleksji postzawodowej .....................................399
X. WYBRANE WYNIKI BADAŃ PROFESJONALNEGO ROZWOJU .......402
10.1. Prozawodowe marzenia dzieci .....................................................................402
10.1.1. Problem, metody i teren badań .................................................................402
10.1.2. Wyniki badań ..............................................................................................405
10.1.3. Przejawy prozawodowych marzeń dziecięcych .......................................405
10.1.4. Motywacja prozawodowych marzeń dziecięcych ...................................406
10.1.5. Wiedza dzieci o wybranych zawodach i pracy ludzkiej .........................407
10.1.6. Źródła wiedzy dzieci o wybranych zawodach i pracy ludzkiej ..............407
10.1.7. Czynności dzieci związane z wyborem zawodu i pracy .........................408
10.1.8. Pewność – niepewność spełnienia się marzeń dziecięcych ...................409
10.1.9. Prozawodowe marzenia dziewczynek i chłopców ..................................409
10.1.10. Prozawodowe marzenia dzieci a poziom ich inteligencji ....................410
10.1.11. Prozawodowe marzenia dzieci a ich pochodzenie społeczne ..............411
Kazimierz M. Czarnecki 13
10.1.12. Prozawodowe marzenia dzieci a poziom wykształcenia
ich rodziców ..............................................................................................412
10.1.13. Stwierdzenia badawcze ............................................................................413
10.1.14. Wnioski wynikające ze stwierdzeń badawczych ...................................414
10.1.15. Postulaty i refleksje ogólne o wynikach badań ......................................416
10.2. Postzawodowa aktywność emerytów i rencistów ......................................416
10.2.1. Przejawy postzawodowej aktywności .......................................................417
10.2.2. Uwarunkowania postzawodowej aktywności ..........................................418
10.3. Twórcza aktywność postzawodowa emerytów i rencistów .......................419
10.3.1. Przejawy twórczej aktywności ...................................................................419
10.3.2. Uwarunkowania twórczej aktywności ......................................................420
XI. POMOCNICZY SŁOWNIK PROFESJOLOGII .....................................422
11.1. Wprowadzenie................................................................................................422
11.2. Terminy profesjologiczne (przykłady) ........................................................423
XII. TEST ĆWICZENIOWY KMC 2016 – POZNAJ PROFESJOLOGIĘ ....434
12.1. Instrukcja dla studenta ..................................................................................434
12.2. Metryczka studenta .......................................................................................435
12.3. Zadania testowe .............................................................................................435
A) Jak nazywamy – nazywa się? ............................................................................435
B) Jak inaczej nazywamy – nazywa się? ...............................................................440
C) Co oznaczają terminy? ......................................................................................441
D) Jaka jest pełna nazwa skrótów? ........................................................................441
E) Prawda czy fałsz? ...............................................................................................442
F) Jakie jest zakończenie zdania? ..........................................................................444
12.4. Klucz oceny wyników testu ..........................................................................449
BIBLIOGRAFIA ŹRÓDŁOWA I POMOCNICZA ......................................451
POSŁOWIE AUTORSKIE .............................................................................471
Profesjologia. Nauka o profesjonalnym rozwoju człowieka
Pobierz darmowy fragment (pdf)
Gdzie kupić całą publikację:
Opinie na temat publikacji:
Inne popularne pozycje z tej kategorii:
Czytaj również:
Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką :
